ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Συγκριτική ανάλυση τεχνολογιών α οκοµιδής και διάθεσης σκου ιδιών και αστικών α ορριµµάτων µε βάση κοινωνικοοικονοµικά και εριφερειακά κριτήρια: Εφαρµογή στο Ν.Κορινθίας Ονοµατε ώνυµο φοιτήτριας: Παναγο ούλου Ελίνα (ΑΜ:0806Μ005) Υ εύθυνος Καθηγητής: Πα αϊωάννου ηµήτρης (Ε ίκουρος Καθηγητής) Εξεταστική ε ιτρο ή: Μ ίθας Κωνσταντίνος (Ε ίκουρος Καθηγητής) Πα αϊωάννου ηµήτρης (Ε ίκουρος Καθηγητής) Κυβέλου-Χιωτίνη Στέλλα-Σοφία (Λέκτορας) Αθήνα 2009

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 2. ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ... 7 2.1. ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥΣ... 9 3. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ... 13 3.1. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ... 13 3.1.1. Οδηγία 2006/12/ΕΚ ερί των στερεών α οβλήτων... 18 3.1.2. Οδηγία 2000/76/ΕΚ για την α οτέφρωση των α οβλήτων... 20 3.1.3. Οδηγία 1999/31/ΕΚ για την υγειονοµική ταφή των α οβλήτων... 21 3.2. ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ... 23 3.2.1. Π.. 221/1998 (ΦΕΚ 174 Α)... 24 3.2.2. ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909 Β)... 24 3.2.3. ΚΥΑ 114218/1997 (ΦΕΚ 723 Β)... 24 3.2.4. Νόµος 2939/01 (ΦΕΚ 159 Α)... 24 4. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 27 4.1. ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ... 27 4.1.1. Σακούλες... 28 4.1.2. Κάδοι οικιακών α οβλήτων(κ.κ.ο.α.)... 28 4.1.2.1. Κυλιόµενοι κάδοι... 28 4.1.2.2. Σταθεροί Κάδοι... 30 4.1.3. Μεγάλοι υ οδοχείς (Containers)... 30 4.2. ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 31 4.3. ΣΤΑΘΜΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 34 5. ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 36 5.1. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΡΗΣΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ... 39 5.2. ΚΑΥΣΗ (ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ)... 46 5.3. ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ... 49 5.3.1. Βιοα οικοδόµηση (βιοσταθερο οίηση)... 49 5.3.2. Αναερόβια ζύµωση... 54 5.4. ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΜΗ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 56 6. ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ Ν. ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ... 64 6.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ... 64 6.2. ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ - ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΙΑΘΕΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 72 6.2.1. Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Υπολειµµάτων... 74 6.2.2. Κέντρο Ανάκτησης Υλικών... 77 6.2.3. Μονάδα Μηχανικής ιαλογής... 77 6.2.4. Μονάδας Επεξεργασίας Οργανικού Κλάσµατος... 78 6.2.5. Ανάλυση της επένδυσης... 79 6.2.5.1. Επενδυτικό Κόστος... 80 6.2.5.1.1. Κόστος Επένδυσης Απαιτούµενου Εξοπλισµού... 82 6.2.5.2. Λειτουργικό Κόστος... 83 6.2.5.3. Έσοδα του Φορέα ιαχείρισης... 88 6.2.5.4. Τρέχουσα κατάσταση και ανακύπτοντα ζητήµατα... 88

7. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΕΝ ΥΣΗΣ ΑΠΟ ΜΗ ΚΕΡ ΟΣΚΟΠΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 95 7.1. ΟΙ ΦΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΠΕΝ ΥΣΗΣ... 96 7.1.1. Οι φάσεις της ε ένδυσης... 96 7.2. ΒΑΣΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΕΝ ΥΣΗΣ ΑΠΟ ΜΗ ΚΕΡ ΟΣΚΟΠΙΚΟ ΗΜΟΣΙΟ ΦΟΡΕΑ... 97 7.2.1. Ελαχιστο οίηση κόστους... 98 7.2.2. Μεγιστο οίηση εσόδων... 99 7.2.3. Μεγιστο οίηση κέρδους... 100 7.2.4. Μεγιστο οίηση αραγωγικότητας... 104 7.2.5. Μεγιστο οίηση α οδοτικότητας κεφαλαίου... 106 7.2.6. Ελαχιστο οίηση ε ιχειρηµατικού κινδύνου... 112 7.2.7. Ελαχιστο οίηση δανεισµού... 116 7.2.8. Μεγιστο οίηση του ε ιδιωκόµενου σκο ού... 117 7.3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΕΝ ΥΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΦΟΡΕΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ... 118 7.3.1. Καθαρή Παρούσα Αξία... 120 7.3.2. Ελαχιστο οίηση κόστους... 120 7.3.3. Μεγιστο οίηση εσόδων... 122 7.3.4. Μεγιστο οίηση κερδών... 123 7.3.5. Μεγιστο οίηση αραγωγικότητας... 124 7.3.6. Μεγιστο οίηση ε ιδιωκόµενου σκο ού ως ρος το κόστος... 126 7.3.7. Μεγιστο οίησης της α ασχόλησης... 126 7.3.8. Ελαχιστο οίηση δανεισµού και ε ιχειρηµατικού κινδύνου... 127 8. ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 129 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στα λαίσια του Μετα τυχιακού Προγράµµατος Σ ουδών του Τµήµατος Οικονοµικής και Περιφερειακής Ανά τυξης του Παντείου Πανε ιστηµίου Αθηνών, εκ ονήθηκε η αρούσα δι λωµατική εργασία µε θέµα: «Συγκριτική ανάλυση τεχνολογιών α οκοµιδής και διάθεσης σκου ιδιών και αστικών α ορριµµάτων µε βάση κοινωνικοοικονοµικά και εριφερειακά κριτήρια: Εφαρµογή στο Ν.Κορινθίας» Α ό τη θέση αυτή θα ήθελα να ευχαριστήσω θερµά όλους όσους συνέβαλαν στην έρευνα και την ραγµατο οίηση της αρούσας εργασίας. Τον Ε ίκουρο Καθηγητή κ.. Πα αϊωάννου, ε ιβλέ ων της δι λωµατικής µου εργασίας, ευχαριστώ ιδιαίτερα για την καθοδήγηση και τη σηµαντική βοήθεια ου µου αρείχε, καθώς στήριξε την έρευνά µου µε ολύτιµη βιβλιογραφία α ό την ρώτη στιγµή. Ε ίσης, ευχαριστώ τα µέλη της ε ιτρο ής µου, τον ε ίκουρου καθηγητή κ. Κ.Μ ίθα και την Λέκτορα κα. Σ.Κυβέλου-Χιωτίνη, ου δέχτηκαν να αξιολογήσουν την εργασία µου Ιδιαίτερα, ευχαριστώ θερµά τον κ. Χ. Κασίµη, καθηγητή του Γεω ονικού Πανε ιστηµίου Αθηνών, για τις ολύτιµες συµβουλές του, µε τη βοήθεια των ο οίων α οτύ ωσα την ραγµατική κατάσταση του ροβλήµατος ου ραγµατεύεται η εν λόγω εργασία. Θα ήθελα να ευχαριστήσω ακόµη, το ροσω ικό της «Ανα τυξιακής Κορινθιακής Α.Ε.» για το ολύτιµο υλικό ου µου αρείχαν καθώς και το.κορινθίων και ιδιαίτερα τον κ. Λίτσα, διευθυντή του τµήµατος καθαριότητας του ήµου, για την αροχή εκ ονηθέντων µελετών. Ιδιαίτερα θερµές ευχαριστίες οφείλω στους φίλους µου Νίκο, Κώστα, Μαρία, Πέννυ και Θάνο, καθώς και σε όλους τους φίλους ου µε στήριξαν σε όλα τα ε ί εδα κατά τη διάρκεια των σ ουδών µου µέχρι και την ολοκλήρωσή τους. Τέλος, το µεγαλύτερο ευχαριστώ το οφείλω στους γονείς µου, Ανδρέα Παναγό ουλο και Μυροφόρα Χατζηχαραλάµ ους, αλλά και στον αδερφό 4

µου Κωνσταντίνο Παναγό ουλο, ου ήταν δί λα µου όλα αυτά τα χρόνια και µε στήριξαν µε όλες τους τις δυνάµεις. 5

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τους τελευταίους αιώνες, αρατηρείται µία αυξανόµενη συγκέντρωση ληθυσµού στα αστικά κέντρα, η ο οία ενισχύεται α ό τη ραγδαία εκβιοµηχάνιση των ερισσότερων αραγωγικών τοµέων της οικονοµίας. Ταυτόχρονα έχει βελτιωθεί σηµαντικά το ε ί εδο ζωής των σύγχρονων κοινωνιών και οι αυξανόµενες καταναλωτικές ανάγκες έχουν οδηγήσει σε υ ερκατανάλωση αγαθών και στη ζήτηση συσκευασµένων ροϊόντων. Το γεγονός αυτό, έχει ως α οτέλεσµα τη συσσώρευση µεγάλου όγκου α ορριµµάτων, τα ο οία καλούνται να διαχειριστούν το κράτος και οι το ική αυτοδιοίκηση µε τρό ους φιλικούς ρος το εριβάλλον ή τουλάχιστον µε τις ελάχιστες εριβαλλοντικές ε ι τώσεις. Στην αρούσα µελέτη θα εξεταστεί το εν λόγω ρόβληµα ου δηµιουργείται α ό τα αστικά α ορρίµµατα, βασιζόµενοι στο νοµοθετικού λαισίου σε ε ί εδο κοινοτικό και εθνικό. Στη συνέχεια θα ανα τυχθούν οι µέθοδοι συλλογής, µεταφοράς και ε εξεργασίας των α ορριµµάτων και θα µελετήσουµε την αραγωγή τους και τη διαχείρισή τους σε µια εριοχή του Ν.Κορινθίας, της 1 ης ιαχειριστικής Ενότητας, ό ως ορίστηκε το 2002 στο εκ ονηθέν «Πλαίσιο Σχεδιασµού ιαχείρισης Στερεών Α οβλήτων Νοµού Κορινθίας». Τέλος, θα εξετάσουµε τα κριτήρια µε τα ο οία ο ροτεινόµενος Φορέας ιαχείρισης Α ορριµµάτων θα ρέ ει να αξιολογήσει την ε ένδυση για ολική και εναλλακτική διαχείριση αυτών. Σκο ός της εργασίας είναι η ανάδειξη ροβληµάτων ου µ ορούν να βρουν λύση µέσω της συνεργασίας και της συλλογικής ροσ άθειας για τη βελτίωση της οιότητας ζωής, σε ένα εριβάλλον ου έχει αρόν και µ ορεί να έχει ένα ολύ καλύτερο µέλλον α ό αυτό ου του στερούµε. 6

2. ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ Τα α ορρίµµατα, σύµφωνα µε τον ορισµό ου εµφανίζεται στη Συνθήκη της Βασιλείας, είναι ουσίες ή αντικείµενα ου διατίθενται (µε την έννοια της α όρριψης) ή ροορίζονται να διατεθούν ή α αιτείται η διάθεσή τους βάσει διατάξεων των εθνικών νοµοθεσιών. Σύµφωνα µε έναν άλλο ορισµό ου δίνει το Τµήµα Στατιστικής των Ηνωµένων Εθνών, τα α ορρίµµατα είναι υλικά ου δεν είναι ρωταρχικά ροϊόντα ( ροϊόντα ου αράγονται για να διατεθούν στην αγορά), για τα ο οία ο αραγωγός δεν ροβλέ ει εραιτέρω χρήση µε την έννοια των σκο ών της αραγωγής, µεταφοράς ή κατανάλωσης και θέλει να τα διαθέσει. Τα α όβλητα µ ορεί να αραχθούν κατά τη διάρκεια της εξαγωγής και της ε εξεργασίας των ρώτων υλών σε ενδιάµεσα και τελικά ροϊόντα, κατά την κατανάλωση των τελικών ροϊόντων καθώς και άλλων ανθρώ ινων δραστηριοτήτων. Εξαιρούνται α ό αυτά τα υ ολείµµατα ου ανακυκλώνονται ή ε αναχρησιµο οιούνται στον χώρο αραγωγής. Συµ εραίνουµε λοι όν ότι η αραγωγή των α ορριµµάτων µ ορεί να γίνει µε ολλούς τρό ους. Η σύνθεση και ο όγκος τους εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό α ό τα ρότυ α κατανάλωσης, τις βιοµηχανικές και οικονοµικές δοµές του χώρου στον ο οίο αράγονται. Σε αγκόσµια κλίµακα, ο υ ολογισµός της αραγόµενης οσότητας α οβλήτων α οτελεί ρόβληµα, καθώς ενσκή τουν διάφορα ζητήµατα, συµ εριλαµβανοµένης της έλλειψης υ οβολής έκθεσης α ό ολλές χώρες και ασυνέ ειες στον τρό ο ου οι χώρες υ οβάλλουν τις εκθέσεις (οι ορισµοί και οι µέθοδοι έρευνας ου υιοθετούνται α ό τις χώρες οικίλλουν αρκετά). Η Συνθήκη της Βασιλείας έχει υ ολογίσει την αραγόµενη οσότητα ε ικίνδυνων και άλλων α οβλήτων για τα έτη 2000 και 2001 σε 318 και 338 εκατοµµύρια τόνους αντίστοιχα. Το ρόβληµα δεν είναι µόνο ο ρυθµός αραγωγής α ορριµµάτων στις σύγχρονες βιοµηχανικές κοινωνίες, αλλά και η οιότητα των αραγόµενων α ορριµµάτων ου α οτελείται α ό ένα ευρύ φάσµα ουσιών και υλικών ου δεν υ ήρχαν στη φύση ή δεν ροϋ ήρχαν σ αυτή τη µορφή, µε α οτέλεσµα 7

τα οικοσυστήµατα να µην αφοµοιώνουν γρήγορα τα α ορρίµµατα µε φυσικές διεργασίες και να συσσωρεύονται τεράστιοι όγκοι σκου ιδιών, ου α οτελούν λέον ένα µείζον ρόβληµα το ο οίο καλούµαστε να διαχειριστούµε. Τα α ορρίµµατα κατηγοριο οιούνται ανάλογα µε τη(ν): Σύσταση σε οργανικά (φρούτα, λαχανικά, κουκούτσια, φύλλα, κ.λ.) σε ανόργανα ( λαστικό, γυαλί, µέταλλα, κ.λ.) σε στερεά (τρόφιµα, ξύλο, ύφασµα, συσκευές, ελαστικά, υλικά συσκευασίας, κ.λ.) σε υγρά ου διαιρούνται σε δύο µεγάλες κατηγορίες: τα βιοµηχανικά α όβλητα και τα αστικά α όβλητα ή λύµατα. Πηγή ροέλευσης αστικά α ορρίµµατα α όβλητα ορυχείων βιοµηχανικά α όβλητα νοσοκοµειακά α όβλητα ε ικίνδυνα α όβλητα Στη συγκεκριµένη εργασία θα εριοριστούµε στη µελέτη των αστικών α ορριµµάτων, εκτός των βιοµηχανικών και αστικών λυµάτων. 8

2.1. Παραγόµενες οσότητες α ορριµµάτων και µέθοδοι ε εξεργασίας τους Σύµφωνα µε τον Ευρω αϊκό Οργανισµό Περιβάλλοντος, το 1995 κάθε ευρω αίος ολίτης αρήγαγε κατά µέσον όρο 460kg αστικών α οβλήτων, το ο οίο αυξήθηκε σε 520 kg κατ άτοµο το 2004, ενώ ροβλέ εται να αυξηθεί σε 680kg κατ άτοµο µέχρι το 2020. Η συνολική αύξηση στη διάρκεια µιας εικοσι ενταετίας φθάνει σχεδόν το 50%, οφειλόµενη κυρίως στην κατά αραδοχή σταθερή αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης και τη διατήρηση των τάσεων ου αρατηρούνται σήµερα στα καταναλωτικά ρότυ α. Ε ι λέον, στα ε όµενα 15 χρόνια αναµένεται το 80% των αραγόµενων αστικών α οβλήτων να αράγεται στην ΕΕ-15. Σε ότι αφορά την Ελλάδα, αράγουµε κάθε χρόνο ερισσότερο α ό 4,5 εκατοµµύρια τόνους αστικών στερεών α ορριµµάτων (α ορρίµµατα ου ροέρχονται α ό κατοικίες και εµ ορικές δραστηριότητες) 1, χωρίς να συµ εριλαµβάνονται στις οσότητες αυτές τα α όβλητα της γεωργίας, του οικοδοµικού τοµέα και της βιοµηχανίας. Αυτό σηµαίνει ότι κάθε κάτοικος αυτής της χώρας αράγει κατά µέσο όρο 440 kg αστικά α ορρίµµατα ετησίως. Τα α ορρίµµατα α οτελούνται κυρίως α ό οργανική ύλη, χαρτί, γυαλί, λαστικό και µέταλλα. Η Ε.Ε.Τ.Α.Α. 2 (1999) αρουσίασε τα στοιχεία φυσικής σύνθεσης των α ορριµµάτων για 6 εριοχές της χώρας εκ των ο οίων τα στοιχεία της Αττικής αφορούν µετρήσεις δύο διαφορετικών ετών (Πίνακας 1). Παράλληλα, η «Ε ιτρο ή Παρακολούθησης Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων» έδωσε µία εκτίµηση της σύνθεσης των αστικών α οβλήτων στην Ελλάδα στο αρακάτω γράφηµα (Σχέδιο 1). 1 Επιτροπή Παρακολούθησης Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων 2 Ε.Ε.Τ.Α.Α.: Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης 9

Πίνακας 1. Στοιχεία φυσικής σύνθεσης των α ορριµµάτων (%) ηµοτικά Αθήνα Αθήνα Θεσ/κη Ηράκλειο Ρόδος Χανιά Νάξος Α ορ/τα (1985) (1990) (1987) (1987) (1987) (1991) (1994) Οργανικά 59,8 48,5 51,7 52,5 43 55,2 47 Χαρτί 19,2 22,0 17,7 17,2 17 18,9 21,5 Γυαλί 2,5 3,5 4,1 1,4 14 3,8 5,4 Πλαστικά 7,0 10,5 7,2 14,3 10 8,6 10,2 Μέταλλα 3,8 4,2 5,9 2,8 10 3,8 3,4 Λοι ά 7,7 11,3 13,4 11,8 6,0 9,7 12,2 Πηγή:Ε.Ε.Τ.Α.Α. Σχήµα 1 3% 14% 3% 2% Εκτίµηση σύνθεσης των αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα 3% 29% 6% 40% Ζυµώσιµα Χαρτί-Χαρτόνι Πλαστικά Γυαλί Μέταλλα Ξύλινα Υλικά Αδρανή Λοιπά Πηγή: Ε ιτρο ή Παρακολούθησης Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων Βάσει του Πίνακα 1, αρατηρούµε µία τωτική τάση της συµµετοχής της οργανικής ύλης στη σύνθεση των αστικών α ορριµµάτων, καθώς έχουν αλλάξει τα διατροφικά ρότυ α της ελληνικής κοινωνίας. Ε ίσης µεγάλο οσοστό συµµετοχής έχουν τα χάρτινα υλικά, ό ως φαίνεται α ό το Σχήµα 2, κάτι ου α οδίδεται στην αυξανόµενη χρήση του σε συσκευασίες ροϊόντων. 10

