ΤΟ ΙΣΧΥΟΝ ΠΠΧΣΑΑ, ΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΧΩΡΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΠΧΣΑΑ ΤΗΣ ΠΙΝ ΧΩΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Περιβάλλον Ανάπτυξη / Εφη Καραθανάση /Σπύρος Φυσελιάς / Φώτης Καραμάνης Η ημερίδα που οργανώσαμε είναι απόλυτα επίκαιρη μιας και οι Περιφέρειες της χώρας θα στηρίξουν την στρατηγική της ανάπτυξης, η οποία έχει περιγραφεί σε κυβερνητικό επίπεδο. Εχουμε επανειλημμένα δηλώσει ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον αναπτυξιακό σχεδιασμό, είναι η χωρική έκφραση της ανάπτυξης όπως αυτή δηλώνεται και αποτελεί το εργαλείο για την εφαρμογή της, μιας και υπόβαθρο είναι ο χώρος. Αν δεν υπάρχει σύζευξη σχεδιασμού χώρου και ανάπτυξης η πολιτική της ανάπτυξης δεν δύναται να υλοποιηθεί, ενώ παράλληλα ο σχεδιασμός του χώρου αποτελεί «κενό γράμμα», αναιρώντας πολλές φορές τις εκάστοτε στρατηγικές της περιφερειακής ανάπτυξης, και συχνά αποβαίνει εχθρός ης τοπικής οικονομίας και των τοπικών Αρχών. Το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ της ΠΙΝ είναι πολύ αναχρονιστικό. Θεσμοθετημένο πριν από 23 χρόνια και εκπονημένο πριν από 25-26 χρόνια, είναι πολύ φυσικό να απαιτεί την αναθεώρησή του η οποία κατά την ισχύουσα νομοθεσία όφειλε να είχε γίνει την επόμενη 5ετία. Τι διαπιστώθηκε από τη μελέτη ;;; Τα διάφορα Υπουργεία και οι Οργανισμοί τους, οι αρμόδιες Δ/νσεις τους το είχαν παραμερίσει ή δεν ήξεραν την ύπαρξή του ή την επιβεβλημένη εξειδίκευσή του στα έργα και τις πολιτικές τους που αφορούν την ΠΙΝ. Οι παλιές Νομαρχίες και οι νυν Π.Ε. κατά κανόνα το αγνόησαν, ή και το πολέμησαν, θεωρώντας ότι αποτελούσε τροχοπέδη, μιας και δεν είχε σύμπτωση ή σύγκλιση με το αναπτυξιακό πρότυπο του lesser faire που ήθελαν να προωθούν. Η μέχρι τούδε δεδηλωμένη στάση τους απέναντι στον σχεδιασμό αποδεικνύεται εξάλλου από το γεγονός ότι δεν είχε θεσμοθετηθεί κανένα ΓΠΣ. Σε ελάχιστες μόνον περιπτώσεις το επικαλέσθηκαν και ενέταξαν στο ΠΕΠ κάποια έργα που το ΠΠΧΣΑΑ τα είχε προτείνει. Οι αρχές της αειφορίας και της προστασίας του περιβάλλοντος που για πρώτη φορά το ΠΠΧΣΑΑ είχε υιοθετήσει,, αλλά και της ισόρροπης ανάπτυξης των διαφόρων τομέων έναντι της μονοκαλλιέργειας του τουρισμού και των όποιων επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον που κληροδοτείτο από προγραμματική σε προγραμματική περίοδο, βρήκαν πολλούς στην απέναντι πλευρά. Ακόμα και η πρόταση για την περιφερειακή συνοχή, εκφρασμένη με το έργο του διαμήκη άξονα βορά νότου ήταν ιδιαίτερα καινοτόμα για την εποχή της και ωρίμασε πρόσφατα. 1
