1. Εισαγωγή Νομικό Πλαίσιο

Ενημέρωση για την πρόταση του Τμήματος Μαθηματικών σχετικά με τη χορήγηση πιστοποιητικού διδακτικής και παιδαγωγικής επάρκειας στους αποφοίτους του προπτυχιακού προγράμματος σπουδών. 1. Εισαγωγή Νομικό Πλαίσιο Το θέμα της πιστοποίησης της διδακτικής και παιδαγωγικής επάρκειας των υποψηφίων που θα παίρνουν μέρος σε διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ για εκπαιδευτικούς εμφανίστηκε στο νόμο 3848/2010 άρθρο 2, παρ. 3, και στο νόμο 4186/2013, άρθρο 36, παρ. 22Α, όπου τροποποιεί κάποιες διατυπώσεις του πρώτου νόμου. Συγκεντρωτικά λαβαίνοντας υπόψη και τους δύο παραπάνω νόμους, το ισχύον νομικό πλαίσιο αναφέρει τα εξής. Στο διαγωνισμό γίνονται δεκτοί όσοι διαθέτουν τα ειδικά τυπικά προσόντα διορισμού στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, καθώς και πιστοποιημένη παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια που προκύπτει κατά τα οριζόμενα στις επόμενες παραγράφους. Η παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια πιστοποιείται: α) Με βεβαίωση περί επιτυχούς παρακολούθησης ειδικού προγράμματος σπουδών τουλάχιστον εξαμηνιαίας διάρκειας, το οποίο παρέχεται από τμήμα ΑΕΙ ή από ομάδες συνεργαζόμενων τμημάτων του ίδιου ή περισσότερων ΑΕΙ σε αποφοίτους τμημάτων που έχουν τα ειδικά τυπικά προσόντα διορισμού στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Το πρόγραμμα αυτό καταρτίζεται με απόφαση της Συγκλήτου του οικείου Α.Ε.Ι., εγκρίνεται από τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, ύστερα από γνώμη του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.), και αξιολογείται μετά το πρώτο έτος λειτουργίας του, εν συνεχεία δε κάθε τέσσερα έτη, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1έως 9 του ν. 3374/2005 (Α 189), ή β) Με την κατοχή πτυχίου τμήματος Α.Ε.Ι., το πρόγραμμα σπουδών του οποίου εξασφαλίζει την προς τούτο αναγκαία θεωρητική κατάρτιση και πρακτική εξάσκηση και οι απόφοιτοι του οποίου έχουν τα ειδικά τυπικά προσόντα διορισμού στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη μέσα στο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος διδακτικών αντικειμένων που εμπίπτουν στις ακόλουθες θεματικές περιοχές: 1. Θέματα εκπαίδευσης και αγωγής. 2. Θέματα μάθησης και διδασκαλίας. 3. Ειδική διδακτική και πρακτική άσκηση. Το πρόγραμμα σπουδών αξιολογείται στο πλαίσιο της αξιολόγησης του Τμήματος. Για την εξασφάλιση της παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας από το εν λόγω πτυχίο, εκδίδεται διαπιστωτική απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, ύστερα από πρόταση της Συγκλήτου του οικείου Α.Ε.Ι. και γνώμη του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.). Η διαπιστωτική πράξη διατηρεί την ισχύ της και δεν χρήζει ανανέωσης, εκτός αν μεταβληθεί, ως προς την παρεχόμενη

παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια, το πρόγραμμα σπουδών με βάση το οποίο η διαπιστωτική πράξη εκδόθηκε, ή (όπου αναφέρονται πτυχία ή μεταπτυχιακοί τίτλοι από παιδαγωγικά τμήματα /σχολές). Οι διατάξεις των παραγράφων 2, 3 και 4 του άρθρου 2 εφαρμόζονται σε όσους εισάγονται σε Τμήματα3146 Α.Ε.Ι. κατά το ακαδημαϊκό έτος 2013 2014 και εφεξής. Για όσους έχουν εισαχθεί σε Τμήματα Α.Ε.