Τα αστικά α ορρίµµατα στην Ευρώ η διατίθενται κυρίως µε τις µεθόδους ανακύκλωσης, καύσης, υγειονοµικής ταφής και βιοα οδόµησης. Στο αρελθόν, η διάθεση των α οβλήτων µέσω υγειονοµικής ταφής υ ήρξε η κυρίαρχη µέθοδος ε εξεργασίας των αστικών α οβλήτων, αλλά τις δύο τελευταίες δεκαετίες η διάθεση µέσω υγειονοµικής ταφής έχει µειωθεί σηµαντικά. Σε συνο τική έκθεση του Ευρω αϊκού Οργανισµού Περιβάλλοντος αναφέρεται ότι, το 2004 το 47% του συνόλου των αστικών α οβλήτων στην ΕΕ κατέληγε σε χώρους υγειονοµικής ταφής, ό ως φαίνεται και στο Σχήµα 2. Το οσοστό αυτό αναµένεται να µειωθεί εραιτέρω, φθάνοντας το 35% µέχρι το 2020. Η ανακύκλωση και άλλες µέθοδοι ανάκτησης υλικών αναµένεται να αυξηθούν α ό 36% σήµερα σε 42% ερί ου το 2020. Τέλος, η α οτέφρωση χρησιµο οιούνταν για το 17% των αστικών α οβλήτων το 2004 και είναι ιθανό να αυξηθεί σε 25% ερί ου µέχρι το 2020. Σχήµα 2.Παραγωγή και διαχείριση αστικών α οβλήτων στην Ευρώ η (κατά κεφαλή) Πηγή: Ευρω αϊκός Οργανισµός Περιβάλλοντος, ΕΕΑ Briefing 2008/1 «Η καλύτερη διαχείριση των αστικών α οβλήτων θα µειώσει τις εκ οµ ές αερίων του θερµοκη ίου» Στην Ελλάδα, το µεγαλύτερο µέρος του όγκου των α ορριµµάτων διατίθεται σε χώρους υγειονοµικής ταφής (99%), κυρίως σε ανεξέλεγκτες ή ηµιελεγχόµενες χωµατερές. Βάσει στοιχείων του ΟΟΣΑ, η Ε.Ε.Τ.Α.Α. 11

αρουσίασε το 1999 έναν συγκριτικό ίνακα στον ο οίο α εικονίζονται τα οσοστά εφαρµογής των µεθόδων διάθεσης σε διάφορες χώρες (Σχήµα 3). Σχήµα 3. Ποσοστά συµµετοχής εφαρµογής των µεθόδων διάθεσης σε διάφορες χώρες 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Πηγή: ΕΕΤΑΑ (1999) Αυστρία Βέλγιο Καναδάς ανία Φινλανδία Γαλλία Γερµανία Ελλάδα Ιρλανδία Ιταλία Ιαπωνία Λουξεµβούργο Ολλανδία Νορβηγία Πορτογαλία Ισπανία Σουηδία Ελβετία Βρετανία ΗΠΑ Ανακύκλωση Λιπασµατοποίηση Υγειονοµική Ταφή Καύση Στα ε όµενα κεφάλαια θα αναλυθεί η συλλογή και µεταφορά των α ορριµµάτων καθώς και οι µέθοδοι διάθεσής τους στην Ελλάδα και στην εριοχή µελέτης του Νοµού Κορινθίας ειδικότερα. 12

3. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 3.1. Ευρω αϊκή Πολιτική και Κοινοτική Νοµοθεσία Α ό τις αρχές της δεκαετίας του 1970, η Ευρώ η ανέλαβε σταθερή δέσµευση όσον αφορά το εριβάλλον. Η Κοινοτική ολιτική για την ροστασία του εριβάλλοντος ξεκίνησε ουσιαστικά µε τη Σύνοδο κορυφής των Παρισίων, το 1974. Ακολούθησαν τα «Προγράµµατα ράσης» της Κοινότητας και ήδη α ό το 1975 ροβλέ ονται στον κοινοτικό ροϋ ολογισµό κονδύλια για την ροστασία του εριβάλλοντος. Το 1981, οι ως τότε διάσ αρτες εριβαλλοντικές υ ηρεσίες συγχωνεύονται στη Γενική ιεύθυνση ΧΙ ( εριβάλλον, υρηνική ασφάλεια ροστασία ολιτών) και υ ό το ρίσµα των εξελίξεων υιοθετείται στην Ενιαία Ευρω αϊκή Πράξη (1η Ιουλίου 1987) ως ανεξάρτητη η ολιτική για το εριβάλλον. Την ίδια χρονιά υιοθετείται το 4ο Πρόγραµµα δράσης για το εριβάλλον, µε βασικό στόχο την α οτελεσµατική εφαρµογή της κοινοτικής νοµοθεσίας για το εριβάλλον α ό τα κράτη µέλη. Το 1991 η Ευρω αϊκή Ε ιτρο ή ξεκίνησε το ρόγραµµα για τη διαχείριση των α οβλήτων ροτεραιότητας στα ο οία εριλαµβάνονταν 3 : Α όβλητα α ό ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξο λισµό Α όβλητα α ό κατασκευές και κατεδαφίσεις Οχήµατα στο τέλος κύκλου ζωής τους Συσσωρευτές Ελαστικά Συσκευασίες και α ορρίµµατα συσκευασιών Χρησιµο οιηµένα Ορυκτέλαια Νοσοκοµειακά α όβλητα PCB s 3 Ελληνική Εταιρεία ιαχείρισης Στερεών Α οβλήτων - Νοµοθετικό Πλαίσιο ιαχείρισης Στερεών Α οβλήτων στην Ε.E. 13

Ακολούθησε στη συνέχεια το 5 ο Πρόγραµµα ράσεως για το Περιβάλλον «Προς µια Αειφόρο Ανά τυξη», το ο οίο θέσ ισε τις αρχές µιας ιο ενεργητικής Ευρω αϊκής στρατηγικής για την ερίοδο 1992-2000 και σηµατοδότησε την αρχή µίας οριζόντιας κοινοτικής δράσης, λαµβάνοντας υ όψη όλους τους αράγοντες ρύ ανσης (βιοµηχανία, ενέργεια, τουρισµός, µεταφορές, γεωργία). Πλέον, τρέχει το 6 ο Πρόγραµµα ράσης για το Περιβάλλον το ο οίο ροσδιορίζει γενικούς στόχους και καθορίζει κατάλογο εριβαλλοντικών ροτεραιοτήτων µέχρι και το 2010. Τα βασικότερα σηµεία της εριβαλλοντικής ολιτικής της Ευρω αϊκής Ένωσης είναι τα εξής: Η ρόληψη είναι ροτιµότερη α ό τη λήψη διορθωτικών µέτρων Τα εριβαλλοντικά ροβλήµατα ρέ ει να αντιµετω ίζονται στην ηγή τους Ο ρυ αίνων ρέ ει να ληρώνει το κόστος των µέτρων ου θα ληφθούν για την ροστασία του εριβάλλοντος Η εριβαλλοντική ολιτική ρέ ει να λαµβάνεται υ όψη και να α οτελεί τµήµα των άλλων ολιτικών της Ευρω αϊκής Κοινότητας Ολόκληρη η εριβαλλοντική ολιτική της Ε.Ε. βασίζεται στην αρχή «ο ρυ αίνων ληρώνει». Οι ληρωµές µ ορεί να ραγµατο οιηθούν µε τη µορφή ε ενδύσεων για να ε ιτευχθεί συµµόρφωση ρος αυστηρότερα ρότυ α ή µε τη µορφή ε ιβαλλόµενου φόρου στις ε ιχειρήσεις ή στους καταναλωτές ου χρησιµο οιούν µη οικολογικά ροϊόντα (.χ. ορισµένους τύ ους συσκευασιών). Όταν οι κίνδυνοι ου α ειλούν το εριβάλλον είναι ερισσότερο δυνητικοί αρά α οδεδειγµένα υ αρκτοί, η Ευρω αϊκή Ε ιτρο ή εφαρµόζει αυτό ου είναι γνωστό ως "αρχή της ροφύλαξης", δηλαδή ροτείνει µέτρα ροστασίας, αν ο κίνδυνος φαίνεται ραγµατικός, ακόµα και αν δεν υ άρχει α όλυτη ε ιστηµονική βεβαιότητα. Ειδικότερα για τη διαχείριση των στερεών α οβλήτων, µε βάση τις κοινοτικές Οδηγίες, θα ρέ ει να βασίζεται στις εξής αρχές: 14

1. Αρχή της ρόληψης ή και µείωσης των αραγόµενων α οβλήτων Βασικό ζήτηµα στην ρόληψη αραγωγής α ορριµµάτων α οτελεί η εκτίµηση των ε ι τώσεων α ό το στάδιο της εξαγωγής αρθένων ρώτων υλών, της ε εξεργασίας, µετα οίησης, µεταφοράς και χρήσης. Μέχρι σήµερα δεν υ άρχουν σε αρκετά αγιωµένη µορφή µέθοδοι αναλύσεων κύκλου ζωής για τα κάθε είδους ροϊόντα, κατασκευές κ.λ. Ήδη όµως έχουν ληφθεί α οφάσεις ου υλο οιούνται είτε µέσω χρηµατοδοτικών ρογραµµάτων (.χ. LIFE), είτε µέσω θεσµοθέτησης τεχνικών ροτύ ων, στο λαίσιο της Ευρω αϊκής Ε ιτρο ής Τυ ο οίησης (CEN). Σε ειδικές ερι τώσεις, η ρόληψη µ ορεί να γίνεται µέσω εριορισµών ή α αγορεύσεων στη χρήση συγκεκριµένων ουσιών (.χ. βαρέων µετάλλων), ώστε να ρολαµβάνεται σε µεταγενέστερο στάδιο η δηµιουργία ε ικίνδυνων α οβλήτων. Άλλοι τρό οι συνεισφοράς στην ρόληψη, είναι τα ρογράµµατα οικολογικών ελέγχων, µε αράλληλη θέσ ιση κινήτρων ή και αντικινήτρων σε οικονοµικούς φορείς του ηµόσιου ή του ιδιωτικού τοµέα (οικολογικό σήµα) και η ενθάρρυνση των καταναλωτών να αγοράσουν ροϊόντα ου ρυ αίνουν λιγότερο. 2. Αρχή ε αναχρησιµο οίησης των υλικών Με βάση και την ευθύνη του αραγωγού, ο κατασκευαστής οφείλει να εξασφαλίζει τα µέσα, όχι µόνο για να εριορίσει τη δηµιουργία α οβλήτων, (µε συνετή χρήση των φυσικών όρων, ανανεώσιµων ρώτων υλών ή µη ε ικίνδυνων υλικών) αλλά και για τη δηµιουργία ροϊόντων ώστε να διευκολύνεται ε αναχρησιµο οίησή και ανάκτησή τους. 3. Αρχή ανακύκλωσης και αξιο οίησης των υλικών Η ανάκτηση α ό τα α ορρίµµατα α οτελεί τον υρήνα κάθε αειφόρου ολιτικής διαχείρισής τους. Αυτό σηµαίνει ότι, σε ερι τώσεις ό ου η δηµιουργία τους δεν µ ορεί να α οφεύγεται, θα ρέ ει να ε αναχρησιµο οιούνται ή να υ οβάλλονται σε διαδικασίες ανάκτησης υλικών. Βασική διαδικασία για την ανάκτηση των υλικών, είναι ο 15

