Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 28 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) 14839/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 14336/16 Θέμα: Ενέργεια και ανάπτυξη DEVGEN 264 ACP 173 RELEX 990 ENER 402 - Συμπεράσματα του Συμβουλίου (28 Νοεμβρίου 2016) Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την ενέργεια και την ανάπτυξη, όπως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο κατά την 3505η σύνοδό του στις 28 Νοεμβρίου 2016. 14839/16 ΘΚ/νκ 1 DGC 1 EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την ενέργεια και την ανάπτυξη 1. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει τα συμπεράσματά του της 20ής Ιουλίου 2015 σχετικά με την ενεργειακή διπλωματία της ΕΕ στα οποία τονίζεται η ανάγκη να εξασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ της εξωτερικής και της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει επίσης τη στρατηγική για την Ενεργειακή Ένωση και καλεί την Ευρώπη να ηγηθεί παγκοσμίως στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας, της καινοτομίας και της τεχνολογίας. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει ότι η αναπτυξιακή πολιτική και δράσεις της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας αποτελούν ουσιαστικό τμήμα της αναζωογόνησης της ευρωπαϊκής διπλωματίας για την ενέργεια και το κλίμα. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της συνοχής της πολιτικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ανάγκη να ενισχυθούν οι διασυνδέσεις μεταξύ των πολιτικών για την ανάπτυξη, την ενέργεια, το κλίμα, το περιβάλλον, τα ύδατα, την επισιτιστική και διατροφική ασφάλεια, καθώς και των πολιτικών για την έρευνα και την καινοτομία. 2. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει ότι η πρόσβαση στην ενέργεια είναι ζωτικής σημασίας για την εξάλειψη της φτώχειας και την υλοποίηση του θεματολογίου με ορίζοντα το 2030 καθώς και για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ), ιδίως του ΣΒΑ 7 σχετικά με τη διασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή, αξιόπιστη, βιώσιμη και σύγχρονη ενέργεια για όλους, και του ΣΒΑ 13 σχετικά με τη δράση για το κλίμα. Το Συμβούλιο τονίζει ότι η ενέργεια συνδέεται επίσης πλήρως με την επίτευξη όλων των άλλων στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ). Το Συμβούλιο επιβεβαιώνει τη δέσμευση της ΕΕ και των κρατών μελών της για τη στήριξη των χωρών εταίρων στην παροχή ενεργειακής πρόσβασης σε 500 εκατομμύρια άτομα μέχρι το 2030 και υπογραμμίζει τη σημασία των αποκεντρωμένων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την επίτευξη καθολικής πρόσβασης στην ενέργεια. 3. Σύμφωνα με την παγκόσμια στρατηγική της ΕΕ σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και τα σχετικά συμπεράσματα του Συμβουλίου της 17ης Οκτωβρίου 2016 1, η ΕΕ είναι πρόθυμη να στηρίξει τις γειτονικές χώρες και όλους τους σχετικούς αναπτυξιακούς εταίρους ανά τον κόσμο στις προσπάθειές τους για ενεργειακή μετάβαση, οι οποίες αποδεικνύονται απαραίτητες για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει ότι η ελλιπής ή άνιση πρόσβαση στην ενέργεια αποτελεί μέρος των βασικών αιτιών της παράτυπης μετανάστευσης. 1 13026/16. 14839/16 ΘΚ/νκ 2
4. Το Συμβούλιο τονίζει την ανάγκη μιας στρατηγικής προσέγγισης της ΕΕ για τη συνεργασία και την ανάπτυξη στον τομέα της ενέργειας, με τρεις αλληλένδετους στόχους: i) αντιμετώπιση της ελλιπούς πρόσβασης στην ενέργεια ii) αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την επίτευξη βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ της παραγωγής και της κατανάλωσης ενέργειας και iii) συμβολή στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο, στο πνεύμα της Συμφωνίας των Παρισίων και των σχετικών εθνικά καθορισμένων προθέσεων συνεισφοράς (NDC) που υπέβαλαν τα συμβαλλόμενα μέρη. 5. Το Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για την πρόσφατη επικύρωση εκ μέρους της ΕΕ της Συμφωνίας των Παρισιών της COP21, που είχε ως αποτέλεσμα την έναρξη ισχύος της, πράγμα που επιβεβαιώνει την ετοιμότητα της ΕΕ να αποτελέσει τον πυρήνα της μετάβασης της παγκόσμιας οικονομίας προς κλιματικά ουδέτερες μελλοντικές κοινωνίες με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και αποδοτική χρήση των πόρων. Ακόμη, υποστηρίζει την προώθηση προσιτής, βιώσιμης και ασφαλούς πρόσβασης στην ενέργεια και τις ενεργειακές υπηρεσίες ως ουσιαστικών στοιχείων για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη καθώς και για τη σταθερότητα και την ασφάλεια σε ολόκληρο τον κόσμο. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι η πιο καθαρή και βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας θα είναι καίριας σημασίας για την υλοποίηση της δέσμευσης της ΕΕ να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ των ανθρωπογενών εκπομπών από πηγές και των απορροφήσεων από καταβόθρες των αερίων θερμοκηπίου κατά το δεύτερο ήμισυ του αιώνα που διανύουμε. 6. Το Συμβούλιο ενθαρρύνει περαιτέρω την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να προωθήσουν συμπράξεις και διαρθρωμένο πολιτικό διάλογο για την αειφόρο ενέργεια με τους γείτονές τους και όλους τους σχετικούς αναπτυξιακούς εταίρους, συμπεριλαμβανομένου του ιδιωτικού τομέα, με βάση την ενεργειακή διπλωματία και τα σχέδια δράσης της ΕΕ για την κλιματική διπλωματία, καθώς και για να προαχθούν επωφελείς λύσεις για όλους και αμοιβαία επωφελή συνεργασία, μεταξύ άλλων και για την καινοτομία. Η ΕΕ υπογραμμίζει τη σημασία των πολυσυμμετοχικών συνεργασιών όπως η πρωτοβουλία «Βιώσιμη ενέργεια για όλους» (SE4ALL) για την υλοποίηση του ΣΒΑ 7. Ο πολιτικός διάλογος και οι κοινές δραστηριότητες θα πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά στο πλαίσιο της κοινής στρατηγικής ΕΕ-Αφρικής, ενόψει της συνόδου κορυφής ΕΕ-Αφρικής του 2017 και στο πλαίσιο ειδικότερα της ενεργειακής συνεργασίας ΕΕ-Αφρικής. Ομοίως, η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να καταβάλει προσπάθειες στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης ΕΕ-CELAC, της κοινής στρατηγικής συνεργασίας ΕΕ- Καραϊβικής, των κοινών δηλώσεων που εκδόθηκαν με διάφορες αφρικανικές χώρες εταίρους και χώρες του Ειρηνικού, καθώς και στο πλαίσιο των συμπράξεων για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που υποστηρίζονται σε όλες αυτές τις χώρες μέσω της Παγκόσμιας συμμαχίας για την αλλαγή του κλίματος (GCCA), και της συνεργασίας με βασικούς εταίρους, όπως οι ΗΠΑ, για την προώθηση της βιώσιμης ενέργειας. 14839/16 ΘΚ/νκ 3
7. Το Συμβούλιο στηρίζει την πρωτοβουλία για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές (AREI) που δρομολόγησαν οι αρχηγοί κρατών της Αφρικής στην COP21, υπό την αιγίδα της Αφρικανικής Ένωσης. Εκφράζει ικανοποίηση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί σχετικά με τη διακυβέρνηση της AREI κατά την 28η σύνοδο κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης που πραγματοποιήθηκε στο Κιγκάλι και για την εφαρμογή των δεσμεύσεων που ανέλαβαν οι εταίροι της AREI κατά την COP 21 να κινητοποιήσουν σωρευτικά από το 2015 έως το 2020, 10 δισ. δολάρια ΗΠΑ. 8. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει ότι η απελευθέρωση του ενεργειακού δυναμικού της Αφρικής υπό το πρίσμα της αειφορίας και η διασύνδεση της Ευρώπης και της Αφρικής σε ολόκληρη τη Μεσόγειο συνεπάγεται περαιτέρω αύξηση της ικανότητας παραγωγής, την ανάπτυξη διασυνοριακών ενεργειακών διασυνδέσεων και τη διαμετακόμιση διαμέσου της Αφρικής και μεταξύ Αφρικής και ΕΕ, μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση, αμοιβαία επωφελή μεταφορά τεχνολογίας, καθώς επίσης και αυτοδύναμα αειφόρα ενεργειακά συστήματα και κατάλληλη τεχνολογία για τη μείωση των ανισοτήτων πρόσβασης στην ηλεκτρική ενέργεια μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ηλιακών συστημάτων για τα αγροτικά νοικοκυριά. Αναγνωρίζει επίσης την ανάγκη να αναπτυχθεί η υφιστάμενη και η νέα ενεργειακή διασύνδεση ανά την Ευρώπη και την Ασία. Στο πλαίσιο αυτό, το Συμβούλιο αναγνωρίζει το μεταβατικό ρόλο που μπορεί να υπέχει το φυσικό αέριο για την ικανοποίηση των ενεργειακών αναγκών σε συγκεκριμένες χώρες και τη βιώσιμη ενεργειακή τους μετάβαση προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αυξημένη ενεργειακή απόδοση. 9. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει ότι η χρήση της παραδοσιακής βιομάζας για το μαγείρεμα επέχει κυρίαρχη θέση στο ενεργειακό ισοζύγιο, ιδίως στην υποσαχάρια Αφρική και έχει σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία και την ευημερία, ιδίως για τις γυναίκες και τα κορίτσια. Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο τονίζει τη σημασία της προαγωγής καθαρών λύσεων μαγειρέματος. 14839/16 ΘΚ/νκ 4
10. Το Συμβούλιο υποστηρίζει τις προσπάθειες να καταστούν οι διεθνείς ενεργειακοί οργανισμοί πιο αντιπροσωπευτικοί και συμμετοχικοί σε σχέση με τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, να στηρίζουν τις περιφερειακές και πολυμερείς πρωτοβουλίες, και να προωθούν σταθερά, βιώσιμα και ενεργειακά συστήματα που βασίζονται στην αγορά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει επίσης την ενίσχυση των κατάλληλων πλαισίων για τον τομέα της ενέργειας που είναι ευνοϊκά για το εμπόριο και τις επενδύσεις σε όλο τον κόσμο και ιδίως στις αφρικανικές χώρες και τις περιφερειακές οργανώσεις. Οι πλατφόρμες και πολιτικές διεργασίες, οι οποίες λαμβάνουν στήριξη, μεταξύ άλλων, από μηχανισμούς τεχνικής βοήθειας και έχουν ως στόχο να δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τις επενδύσεις στον τομέα της βιώσιμης ενέργειας, θα πρέπει να ενισχυθούν και να συνεκτιμηθούν με ιδιαίτερη έμφαση στις υφιστάμενες πλατφόρμες και τα μέσα συντονισμού. Για το σκοπό αυτόν, θα κοινοποιηθούν προς όφελος των καταναλωτών και των ατόμων, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις χώρες εταίρους, η τεχνογνωσία και εμπειρογνωμοσύνη της ΕΕ, σε ενωσιακό, κρατικό και τοπικό επίπεδο. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει τη σημασία της ενεργειακής πρωτοβουλίας της ΕΕ ως φόρουμ ανταλλαγής απόψεων μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της για την προώθηση της συνοχής της ευρωπαϊκής ενεργειακής συνεργασίας για την ανάπτυξη. 11. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της κυριότητας της ενισχυμένης διακυβέρνησης στις χώρες εταίρους για την αντιμετώπιση των αναγκών στους τομείς της βιώσιμης ενέργειας και την προώθηση κατάλληλου και διαφανούς ρυθμιστικού πλαισίου για τον τομέα της ενέργειας. Το Συμβούλιο τονίζει περαιτέρω τη σημασία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων της αγοράς, τη χρηματοδότηση των εμποδίων και των κανονιστικών εμποδίων που δυσχεραίνουν τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΠΜΜΜΕ). Επίσης, το Συμβούλιο τονίζει ότι είναι αναγκαίο να εξεταστούν και οι αναπτυξιακές δυνατότητες που συνεπάγεται ο τομέας της βιώσιμης ενέργειας για τις πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει την ανάγκη να εξαλειφθούν σταδιακά οι περιβαλλοντικώς επιβλαβείς επιδοτήσεις που δεν είναι συμβατές με τη βιώσιμη ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των ορυκτών καυσίμων, και να προωθηθούν λύσεις με γνώμονα την αποδοτική χρήση των πόρων, κλιματολογικά έξυπνες και που συμβάλλουν αποτελεσματικότερα στην εξάλειψη της φτώχειας. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει τη σημασία της τεχνικής βοήθειας στη μεταρρύθμιση της ενεργειακής πολιτικής και των θεσμικών και νομικών πλαισίων. 14839/16 ΘΚ/νκ 5