Ι. πριν την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 2013 2014 για τη συμμετοχή τους στους διαγωνισμούς για την κατάρτιση πίνακα κατάταξης εκπαιδευτικών κατά κλάδο και ειδικότητα με σκοπό το διορισμό ή την πρόσληψή τους στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ισχύουν οι κείμενες, πριν την ισχύ του ν. 3848/2010 κατά τη δημοσίευση του παρόντος διατάξεις. Εκτός από τους παραπάνω νόμους, από το Υπουργείο Παιδείας έχει εκδοθεί μια εγκύκλιος στις 15/4/2011, η οποία διευκρινίζει τις προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών στο (β). Από την εγκύκλιο αυτή επισημαίνονται επιλεκτικά τα παρακάτω αποσπάσματα (το πλήρες κείμενο επισυνάπτεται ως εγκύκλιος Κουλαϊδή). 1.1. Η βασική εκπαίδευση των μελλοντικών εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης παρέχεται στο εσωτερικό των Πανεπιστημίων στο επίπεδο της Σχολής. 1.2. Το Πρόγραμμα Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας δέον όπως δομηθεί και συγκροτηθεί από 8-10 εξαμηνιαία μαθήματα, τα οποία θα αναπτύσσονται από το πέμπτο έως και το τελευταίο εξάμηνο σπουδών. 1.3. Το Ειδικό Πρόγραμμα Σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής και της Εκπαίδευσης είναι σκόπιμο να αποτελείται από δύο ενότητες μαθημάτων: την ενότητα των μαθημάτων υποδομής (για παράδειγμα, Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, Ιστορία της Εκπαίδευσης, Συγκριτική Παιδαγωγική, Αναπτυξιακή Ψυχολογία, Εκπαιδευτική Ψυχολογία) και την ενότητα μαθημάτων Ειδικής Διδακτικής (για παράδειγμα, Διδακτική των Μαθηματικών, της Ιστορίας, Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Παιδαγωγικές Εφαρμογές ειδικών αντικειμένων) Στην ενότητα αυτή εντάσσεται και πραγματοποίηση Πρακτικής Άσκησης η οποία ενσωματώνεται στο Πρόγραμμα με βάση τις δυνατότητες των Πανεπιστημίων. ( ) 1.5. Η επιτυχής ολοκλήρωση του Ειδικού Προγράμματος Σπουδών οδηγεί στην απόκτηση Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας το οποίο, μαζί με το βασικό πτυχίο ή δίπλωμα, επιτρέπει στον/την κάτοχό του συμμετοχή στο διαγωνισμό επιλογής εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή, πέραν των

θεσμών της δημόσιας εκπαίδευσης, σε άλλη θέση στην οποία απαιτούνται πιστοποιημένα προσόντα εκπαιδευτικού. (...) 2.1. Τα Πανεπιστήμια, αν οι απόφοιτοί τους επιθυμούν να εξασφαλίσουν ως επαγγελματική προοπτική αυτή του/της εκπαιδευτικού της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δέον όπως συγκροτήσουν Ειδική Επιστημονική Επιτροπή (Ε.Ε.Ε.), η οποία θα αναλάβει το σχεδιασμό και τη διεκπεραίωση των σχετικών διαδικασιών. ( ) 2.3. Οι Σχολές, προκειμένου να προσφέρουν στους αποφοίτους /τις φοιτητές/τριές τους τη δυνατότητα απόκτησης του εν λόγω Πιστοποιητικού είτε θα καταρτίζουν Προγράμματα που θα υποβάλλονται στην ΕΕΕ είτε θα απευθύνονται στην ΕΕΕ για να συντονίσει την από κοινού ανάπτυξη σχετικών προγραμμάτων με άλλες Σχολές. (...) 2.5. Οι μονάδες που αντιστοιχούν στα μαθήματα που περιλαμβάνονται στο Πιστοποιητικό θα πιστώνονται στο φοιτητή/τρια και θα συνυπολογίζονται για τη λήψη του πτυχίου (περ. β αρθρο 3). 2.6. Η ολοκλήρωση του Ειδικού Προγράμματος Σπουδών οδηγεί στην απονομή του Πιστοποιητικού από τον/την Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων. Ο βαθμός του Πιστοποιητικού προκύπτει ως μέσος όρος των βαθμών των μαθημάτων. 