ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 5.2.2013 SWD(2013) 20 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Σύνοψη της εκτίμησης επιπτώσεων που συνοδεύει το έγγραφο ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΙΒΔΗΛΕΙΑ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ 2000/383/ΔΕΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ {COM(2013) 42 final} {SWD(2013) 19 final} EL EL
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Ορισμός του προβλήματος και νομικό πλαίσιο... 3 2. Σενάριο αναφοράς... 5 3. Η νομική βάση για την αναγκαιότητα δράσης... 6 4. Ανάλυση της αρχής της επικουρικότητας... 6 5. Βασικοί στόχοι πολιτικής... 6 6. Επιλογές πολιτικής... 7 7. Παρακολούθηση και αξιολόγηση... 10 2
1. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η παραχάραξη και κιβδηλεία νομισμάτων εξακολουθεί να εγείρει ανησυχία σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η παραχάραξη και κιβδηλεία του ευρώ προκαλεί ιδιαίτερο προβληματισμό λόγω της σημασίας του. Το ευρώ είναι σήμερα το δεύτερο σημαντικότερο διεθνές νόμισμα παγκοσμίως. Λόγω της παγκόσμιας σημασίας του, το ευρώ είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένο σε κινδύνους παραχάραξης και κιβδηλείας. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η συνολική διαπιστωμένη οικονομική ζημία λόγω της παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη από την εισαγωγή του ευρώ το 2002 και εξής ανέρχεται σε ποσό μεγαλύτερο των 500 εκατομμυρίων ευρώ. Συνεπώς, η εκτίμηση επιπτώσεων εστιάζει κυρίως στο ευρώ. Ωστόσο, η παραχάραξη και η κιβδηλεία συνιστούν εξίσου σημαντικό πρόβλημα και για τα άλλα νομίσματα που κυκλοφορούν στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου, μπορεί να θεωρηθεί ότι τα προβλήματα που διαπιστώνονται σε σχέση με το ευρώ είναι γενικής φύσεως και ότι ισχύουν και για άλλα νομίσματα. Η ΕΕ διαθέτει ήδη ειδικά σχεδιασμένα μέσα για την προστασία του ευρώ, όπως το νομικό πλαίσιο για την εξακρίβωση της γνησιότητας των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ και ένα πρόγραμμα της ΕΕ για την ευαισθητοποίηση και την κατάρτιση (πρόγραμμα Pericles 1 ). Ειδικότερα, η απόφαση-πλαίσιο 2000/383/ΔΕΥ για ενίσχυση της προστασίας από την παραχάραξη εν όψει της εισαγωγής του ευρώ με την επιβολή ποινών και άλλων κυρώσεων ζητεί από τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν ότι ορισμένοι τρόποι συμπεριφοράς συνιστούν αξιόποινες πράξεις και ότι επιβάλλονται ποινές για αξιόποινες πράξεις παραχάραξης με στόχο το ευρώ ή άλλα νομίσματα. Η εν λόγω απόφαση-πλαίσιο προβλέπει επίσης την ισότιμη προστασία και άλλων νομισμάτων στο ίδιο επίπεδο με το ευρώ. Το πλαίσιο για την προστασία του ευρώ και άλλων νομισμάτων μέσω του ποινικού δικαίου έχει αποδειχθεί ότι παρουσιάζει ορισμένες αδυναμίες όσον αφορά την επίτευξη επαρκούς και αποτελεσματικού επιπέδου προστασίας. Δεν παρέχει τη δέουσα βάση για την πρόληψη, την έρευνα και την επιβολή κυρώσεων όσον αφορά τα κρούσματα παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ κατά τρόπο συνεπή στο