Και η αναθεώρηση του ΠΠ ακούστηκε με μεγάλη καχυποψία ιδιαίτερα σε μια στιγμή που το βασικό της χαρακτηριστικό ήταν η πολιτική των μνημονίων και η παραγωγή νομοθετημάτων υποστηρικτικών της επίσπευσης του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού (ΧΩΠΟΜΕ). Μια επίσπευση, η οποία ευαγγελίζεται την ακύρωση των αρχών της προστασίας του περιβάλλοντος, της αειφορίας αρχές που αποτελούν συνταγματικές επιταγές και ένα από τους πυλώνες του ΕΣΠΑ, αλλά και την κατάλυση της δημοκρατίας στη Διοίκηση με την υποκατάσταση της δημόσιας διαβούλευσης από την ενημέρωση της Περιφέρειας (!!) και την διατύπωση γνώμης από το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας (!!), με παράλληλη ενίσχυση της επιχειρηματικότητας (ΕΣΧΑΔΕ, ΕΣΧΑΣΑ) και ταπείνωση της αρχής του σχεδιασμού δημόσιου συμφέροντος. Σε μια τέτοια συγκυρία, οι Π.Ε. της ΠΙΝ ήταν φυσικό να ανησυχούν για τις αλλαγές που επέρχονται από την αναθεώρηση του ΠΠΧΣΑΑ και να στέκονται απέναντι, ήδη από την Α φάση της μελέτης, στην οποία σύμφωνα με τις προδιαγραφές διατυπώνονται διαγραμματικά οι προτάσεις, υιοθετώντας τις αρχές της «πράσινης» και της «γαλάζιας ανάπτυξης» που δεν επιτρέπουν την πολιτική του lesser faire και και εστιάζουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Η εξειδίκευση των Ειδικών Πλαισίων αποτέλεσε τον τομέα για τον οποίο αναπτύχθηκε μακρύς διάλογος με τη Δ/νση στη Β φάση, εστιάζοντας στην έννοια, αλλά και στην αναγκαιότητα της εξειδίκευσης, πολλοί τομείς της οποίας με βάση τις κατευθύνσεις της Δ/νσης συμπεριελήφθησαν στο κεφάλαιο «ανάδραση» των ΕΠΧΣΑΑ, ώστε όταν αυτά αναθεωρηθούν να λάβουν υπ όψη τους τομείς αυτούς. Για μας η εξειδίκευση πρέπει να έχει πεδίο εφαρμογής το χώρο της Περιφέρειας με χωροθετήσεις ζωνών, υιοθετώντας τις προαναφερθείσες βασικές αρχές του σχεδιασμού και τις σύγχρονες χωρικές πολιτικές, εφ όσον ο,τιδήποτε προτείνεται δεν αντίκειται ή καλύτερα προσαρμόζεται στις στρατηγικές επιλογές του ισχύοντος ΕΠΧΣΑΑ. Το ίδιο ισχύει και για τις νέες στρατηγικές - τη νησιωτικότητα και τη γαλάζια ανάπτυξη, που ως σύγχρονες πρέπει να υιοθετηθούν με τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις, αποδίδοντας «περιφερειακή ταυτότητα» στην συγκεκριμένη Περιφέρεια, που ειδικά για το θαλάσσιο χώρο, θα έχει την συμβολή της θαλάσσιας χωροταξίας. Τα Ειδικά Πλαίσια θεσμοθετημένα διαδοχικά τα τελευταία 7 χρόνια έχουν κοινό στοιχείο αφ ενός την διατύπωση στρατηγικών σε εθνικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο Περιφερειών, και αφ ετέρου τον γεωγραφικό προσδιορισμό χωρικών ενοτήτων ζωνών, υποκαθιστώντας με αυτό τον προσδιορισμό τον ρόλο των ΠΠΧΣΑΑ. Γιατί;; Γιατί τα ΠΠΧΣΑΑ πρέπει να προτάσσουν την πραγματικότητα της Περιφέρειας, τις απόψεις των φορέων και την υφιστάμενη κατάσταση, να συνθέτουν με όλες αυτές τις παραμέτρους τις στρατηγικές επιλογές σε επίπεδο Περιφερειών, 2