2. Πρόταση Τμήματος προς το Υπουργείο Παιδείας Με βάση τα παραπάνω, το Τμήμα Μαθηματικών διαμόρφωσε μια πρόταση προς το Υπουργείο Παιδείας, με σκοπό την ένταξη των απαιτήσεων του ειδικού προγράμματος διδακτικής επάρκειας μέσα στο πρόγραμμα σπουδών του τμήματος, έτσι ώστε να καλύπτει τις προϋποθέσεις του νόμου (περίπτωση (β) παραπάνω) και να είναι δυνατή η διαπιστωτική πράξη του Υπουργείου ότι οι απόφοιτοι του τμήματος που εισήχθησαν από το έτος 2013-14 και μετά και που έχουν ικανοποιήσει τις σχετικές προϋποθέσεις μέσα στο πρόγραμμα σπουδών έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε μελλοντικούς διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ. Η πρόταση αυτή εγκρίθηκε το εαρινό εξάμηνο 2016 από τη Γενική Συνέλευση του Τμήματος, και στη συνέχεια από την Κοσμητεία της Σχολής Θετικών Επιστημών και τη Σύγκλητο του ΕΚΠΑ, και υποβλήθηκε από το Πανεπιστήμιο στο Υπουργείο Παιδείας. Σε έγγραφο του Υπουργείου στις 25 Ιουλίου 2016 αναφέρεται ότι η πρόταση αυτή έχει προωθηθεί στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) για να διατυπώσει γνώμη. Από τότε δεν έχουμε άλλη επίσημη ενημέρωση. Η πρόταση του τμήματος όπως εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση αναφέρει τα εξής:

Για την απόκτηση του πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής επάρκειας απαιτείται η επιτυχής εξέταση σε τουλάχιστον 6 μαθήματα με τρόπο ώστε να πληρούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις: α) Επιτυχής εξέταση στο μάθημα Πρακτική Άσκηση. β) Επιτυχής εξέταση σε τρία μαθήματα από την ομάδα μαθημάτων Διδακτικής των Μαθηματικών πέραν του μαθήματος που προβλέπεται στο α) γ) Επιτυχής εξέταση σε ένα τουλάχιστον μάθημα μεταξύ των μαθημάτων: Θεωρίες Μάθησης και Διδασκαλίας, Ψυχολογία της Εκπαίδευσης, Ειδική Αγωγή. δ) Επιτυχής εξέταση σε ένα τουλάχιστον μάθημα μεταξύ των μαθημάτων: Γνωστική Ψυχολογία, Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, Κοινωνιολογία της Γνώσης. Ειδικότερα για το μάθημα της Πρακτικής Άσκησης, αναγκαία προϋπόθεση για την παρακολούθηση του είναι ο φοιτητής να έχει συμπληρώσει 6 εξάμηνα σπουδών και να έχει εκπληρώσει τουλάχιστον δύο εκ των β), γ), δ). 3. Παρατηρήσεις 1. Ενσωμάτωση στο πρόγραμμα σπουδών Με την πρόταση αυτή (αν εγκριθεί) είναι δυνατή η ικανοποίηση των προϋποθέσεων της παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας μέσα στα πλαίσια του προγράμματος σπουδών, χωρίς μαθήματα επιπλέον των 36 που απαιτούνται για τη λήψη του πτυχίου. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να γίνονται κατάλληλες επιλογές μαθημάτων. Στο παρόν πρόγραμμα σπουδών είναι υποχρεωτικά 3 μαθήματα της Δέσμης Διδακτικής, ενώ υπάρχουν τελικά 7 μαθήματα ελεύθερης επιλογής τη σύνθεση των οποίων διαμορφώνει ο φοιτητής ανάλογα με τους στόχους του για κατευθύνσεις/ειδικεύσεις κλπ. Επομένως με κατάλληλη επιλογή των μαθημάτων της Δέσμης Διδακτικής και 3 από τα μαθήματα ελεύθερης επιλογής είναι δυνατή η εκπλήρωση των προϋποθέσεων της προτεινόμενης από το τμήμα διαδικασίας. Σημειώνεται ότι η εγκύκλιος Κουλαϊδή προτείνει 8-10 μαθήματα για την επάρκεια, όμως για το τμήμα μας τα 6 μαθήματα υπερκαλύπτουν τις απαιτήσεις του ενός εξαμήνου που αναφέρει ο νόμος 3848/10. Επισημαίνεται ότι: (α) Τα μαθήματα Διδακτικής που αναφέρονται στο (β) αναφέρονται σε μαθήματα της ομάδας Διδακτικής των Μαθηματικών (ομάδα (α) της κατηγορίας 5.6 του Οδηγού Σπουδών), ενώ στις απαιτήσεις του πτυχίου, στα 3 μαθήματα της Δέσμης Διδακτικής μπορεί να επιλεγούν οποιαδήποτε από τα μαθήματα της Δέσμης Διδακτικής ανεξάρτητα από ομάδα. Εννοείται ότι αν ένας φοιτητής ή μια φοιτήτρια έχει ικανοποιήσει της προϋποθέσεις της επάρκειας, μπορεί να χρησιμοποιήσει όποια από τα μαθήματα αυτά θέλει με όποιον τρόπο συμφέρει καλύτερα για τις προϋποθέσεις του πτυχίου.