σύνολο της Ένωσης. Αυτό δημιουργεί επίσης προσκόμματα στη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και καθιστά δυνητικά ελκυστική για τους δράστες την επιλογή να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε κράτη που θεωρείται ότι επιβάλλουν λιγότερο αυστηρές κυρώσεις για την παραχάραξη και την κιβδηλεία του ευρώ. Λαμβάνοντας υπόψη την αξιολόγηση στην οποία προέβη η Επιτροπή βάσει τριών εκθέσεων που εκπόνησε και ενός ειδικού ερωτηματολογίου σχετικά με την κατάσταση προόδου της εφαρμογής της απόφασης-πλαισίου, καθώς και τη διαβούλευση με ενδιαφερόμενα μέρη σε διάφορες συναντήσεις εμπειρογνωμόνων, εντοπίστηκαν οι ακόλουθες αδυναμίες στο νομικό πλαίσιο για την προστασία του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος από την παραχάραξη και την κιβδηλεία: Το επίπεδο των ποινών για την παραχάραξη και την κιβδηλεία νομισμάτων δεν είναι επαρκώς αποτρεπτικό και αποτελεσματικό 1 Απόφαση 2001/923/ΕΚ του Συμβουλίου της 17ης Δεκεμβρίου 2001. 3
o Ανεπαρκές αποτρεπτικό αποτέλεσμα Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των κυρώσεων που προβλέπονται στα κράτη μέλη, γεγονός που αποτελεί έναν από τους λόγους του ανεπαρκούς αποτρεπτικού αποτελέσματος και της ανομοιόμορφης προστασίας που παρέχεται στο ευρώ και σε άλλα νομίσματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε ορισμένα κράτη μέλη δεν έχουν οριστεί ελάχιστες κυρώσεις, ενώ σε άλλα η ελάχιστη ποινή είναι έως και δεκαετής φυλάκιση. Στην πράξη, η γνώση των πιθανών ελάχιστων κυρώσεων λειτουργεί αποτρεπτικά για κάποιον που σκέπτεται το ενδεχόμενο να προβεί σε δραστηριότητες παραχάραξης ή κιβδηλείας. Η διαφορά μεταξύ της επιβολής κάθειρξης για ένα ορισμένο ελάχιστο χρονικό διάστημα έναντι, για παράδειγμα, της απλής επιβολής χρηματικού προστίμου, είναι προφανής. o Ο κίνδυνος του «forum shopping» Δεδομένου ότι οι ομάδες οργανωμένου εγκλήματος που διαθέτουν σημαντικούς πόρους συχνά εμπλέκονται ενεργά στην παραχάραξη και κιβδηλεία νομισμάτων, εύκολα μπορούν να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε άλλες χώρες μέσω οργανωμένων δικτύων διανομής. Οι ομάδες αυτές συχνά ενδέχεται να δραστηριοποιούνται ήδη σε διάφορα κράτη μέλη, με αποτέλεσμα να υφίσταται σημαντικός κίνδυνος μετακίνησης των δραστών σε χώρες με λιγότερο αυστηρό σύστημα ποινικού δικαίου («forum shopping»). Σύμφωνα με τα διαθέσιμα αριθμητικά στοιχεία, τα κράτη μέλη όπου ισχύουν χαμηλά επίπεδα κυρώσεων αποτελούν συνήθως πόλους έλξης παραχαρακτών. o Μειωμένη αποτελεσματικότητα της δικαστικής συνεργασίας Τα αποκλίνοντα επίπεδα κυρώσεων ενδέχεται να επιδρούν αρνητικά στη δικαστική συνεργασία. Εάν ένα κράτος μέλος προβλέπει χαμηλές ελάχιστες κυρώσεις στον ποινικό του κώδικα, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι να δίνεται χαμηλή προτεραιότητα από τις αρχές επιβολής του νόμου και τις δικαστικές αρχές στην έρευνα και δίωξη κρουσμάτων παραχάραξης και κιβδηλείας νομισμάτων. Στην πράξη, αυτό ενδέχεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη διασυνοριακή συνεργασία όταν ένα άλλο κράτος μέλος ζητεί