εξειδικεύοντας τις εθνικές στρατηγικές των ΕΠΧΣΑΑ, αλλά και όλου του υπερκείμενου θεσμικού πλαισίου με προτάσεις χωροθέτησης Χωρικών Ενοτήτων και οργάνωσης ανθρωπογεωγραφικών ζωνών. Ως ενδεικτικό παράδειγμα της μη εναρμόνισης με την πραγματικότητα και με αποτέλεσμα την διατήρηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος ή τον στόχο ανάπτυξής του, θα αναφέρουμε για το ΕΠΧΣΑΑ Τ, τον λανθασμένο καθορισμό ως ανεπτυγμένης τουριστικά περιοχής όλης σχεδόν της νήσου Κέρκυρας και ολόκληρης της παράκτιας ανατολικής και νότιας περιοχής της νήσου Ζακύνθου, ενώ αντίθετα δεν περιλαμβάνει στις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές ορισμένες ζώνες των νησιών της Λευκάδας (π.χ. την ανατολική παράκτια ζώνη από τη Λευκάδα μέχρι το Βλυχό) και της Κεφαλονιάς (π.χ. Άσσος Φισκάρδο, νότιες ακτές Κεφαλονιάς, κτλ.). Όμως έτσι για παράδειγμα στην Νήσο Κέρκυρα περιλαμβάνεται στις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές και μια παράκτια βραχώδης περιοχή εξαιρέτου φυσικού κάλλους που σήμερα δεν έχει καμία τουριστική ανάπτυξη και η οποία μέσα από τον μεγεθυντικό φακό του αναθεωρούμενου ΠΠΧΣΑΑ δύναται με την εξειδίκευση να σωθεί από την συμβατική τουριστική ανάπτυξη. Κατά την Δ/νση όμως δεν θεωρείται εξειδίκευση και κατατάχθηκε ως ανάδραση όταν και κυρίως εφ όσον αναθεωρηθεί το πρόσφατα αναθεωρημένο ΕΠΧΣΑΑ Τ. Εξάλλου χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μη αποδοχή του ΕΠΧΣΑΑ Υ από τους τοπικούς φορείς, κυρίως λόγω των συγκρούσεων που δημιουργεί με τις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές ιδιαίτερα στην περιοχή της Κεφαλονιάς Ιθάκης και στα μικρά νησιά Κάλαμο και Καστό της Π.Ε. Λευκάδας. Η πρόταση μας, η οποία, λαμβάνοντας υπ όψη τις τοπικές απόψεις διατυπώνει, όπως την αναφέρω πιο κάτω, την κατά τη γνώμη μας εξειδίκευση, η οποία όμως κατά την Δ/νση δεν θεωρείται εξειδίκευση και κατατάχθηκε ως ανάδραση προς το ΕΠΧΣΑΑ Υ όταν. αναθεωρηθεί. Συγκεκριμένα και επιγραμματικά προτάθηκαν τα ακόλουθα τα οποία κατά τη γνώμη μας είναι εξειδίκευση σύμφωνα με τον ορισμό που δώσαμε : ο χωρικός περιορισμός μιας ζώνης της ΠΑΥ Α3, στην οποία σύμφωνα με το ισχύον ΕΠΧΣΑΑ επιτρέπονται οι υδατοκαλλιέργειες. Από αυτή τη ζώνη προτείνεται να εξαιρεθούν οι περιοχές πέριξ των μικρών νησιών Καλάμου και Καστού, όπου να απαγορεύεται η συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως επίσης να απαγορεύεται στο θαλάσσιο χώρο των Δήμων Παξών και Μεγανησίου, όπου είναι ανεπτυγμένος ο θαλάσσιος τουρισμός σκαφών αναψυχής, και όπου ταυτόχρονα προτείνεται από τη μελέτη καταδυτικό πάρκο, η δημιουργία ΠΟΑΥ για οστρακοκαλλιέργειες ως λιγότερο ρυπογόνες, η διερεύνηση χωροθέτησης ΠΑΥ στις δυτικές ακτές της Ζακύνθου, μετά από πρόταση που διατυπώθηκε από την Π.Ε. Ζακύνθου. 3
Το θεσμικό πλαίσιο σε όλα τα επίπεδα πρέπει να εναρμονίζεται καιααααααααα να είναι ικανό να εξελίσσεται με ευλύγιστο τρόπο, ώστε όλες οι κλίμακες σχεδιασμού να εναρμονίζονται μεταξύ τους κατά τακτά χρονικά διαστήματα, όπως επίσης παράλληλα να εναρμονίζονται και με τον αναπτυξιακό σχεδιασμό ευκαιρία που χάθηκε για την εναρμόνιση του ΠΠΧΣΑΑ και του ΠΕΠ κατά την τρέχουσα περίοδο. Ενα ενδεικτικό παράδειγμα θεσμικών αντιφάσεων είναι το αναθεωρημένο ΕΠΧΣΑΑ Τ και ο νόμος Ν. 4179/2013. Συγκεκριμένα