ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 17.2.2014 COM(2014) 83 final 2014/0042 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να υιοθετηθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού κατά την 66η σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος για την έγκριση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL σχετικά με την καθυστέρηση στην εφαρμογή των προτύπων εκπομπών NOx της βαθμίδας ΙΙΙ EL EL
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα πρόταση της Επιτροπής αφορά τη θέσπιση της θέσης της Ένωσης κατά την 66η σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC) του ΔΝΟ όσον αφορά τις τροποποιήσεις στο παράρτημα VI της σύμβασης MARPOL. Οι εν λόγω τροποποιήσεις της MARPOL παράρτημα VI κανονισμός 13 παράγραφος 5.1 εισάγουν 5ετή αναβολή της καθιέρωσης των προτύπων εκπομπών NOx της βαθμίδας III. Οι αλλαγές παρατίθενται στο παράρτημα 12 της έκθεσης της MEPC (MEPC 65/22). Σύμφωνα με την παράγραφο 4.64 της εν λόγω έκθεσης οι εν λόγω τροποποιήσεις θα εγκριθούν κατά την 66η συνεδρίαση της MEPC. 2. ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΔΝΟ 2.1. Έγκριση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL σχετικά με την αναβολή των προτύπων εκπομπών NOx της βαθμίδας ΙΙΙ. Το εν λόγω σχέδιο τροποποιήσεων εγκρίθηκε στην 65η σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος, η οποία πραγματοποιήθηκε από 13 17 Οκτωβρίου 2013, και πρέπει να υποβληθεί προς έγκριση στην 66η σύνοδο της εν λόγω επιτροπής, η οποία θα πραγματοποιηθεί από 31 Μαρτίου έως 4 Απριλίου 2014. 2.2. Αποδοχή και έναρξη ισχύος Μόλις εγκριθούν και εκδοθούν από την Επιτροπή Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος, οι ανωτέρω τροποποιήσεις θα υποβληθούν στα αντίστοιχα συμβαλλόμενα μέρη, προκειμένου να δηλώσουν ότι αποδέχονται να δεσμευτούν από τις εν λόγω τροποποιήσεις. 3. ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΕΕ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΕ Πολιτική της ΕΕ Η προστασία του περιβάλλοντος, η οποία αποτελεί και το αντικείμενο των τροποποιήσεων της σύμβασης MARPOL, αποτελεί συντρέχουσα αρμοδιότητα βάσει της Συνθήκης της ΕΕ και σε πολύ μεγάλο βαθμό ρυθμίζεται από τη νομοθεσία της Ένωσης. Η ΕΕ έχει εκτενώς ασκήσει την αρμοδιότητά της στον τομέα της πολιτικής για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και των υδάτων, τόσο μέσω της νομοθεσίας όσο και με συμφωνημένους στόχους πολιτικής. Η περιβαλλοντική πολιτική περιλαμβάνει σαφή δέσμευση της Ένωσης για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και των υδάτων, μεταξύ άλλων και σε διεθνές επίπεδο. Ο στόχος και ο σχεδιασμός του πλαισίου πολιτικής της ΕΕ για την ποιότητα του αέρα, όπως οριοθετείται για παράδειγμα στη θεματική στρατηγική για την ατμοσφαιρική ρύπανση 1, είναι να σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος για την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων της ΕΕ που συνίστανται στη διατήρηση, προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος και την προστασία της υγείας του ανθρώπου (άρθρο 191 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ), δηλαδή «για την επίτευξη επιπέδων ποιότητας του αέρα που δεν έχουν απαράδεκτες επιπτώσεις και κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον». Ο στόχος αυτός, που τέθηκε για πρώτη φορά πριν από μια 1 COM(2005) 446 τελικό EL 2 EL