συνδρομή, όσον αφορά την έγκαιρη εξέταση του αιτήματος. Επιπλέον, η απουσία ενός ελάχιστου επιπέδου κυρώσεων σε ορισμένα κράτη μέλη μπορεί να οδηγεί στην επιβολή ποινών φυλάκισης μικρότερων των τεσσάρων μηνών ή στην επιβολή προστίμου, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η αίτηση έκδοσης ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης για όλες τις ποινές που επιβάλλονται για την παραγωγή ή διανομή προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας. Διασυνοριακές έρευνες και διώξεις μπορεί να αποβούν άκαρπες λόγω προβλημάτων συνεργασίας εξαιτίας διαφορών στη διαθεσιμότητα αποτελεσματικών ερευνητικών μέσων. Σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, η παραχάραξη και κιβδηλεία νομισμάτων, που συνιστά κατά κανόνα δραστηριότητα του οργανωμένου εγκλήματος, εξακολουθεί να μην αντιμετωπίζεται με τη χρήση των ερευνητικών μέσων που κατά παράδοση χρησιμοποιούνται για το οργανωμένο έγκλημα και τις διασυνοριακές υποθέσεις (τηλεφωνικές υποκλοπές, συσκευές εντοπισμού, ελεγχόμενες παραδόσεις και μυστικοί αστυνομικοί). Η παραχάραξη ή κιβδηλεία συχνά διαπράττεται σε δύο ή περισσότερα κράτη μέλη ταυτόχρονα, με την παραγωγή να πραγματοποιείται σε ένα κράτος μέλος και 4
τη διανομή σε άλλο. Τα μέσα για τον εντοπισμό αυτών των δραστηριοτήτων θα πρέπει επομένως να είναι τα ίδια. Άπαξ και ξεκινήσουν έρευνες για υποθέσεις παραχάραξης ή κιβδηλείας σε άλλη χώρα με συγκεκριμένες μεθόδους έρευνας, δεν είναι δυνατόν να συνεχίσουν σε άλλο κράτος μέλος του οποίου η νομοθεσία δεν προβλέπει διατάξεις σχετικά με τη χρήση των εν λόγω μεθόδων. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί όχι μόνο να προκληθούν καθυστερήσεις ή επιπλέον δαπάνες για τις έρευνες, αλλά ακόμη και να διακοπούν οι έρευνες σε σχέση με την πηγή. Καθυστέρηση στην προσαρμογή των μηχανημάτων για τον εντοπισμό προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας λόγω ελλείψεων στη διαβίβαση κατασχεθέντων προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας στις αρμόδιες αρχές για ανάλυση κατά τη διάρκεια ένδικων διαδικασιών. Επί του παρόντος δεν υφίσταται υποχρέωση διαβίβασης των κατασχεθέντων προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας κατά τη διάρκεια ένδικων διαδικασιών. Στην πράξη, σε ορισμένες περιπτώσεις οι δικαστικές αρχές αρνούνται τη μεταφορά δειγμάτων πλαστών τραπεζογραμματίων και κίβδηλων κερμάτων του ευρώ για ανάλυση πριν από την ολοκλήρωση της ποινικής διαδικασίας, ακόμη και εάν η μεταφορά αυτή θα ήταν δυνατή δεδομένης της ποσότητας των κατασχεθέντων προϊόντων παραχάραξης ή κιβδηλείας. Η διαβίβαση των εν λόγω προϊόντων μετά την ολοκλήρωση της ποινικής διαδικασίας έχει περιορισμένη αξία. Συχνά παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις, ενίοτε και έτη ολόκληρα, έως ότου τα μηχανήματα χειρισμού και επεξεργασίας χαρτονομισμάτων και κερμάτων που χρησιμοποιούνται από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προσαρμοστούν για τον εντοπισμό των προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας και την αποτροπή της περαιτέρω κυκλοφορίας αυτών. 2. ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Εάν εξακολουθήσει να ισχύει το υφιστάμενο πλαίσιο, αναμένεται μεσοπρόθεσμα η πλήρης εφαρμογή των διατάξεων της απόφασης-πλαισίου από όλα τα κράτη μέλη. Η πρόληψη και ο εντοπισμός προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας που εισέρχονται ή βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία θα μπορούσε να βελτιωθεί μέσω της αξιοποίησης των νομικών μέσων για την εξακρίβωση της γνησιότητας 2 που βελτιώθηκαν πρόσφατα, καθώς και μέσω δράσεων ευαισθητοποίησης και κατάρτισης στο πλαίσιο του προγράμματος Pericles. Μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να σημειωθεί βελτίωση του αποτρεπτικού αποτελέσματος μετά την έγκριση μιας υπό κατάρτιση οριζόντιας πρωτοβουλίας σχετικά με την δήμευση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο της δίωξης διαφόρων αξιόποινων πράξεων, συμπεριλαμβανομένης της παραχάραξης και κιβδηλείας. Οι ανωτέρω βελτιώσεις δεν αναμένεται να επηρεάσουν τα προβλήματα που περιγράφονται στην παρούσα έκθεση. Ειδικότερα το πρόβλημα της αποτροπής δεν αναμένεται να αντιμετωπιστεί επαρκώς, λόγω του ότι τα επίπεδα των κυρώσεων δεν είναι επαρκή. Η διαρκής απειλή της παραχάραξης και της κιβδηλείας, η οποία ενισχύεται από τα στατιστικά στοιχεία της ΕΚΤ, είναι πιθανό να εξακολουθήσει να ισχύει ή ακόμη και να ενταθεί. Επιπλέον, τα προβλήματα που διαπιστώνονται ανωτέρω όσον αφορά τις διασυνοριακές έρευνες δεν θα επιλυθούν με αυτόν τον τρόπο, καθώς δεν θα είναι όλα τα κράτη μέλη σε θέση 2 Βλέπε κανονισμούς 1338/2001, 1210/2010 και την απόφαση της ΕΚΤ της 16.09.2010 που αναφέρεται στο τμήμα 2.1. 5
να χρησιμοποιήσουν ερευνητικά μέσα για σοβαρά κρούσματα παραχάραξης και κιβδηλείας διεθνικού χαρακτήρα. Ούτε παρέχεται λύση για το πρόβλημα της μεταφοράς των προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας κατά τη διάρκεια ένδικων διαδικασιών. Επομένως, θα εξακολουθήσει να υφίσταται ο κίνδυνος τα προϊόντα παραχάραξης και κιβδηλείας να παραμένουν σε κυκλοφορία λόγω μη έγκαιρης εξακρίβωσης. 3. Η ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΔΡΑΣΗΣ Η ΕΕ, δυνάμει του άρθρου 83 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ ή Συνθήκη της Λισαβόνας) μπορεί να εκδίδει οδηγίες σχετικά με ελάχιστους κανόνες ποινικού δικαίου της ΕΕ σε τομείς ιδιαιτέρως σοβαρής εγκληματικότητας με διασυνοριακή διάσταση, η οποία απορρέει ιδίως από τη φύση ή τις επιπτώσεις των αδικημάτων αυτών ή λόγω ειδικής ανάγκης να καταπολεμούνται σε κοινή βάση. Η παραχάραξη μέσων πληρωμής αναφέρεται ρητώς στο άρθρο 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ ως ένας τέτοιος τομέας ιδιαιτέρως σοβαρής εγκληματικότητας. 