διαχωρισµός τους στην ηγή. Αυτό α αιτεί τη συµµετοχή των καταναλωτών και των τελικών χρηστών στην αλυσίδα διαχείρισης και τους καθιστά ερισσότερο ευαίσθητους ως ρος την ανάγκη µείωσης της αραγωγής α οβλήτων. Σηµαντική ε ίσης ροϋ όθεση α οτελεί για την οικονοµική βιωσιµότητα συστηµάτων ανακύκλωσης και η δηµιουργία αγορών για τα ροϊόντα ου θα ροκύψουν. 4. Αρχή ανάκτησης ενέργειας Στις ερι τώσεις ου δεν είναι δυνατή η ανάκτηση υλικών, λόγω τεχνικών εριορισµών, θα ρέ ει να οδηγούνται τα α όβλητα µε σηµαντικό θερµικό εριεχόµενο σε µονάδες καύσης µε στόχο την ανάκτηση ενέργειας, ώστε να διατεθεί τελικώς µόνο το κλάσµα ου δεν δύναται να αξιο οιηθεί. Αυτό εφαρµόζεται σε α ορρίµµατα µε υψηλό µικροβιακό φορτίο, ό ως τα νοσοκοµειακά α όβλητα 5. Αρχή της ασφαλούς διάθεσης Η α όρριψη στερεών α οβλήτων σε χώρους διάθεσης έχει βαρύτατες ε ι τώσεις στο εριβάλλον και θα ρέ ει να ε ιλέγεται ως έσχατη λύση. Χρησιµο οιείται εκτενώς, µιας και είναι η οικονοµικότερη λύση, αλλά οι ρόσφατες νοµοθετικές διατάξεις έχουν ως µεσο ρόθεσµο στόχο να καταλήγουν σε χώρους διάθεσης µόνο τα µη ανακτήσιµα και αδρανή α όβλητα. Το εκέµβριο του 2005, ανακοινώθηκε α ό την Ευρω αϊκή Ε ιτρο ή η νέα θεµατική στρατηγική για τη διαχείριση των στερεών α οβλήτων. Στόχος της στρατηγικής είναι να µειωθούν οι αρνητικές εριβαλλοντικές ε ι τώσεις των α οβλήτων καθ όλο τον κύκλο ζωής τους, α ό την αραγωγή µέχρι την τελική διάθεσή τους, µέσω της ανακύκλωσης. Η ροσέγγιση αυτή ε ιτρέ ει να αντιµετω ίζεται κάθε είδος α οβλήτων, όχι µόνο ως ηγή ρύ ανσης ου ε ιβάλλεται να µειωθεί αλλά και ως ενδεχόµενος όρος ου ροσφέρεται για εκµετάλλευση. Η νέα στρατηγική ροβλέ ει την α λο οίηση της κείµενης 16

νοµοθεσίας α οσκο ώντας στην συγχώνευση της οδηγίας για τα ε ικίνδυνα α όβλητα και της οδηγίας για τα χρησιµο οιηµένα ορυκτέλαια, αλλά και στην εξάλειψη των αλληλοε ικαλύψεων µεταξύ της οδηγίας λαισίου για τα α όβλητα και της οδηγίας για την ολοκληρωµένη ρόληψη και τον έλεγχο της ρύ ανσης. Ε ι ροσθέτως, ροβλέ ει την ενθάρρυνση του τοµέα της ανακύκλωσης µε στόχο την ε ανένταξη, µε ελάχιστο εριβαλλοντικό αντίκτυ ο, των α οβλήτων στον οικονοµικό κύκλο µε τη µορφή ροϊόντων οιότητας. Η νέα στρατηγική ροβλέ ει και άλλα µέτρα, ό ως η ανταλλαγή ληροφοριών σχετικά µε τη φορολογία της οριστικής ενα όθεσης των α οβλήτων σε εθνικό ε ί εδο καθώς και, µακρο ρόθεσµα, τη λήψη µέτρων βάσει της φύσης των υλικών και ενδεχοµένως µέτρων συµ λήρωσης των µηχανισµών της αγοράς, σε ερί τωση ου δεν ε αρκέσουν για την εξασφάλιση της ανά τυξης της ανακύκλωσης. Η Ευρω αϊκή Ένωση διαθέτει λαίσιο συντονισµένης διαχείρισης των α οβλήτων στα κράτη µέλη µε στόχο τον εριορισµό της αραγωγής τους και την οργάνωση της ε εξεργασίας και της διάθεσής τους. Με την οδηγία 2006/12/EK του Ευρω αϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 5ης Α ριλίου 2006, ερί των στερεών α οβλήτων κωδικο οιεί και αντικαθιστά την οδηγία 75/442/ΕΟΚ και τις µετέ ειτα τρο ο οιήσεις της. Με την εν λόγω κωδικο οίηση ε ιχειρείται η διευκρίνιση και ο εξορθολογισµός της κείµενης νοµοθεσίας για θέµατα α οβλήτων, δίχως να µεταβάλλεται το εριεχόµενο των κανόνων ου ισχύουν εν ροκειµένω. Με βάση τη στρατηγική για ρόληψη αραγωγής α οβλήτων και ανακύκλωση χαράσσει κατευθύνσεις και εριγράφει µέτρα για τη µείωση των ιέσεων ου υφίσταται το εριβάλλον λόγω της αραγωγής και της διαχείρισης των α οβλήτων. Οι κύριοι άξονες της στρατηγικής αφορούν την τρο ο οίηση της νοµοθεσίας και έχουν ως στόχο τη βελτίωση της εφαρµογής της, την ρόληψη της δηµιουργίας και την ροαγωγή µίας α οτελεσµατικής ανακύκλωσης των α οβλήτων. Στόχος της στρατηγικής είναι να µειωθούν οι αρνητικές εριβαλλοντικές ε ι τώσεις των α οβλήτων καθ όλο τον κύκλο ζωής τους, 17

α ό την αραγωγή µέχρι την τελική διάθεσή τους, µέσω της ανακύκλωσης. Η ροσέγγιση αυτή ε ιτρέ ει να αντιµετω ίζεται κάθε είδος α οβλήτων όχι µόνο ως ηγή ρύ ανσης, ου ε ιβάλλεται να µειωθεί, αλλά και ως ενδεχόµενος όρος ου ροσφέρεται για εκµετάλλευση ροϊόντων µέσω της ανακύκλωσης των συστατικών τους στοιχείων, στις ερι τώσεις ου υ άρχουν λύσεις οικολογικά και οικονοµικά βιώσιµες. H Ευρω αϊκή Ένωση για τη διαχείριση των στερεών α οβλήτων στα κράτη- µέλη εξέδωσε οδηγίες, οι κυριότερες των ο οίων είναι οι κάτωθι: Οδηγία 2006/12/ΕΚ για τη διαχείριση των στερεών α οβλήτων Οδηγία 2000/76/ΕΚ για την α οτέφρωση α οβλήτων Οδηγία 1999/31/ΕΚ για την υγειονοµική ταφή των α οβλήτων 3.1.1. Οδηγία 2006/12/ΕΚ ερί των στερεών α οβλήτων Η εν λόγω οδηγία αντικατέστησε την οδηγία 75/442/ΕΟΚ για τη διαχείριση στερεών α οβλήτων. Με την οδηγία αυτή δόθηκαν οι ορισµοί των εννοιών: α όβλητο, αραγωγός, κάτοχος, διαχείριση, διάθεση, αξιο οίηση και συλλογή σε ό,τι αφορά τα στερεά α όβλητα. Τα κράτη µέλη οφείλουν να λαµβάνουν τα ενδεδειγµένα µέτρα για να ροωθούν κατά ρώτον, την ρόληψη ή τη µείωση της αραγωγής και της βλα τικότητας των α οβλήτων, την αξιο οίηση των α οβλήτων µε ανακύκλωση, ε αναχρησιµο οίηση, ανάκτηση ή ο οιαδή οτε άλλη ενέργεια, ου έχει ως στόχο την αραγωγή δευτερογενών ρώτων υλών, ή τη χρησιµο οίηση των α οβλήτων ως ηγή ενέργειας. Ε ι λέον, τα κράτη µέλη λαµβάνουν τα αναγκαία µέτρα για να εξασφαλίζουν ότι η διάθεση ή η αξιο οίηση των α οβλήτων ραγµατο οιείται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώ ου και χωρίς να χρησιµο οιούνται διαδικασίες ή µέθοδοι ου ενδέχεται να βλάψουν το εριβάλλον. Με βάση την οδηγία α αγορεύεται η εγκατάλειψη, α όρριψη και ανεξέλεγκτη διάθεση των α οβλήτων και τα κράτη µέλη είναι υ οχρεωµένα να συστήσουν ή να ορίσουν αρµόδια αρχή ή αρχές ου είναι ε ιφορτισµένες µε την υλο οίηση 18