στο άρθρο 1 παρ. α, β και γ του Ν. 4179/2013 αναφέρονται οι προϋποθέσεις για τη χωροθέτηση οργανωμένων τουριστικών υποδοχέων στα νησιά με ευθεία αναφορά στις διατάξεις του άρθρου 9 του ΕΠΧΣΑΑ Τ που είχε αρχικά εγκριθεί (ΦΕΚ 1138/Β/2009). Εν τω μεταξύ στο ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού που αναθεωρήθηκε (ΦΕΚ 3155/Β/2013), το άρθρο αυτό έχει απαλειφθεί χωρίς οι διατάξεις του να έχουν ενσωματωθεί σε κάποιο άλλο άρθρο, δημιουργώντας έτσι ασάφεια ως προς τις χωροθέτηση των οργανωμένων τουριστικών υποδοχέων στις νησιωτικές περιοχές, ζήτημα που είναι πολύ σημαντικό για μια νησιωτική περιφέρεια όπως η ΠΙΝ. Επιπλέον στο αναθεωρημένο ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού η ομάδα Ι των νησιών ταυτίζεται με την ομάδα ΙΙ του αρχικού ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού και η ομάδα ΙΙ στην ομάδα Ι αντίστοιχα, με αποτέλεσμα την τρωτότητα του θεσμικού πλασίου, αφού οι ομάδες Ι και ΙΙ του άρθρου 1 παρ. α, β και γ αφορούν το αρχικό ΕΠΧΣΑΑ και όχι το εν τω μεταξύ αναθεωρηθέν ΕΠΧΣΑΑ. Ενα άλλο παράδειγμα είναι ότι το ισχύον ΕΠΧΣΑΑ για τις ΑΠΕ τροποποιήθηκε από μετέπειτα νόμους που αφορούσαν την ανάπτυξη των ΑΠΕ με όρους δυσμενέστερους για το φυσικό περιβάλλον, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών συστημάτων σε γεωργικές γαίες υψηλής παραγωγικότητας, χωρίς με αυτό να εναρμονιστεί το ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ. Ως συμπέρασμα γίνεται κατανοητό, ότι θα πρέπει σε μια επόμενη αναθεώρηση τα ΕΠΧΣΑΑ να περιοριστούν στον στρατηγικό τους ρόλο σε εθνικό επίπεδο, με την θεσμοθέτηση κατευθύνσεων και όχι υποκαθιστώντας το ρόλο των ΠΠΧΣΑΑ που αυτά και μόνον αυτά να εξειδικεύουν την στρατηγική τους στην Περιφέρεια σε επίπεδο Χωρικών Ενοτήτων. Προϋπόθεση είναι να συντάσσονται και τα δύο με τις εκάστοτε χωρικές εθνικές και κοινοτικές πολιτικές και τις συνταγματικές επιταγές. Τα δε ΠΠΧΣΑΑ που σήμερα συντάσσονται και θα θεσμοθετηθούν, θα πρέπει κατ αποκλειστικότητα να προσδιορίζουν τις χωροθετήσεις δραστηριοτήτων τις Χωρικές Ενότητες και να οργανώνουν τις Ανθρωπογεωγραφικές Ενότητες. Η αναθεώρηση του ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ που προτείνουμε αφορά σε ένα νέο πρότυπο χωρικής ανάπτυξης που συνοψίζεται στο δίπτυχο: «Πράσινα νησιά γαλάζια ανάπτυξη» 4
«πράσινη» και «γαλάζια ανάπτυξη» - που συντιθέμενες προσαρμόζονται και εξειδικεύονται στη «νησιωτική πολιτική», με το τρίπτυχο : «Το ποιοτικό, το πράσινο, το νησί των ίσων ευκαιριών», συνθέτοντας το σύνολο των τομεακών και θεματικών χωροταξικών, αναπτυξιακών και περιβαλλοντικών στρατηγικών επιλογών - κατευθύνσεων, οι οποίες από κοινού και συντιθέμενες αποδίδουν την έννοια της χωρικής ανάπτυξης, προσαρμοσμένες στην συγκεκριμένη Περιφέρεια. Ειδικά για την ΠΙΝ το πρότυπο χωρικής ανάπτυξης που, όπως προαναφέρθηκε, πρέπει να είναι σε πλήρη αντιστοίχιση με το αναπτυξιακό πρότυπο, εν