δεκαετία στο έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον 2, επιβεβαιώνεται στο 7ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον που συμφωνήθηκε πρόσφατα από την ΕΕ, το οποίο κατευθύνει τη χάραξη της πολιτικής της ΕΕ έως το το 2020 3, και πιο πρόσφατα αντικατοπτρίζεται στο πρόγραμμα «Καθαρός αέρας για την Ευρώπη», που εγκρίθηκε από την Επιτροπή 4. Αυτοί οι στόχοι πολιτικής θα επηρεαστούν αρνητικά από την αναβολή της επιβολής των αυστηρότερων προτύπων NOx που εφαρμόζονται σε περιοχές ελέγχου των εκπομπών NOx (ΠΕΕΑ). Νομοθεσία της ΕΕ Η ισχύουσα νομοθεσία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ρύπων, στους οποίους περιλαμβάνονται οι NOx, καθώς και ένα ευρύ φάσμα πηγών, συμπεριλαμβανομένων όλων των μέσων μεταφοράς. Η οδηγία για τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών (ΕΑΟΕ) (2001/81/EΚ) 5 και η οδηγία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα (2008/50/EΚ) 6 προβλέπουν οριακές τιμές NOx στον αέρα. Η οδηγία ΕΑΟΕ επιβάλλει τον ποσοτικό προσδιορισμό και την υποβολή στοιχείων σχετικά με τις εκπομπές από τις θαλάσσιες μεταφορές. Οι εκπομπές από τις εθνικές θαλάσσιες μεταφορές και από τη διεθνή θαλάσσια ναυσιπλοΐα στις πλωτές οδούς εσωτερικής ναυσιπλοΐας συνεκτιμώνται για τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών της εν λόγω οδηγίας. Ωστόσο, άλλες εκπομπές από τη διεθνή θαλάσσια ναυτιλία δεν υπολογίζονται για τα ανώτατα όρια, ακόμη και αν επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην ΕΕ. Η εξαίρεση αυτή έχει να κάνει με τον ρόλο του ΔΝΟ όσον αφορά τη ρύθμιση των εκπομπών αυτών. Για τον λόγο αυτό, το άρθρο 11 της οδηγίας ΕΑΟΕ αναγνωρίζει την ανάγκη ανάληψης εξωτερικής δράσης όσον αφορά τις συγκεκριμένες εκπομπές: «Για να προωθηθεί η επίτευξη του στόχου του άρθρου 1, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη, κατά περίπτωση και με την επιφύλαξη του άρθρου 300 της Συνθήκης, επιδιώκουν διμερή και πολυμερή συνεργασία με τρίτες χώρες και αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς, όπως η Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (UN/ECE), η Διεθνής Ναυτιλιακή Οργάνωση (ΙΜΟ) και η Διεθνής Οργάνωση Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), περιλαμβανομένης της ανταλλαγής πληροφοριών, σχετικά με την τεχνική και επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη και με στόχο τη βελτίωση της βάσης για τη διευκόλυνση των μειώσεων των εκπομπών.» Επιπλέον, η δέσμη μέτρων για την ποιότητα του καθαρού αέρα 7, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 18 Δεκεμβρίου 2013, επιβεβαιώνει τις επιπτώσεις από τις εκπομπές θαλάσσιων μεταφορών στην ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην ξηρά καθώς και την αποτελεσματικότητα της λήψης περαιτέρω μέτρων σε σχέση με το κόστος που συνεπάγονται στον τομέα αυτό. Οι εκπομπές NOx από τις θαλάσσιες μεταφορές συμβάλλουν άμεσα στον ευτροφισμό στα εσωτερικά και θαλάσσια ύδατα καθώς και στους χερσαίους οικοτόπους, όπως επίσης και στον σχηματισμό (δευτερογενών) αιωρούμενων σωματιδίων που επηρεάζουν την υγεία. Κατά 2 3 4 5 6 7 ΕΕ L 242 της 10.9.2002, σ. 1. Γενικό ενωσιακό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον έως το 2020 «Ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας», COM (2012)710 final. COM(2013)918 τελικό ΕΕ L 309 της 27.11.2001, σ. 22. ΕΕ L 152 της 11.6.2008, σ. 1. Όλα τα σχετικά έγγραφα διατίθενται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/environment/air/clean_air_policy.htm EL 3 EL
συνέπεια, εάν δεν αντιμετωπιστεί η εν λόγω πηγή τους, μπορεί να μειωθεί η δυνατότητα των κρατών γύρω από τη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα να επιτύχουν τους στόχους που τέθηκαν με την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα (2000/60/ΕΚ) 8, την οδηγία για τη θαλάσσια στρατηγική (2008/56/ΕΚ) 9, την οδηγία για τα ενδιαιτήματα (92/43/ΕΟΚ) 10 και την οδηγία για τα πτηνά (79/409/ΕΟΚ) 11 που έχουν σκοπό να περιορίσουν τις επιπτώσεις στα υδάτινα και τα χερσαία οικοσυστήματα καθώς και τον ευτροφισμό. Αναμένεται επίσης να υπονομευτεί η δυνατότητα να τηρηθούν οι οριακές τιμές που καθορίζει για τα ΑΣ 10 και ΑΣ 2,5 η οδηγία 2008/50/ΕΚ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα με σκοπό να προστατεύσει την υγεία του ανθρώπου. Τα πρότυπα εκπομπών NOx της βαθμίδας ΙΙΙ, τα οποία αποτελούν το αντικείμενο της παρούσας πρότασης, δεν έχουν ακόμη αποτελέσει ρητά το αντικείμενο συγκεκριμένης νομοθεσίας της Ένωσης, αλλά οι οικείες ισχύουσες ρυθμίσεις του ΔΝΟ, σύμφωνα με την τροποποίηση του 2008 του παραρτήματος VI της MARPOL, κρίνονται αναγκαίες και συνεκτικές με το σύνολο των συμφωνημένων στόχων πολιτικής της ΕΕ. Συγκεκριμένα, η αναβολή της ημερομηνίας εφαρμογής τους θα υπονομεύσει τις δυνατότητες των κρατών μελών να κάνουν χρήση των ΠΕΕΑ με σκοπό να αντιμετωπίσουν την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις επιπτώσεις της. Απόφαση του Συμβουλίου Το άρθρο 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ αποτελεί την κατάλληλη νομική βάση για τον καθορισμό της θέσης την οποία θα υποστηρίξει η ΕΕ κατά τη συνεδρίαση, καθώς αφορά πράξεις που παράγουν έννομα αποτελέσματα. Η απόφαση της 66ης MEPC σχετικά με την ημερομηνία έναρξης ισχύος των προτύπων εκπομπών NOx της βαθμίδας III έχει δεσμευτική νομική ισχύ, καθώς θα καθορίσει την ημερομηνία από την οποία θα αρχίσουν να εφαρμόζονται τα πρότυπα NOx της βαθμίδας III στους τομείς που χαρακτηρίζονται ως ΠΕΕΑ στα πλοία όλων των συμβαλλόμενων μερών στο παράρτημα VI της MARPOL. Περίληψη Με βάση τη σχετική πολιτική της ΕΕ και το κεκτημένο που αναφέρθηκαν ανωτέρω, η Επιτροπή θεωρεί ότι το θέμα που αφορούν οι προαναφερόμενες τροποποιήσεις οι οποίες αναμένεται να εγκριθούν κατά την 66η συνεδρίαση της MEPC παρουσιάζει ενδιαφέρον για την ΕΕ και απαιτείται η διαμόρφωση κοινής θέσης από την ΕΕ, που θα εκφραστεί από όλα τα κράτη μέλη που εκπροσωπούνται στη MEPC προς το συμφέρον της Ένωσης. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει την έκδοση απόφασης του Συμβουλίου σχετικά με τη θέση που θα υιοθετηθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τις τροποποιήσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 2.1 ανωτέρω, οι οποίες αναμένεται να εγκριθούν κατά την 66η σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος. 8 9 10 11 ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1. ΕΕ L 164 της 25.6.2008, σ. 19. ΕΕ L 227 της 1.9.94, σ. 31. ΕΕ L 103 της 25.4.79, σ. 1. EL 4 EL
2014/0042 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να υιοθετηθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού κατά την 66η σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος για την έγκριση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL σχετικά με την καθυστέρηση στην εφαρμογή των προτύπων εκπομπών NOx της βαθμίδας ΙΙΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 192 παράγραφος 1 και το άρθρο 218 παράγραφος 9, Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Η αρχική τροποποίηση του παραρτήματος VI της MARPOL το 2008 ορίζει ότι τα πρότυπα εκπομπών NOx της βαθμίδας ΙΙΙ αρχίζουν να εφαρμόζονται εντός του 2016 όσον αφορά τα πλοία που κατασκευάστηκαν μετά τη σχετική ημερομηνία και που πλέουν σε περιοχές ελέγχου των εκπομπών οξειδίου του αζώτου (ΠΕΕΑ). (2) Η Επιτροπή Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού κατά την 65η σύνοδο του Μαΐου 2013 ενέκρινε το σχέδιο τροποποιήσεων/τις τροποποιήσεις της σύμβασης MARPOL παράρτημα VI κανονισμός 13 παράγραφος 5.1. Οι τροποποιήσεις αυτές αναμένεται να εγκριθούν στην 66η σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας, η οποία θα πραγματοποιηθεί από τις 31 Μαρτίου έως τις 4 Απριλίου 2014. (3) Οι τροποποιήσεις του παραρτήματος VI, κανονισμός 13, παράγραφος 5.1 της MARPOL σχετικά με την αναβολή των προτύπων εκπομπών NOx της βαθμίδας ΙΙΙ θα εισαγάγει 5ετή καθυστέρηση της έναρξης ισχύος τους και θα τα καταστήσει δεσμευτικά για τα συμβαλλόμενα μέρη στο παράρτημα VI της MARPOL 6 μήνες μετά την