της αρούσας οδηγίας. Οι εν λόγω αρµόδιες αρχές υ οχρεούνται να συντάξουν, το ταχύτερο δυνατό, ένα ή ερισσότερα σχέδια διαχείρισης των α οβλήτων. Η οδηγία ροβλέ ει την ροώθηση της συνεργασία µεταξύ των κρατών- µελών και της Ε ιτρο ής ροκείµενου να εκ ονηθούν τα σχέδια, τα ο οία στη συνέχεια είναι υ οχρεωµένα να τα κάνουν γνωστά στην Ε ιτρο ή. Μ ορούν να λαµβάνουν τα αναγκαία µέτρα για να εµ οδίζουν µεταφορές α οβλήτων, οι ο οίες αντιβαίνουν ρος τα σχέδια διαχείρισής τους και ενηµερώνουν την Ε ιτρο ή και τα υ όλοι α κράτη µέλη για τα µέτρα αυτά. Κάθε κάτοχος α οβλήτων οφείλει να τα αραδίδει σε ιδιωτικό ή δηµόσιο φορέα συλλογής ή σε ε ιχείρηση ου διεξάγει τις εργασίες διάθεσης ή να εξασφαλίζει ο ίδιος την αξιο οίηση ή τη διάθεσή τους, σύµφωνα µε τις διατάξεις της αρούσας οδηγίας. Κάθε ροαναφερόµενη εγκατάσταση ή ε ιχείρηση διάθεσης οφείλει να διαθέτει άδεια α ό την αρµόδια αρχή κάθε κράτους-µέλους και υ όκεινται στους ροσήκοντες εριοδικούς ελέγχους. Σύµφωνα µε την αρχή «ο ρυ αίνων ληρώνει», η δα άνη για τη διάθεση των α οβλήτων βαρύνει τον κάτοχο ου αραδίδει α όβλητα σε φορέα συλλογής ή σε ε ιχείρηση διάθεσης, και τους ροηγούµενους κατόχους ή τον αραγωγό του ροϊόντος ου αράγει τα α όβλητα. Κάθε τρία χρόνια, τα κράτη µέλη διαβιβάζουν στην Ε ιτρο ή ληροφορίες για την εφαρµογή της αρούσας οδηγίας µέσω µιας τοµεακής έκθεσης, η ο οία καλύ τει και τις άλλες σχετικές κοινοτικές οδηγίες. Εντός εννέα µηνών α ό την αραλαβή των εκθέσεων των κρατών µελών, η Ε ιτρο ή δηµοσιεύει κοινοτική έκθεση για την εφαρµογή της αρούσας οδηγίας. 19

3.1.2. Οδηγία 2000/76/ΕΚ για την α οτέφρωση των α οβλήτων Σκο ός της οδηγίας είναι η ρόληψη ή ο εριορισµός, όσο είναι εφικτός, των αρνητικών ε ιδράσεων της α οτέφρωσης και της συνα οτέφρωσης α οβλήτων στο εριβάλλον, ειδικότερα δε, της ρύ ανσης δια των εκ οµ ών στον ατµοσφαιρικό αέρα, το έδαφος και τα ε ιφανειακά και υ όγεια ύδατα, καθώς και των συνακόλουθων κινδύνων για την υγεία του ανθρώ ου. Η οδηγία καλύ τει τις µονάδες α οτέφρωσης και συνα οτέφρωσης. Στο άρθ. 3 της οδηγίας ορίζονται έννοιες ου σχετίζονται µε τα α όβλητα και τις µονάδες α οτέφρωσης και συνα οτέφρωσης. Καµία µονάδα α οτέφρωσης ή συνα οτέφρωσης δεν λειτουργεί χωρίς να διαθέτει άδεια για τις δραστηριότητες αυτές. Με την ε ιφύλαξη των διατάξεων της συνθήκης, τα κράτη µέλη δύνανται να καταρτίζουν καταλόγους των κατηγοριών α οβλήτων ου θα ρέ ει να αναφέρονται στην άδεια και οι ο οίοι δύνανται να συνα οτεφρωθούν σε καθορισµένες κατηγορίες µονάδων συνα οτέφρωσης. Η αρµόδια αρχή ε ανεξετάζει κατά τακτά διαστήµατα τους όρους χορήγησης της αδείας και, εφόσον α αιτείται, τους εκσυγχρονίζει. Η οδηγία αναφέρει, εκτός των ανωτέρω, για την αράδοση και αραλαβή των α οβλήτων, τις συνθήκες λειτουργίας, τις οριακές τιµές ατµοσφαιρικών εκ οµ ών, για τις α ορρίψεις υδάτων ου ροέρχονται α ό τον καθαρισµό των καυσαερίων, τα υ ολείµµατα της λειτουργίας των µονάδων, τον έλεγχο και την αρακολούθηση, τις α αιτήσεις για τις µετρήσεις καθώς και την ρόσβαση στην ληροφόρηση και συµµετοχή του κοινού. Ε ι λέον, γίνεται αναφορά στην ρήτρα ε ανεξέτασης, στην υ οβολή των εκθέσεων, στην υλο οίηση της και στις κυρώσεις ου θα ε ιβάλλουν τα κράτη µέλη. Η κοινοτική οδηγία ενσωµατώθηκε στην εθνική νοµοθεσία µε την υ αριθ. 22912/1117/2005 ΚΥΑ. 20

3.1.3. Οδηγία 1999/31/ΕΚ για την υγειονοµική ταφή των α οβλήτων Η οδηγία εκδόθηκε α ό το Συµβούλιο της Ευρω αϊκής Ένωσης, συνεκτιµώντας σχετικά ψηφίσµατα και οδηγίες, καθώς και τις ανάγκες ου οδήγησαν στην έκδοσή της. Στόχος της οδηγίας είναι, µέσω αυστηρών λειτουργικών και τεχνικών α αιτήσεων για τα α όβλητα και τους χώρους υγειονοµικής ταφής, ο καθορισµός µέτρων, διαδικασιών και κατευθύνσεων για την κατά το δυνατόν ρόληψη ή µείωση των αρνητικών εριβαλλοντικών ε ι τώσεων, ειδικότερα δε της ρύ ανσης των ε ιφανειακών και των υ ογείων υδάτων, του εδάφους και της ατµόσφαιρας και των ε ι τώσεων σε όλο το εριβάλλον, συµ εριλαµβανοµένου και του φαινοµένου του θερµοκη ίου, καθώς και ο οιουδή οτε κινδύνου ροκύ τει για την υγεία του ανθρώ ου α ό την υγειονοµική ταφή των α οβλήτων καθ όλο τον κύκλο ζωής του χώρου υγειονοµικής ταφής. Στο άρθρο 2 της Οδηγίας για τους σκο ούς της ορίζονται οι κάτωθι όροι: α όβλητα αστικά α όβλητα ε ικίνδυνα α όβλητα µη ε ικίνδυνα α όβλητα αδρανή α όβλητα υ όγεια α οθήκευση χώρος υγειονοµικής ταφής ε εξεργασία στραγγίσµατα αέρια χώρου ταφής έκλουσµα φορέας εκµετάλλευσης βιοα οδοµήσιµα α όβλητα κάτοχος αιτών 21

αρµόδια αρχή υγρά α όβλητα α οµονωµένος οικισµός Ε ι λέον καθορίζονται µε τα άρθρα της: Το εδίο εφαρµογής της (αρθ.3) Οι κατηγορίες χώρων ταφής (αρθ.4) Τα α όβλητα και οι ε εξεργασίες τους, καθώς και τα µη α οδεκτά σε χώρους υγειονοµικής ταφής (αρθ.5) Τα α οδεκτά α όβλητα κατά κατηγορία χώρου υγειονοµικής ταφής (αρθ.6) Το ελάχιστο εριεχόµενο της αίτησης άδειας για χώρο ταφής (αρθ. 7) Τις ληρούµενες ροϋ οθέσεις για τη χορήγηση της άδειας (αρθ. 8) Το ελάχιστο εριεχόµενο της χορηγούµενης άδειας (αρθ. 9) Οι δα άνες ταφής ου ρέ ει να καλύ τονται α ό την τιµή ου χρεώνει ο φορέας εκµετάλλευσης για τη διάθεση ο οιουδή οτε τύ ου α οβλήτων στον εν λόγω χώρο (αρθ. 10) Οι διαδικασίες α οδοχής α οβλήτων (αρθ. 11) Οι διαδικασίες ελέγχου και αρακολούθησης κατά τη φάση λειτουργίας του χώρου ταφής (αρθ. 12) Η διαδικασία αύσης της λειτουργίας και µετέ ειτα φροντίδας του χώρου ταφής (αρθ. 13) Η υ οχρέωση λήψης µέτρων για τους υφιστάµενους χώρους υγειονοµικής ταφής (αρθ. 14) Η υ οχρέωση υ οβολής εκθέσεων στην Ε ιτρο ή α ό τα κράτη µέλη για την ενσωµάτωση της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο (αρθ. 15) Η δηµιουργία τεχνικής ε ιτρο ής µε ευθύνη για τυχόν τρο ο οιήσεις και ροτάσεις στην εν λόγω οδηγία (αρθ. 16) Η διαδικασία της Τεχνικής Ε ιτρο ής (αρθ. 17) Η ενσωµάτωση της οδηγίας στην εθνική νοµοθεσία (αρθ. 18) Η έναρξη ισχύος της (αρθ. 19) 22