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑΣ Είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί ότι το ευρώ και οποιοδήποτε άλλο νόμισμα κυκλοφορεί νομίμως προστατεύονται επαρκώς σε όλα τα κράτη μέλη μέσω αποτελεσματικών και αποδοτικών μέτρων ποινικού δικαίου. Μόνο η ΕΕ είναι σε θέση να θεσπίσει δεσμευτική κοινή νομοθεσία με ισχύ στο σύνολο των κρατών μελών και με τον τρόπο αυτό να διαμορφώσει ένα νομικό πλαίσιο που θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των αδυναμιών της τρέχουσας κατάστασης που περιγράφονται στο τμήμα 3.2.1. Κάθε μέτρο ποινικού δικαίου θα πρέπει να αξιολογείται προσεκτικά και να σχεδιάζεται λαμβανομένων υπόψη των πιθανών επιπτώσεών του στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η παρούσα έκθεση συμπεριλαμβάνει αυτή την αξιολόγηση. 5. ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Βάσει των προβλημάτων που εντοπίστηκαν, προσδιορίζονται ορισμένοι γενικοί και ειδικοί στόχοι. Γενικοί στόχοι: Πρόληψη της παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ και άλλων νομισμάτων μέσω της ενίσχυσης της προστασίας βάσει ποινικού δικαίου και της διασυνοριακής συνεργασίας των δικαστικών αρχών και των αρχών επιβολής του νόμου, με πλήρη συμμόρφωση προς τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ Διατήρηση και ενίσχυση της εμπιστοσύνης στη γνησιότητα του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος και άλλων νομισμάτων. Ειδικοί στόχοι: Δέουσα αύξηση της αποτελεσματικότητας και της αποτροπής δραστηριοτήτων παραχάραξης και κιβδηλείας (παραγωγή και διανομή) και εξάλειψη των κινήτρων για 6
αναζήτηση του ευνοϊκότερου περιβάλλοντος για αυτές τις δραστηριότητες («forum shopping») σε ορισμένα κράτη μέλη Διευκόλυνση της αναλογικής εφαρμογής του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης σε σχέση με δραστηριότητες παραχάραξης και κιβδηλείας νομισμάτων (παραγωγή και διανομή) Διευκόλυνση των διασυνοριακών ερευνών σχετικά με αξιόποινες πράξεις παραχάραξης και κιβδηλείας νομισμάτων και μείωση των καθυστερήσεων κατά την εξέταση αιτημάτων συνεργασίας Ενίσχυση της πρόληψης αξιόποινων πράξεων παραχάραξης και κιβδηλείας μέσω της αύξησης των δυνατοτήτων εντοπισμού πλαστών χαρτονομισμάτων και κίβδηλων κερμάτων χάρη στην έγκαιρη εφαρμογή διαδικασιών εξακρίβωσης γνησιότητας. 6. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Εξετάζονται τρεις επιλογές: Επιλογή πολιτικής 1: Διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος Σε επίπεδο ΕΕ δεν αναλαμβάνεται καμία δράση εκτός αυτών που προβλέπονται από το υφιστάμενο πλαίσιο, δηλαδή η κανονική συνέχιση των ενεργειών για την εφαρμογή της απόφασης-πλαισίου, καθώς και δραστηριότητες ευαισθητοποίησης, κατάρτισης και συμβουλευτικής σε εξειδικευμένες ερευνητικές και διωκτικές αρχές. Επιλογή πολιτικής 2: Μια οδηγία για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου του 2000 και τη θέσπιση διατάξεων για τα ερευνητικά μέσα και τη διαβίβαση κατασχεθέντων προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας Αυτή η επιλογή πολιτικής επαναλαμβάνει το περιεχόμενο της ισχύουσας απόφασης-πλαισίου και την αντικαθιστά με οδηγία, η οποία εξετάζει επίσης τα ζητήματα των ερευνητικών μέσων και της διαβίβασης κατασχεθέντων προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας, ανταποκρινόμενη στα προβλήματα 2 και 3. Επιλογή πολιτικής 3: Μια οδηγία για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου του 2000 και τη θέσπιση διατάξεων για το ελάχιστο και το μέγιστο επίπεδο των ποινικών κυρώσεων, για τα ερευνητικά μέσα και τη διαβίβαση κατασχεθέντων προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας Αυτή η επιλογή πολιτικής περιλαμβάνει το περιεχόμενο της επιλογής πολιτικής 2 (ερευνητικά μέσα και διαβίβαση προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας) και συμπληρώνεται από το ελάχιστο και το μέγιστο επίπεδο κυρώσεων για την παραγωγή και διανομή προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας (σε σύγκριση με την πρόβλεψη μόνο μέγιστων κυρώσεων που ισχύει σήμερα). Θεσπίζεται ελάχιστη ποινή τουλάχιστον έξι μηνών φυλάκισης και μέγιστη ποινή τουλάχιστον οκτώ ετών φυλάκισης. 7
6.1. Αξιολόγηση του αντικτύπου των επιλογών πολιτικής Αντίκτυπος της επιλογής πολιτικής 1: Διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος Η αποτελεσματικότητα αυτής της επιλογής ως προς την επίτευξη των στόχων είναι πολύ μικρή, έως ανύπαρκτη. Οι εξουσίες παρακολούθησης και επιβολής της Επιτροπής όσον αφορά την εφαρμογή των διατάξεων που επί του παρόντος περιέχονται στην απόφασηπλαίσιο θα ενισχυθούν μετά την 1η Δεκεμβρίου 2014 (δυνάμει του Πρωτοκόλλου 36 της Συνθήκης της Λισαβόνας). Μια καλύτερη εφαρμογή θα μπορούσε να αυξήσει την εμπιστοσύνη στο νόμισμα και την αποφυγή των προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας τα οποία επιδρούν αρνητικά στο γενικό εμπόριο. Εντούτοις, τα οφέλη αυτά αναμένεται να είναι περιορισμένα, καθώς θα εξακολουθήσουν να ισχύουν οι αδυναμίες του νομικού πλαισίου που προσδιορίστηκαν ανωτέρω. Το πρόβλημα της αποτροπής δεν αναμένεται να αντιμετωπιστεί, λόγω του ότι τα επίπεδα των κυρώσεων δεν είναι επαρκή. Επιπλέον, τα προβλήματα που διαπιστώνονται ανωτέρω όσον αφορά τις διασυνοριακές έρευνες δεν θα επιλυθούν με αυτόν τον τρόπο, καθώς δεν θα είναι όλα τα κράτη μέλη σε θέση να χρησιμοποιήσουν ερευνητικά μέσα για σοβαρά κρούσματα παραχάραξης και κιβδηλείας διεθνικού χαρακτήρα. Ούτε παρέχεται λύση για το πρόβλημα της διαβίβασης προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας κατά τη διάρκεια ένδικων διαδικασιών και επομένως εντείνεται ο κίνδυνος να παραμένουν σε κυκλοφορία προϊόντα παραχάραξης και κιβδηλείας λόγω μη έγκαιρης εξακρίβωσης. Η εν λόγω επιλογή πολιτικής δεν αναμένεται να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο από ό,τι το ισχύον νομικό πλαίσιο στα θεμελιώδη δικαιώματα, τα εγχώρια συστήματα δικαιοσύνης ή στον οικονομικό και δημοσιονομικό τομέα. Αντίκτυπος της επιλογής πολιτικής 2: Μια οδηγία για την αντικατάσταση της απόφασηςπλαισίου του 2000 και τη θέσπιση διατάξεων για τα ερευνητικά μέσα και τη διαβίβαση κατασχεθέντων προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας Αυτή η επιλογή πολιτικής αναμένεται να διευκολύνει τις διασυνοριακές έρευνες αξιόποινων πράξεων παραχάραξης και κιβδηλείας και να ενισχύσει την πρόληψη αυτών μέσω της έγκαιρης διαβίβασης προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας για τεχνική ανάλυση και εντοπισμό κατά τη διάρκεια ένδικων