ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ: Υπηρεσίες ψυχικής υγείας στα Δημοτικά Ιατρεία Η υπηρεσία δωρεάν ψυχολογικής υποστήριξης του Δήμου Αθηναίων ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ-ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ- ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Κατά τον Π.Ο.Υ. υγεία θεωρείται η κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας του ανθρώπου και όχι απλώς η απουσία της αρρώστιας ή της αναπηρίας.
Η διαδικασία μέσω της οποίας ή κατά την οποία τα άτομα γίνονται ικανά να αναπτύξουν ικανότητες ελέγχου της υγείας τους και να τη βελτιώσουν
Η διαδικασία που βοηθάει τα άτομα να παίρνουν αποφάσεις, να υιοθετούν συμπεριφορές και να δρουν σύμφωνα με τις ανάγκες που επιβάλλει η προάσπιση και η προαγωγή της σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής τους ευεξίας
Οι ειδικοί κάνουν λόγο για μία παγκόσμια «επιδημία» ψυχικών διαταραχών, επικαλούμενοι τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα άτομα που πάσχουν από ψυχικές, νευρολογικές και συμπεριφορικές διαταραχές ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια. Ο αριθμός των πασχόντων από κατάθλιψη σε δεδομένη στιγμή του χρόνου είναι 400 εκατομμύρια έως 500 εκατομμύρια άτομα, ενώ ως το 2020 θα είναι η δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως.
Η έλλειψη χρημάτων καθιστά ανέφικτη την επίσκεψη σε κάποιον ειδικό. Από την άλλη οι υπηρεσίες που παρέχουν δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλευτική παρουσιάζουν υψηλή συγκέντρωση στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Υπάρχει αναγκαστικά πλέον, η τάση επαναπροσδιορισμού του ρόλου της Τ.Α. στην προσφορά υπηρεσιών υγείας με την πρόληψη, την αγωγή & την προαγωγή των υπηρεσιών τέτοιου είδους
Επιχειρείται η δυνατότητα παροχής συνεχιζόµενης φροντίδας
Η ολοκληρωμένη παροχή υπηρεσιών υγείας, στο πλαίσιο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, περιλαμβάνει υπηρεσίες πρόληψης, αγωγής και προαγωγής υγείας
Γενική, προσβάσιμη, ολοκληρωμένη, συνεχής, ομαδική, ολιστική, προσωπική, προσανατολισμένη στην οικογένεια,στο σχολείο, συντονισμένη, εμπιστευτική αλλά κυρίως υποστηρικτική
Εφαρμογή πολιτικών που αφορούν την συμμετοχή σε δράσεις & προγράμματα τα οποία στοχεύουν στη μέριμνα, υποστήριξη & φροντίδα ευπαθών και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων με την παροχή υπηρεσιών υγείας & την προαγωγή ψυχικής υγείας (δημοτικά ιατρεία ή κοινοτικά ιατρεία, κέντρα αγωγής υγείας, υποστήριξης & αποκατάστασης ατόμων με αναπηρία, κέντρα ψυχικής υγείας)
Απευθύνεται στον γενικό πληθυσμό και ανταποκρίνεται στις ανάγκες του πληθυσμού, σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, μέσω βραχείας μορφής συμβουλευτικήςψυχοθεραπείας.
ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Ο χρόνος που προσδιορίστηκε ήταν από τον Αύγουστο μέχρι τον Δεκέμβριο 2015 Ο μέγιστος αριθμός συνεδριών ορίστηκε στις 15 Με προτεραιότητα εξυπηρέτησης: άνεργους, ανασφάλιστους,και άτομα σε κρίση Οι χώροι υλοποίησης ήταν τα Δημοτικά Ιατρεία και συγκεκριμένα: το 1 ο Δ.Ιατρείο-Καλφοπούλειο (Σόλωνος 78) το 2 Α Δημοτικό Ιατρείο,Παγκράτι(Πρωταγόρα 3) το 3 ο Δημοτικό Ιατρείο Πετράλωνα(Θεσσαλονίκης & Ηρακλειδών) το 5 ο Δημοτικό Ιατρείο, Κέντρο Υγείας Αστικού Τύπου Άνω Πατήσια(Σαρανταπόρου 4)
Στη διάρκεια αυτών των μηνών, τα περιστατικά αντιμετωπίστηκαν σε ατομικό επίπεδο, σε επίπεδο ζεύγους και οικογένειας Δόθηκε μεγάλη έμφαση στη σχετικά γρήγορη αντιμετώπιση της λίστας αναμονής που δημιουργήθηκε από τις πρώτες μέρες ανακοίνωσης του προγράμματος, ενώ το ενδιαφέρον διατηρήθηκε και με την πάροδο του χρόνου αμετάβλητο
Η επιστημονική ομάδα που υλοποίησε το πρόγραμμα αποτελούνταν από Κοινωνικούς επιστήμονες με 5μηνη σύμβαση, στα πλαίσια του προγράμματος Κοινωφελούς εργασίας του ΟΑΕΔ και αποτελούνταν από: 1 κοινωνιολόγο και 7 ψυχολόγους