(β) Με βάση στατιστικά στοιχεία των τελευταίων αρκετών ετών, η μεγάλη πλειονότητα των αποφοίτων του τμήματος έχουν πάρει τουλάχιστον 6 μαθήματα της Δέσμης Διδακτικης. (γ) Τα μαθήματα της επάρκειας μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για να εκπληρώσουν μέρος των προϋποθέσεων της Ειδίκευσης στη Διδακτική των Μαθηματικών, σύμφωνα με τον κανονισμό της ειδίκευσης. (δ) Με κατάλληλη επιλογή μαθημάτων ΠΚΕΜ/ΚΕΜ, ένας φοιτητής της Κατεύθυνσης Εφαρμοσμένων Μαθηματικών μπορεί να πάρει την Ειδίκευση Στατιστικής Επιχειρησιακής Έρευνας ή την Ειδίκευση των Υπολογιστικών Μαθηματικών και ταυτόχρονα να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις της επάρκειας μέσα στα 36 μαθήματα του πτυχίου. Αυτό δεν είναι δυνατό για ένα φοιτητή της Κατεύθυνσης Θεωρητικών Μαθηματικών, αλλά ούτως ή άλλως δεν είναι και τώρα δυνατό ένας φοιτητής αυτής της κατεύθυνσης να πάρει μια από τις δύο παραπάνω ειδικεύσεις μόνο με 36 μαθήματα. (ε) Το μάθημα της Πρακτικής Άσκησης, το οποίο είναι υποχρεωτικό για την απόκτηση της επάρκειας, έχει αυτή τη στιγμή περιορισμό εγγραφής το πολύ 50 ατόμων ανά εξάμηνο. Αν εγκριθεί και ισχύσει η πρόταση του τμήματος για την επάρκεια, θα γίνει αναδιαμόρφωση του μαθήματος έτσι ώστε αφενός να επιτρέπει την εγγραφή όσων φοιτητών το επιθυμούν και αφετέρου να ικανοποιούνται οι απαιτήσεις του νόμου για την πρακτική άσκηση. 2. Εναλλακτικές λύσεις για την απόκτηση διδακτικής επάρκειας Για έναν απόφοιτο του τμήματος υπάρχει η δυνατότητα απόκτησης του Πιστοποιητικού Διδακτικής και Παιδαγωγικής Επάρκειας μετά την αποφοίτηση, μέσω κάποιου Ειδικού Προγράμματος, από τα οποία κάποια έχουν ήδη οργανωθεί και λειτουργούν και στο ΕΚΠΑ με κόστος που επωμίζεται ο απόφοιτος. Για παράδειγμα υπάρχει το πρόγραμμα που περιγράφεται στη διεύθυνση http://www.ergastirio-eparkeia.ppp.uoa.gr/info.html. Η πρόταση του τμήματος έχει ως κύριο σκοπό να ενσωματώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις προϋποθέσεις επάρκειας μέσα στο πρόγραμμα σπουδών, ώστε αφενός να δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές που το θέλουν να αποκτήσουν την επάρκεια μέσα από το πτυχίο χωρίς οικονομικό κόστος, και αφετέρου να έχει βάσιμη πιθανότητα να εγκριθεί από το Υπουργείο με βάση την υπάρχουσα νομοθεσία. Εναλλακτικές προσεγγίσεις που θα μπορούσε να ακολουθήσει το τμήμα είναι 1. Να μην κάνει τίποτα και να παραπέμψει τους απόφοιτους σε κάποια από τα εξωτερικά προγράμματα που δίνουν το πιστοποιητικό, κάτι που συνεπάγεται επιπλέον χρόνο σπουδών και οικονομικό κόστος. 2. Να αποφασίσει ότι το υπάρχον πρόγραμμα σπουδών παρέχει διδακτική και παιδαγωγική επάρκεια και ενδεχομένως να υποβάλει αυτό ως πρόταση στο Υπουργείο. Με βάση τις προϋποθέσεις του νόμου 3848/2010 (μαθήματα