διαδικασιών, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα εντοπισμού πλαστών χαρτονομισμάτων και κίβδηλων κερμάτων σε κυκλοφορία. Σε ορισμένο βαθμό θα αντιμετωπίσει τη μόνιμη απειλή παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ, ειδικότερα δε τις πρόσφατες βελτιώσεις της ποιότητας των προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας. Εντούτοις, εμφανίζει περιορισμένη προστιθέμενη αξία όσον αφορά την προστασία του ευρώ. Η επιλογή αυτή αναμένεται να έχει μικρό έως μέτριο αντίκτυπο στα θεμελιώδη δικαιώματα, καθώς η επέκταση των υφιστάμενων ερευνητικών μέσων για την παραχάραξη και την κιβδηλεία νομισμάτων και η μεταφορά των προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας για εξέταση κατά τη διάρκεια της δίκης ενδέχεται να έχει άμεσο αντίκτυπο σε ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα. Ως αποτέλεσμα του προτεινόμενου μέτρου μπορούν να αναμένονται οικονομικά οφέλη που απορρέουν από την αποφυγή ζημιών που προκαλούνται από τις δραστηριότητες παραχάραξης και κιβδηλείας. Το κόστος θα είναι χαμηλό καθώς θα αφορά μόνο την τροποποίηση του εθνικού δικαίου και κάποιες περιορισμένες δαπάνες για τον τεχνικό εξοπλισμό των ειδικών μέσων διερεύνησης και για τη μεταφορά των προϊόντων παραχάραξης σε ορισμένα κράτη μέλη. 8
Αντίκτυπος της επιλογής πολιτικής 3: Μια οδηγία για την αντικατάσταση της απόφασηςπλαισίου του 2000 και τη θέσπιση διατάξεων για το ελάχιστο και το μέγιστο επίπεδο των ποινικών κυρώσεων, για τα ερευνητικά μέσα και τη διαβίβαση κατασχεθέντων προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας. Επιπροσθέτως των οφελών που αποκομίζονται από την επιλογή πολιτικής 2, αναμένεται να συνεισφέρει στην καλύτερη προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και κιβδηλεία ενισχύοντας το αποτρεπτικό αποτέλεσμα, μειώνοντας το φαινόμενο του «forum shopping», και αυξάνοντας τις δυνατότητες χρήσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης για βασικές αξιόποινες πράξεις παραχάραξης και κιβδηλείας (παραγωγή και διανομή). Η προσθήκη ελάχιστου επιπέδου κυρώσεων για τις αξιόποινες πράξεις της παραγωγής και της διανομής και η επέκταση του υφιστάμενου μέγιστου επιπέδου κυρώσεων που ισχύουν για την παραγωγή ώστε να καλύπτει και τη διανομή παραχαραγμένων νομισμάτων θα έχει ενδεχομένως υψηλό αποτρεπτικό αποτέλεσμα όσον αφορά τη διάπραξη τέτοιων αξιόποινων πράξεων. Αυτοί οι κοινοί κανόνες περί ελάχιστων κυρώσεων βελτιώνουν επίσης τη συνοχή της επιβολής κυρώσεων σε ολόκληρη την ΕΕ και αυξάνουν με αυτόν τον τρόπο την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των δικαστικών αρχών. Τούτο διευκολύνει την επιβολή του νόμου σε διασυνοριακές υποθέσεις. Δεδομένου ότι η εν λόγω επιλογή πολιτικής έχει σημαντικό αντίκτυπο στις δυνατότητες αποτροπής και επιβολής, κρίνεται επιλογή μέτριας έως υψηλής αποτελεσματικότητας. Η επιλογή αυτή αναμένεται να έχει μέτριο αντίκτυπο στα θεμελιώδη δικαιώματα, καθώς η εναρμόνιση των ελάχιστων και των μέγιστων κυρώσεων, τα νέα ερευνητικά μέσα και μέτρα πρόληψης ενδέχεται να έχουν άμεσο αντίκτυπο