ημερομηνία της αποδοχής της, σύμφωνα με το άρθρο 16 παράγραφος 2 της σύμβασης MARPOL. (4) Η προστασία του περιβάλλοντος, η οποία αποτελεί και το αντικείμενο των προτεινόμενων μέτρων, σε πολύ μεγάλο βαθμό ρυθμίζεται από τη νομοθεσία της Ένωσης. Η ΕΕ έχει ασκήσει εκτενώς την αρμοδιότητά της στον τομέα της πολιτικής για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και των υδάτων, τόσο μέσω της νομοθεσίας όσο και με συμφωνημένους στόχους πολιτικής. Η ισχύουσα νομοθεσία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ρύπων, στους οποίους περιλαμβάνεται το οξείδιο του αζώτου (NOx), καθώς και ένα ευρύ φάσμα πηγών, συμπεριλαμβανομένων όλων των μέσων μεταφοράς. Η οδηγία 2000/60/EΚ για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων 12, η οδηγία 2008/56/EΚ περί πλαισίου κοινοτικής 12 ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1. EL 5 EL
δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον 13, η οδηγία 92/43/EΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας 14 και η οδηγία 79/409/EΟΚ περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών 15 καθορίζουν στόχους για να περιορίσουν τις επιπτώσεις του ευτροφισμού, ο οποίος οφείλεται κατά κύριο λόγο στα NOx, στα υδάτινα και χερσαία οικοσυστήματα Η οδηγία 2008/50/EΚ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη 16 καθορίζει οριακές τιμές και τιμές-στόχους για τα αιωρούμενα σωματίδια και το όζον, πρόδρομες ουσίες των οποίων θεωρούνται τα NOx. (5) Η οδηγία 2001/81/ΕΚ σχετικά με τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών 17 επιβάλλει τον ποσοτικό προσδιορισμό και την υποβολή στοιχείων σχετικά με τις εκπομπές από τις θαλάσσιες μεταφορές, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι οι κανονιστικές ρυθμίσεις για τις εκπομπές από τις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές (εκτός από τις μεταφορές σε εσωτερικά ύδατα) αποτελεί αρμοδιότητα του ΔΝΟ. (6) Το άρθρο 11 σε συνδυασμό με το άρθρο 1 της οδηγίας 2001/81/ΕΚ απαιτούν από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να επιδιώκουν τη συνεργασία, σε διεθνές επίπεδο, με στόχο τη μείωση των εκπομπών ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων, συμπεριλαμβανομένων των NOx. (7) Ενόψει των συνολικών συμφωνημένων στόχων πολιτικής και του κεκτημένου της ΕΕ, η αναβολή των προτύπων εκπομπών NOx της βαθμίδας ΙΙΙ που πρόκειται να εγκριθεί στην 66η συνεδρίαση της MEPC παρουσιάζει ενδιαφέρον για την ΕΕ και απαιτείται η διαμόρφωση κοινής θέσης της ΕΕ, η οποία θα εκφραστεί από όλα τα κράτη μέλη που εκπροσωπούνται στη MEPC προς το συμφέρον της Ένωσης. (8) Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ούτε μέλος του ΔΝΟ ούτε συμβαλλόμενο μέρος στις προαναφερόμενες συμβάσεις και κώδικες. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο το Συμβούλιο να εξουσιοδοτήσει τα κράτη μέλη να εκφράσουν τη θέση που καθορίζεται κατωτέρω, ενεργώντας προς το συμφέρον της Ένωσης, ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 1. Η θέση της Ένωσης κατά την 66ή σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος του ΔΝΟ είναι να αντιταχθεί στην έγκριση των τροποποιήσεων του παραρτήματος VI της MARPOL, κανονισμός 13, παράγραφος 5.1, όπως ορίζονται στο παράρτημα 12 του εγγράφου MEPC 65/22 του ΔΝΟ. 2. Η θέση της Ένωσης, όπως ορίζεται στην παράγραφο 1, εκφράζεται από τα κράτη μέλη, τα οποία είναι μέλη του ΔΝΟ, που ενεργούν από κοινού προς το συμφέρον της Ένωσης. 3. Ελάσσονος σημασίας αλλαγές της εν λόγω θέσης επιτρέπεται να συμφωνούνται χωρίς να απαιτείται τροποποίηση της θέσης. 13 14 15 16 17 ΕΕ L 164 της 25.6.2008, σ. 19. ΕΕ L 206 της 22.7.92, σ. 7. ΕΕ L 103 της 25.4.79, σ. 1. ΕΕ L 152 της 11.6.2008, σ. 1. ΕΕ L 309 της 27.11.2001, σ. 22. EL 6 EL
Άρθρο 2 Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 7 EL