τουλάχιστον ενός εξαμήνου από τρεις κατηγορίες μαθημάτων), η πιθανότητα κάτι τέτοιο να προχωρούσε είναι μάλλον μηδενική. 3. Να εντάξει όλη την πρόταση που περιγράφηκε παραπάνω ως υποχρεωτική συνιστώσα του προπτυχιακού προγράμματος σπουδών. Χωρίς να παραβλέπω το γεγονός ότι τα 1 και 2 ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες, έχω τη γνώμη ότι και τα δύο οδηγούν με μεγάλη πιθανότητα στον κίνδυνο, ένας απόφοιτος του τμήματος να μην έχει δικαίωμα συμμετοχής σε μελλοντικούς διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ, εκτός αν πάρει το πιστοποιητικό με άλλο τρόπο ή αν καταργηθεί/αλλάξει το παρόν νομικό πλαίσιο, ενδεχόμενο που είναι εκτός των δυνατοτήτων του τμήματος. Σε ότι αφορά το 3, η απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του τμήματος να μην κάνει τις προϋποθέσεις της επάρκειας υποχρεωτικές για όλους είχε το σκεπτικό ότι μπορεί να υπάρχει μια κατηγορία φοιτητών που, για δικούς τους λόγους προτιμούν να πάρουν άλλα μαθήματα και να μην αποκτήσουν την επάρκεια μέσα στο πτυχίο. Είναι βέβαια πολύ πιθανό ότι, αν εγκριθεί η πρόταση, αυτή η κατηγορία φοιτητών θα είναι μικρή, παρ' όλα αυτά η Γενική Συνέλευση έκρινε ότι είναι σωστότερο οι προϋποθέσεις του πτυχίου του Μαθηματικού να παραμείνουν ως έχουν, και να δίνεται η ελευθερία στους φοιτητές αν θέλουν να κάνουν τέτοιες επιλογές μαθημάτων που να δίνουν το πιστοποιητικό παιδαγωγικής επάρκειας. 3. Χρονικά Περιθώρια Είναι γεγονός ότι, καθώς βρισκόμαστε στο μέσο του χειμερινού εξαμήνου, ακόμη και αν προχωρήσει η γραφειοκρατία του Υπουργείου και εγκριθεί σύντομα η πρόταση του τμήματος, είναι πολύ δύσκολο για τους φοιτητές που ενεγράφησαν το 2013-14 και σκοπεύουν να αποφοιτήσουν αυτή τη χρονιά να μπορέσουν να το κάνουν ικανοποιώντας και τις προϋποθέσεις της επάρκειας. Είναι επίσης σωστό ότι ακόμη και όσοι δεν πρόκειται να πάρουν πτυχίο αυτό το ακαδημαϊκό έτος, επειδή δεν είχαν πληροφόρηση για το τι θα ισχύσει, δεν είχαν λάβει υπόψη τους την επάρκεια κατά τις μέχρι τώρα επιλογές μαθημάτων. Για τους παραπάνω λόγους, και επειδή παρόμοιο και ίσως μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και τα περισσότερα άλλα τμήματα, τόσο η Κοσμητεία της Σχολής Θετικών Επιστημών, όσο και η Σύγκλητος του ΕΚΠΑ με ανακοινώσεις τους έχουν ζητήσει την παράταση της έναρξης ισχύος του νόμου. Και εγώ ως πρόεδρος του τμήματος συμφωνώ με αυτό το αίτημα, και θα ζητήσω από τη Γενική Συνέλευση να το υποστηρίξει. Αθήνα 22/10/2016 Α. Μπουρνέτας Πρόεδρος Τμήματος Μαθηματικών.