σε ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα. Τα μέτρα αυτά αποσκοπούν στην επίτευξη στόχων γενικού συμφέροντος αναγνωρισμένων από την Ένωση (βλέπε άρθρο 52 παράγραφος 1 του Χάρτη), και ειδικότερα στη θέσπιση αποτελεσματικών και αποτρεπτικών μέτρων για την προστασία του ευρώ, χωρίς να υπερβαίνουν τα αναγκαία για την επίτευξη του εν λόγω στόχου. Μπορούν να αναμένονται πρόσθετα οικονομικά οφέλη σε σύγκριση με την επιλογή 2 λόγω της αποτελεσματικότερης αποτροπής και επιβολής, άρα λόγω των μειωμένων ζημιών που προκαλούνται από τους παραχαράκτες. Κάποιο κόστος αναμένεται να προκύψει για τα κράτη μέλη, ειδικότερα όσον αφορά την τροποποίηση της νομοθεσίας. 6.2. Η προτιμώμενη επιλογή Η προτιμώμενη επιλογή είναι η επιλογή 3 Σύνοψη της προτιμώμενης επιλογής πολιτικής Η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής περιλαμβάνει συνδυασμό των ακόλουθων στοιχείων. Διατηρούνται επί της ουσίας οι διατάξεις της απόφασης-πλαισίου του 2000, με ήσσονος σημασίας τροποποιήσεις, σε νέα πρόταση που θα λαμβάνει υπόψη τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Οι διατάξεις σχετικά με τις κυρώσεις τροποποιούνται σε σύγκριση με την απόφασηπλαίσιο, με τη θέσπιση ελάχιστης ποινής φυλάκισης έξι μηνών για παραγωγή και διανομή και με τη θέσπιση μέγιστης ποινής φυλάκισης τουλάχιστον οκτώ ετών για 9
διανομή. Θεσπίζεται νέα διάταξη που υποχρεώνει τα κράτη μέλη να προβλέπουν τη δυνατότητα χρήσης ορισμένων ερευνητικών μέσων σε υποθέσεις παραχάραξης και κιβδηλείας νομισμάτων. Θεσπίζεται νέα διάταξη που υποχρεώνει τα κράτη μέλη να προβλέπουν τη δυνατότητα διαβίβασης των κατασχεθέντων παραχαραγμένων τραπεζογραμματίων και κερμάτων του ευρώ κατά τη διάρκεια ένδικων διαδικασιών. 7. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η οδηγία ορίζει ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με την αποτελεσματική εφαρμογή της. Πέραν των ποσοτικών δεδομένων που παρέχονται από τα κράτη μέλη, άλλες πιθανές πηγές πληροφοριών ποιοτικής φύσεως σχετικά με τη συμμόρφωση συλλέγονται από το Φόρουμ για τη Δικαιοσύνη, την OLAF και τη Eurojust. Η Επιτροπή θα αξιοποιήσει την πλατφόρμα των συνεδριάσεων των εμπειρογνωμόνων της ECEG (Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την Παραχάραξη του Ευρώ ) για την παρακολούθηση της εφαρμογής της οδηγίας σε τακτική βάση. Επιπλέον, η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο εκπόνησης ειδικής εμπειρικής μελέτης, με εστίαση στη συλλογή δεδομένων, ένα έως τρία έτη μετά την έναρξη εφαρμογής της πρότασης. Τα εν λόγω δεδομένα θα δώσουν στην Επιτροπή τη δυνατότητα να αξιολογήσει την πραγματική συμμόρφωση των κρατών μελών όχι μόνο προς την εν λόγω νομοθεσία, αλλά και ως προς τον σεβασμό των δικαιωμάτων, των ελευθεριών και των αρχών που ορίζονται στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Μετά την παρέλευση της περιόδου μεταφοράς της οδηγίας, η Επιτροπή θα προβεί στους απαραίτητους ελέγχους για τη μεταφορά και, εάν κριθεί αναγκαίο, θα κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει, σύμφωνα με τη ΣΛΕΕ. 10