12. Δεδομένου ότι οι επενδύσεις που απαιτούνται για την επίτευξη της καθολικής πρόσβασης στην αειφόρο ενέργεια υπολογίζονται σε περίπου 1 τρισ. ευρώ έως το 2030 2, το Συμβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη να προσελκυστούν πρόσθετα κεφάλαια, μεταξύ άλλων με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και τη χρήση καινοτόμων χρηματοδοτικών μέσων και σχεδίων και πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη, όπως το ElectriFI, το πρόγραμμα συνεργασίας ΕΕ-Αφρικής στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (RECP), και οι περιφερειακές επενδυτικές διευκολύνσεις, καθώς και μέσω του Ταμείου εγγυήσεων που προτείνονται στο πλαίσιο του Εξωτερικού Επενδυτικού Σχεδίου. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση υποδομών βιώσιμης ενέργειας και την αντίστοιχη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας. Η ΕΕ θα εργαστεί από κοινού με τους εταίρους της, στο πλαίσιο των υφιστάμενων πρωτοβουλιών, όπως έχουν καταγραφεί το Μάιο του 2016 3 από την ενεργειακή συνεργασία ΕΕ-Αφρικής, όπως η αφρικανική πρωτοβουλία για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, με βάση ειδικότερα τα υφιστάμενα προγράμματα, με σκοπό τον καθορισμό έργων και προγραμμάτων προτεραιότητας, και σύμφωνα με την κοινή δήλωση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Φόρουμ της Καραϊβικής (CARIFORUM) για την ενισχυμένη συνεργασία στον τομέα της βιώσιμης ενέργειας, καθώς και στο πλαίσιο της συνεχούς και διευρυμένης ενεργειακής συνεργασίας ΕΕ-Νέας Ζηλανδίας στον Ειρηνικό. 13. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει την καίρια συμβολή των γυναικών στις αξιακές αλυσίδες της ενέργειας, ιδίως για την προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την αύξηση της πρόσβασης στην ενέργεια και τις ενεργειακές υπηρεσίες. Το Συμβούλιο τονίζει την ανάγκη για περαιτέρω στήριξη της ενδυνάμωσης των γυναικών, των κοριτσιών και των νέων, καθώς και τη συμμετοχή τους στον τομέα της ενέργειας, μεταξύ άλλων μέσω της επιχειρηματικότητας, της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης των γυναικών. Στο πλαίσιο αυτό, το Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της αύξησης της πρόσβασης των γυναικών σε υπηρεσίες βιώσιμης ενέργειας σύμφωνα με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για θέματα φύλου. 2 3 Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, 2011. Παγκόσμιες ενεργειακές προοπτικές (World Energy Outlook 2011), Ενέργεια για όλους. Πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενέργεια για τη διευκόλυνση του διαλόγου συνεργασίας, χαρτογράφηση των ενεργειακών πρωτοβουλιών και προγραμμάτων στην Αφρική, τελική έκθεση, Μάιος 2016. 14839/16 ΘΚ/νκ 6
14. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι τοπικές αρχές πρέπει επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο ως καίριας σημασίας εταίροι σε μια εκ των κάτω προς τα άνω μετάβαση σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία και σε μια κοινωνία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, μέσω επαρκούς προγραμματισμού και επενδύσεων, όπου η ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να ενταχθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα σπουδών και τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. 15. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει τον καταλυτικό ρόλο των ψηφιακών τεχνολογιών στη διευκόλυνση της διαχείρισης της ηλεκτρικής ενέργειας και της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, και στηρίζει τη χρήση ψηφιακών λύσεων για την προώθηση της εκπαίδευσης σε θέματα ενεργειακής απόδοσης. 16. Περαιτέρω, το Συμβούλιο τονίζει τη σημασία της ευαισθητοποίησης και της κοινοποίησης των αποτελεσμάτων της συνεργασίας και ανάπτυξης της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας στις ευρωπαϊκές χώρες και στις χώρες εταίρους με σκοπό την κινητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ως εκ τούτου, καλεί την Επιτροπή να εξασφαλίσει τις κατάλληλες διασυνδέσεις με το Πλαίσιο αποτελεσμάτων της ΕΕ και να υποβάλει σχετική έκθεση στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης για τις πολιτικές της ΕΕ στον τομέα της ανάπτυξης και της εξωτερικής βοήθειας και την εφαρμογή τους. Για το σκοπό αυτόν, το Συμβούλιο τονίζει ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να εργαστούν για την εναρμόνιση των ορισμών, δεικτών και μεθόδων για την παρακολούθηση της συνολικής προόδου προς επίτευξη του ΣΒΑ 7. 14839/16 ΘΚ/νκ 7