προκειμένω πρέπει επιπλέον να ανταποκρίνεται στην ιδιαιτερότητα του νησιωτικού χώρου, τόσο στο χερσαίο, όσο και το θαλάσσιο χώρο, στη δίδυμη ανάπτυξη χερσαία και θαλάσσια, και κατ αντιστοιχία «πράσινη» και «γαλάζια» σε συνδυασμό με την προστασία του θαλάσσιου και του χερσαίου περιβάλλοντος. «Πράσινα Νησιά»: Αφορούν στην ανάπτυξη της «πράσινης οικονομίας» στο νησιωτικό χώρο «πράσινα νησιά», την άμβλυνση των χωρικών ανισοτήτων, της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης σε όλους τους τομείς με έμφαση στον τουρισμό και το αγροδιατροφικό σύστημα, την αξιοποίηση της πολιτικής της «έξυπνης εξειδίκευσης» με ηλεκτρονική διακυβέρνηση, τη χρήση ΑΠΕ και ΕΞΕ, την προστασία, διαχείριση και αξιοποίηση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, και όλοι αυτοί οι άξονες με στρατηγική επιλογή την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την μικρή κλίμακα παραγωγής, χώρου και τοπίου λόγω της νησιωτικότητας, καθώς και την προώθηση της περιφερειακής συνοχής. Η «γαλάζια» ανάπτυξη, νοούμενη ως ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων αποκλειστικά στη θάλασσα (αλιεία, υδατοκαλλιέργειες, θαλάσσιος τουρισμός, εξόρυξη υδρογονανθράκων, κλπ) σε συνδυασμό με τον παράκτιο χώρο με ταυτόχρονη προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος με έμφαση στην καινοτομία και με εργαλείο σχεδιασμού την θαλάσσια χωροταξία που αποδίδει την χωρική έκφραση του αναπτυξιακού προτύπου στο θαλάσσιο χώρο. Εν προκειμένω, το δίπτυχο πράσινα νησιά και γαλάζια ανάπτυξη, ως οριζόντια πολιτική θα πρέπει να διατρέχει όλες τις κατευθύνσεις του ΠΠΧΣΑΑ και να αποτελεί κριτήριο εξειδίκευσης των ΕΠΧΣΑΑ. Όμως και πάλι η Δ/νση κατέληξε στην ανάδραση όταν και εφ όσον αναθεωρηθούν τα ΕΠΧΣΑΑ. Η εξειδίκευση λοιπόν στη νησιωτικότητα και τη γαλάζια ανάπτυξη δεν έγινε ολοκληρωμένα, παραπέμποντας θέματα στην μελλοντική αναθεώρηση των ΕΠΧΣΑΑ με τη διαδικασία της ανάδρασης. 5
Για παράδειγμα, όσον αφορά τις ΑΠΕ οι περιορισμοί που τίθενται από το ισχύον ΕΠΧΣΑΑ για τις ΑΠΕ και αφορούν το νησιωτικό χώρο δεν είναι επαρκείς για την περίπτωση της ΠΙΝ και για το λόγο αυτό το αναθεωρούμενο ΠΠΧΣΑΑ προτείνει επιπλέον περιορισμούς προσαρμοσμένους στη νησιωτική κλίμακα του χώρου, οι οποίοι αποφασίστηκε να περιληφθούν με τη διαδικασία της ανάδρασης όταν αναθεωρηθεί το ΕΠΧΣΣΑΑ ΑΠΕ. Και διερωτάται κανείς αν τα παρακάτω αναφερόμενα δεν είναι εξειδίκευση. η μείωση του ποσοστού κάλυψης (1%) της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας από φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις που προβλέπει ο Ν. 3851/2010 σε ποσοστό 0,05% για την ΠΙΝ λόγω της νησιωτικότητας και ως εκ τούτου της σπανιότητας αυτού του πλουτοπαραγωγικού πόρου στην ΠΙΝ. ο περιορισμός της εγκατάστασης χερσαίων αιολικών πάρκων εντός των προτεινόμενων Χωρικών Ενοτήτων ΑΠΕ και μετά από ενδελεχή εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ιδιαίτερα