Οι α οδέκτες της (αρθ. 20) Στα τρία αραρτήµατα της οδηγίας ορίζονται: οι γενικές α αιτήσεις για όλες τις κατηγορίες χώρων ταφής (Παρ. I), τα κριτήρια και οι διαδικασίες α οδοχής των α οβλήτων (Παρ. II), καθώς και οι διαδικασίες ελέγχου και αρακολούθησης κατά τις φάσεις λειτουργίας και µετέ ειτα φροντίδας (Παρ. III). Η οδηγία ενσωµατώθηκε στην εθνική νοµοθεσία µε την υ αριθ. 29407/3508/2002 ΚΥΑ. 3.2. Εθνική Πολιτική Ελληνική Νοµοθεσία Σύµφωνα µε το άρθρο 24 του Ελληνικού Συντάγµατος «Η ροστασία του φυσικού και ολιτιστικού εριβάλλοντος α οτελεί υ οχρέωση του Κράτους και δικαίωµα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υ οχρέωση να αίρνει ιδιαίτερα ρολη τικά ή κατασταλτικά µέτρα στο λαίσιο της αρχής της αειφορίας».στα λαίσια της Ε.Ε., τα κράτη µέλη έχουν την υ οχρέωση να ενσωµατώνουν στην εθνική τους νοµοθεσία τις κοινοτικές οδηγίες και να ενηµερώνουν τις αρµόδιες ε ιτρο ές. Το ελληνικό κράτος έχοντας λάβει υ όψη τις εκδιδόµενες οδηγίες έχει ροχωρήσει σε έκδοση ΚΥΑ, Προεδρικών ιαταγµάτων και θέσ ιση Νόµων ου αφορούν στη διαχείριση, ε εξεργασία και διάθεση των στερεών α οβλήτων στη χώρα µας και τα κυριότερα των ο οίων είναι τα εξής: 4 Π.. 221/1998 ΚΥΑ 50910/2727/2003 ΚΥΑ 114218/1997 Ν. 2939/01 4 Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της εργασίας: http://www.elinyae.gr 23

3.2.1. Π.. 221/1998 (ΦΕΚ 174 Α) Με το ροεδρικό διάταγµα συστήνεται ειδική υ ηρεσία εριβάλλοντος στο ΥΠΕΧΩ Ε. 3.2.2. ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909 Β) Καθορίζονται µέτρα και όροι για τη διαχείριση στερεών α οβλήτων καθώς και ο εθνικός και εριφερειακός σχεδιασµός διαχείρισης. 3.2.3. ΚΥΑ 114218/1997 (ΦΕΚ 723 Β) Σύµφωνα µε την α όφαση καταρτίζεται το λαίσιο ροδιαγραφών και γενικών ρογραµµάτων διαχείρισης στερεών α οβλήτων. 3.2.4. Νόµος 2939/01 (ΦΕΚ 159 Α) Στην Ελλάδα για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων ροϊόντων ισχύει ο νόµος 2939/01(ΦΕΚ 179 Α) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων ροϊόντων - ίδρυση Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕ ΣΑΠ)». Σκο ός του Νόµου είναι η κατά ροτεραιότητα ρόληψη δηµιουργίας στερεών α οβλήτων, η ε αναχρησιµο οίηση τους, η ανακύκλωσή τους, η ανάκτηση της ενέργειας καθώς η χωρίς ροβλήµατα τελική διάθεση τους. Παράλληλα, ε ιδιώκεται η βελτίωση των εριβαλλοντικών ε ιδόσεων όλων των φορέων ου συµµετέχουν στον κύκλο ζωής των ροϊόντων, αραγωγών, διανοµέων, καταναλωτών, διαχειριστών α οβλήτων, ΟΤΑ και ολιτείας. Σήµερα, το εδίο εφαρµογής του νόµου αφορά συσκευασίες και α όβλητα συσκευασιών, ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές, οχήµατα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, α όβλητα των εκσκαφών, κατασκευών και υλικών 24

κατεδάφισης, χρησιµο οιηµένα λι αντέλαια, αλαιά ελαστικά και τον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξο λισµό. Ένα βασικό στοιχείο του νόµου είναι η συµµετοχή των τελικών χρηστών και καταναλωτών στην αλυσίδα διαχείρισης των α οβλήτων. Αυτό είναι ιδιαίτερα σηµαντικό γιατί η ανακύκλωση και η ανάκτηση υλικών συνε άγεται το διαχωρισµό των α οβλήτων στην ηγή. Αυτό τους καθιστά ερισσότερο υ εύθυνους στους τρό ους µείωσης της αραγωγής α οβλήτων, ώστε να ε ανεισαχθούν τα ανακτώµενα υλικά στον κύκλο αραγωγής. Βεβαίως, αυτό ροϋ οθέτει κατάλληλη και ευρεία ληροφόρηση α ό τους οικονοµικούς αράγοντες και τις δηµόσιες υ ηρεσίες. Όλοι οι διαχειριστές ( αραγωγοί, εισαγωγείς) είναι υ οχρεωµένοι είτε να οργανώσουν είτε να συµµετέχουν σε συστήµατα εναλλακτικής διαχείρισης. Τα συστήµατα, τα ο οία µ ορεί να είναι ατοµικά η συλλογικά, αξιολογούνται και εγκρίνονται α ό τον ΕΟΕ ΣΑΠ. 5 Εκτός α ό τους νόµους αυτούς, κεντρικό σηµείο της ανα τυξιακής στρατηγικής του Υ ουργείου Εσωτερικών α οτελεί το ενταετές ανα τυξιακό ρόγραµµα της Το ικής Αυτοδιοίκησης «Θησέας», συνολικού ροϋ ολογισµού 3,5 δισεκατοµµυρίων ευρώ, ου καλύ τει τη χρονική ερίοδο 2005-2009. Σηµαντική ροτεραιότητα του ρογράµµατος α οτελεί η ενίσχυση των το ικών κοινωνιών µε έργα και δράσεις ου: 6 Ευνοούν την ανά τυξη και τη διαχείριση του φυσικού, αστικού και αγροτικού εριβάλλοντος, βάσει των αρχών της βιώσιµης ανά τυξης ιευκολύνουν την ρόσβαση των δηµοτών και ροσφέρουν ένα ασφαλές, λειτουργικό και φιλικό εριβάλλον Ε ιτρέ ουν στους δηµότες να εξυ ηρετούνται και να µετακινούνται στο δήµο µε σεβασµό στο εριβάλλον 5 Αδ. Σκορδίλης, «Η Εναλλακτική ιαχείριση των Στερεών Α οβλήτων», ΥΠΕΧΩ Ε 6 Υ ουργείο Εσωτερικών, «Ενηµερωτικό ελτίο-σε τέµβριος/οκτώβριος 2008», Τεύχος 13 25

Στις υ οδοµές εριβάλλοντος, ου χρηµατοδοτούνται α ό το Πρόγραµµα, εριλαµβάνονται και έργα διαχείρισης α ορριµµάτων και ειδικότερα χρηµατοδοτούνται οι δράσεις: Τεχνικές Μελέτες Περιβαλλοντικής Α οκατάστασης των αράνοµων χωµατερών της χώρας, σε συνεργασία µε το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, το Εθνικό Κα οδιστριακό Πανε ιστήµιο και την Κεντρική Ένωση ήµων και Κοινοτήτων Ελλάδας, δα άνης 1,75 εκ.. Έργα α οκατάστασης των αράνοµων χωµατερών ροϋ ολογισµού 18,6 εκ.. Μελέτες, έργα και ροµήθεια εξο λισµού για τη διαµόρφωση και λειτουργία Χώρων Υγειονοµικής Ταφής, συµ εριλαµβανοµένων των α αραίτητων Σταθµών Μεταφόρτωσης Α ορριµµάτων, συνολικού ροϋ ολογισµού 42,2 εκ.. Ενέργειες οργάνωσης και υ οστήριξης της λειτουργίας και δράσης των Φορέων ιαχείρισης Α ορριµµάτων της χώρας, µε ροϋ ολογισµό 205.250. Χρηµατοδότηση της ροσυµβατικής διαδικασίας έργων διαχείρισης και ε εξεργασίας α ορριµµάτων, µέσω συµ ράξεων µεταξύ Ο.Τ.Α. και ιδιωτικού τοµέα, ροϋ ολογισµού 1,45 εκ.. 26

4. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Η ροσωρινή α οθήκευση, συλλογή και µεταφορά µαζί µε τη διάθεση α οτελούν τα βασικά στοιχεία του συστήµατος διαχείρισης των α οβλήτων. Σύµφωνα µε το άρθρο 2 της υ αριθ. 50910/2727/2003 ΚΥΑ ορίζεται ως συλλογή «η συγκέντρωση, ο διαχωρισµός σε κατηγορίες υλικών σύµφωνα µε τις φυσικές ή/και χηµικές ιδιότητές τους, ή/και η ανάµειξη των αποβλήτων για τη µεταφορά τους. Στην έννοια της συλλογής περιλαµβάνεται και η συγκέντρωση/τοποθέτηση ων αποβλήτων σε κάδους µέχρι να πραγµατοποιηθεί η µεταφορά τους». Στο ίδιο άρθρο της εν λόγω α όφασης, ορίζεται ως µεταφορά «το σύνολο των εργασιών µετακίνησης των αποβλήτων από τα µέσα ή τους χώρους συλλογής στους χώρους διάθεσης, αξιοποίησης ή µεταφόρτωσης.» Όσον αφορά την ροσωρινή α οθήκευση των αστικών α ορριµµάτων και ιδιαίτερα των δηµοτικών, τα σηµαντικότερα υγειονοµικά και εριβαλλοντικά ροβλήµατα εντο ίζονται στις αστικές εριοχές, ό ου η α οθήκευση γίνεται εντός και εκτός των κτιρίων σε χώρους µε έντονη ληθυσµιακή υκνότητα. 7 4.1. Προσωρινή α οθήκευση Τα αστικά α ορρίµµατα α οθηκεύονται ροσωρινά σε σακούλες, κάδους κυλιόµενους ή σταθερούς, ενώ σε µεγάλους υ οδοχείς (containers) τα ογκώδη αντικείµενα ου δεν είναι δυνατό να µεταφερθούν µε τα σύγχρονα α ορριµµατοφόρα και ακολούθως η συλλογή τους γίνεται µε οχήµατα συλλογής µεταφοράς (Ο.Σ.Μ.). 7 Καλδέλλης Ι., Κονδύλη Α., «Περιβάλλον και Βιοµηχανική Ανά τυξη», Β Τόµος, Εκδόσεις Σταµούλης Α., Αθήνα 2005, σελ. 95 27