Οι ψυχολόγοι που συμμετείχαν στο πρόγραμμα χρησιμοποίησαν τις ακόλουθες θεωρητικές προσεγγίσεις: Προσωποκεντρική, Συστημική, και Ψυχοδυναμική
ΠΟΣΟΙ ΕΚΔΗΛΩΣΑΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΣΥΝΟΛΙΚΑ: 290 ΑΝΔΡΕΣ; 64; 22% ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ; 226; 78%
ΠΟΣΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΑΝ ΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ: 220 ΠΑΙΔΙΑ; 16; 7% ΑΝΔΡΕΣ; 48; 22% ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ; 156; 71% ΠΑΙΔΙΑ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΗΛΙΚΙΑ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ 40 40 35 30 30 28 28 29 25 ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΥΝΟΛΟ 156 20 15 10 5 1 0 20-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΗΛΙΚΙΑ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΝΔΡΕΣ ΣΥΝΟΛΟ 48 12 12 11 10 9 8 9 10 8 7 6 6 5 4 3 3 2 1 0 20-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΗΛΙΚΙΑ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΣΥΝΟΛΟ 16 4 4 4 4 3 2 2 2 1 0 4-6 7-9 10-12 13-15 16-18 ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ
Τα κύρια αιτήματα για τα οποία ζητήθηκε βοήθεια ήταν : διαταραχές άγχους (κρίσεις πανικού, φοβίες, γενικευμένη αγχώδης διαταραχή) διαταραχές του συναισθήματος (κατάθλιψη, ξεσπάσματα θυμού) εξειδικευμένα ζητήματα που αφορούσαν το άγχος γύρω από την εγκυμοσύνη διαχείριση πένθους ζητήματα κακοποίησης ζητήματα σεξουαλικής ταυτότητας και σεξουαλικής δυσλειτουργίας θέματα διαπροσωπικών και οικογενειακών σχέσεων.
Επίσης θέματα που αφορούσαν σε μαθησιακά προβλήματα παιδιών καθώς και διαταραχές συμπεριφοράς και συναισθήματος
Στην αρχή της παρέμβασης συμπληρωνόταν από τον ψυχολόγο ιστορικό με κλινικά και δημογραφικά στοιχεία, καθώς και με στοιχεία αξιολόγησης ρίσκου (risk assessment). Επίσης δόθηκε έντυπο αξιολόγησης που περιλαμβάνει μέρος σταθμισμένου ερωτηματολογίου για την Ποιότητα ζωής, καθώς και ανίχνευσης διάθεσης BDI
ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΟΙΤΗΤΕΣ 1% ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ 27% ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ 32% ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΑΝΕΡΓΟΙ ΑΝΕΡΓΟΙ 40% ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΕ ΔΙΑΣΤΑΣΗ 2% ΔΙΑΖΕΥΓΜΕΝΟΣ/Η 13% ΧΗΡΟΣ/Α 8% ΕΓΓΑΜΟΣ/Η 34% ΕΓΓΑΜΟΣ/Η ΑΓΑΜΟΣ/Η ΔΙΑΖΕΥΓΜΕΝΟΣ/Η ΑΓΑΜΟΣ/Η 43% ΣΕ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΧΗΡΟΣ/Α
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟ 12% ΓΥΜΝΑΣΙΟ 13% ΑΕΙ 32% ΑΕΙ ΤΕΙ ΜΑΘΗΤΕΣ/ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΕΙ 10% ΙΕΚ ΛΥΚΕΙΟ 26% ΜΑΘΗΤΕΣ/ΦΟΙΤΗΤΕΣ 2% ΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ 4% ΙΕΚ 1% ΛΥΚΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ
Για όσα άτομα είχαν συμπληρώσει τουλάχιστον 10 συνεδρίες, δόθηκε στο τέλος εκ νέου το ερωτηματολόγιο για την Ποιότητα ζωής,το BDI καθώς και ad hoc ερωτηματολόγιο αξιολόγησης-ικανοποίησης.
Δόθηκε προσοχή στη διατήρηση του συνεχούς της φροντίδας και όπου κρίθηκε αναγκαίο, τα άτομα παραπέμφθηκαν σε μόνιμες υπηρεσίες (πχ ΚΨΥ).
Αναγνώριση εκ μέρους των ατόμων της ανάγκης προσφυγής σε δομές ψυχικής υγείας και μείωση της στιγματιστικής προκατάληψης Αναγκαιότητα προγράμματος (όπως φαίνεται από τα αριθμητικά δεδομένα) αν και το χρονικό διάστημα του προγράμματος ήταν σχετικά μικρό Εύρος περιστατικών που αντιμετωπίστηκαν καθώς και των κατηγοριών (ατομικά, ζεύγη, οικογένειες, παιδιά) Η δωρεάν παροχή που τονίζει το πνεύμα αλληλεγγύης και συμβάλλει στην κοινωνική προστασία
Εμπιστοσύνη των ατόμων που προσέφυγαν στην αναζήτηση των υπηρεσιών Ανάγκη διεύρυνσης και στελέχωσης του προγράμματος (ήδη έχει εκφραστεί η επιθυμία από άτομα, μεγάλη λίστα αναμονής) και η κάλυψη περισσότερων περιστατικών Υψηλός βαθμός ικανοποίησης Οι διαφορετικές επιστημονικές προσεγγίσεις και η διαρκής συνεργασία των ψυχολόγων μεταξύ τους διασφάλισαν πιο ολιστική αντιμετώπιση