στο τοπίο. η αύξηση τουλάχιστον κατά 25% των αποστάσεων εγκατάστασης των ανεμογεννητριών από σημεία φυσικού ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος τα οποία αναφέρονται στα παραρτήματα ΙΙ και IV του ΕΠΧΣΑΑ ΑΠΕ. η απαγόρευση της χωροθέτησης οποιασδήποτε μορφής ΑΠΕ στα ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες της ΠΙΝ για λόγους προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της πανίδας και ορνιθοπανίδας, καθώς και του τοπίου. η χωροθέτηση μόνον εγκαταστάσεων μικρής κλίμακας, που να εντάσσονται αρμονικά στο περιβάλλον για ατομική εξυπηρέτηση σε όλα τα μικρά κατοικημένα νησιά της ΠΙΝ. η χωροθέτηση στο θαλάσσιο χώρο μόνον στη ζώνη μεταξύ των Διαπόντιων Νησιών (υπεράκτια αιολικά πάρκα), για την οποία έχει ήδη εκδηλωθεί επενδυτικό ενδιαφέρον, ενώ στο χερσαίο χώρο προτείνονται μόνον τα 4 μεγάλα νησιά και ειδικά στους ορεινούς όγκους όπου χαρακτηρίστηκαν Χωρικές Ενότητες ΑΠΕ. η εξαίρεση χωροθετήσεων ΠΟΤΑ στα νησιά λόγω της μικρής τους κλίμακας Το αναθεωρημένο ΕΠΧΣΑΑ Τ κατατάσσει τα νησιά σε ομάδες και περιλαμβάνει την Ιθάκη στην ομάδα Ι, ενώ η Ιθάκη ανήκει στα Μικρά Νησιά αντιμετωπίζοντας περίπου τις ίδιες δυσκολίες και προβλήματα ως απόρροια της "διπλής νησιωτικότητας", όπως αναφέρεται αναλυτικά στη μελέτη και επομένως θα πρέπει να καταταχθεί στη κατηγορία ΙΙ. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα έννοια της εξειδίκευσης, το αναθεωρούμενο ΠΠΧΣΑΑ θα πρέπει να διορθώσει την κατάταξη και όχι απλά δια της ανάδρασης να την παραπέμψει στο μελλοντικά προς αναθεώρηση ΕΠΧΣΑΑ Τ 6
Τέλος, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν έχουν όλα τα ΕΠΧΣΑΑ εξειδικεύσεις για το νησιωτικό χώρο και τη γαλάζια ανάπτυξη. Για παράδειγμα το ΕΠΧΣΑΑ βιομηχανίας. Μνεία γίνεται μόνον για τις βιομηχανικές δραστηριότητες που έχουν για τη λειτουργία τους ανάγκη χωροθέτησης σε άμεση επαφή με το θαλάσσιο μέτωπο. Οι δε ειδικότερες κατευθύνσεις που αναφέρονται για τις νησιωτικές περιφέρειες και τα νησιά πρώην νομούς είναι γενικόλογες στο ίδιο ύφος και με την ίδια ορολογία με τις κατευθύνσεις για τον ηπειρωτικό χώρο. Επίσης δεν προβλέπονται κατευθύνσεις για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στον θαλάσσιο χώρο. Το αναθεωρούμενο ΠΠΧΣΑΑ προβλέπει την εξόρυξη και όρους προστασίας του περιβάλλοντος, όπως η προστασία από την εγκατάσταση των υποστηρικτικών δομών της εξορυκτικής δραστηριότητας όροι για τους οποίους αναπτύχθηκε ευρύς επίσης διάλογος με την Δ/νση. Οι δομές αυτές οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι είναι ογκώδεις και οχλούσες και δεν νοείται να χωροθετηθούν στις ακτές των Ιονίων διότι εκτός του κριτηρίου της προστασίας του περιβάλλοντος τίθεται θέμα για την προστασία των οικονομικών δραστηριοτήτων και ιδιαίτερα του παράκτιου τουρισμού. Προς τούτο προτείνονται στην ΝΑΒΙΠΕ Αστακού εφ όσον αυτό γίνει αποδεκτό και από το όμορο ΠΠΧΣΑΑ της Δυτ. Ελλάδας. 7