4.1.1. Σακούλες Α οτελούν το ιο συνηθισµένο µέσο ροσωρινής α οθήκευσης και χρησιµο οιούνται είτε µόνες τους, είτε σε συνδυασµό µε τους κάδους όλων των ειδών. Οι σακούλες συνήθως κατασκευάζονται α ό HDPE ή LDPE 8 και το µεγαλύτερο µέρος τους δύναται να ανακυκλωθεί. Το βασικό τους µειονέκτηµα (α ευθείας, χωρίς την χρήση κά οιου κάδου) είναι ότι σχίζεται εύκολα είτε α ό αιχµηρά αντικείµενα, είτε α ό ζώα και συχνά α οτελεί εστία ρύ ανσης και µόλυνσης α ό τη διασ ορά των α ορριµµάτων. 4.1.2. Κάδοι οικιακών α οβλήτων(κ.κ.ο.α.) 4.1.2.1. Κυλιόµενοι κάδοι Προϋ οθέτουν την ύ αρξη µηχανικής συλλογής και διατίθενται στο εµ όριο µεταλλικοί ή λαστικοί, σε χωρητικότητες α ό 80-1700 λίτρα. Ακόµα και σε µικρούς οικισµούς είναι α οτελεσµατική η µηχανική συλλογή τους, δεδοµένου ότι ληρούνται οι αρακάτω ροϋ οθέσεις: Να εισθούν οι κάτοικοι να µεταφέρουν τα α ορρίµµατά τους στις ροκαθορισµένες θέσεις των Κ.Κ.Ο.Α. Το ε αρχιακό ή εθνικό δίκτυο σύνδεσης του οικισµού να είναι καλής βατότητας Η κατάσταση του οδοστρώµατος να είναι ικανο οιητική, τέτοια ώστε να ε ιτρέ ει την ρόσβαση των α ορριµµατοφόρων στα σηµεία ροσωρινής α οθήκευσης, χωρίς φθορές και υ ερβολικές καθυστερήσεις Να δίδεται ροσοχή στα σηµεία ου θα το οθετηθούν, καθώς και στην ε ιλογή του µεγέθους τους. Είναι ροτιµότερο η το οθέτησή τους να γίνεται σε εσοχές του εζοδροµίου, χωρίς ενδιάµεσα εµ όδια, ούτως ώστε να είναι εύκολη η ροσέγγισή τους α ό τα α ορριµµατοφόρα. Όταν οι κάδοι είναι το οθετηµένοι ακριβώς στο σηµείο εκφόρτωσης, η 8 High-density polyethylene και Low-density polyethylene 28

ροσαρµογή τους στον ανυψωτικό µηχανισµό του α ορριµµατοφόρου γίνεται α ό το λήρωµα συλλογής. Σε αντίθετη ερί τωση ρο ορεύεται του α ορριµµατοφόρου ρο αρασκευαστικό συνεργείο, α ό ένα ή δύο άτοµα, ου µεταφέρει τον κάδο α ό τη θέση αραµονής του στο σηµείο εκφόρτωσης (η α όσταση αυτή δεν ρέ ει να υ ερβαίνει τα 15µ.). Η ε ιστροφή του κάδου στη θέση του γίνεται α ό το λήρωµα του α ορριµµατοφόρου. Τα πλεονεκτήµατα της χρήσης κυλιόµενων κάδων είναι: 9 Το ροσω ικό συλλογής εργάζεται κάτω α ό συγκριτικά καλύτερες συνθήκες, µετακινείται λιγότερο και α οδίδει καλύτερα. Περιορίζεται σηµαντικά, αν δεν α οφεύγεται τελείως, η ανεξέλεγκτη διαλογή διαφόρων υλικών α ό τα σκου ίδια. Μειώνεται ο α αιτούµενος χρόνος για τη συλλογή των α ορριµµάτων. Ως µειονέκτηµα της χρήση κυλιόµενων κάδων µ ορούµε να αναφέρουµε τη µεγαλύτερη κατανάλωση καυσίµων, την αύξηση του θορύβου, τον όγκο και το βάρος τους και τέλος την ανάγκη συντήρησης ( λύσιµο, συντήρηση). 10 Οι κυλιόµενοι κάδοι µ ορούν να χρησιµο οιηθούν ως τρό ος ροώθησης της ανακύκλωσης, µε την ενσωµάτωση ενός µικροτσί το ο οίο θα ζυγίζει τον εριεχόµενο όγκο α ορριµµάτων ου έχει ο κάδος έξω α ό κάθε νοικοκυριό. Ο αραγόµενος όγκος α ορριµµάτων ή σε άλλη ερί τωση, ο όγκος των α ορριµµάτων ου ροορίζονται για ανακύκλωση, θα συνδέεται µε φορολογία ή φοροα αλλαγή εν µέρει, αντίστοιχα. Στην εφηµερίδα Guardian, τον Οκτώβριο του 2006, έγινε µνεία για ε ιτυχηµένα ρογράµµατα ενσωµάτωσης µικροτσί σε εριοχές της Γερµανίας, ό ου τα νοικοκυριά χρεώνονταν για 18 έννες (0,2 ) για κάθε κιλό α ορριµµάτων ου δεν ανακυκλώθηκε. 9 Μ. Αλεξάκη, Ι. Αγα ητίδης, «Η διαχείριση των α ορριµµάτων στην ελληνική εριφέρεια», Ε.Ε.Τ.Α.Α., Έκδοση, Αθήνα 1999,σελ. 25 10 Π. Σ. Κόλλιας, «Α ορρίµµατα», Αθήνα 1993, σελ.49-50 29

4.1.2.2. Σταθεροί Κάδοι Σε ερί τωση αδυναµίας το οθέτησης Κ.Κ.Ο.Α. α ό την Το ική Αυτοδιοίκηση (Τ.Α.), οι υ όχρεοι ροσωρινής α οθήκευσης α ορριµµάτων µε καθοδήγηση της αρµόδιας υ ηρεσίας καθαριότητας της Τ.Α., µ ορούν να το οθετήσουν για όσο χρονικό διάστηµα εκτιµήσει η Τ.Α. σταθερούς κάδους. Η χωρητικότητα των κάδων στην αγορά συνήθως είναι 150-500 λίτρα. Οι κάδοι αυτοί θα εξυ ηρετούν ανάλογα µε το µέγεθός τους ένα ροκαθορισµένο αριθµό νοικοκυριών και ρέ ει να δίδεται ιδιαίτερη σηµασία, για α οφυγή τραυµατισµών του ροσω ικού συλλογής α ό τις αιχµηρές γωνίες τους. Ο καθαρισµός τους ρέ ει να γίνεται τουλάχιστον µία φορά την εβδοµάδα α ό τους υ όχρεους και για ολυκατοικίες, µε ευθύνη του διαχειριστή για α οφυγή ρύ ανσης του υθµένα τους αλλά και του εζοδροµίου α ό τα υγρά των α ορριµµάτων. 4.1.3. Μεγάλοι υ οδοχείς (Containers) Το οθετούνται σε καθορισµένα σηµεία µίας όλης για την α όρριψη σε αυτά ογκωδών αντικειµένων, ου δεν είναι δυνατόν να µεταφερθούν µε τα σύγχρονα α ορριµµατοφόρα. Υ άρχουν διάφορα είδη Containers, ό ως: Containers ρέσα, ου χρησιµο οιείται αντί για τους κάδους ροσωρινής α οθήκευσης σε χώρους µε µεγάλη αραγωγή α ορριµµάτων. Η χωρητικότητά του ανέρχεται µέχρι και 26m 3. Η φόρτωση και µεταφορά του α αιτεί ειδικό όχηµα. Containers ορθογωνικής διατοµής (ανοιχτό α ό ε άνω). Ο όγκος του µ ορεί να φθάσει µέχρι 40 κ.µ. Το άδειασµά του γίνεται µε ανατρο ή ενώ η φόρτωσή του στο όχηµα µεταφοράς µε έλξη. Containers τρα εζοειδούς διατοµής τύ ου σκάφης. Η χωρητικότητά του µ ορεί να χρησιµο οιηθεί και για άλλες εργασίες. Η φόρτωσή του γίνεται µε τη βοήθεια γερανού και το άδειασµά του γίνεται µε ανατρο ή. 30

Το λύσιµο και η α ολύµανση των κάδων ρέ ει να διενεργείται σε τακτά διαστήµατα, για την καταστροφή των αθογόνων µικροοργανισµών και για την α οφυγή δυσάρεστων οσµών. Ο καθαρισµός των µικρών κάδων ε ιτυγχάνεται και µε ένα καλό λύσιµο µε α ορρυ αντικό, αρκεί να α οµακρυνθούν οι ρύ οι ου βρίσκονται στον υθµένα και τα τοιχώµατά τους. Ειδικά για τους κυλιόµενους κάδους υ άρχει τρό ος µηχανικού λυσίµατος α ολύµανσης µε αυτοκίνητα λυντήρια. Α ό τις τέσσερις ροαναφερθείσες µεθόδους οι 3 ρώτες χρησιµο οιούνται στο 90% των κρατών, όµως η υγειονοµική και εριβαλλοντική συµβατότητά τους θεωρείται χαµηλή. 11 4.2. Συλλογή Α ορριµµάτων Η συλλογή διακρίνεται σε: 12 - Χειρωνακτική, ου ραγµατο οιείται α ό τους εργάτες α οκοµιδής, χωρίς τη συµµετοχή του οδηγού του α ορριµµατοφόρου. Το χρησιµο οιούµενο α ορριµµατοφόρο είναι µε ή χωρίς µηχανισµό και η φόρτωση γίνεται στο ίσω µέρος (road loader) - Ηµιαυτόµατη συλλογή, ου ραγµατο οιείται α ό α ορριµµατοφόρο µε µηχανισµό λευρικής φόρτωσης (side loader). Η εργασία διεκ εραιώνεται µόνο α ό τον οδηγό του α ορριµµατοφόρου, ου συλλέγει τους κάδους α ό συγκεκριµένες θέσεις δί λα στο κράσ εδο του εζοδροµίου, ό ου µεταφέρονται κάθε φορά α ό το χρήστη, ριν την ώρα της συλλογής - Αυτόµατη συλλογή, ου ραγµατο οιείται µε α ορριµµατοφόρα εµ ρόσθιας φόρτωσης (front loader) µε χρήση µηχανισµού ανύψωσης µεγάλων δοχείων, το οθετηµένων µε καθορισµένες θέσεις. 11 Καλδέλλης Ι., Κονδύλη Α., «Περιβάλλον και Βιοµηχανική Ανά τυξη», Β Τόµος, Εκδόσεις Σταµούλης Α., Αθήνα 2005, σελ. 97 12 Π. Σ. Κόλλιας, «Α ορρίµµατα», Αθήνα 1993, σελ.39-42 31

Ε ισηµαίνεται ότι ο αυτοµατισµός στη συλλογή κάνει το ε άγγελµα ελκυστικό και στο γυναικείο ληθυσµό. Όταν το κοινό συµµορφώνεται και δεν αφήνει γύρω α ό τα δοχεία ογκώδη αντικείµενα, το σύστηµα είναι ολύ οικονοµικό. Στην αντίθετη ερί τωση α αιτούνται στο α ορριµµατοφόρο εργάτες α οκοµιδής και χάνονται τα λεονεκτήµατα της αυτόµατης συλλογής. Το σύστηµα αυτό εξοικονοµεί όρους α ό τα λειτουργικά έξοδα, αλλά α αιτεί αυξηµένο κόστος ε ένδυσης και άνετο οδικό δίκτυο. Στην Alberta των ΗΠΑ, ενώ στη χειροκίνητη συλλογή ραγµατο οιούνταν 522 λήψεις/αυτοκίνητο, στο τµήµα της όλης ου εφαρµόστηκε η αυτόµατη συλλογή, ε ιτεύχθηκαν 800 λήψεις/αυτοκίνητο. Αναφέρονται δε ερι τώσεις, ου δι λασιάσθηκε η αραγωγικότητα µε την εφαρµογή της αυτόµατης συλλογής (ένα α ορριµµατοφόρο αυτόµατης συλλογής κάνει την εργασία ου κάνουν δύο ο ίσθιας φόρτωσης). Τέλος, για τα αυτοκίνητα λευρικής φόρτωσης, έχει µετρηθεί αύξηση της αραγωγικότητας µέχρι και 50%. Τα αυτοκίνητα αυτά µ ορούν να λειτουργήσουν και µε βραχίονες α ό τις δύο λευρές. Ιδιαίτερη σηµασία έχει ο ρογραµµατισµός συλλογής στερεών α οβλήτων και ο σχεδιασµός των δροµολογίων των α ορριµµατοφόρων (routing). Οι µελέτες για τον ρογραµµατισµό ρέ ει να εριέχουν : Μετρήσεις α αραίτητες για το σχεδιασµό και την εκ όνηση των ρογραµµάτων συλλογής, ό ως δειγµατοληψίες για τον ροσδιορισµό της οιοτικής και οσοτικής σύστασης των οικιακών α οβλήτων. Καθορισµό των καλύτερων δροµολογίων συλλογής σε σχέση µε τη συχνότητα το χρόνο συλλογής µεταφοράς αραµονής για εκφόρτωση στην εγκατάσταση ε εξεργασίας ή/και διάθεσης ε ιστροφής στο τελευταίο σηµείο συλλογής. 32

Καθορισµό δροµολογίων της συλλογής των ογκωδών αντικειµένων Υ ολογισµό του α αιτούµενου ροσω ικού, εξο λισµού και θέσεων µέσων ροσωρινής α οθήκευσης για την α ρόσκο τη λειτουργία της συλλογής Μελέτη κόστους οφέλους για τα διάφορα εναλλακτικά σενάρια των συστηµάτων συλλογής, λαµβανοµένου υ όψη και του υ όλοι ου χρόνου ζωής των εγκαταστάσεων ε εξεργασίας ή/και διάθεσης. Με τη σύνταξη ενός σωστού ρογράµµατος δροµολογίων, µ ορούµε να ετύχουµε σηµαντική µείωση του κόστους συλλογής µεταφοράς. Ο κεντρικός στόχος ενός τέτοιου ρογράµµατος είναι η ελαχιστο οίηση του αριθµού των α αιτούµενων α ορριµµατοφόρων σε λειτουργία. Εδώ αξίζει να ούµε ότι ο ιο χρηµατοβόρος συντελεστής κόστους στο σύνολο των λειτουργικών δα ανών για τη συλλογή µεταφορά είναι οι δα άνες για τους οδηγούς και τους εργάτες συλλογής, ου ανέρχονται σε οσοστό 70% ερί ου, ενώ οι δα άνες για καύσιµα λι αντικά είναι της τάξης του 5%. Μ ορούµε λοι όν να ετύχουµε το στόχο της ελαχιστο οίησης εξετάζοντας µια σειρά εναλλακτικών λύσεων µε: 13 Τις χωρητικότητες των α ορριµµατοφόρων (αυτών ου υ άρχουν και αυτών ου θα αγοραστούν) Το σύστηµα συλλογής ου θα εφαρµοστεί (χειρωνακτικό ή µηχανικό) Τον αριθµό των µελών των ληρωµάτων (1 οδηγός + 2 ή 3 εργάτες ανά α ορριµµατοφόρο) Τη χωροθέτηση και τα φορτία των «σηµείων συλλογής». Ως «σηµείο συλλογής» εννοείται είτε η θέση συγκέντρωσης των α ορριµµάτων µιας οµάδας κατοίκων, είτε ένας ολόκληρος µικρός οικισµός ου θεωρείται ως µονάδα κατά το σχεδιασµό 13 Μ. Αλεξάκη, Ι. Αγαπητίδης, «Η διαχείριση των απορριµµάτων στην ελληνική περιφέρεια», Ε.Ε.Τ.Α.Α., Έκδοση, Αθήνα 1999,σελ. 29-30 33

των δροµολογίων σε µια ευρύτερη εριοχή. Όλη αυτή η διαδικασία µ ορεί να γίνει εµ ειρικά µε διαδοχικές δοκιµές όταν ρόκειται για ένα µικρό φορέα διαχείρισης, έτσι ώστε να ε ιλεγεί η οικονοµικότερη λύση. Η ιο σωστή λύση για τη χάραξη δροµολογίων είναι µέσω ηλεκτρονικού υ ολογιστή, για την καλύτερη κάλυψη των αναγκών σε ε ί εδο ολόκληρης της όλης. Ακόµη και µικρές βελτιώσεις στο σύστηµα αυτό µ ορεί να ε ιφέρουν οφέλη για τον ροϋ ολογισµό ενός ήµου. Α ό ανάλυση δα ανών ροκύ τει το συµ έρασµα ότι, το κόστος συλλογής - µεταφοράς ανά τόνο α ορριµµάτων αυξάνει όταν το µέγεθος του εξυ ηρετούµενου ληθυσµού µειώνεται, εφόσον θεωρείται σταθερή η α όσταση α ό το χώρο διάθεσης (Ε.Ε.Τ.Α.Α.). 4.3. Σταθµοί µεταφόρτωσης α ορριµµάτων Η αραγωγικότητα του ροσω ικού εξαρτάται ουσιωδώς α ό το διαθέσιµο χρόνο για τη συλλογή. Όσο αυξάνεται ο διαθέσιµος χρόνος συλλογής, συνήθως σε βάρος του χρόνου µεταφοράς, τόσο αυξάνεται η αραγωγικότητα του ροσω ικού, ενώ αράλληλα ελαττώνονται οι α αιτήσεις σε ροσω ικό και αυτοκίνητα. Για την ε ιτυχία του στόχου αυτού χρησιµο οιούνται οι Σταθµοί Μεταφόρτωσης (Σ.Μ.) α ορριµµάτων. 14 Σύµφωνα µε τη νοµοθεσία (ΚΥΑ 69728/824) ως «µεταφόρτωση» νοούνται οι εργασίες µετακίνησης των α οβλήτων α ό τα µέσα συλλογής σε άλλα µέσα µεταφοράς. Στην έννοια αυτή εριλαµβάνεται ο κινητός ή ο µόνιµος σταθµός µεταφόρτωσης. Η «συσκευασία» των α ορριµµάτων, γίνεται (συνήθως) σε containers ου α οτελούν σταθερό ή µεταθετό τµήµα της υ ερκατασκευής των οχηµάτων µεταφοράς τους, µε δύο τρό ους, είτε σε ένα «µόνιµο» χώρο ή α ευθείας σε κλειστά containers. Η «συσκευασία» µ ορεί να γίνεται µε δύο τρό ους, σε containers ή σε δέµατα µέσω εγκαταστάσεων υψηλού βαθµού 14 Π. Σ. Κόλλιας, «Α ορρίµµατα», Αθήνα 1993, σελ. 85 34

συµ ίεσης. Η συµ ίεση των στερεών α οβλήτων, στο στάδιο «συσκευασίας» τους, στοχεύει στην ε ίτευξη του µέγιστου ε ιτρε όµενου, κατά ερί τωση, ωφέλιµου φορτίου µεταφοράς µέσω της ελεγχόµενης ροοδευτικής φυσικής ύκνωσής τους, µέχρι ένα δόκιµο βαθµό. Α αραίτητο είναι να καλύ τονται ορισµένες εριβαλλοντικές α αιτήσεις ου αφορούν την: Αισθητική. Κατάλληλη το οθέτηση της εγκατάστασης και ευχάριστη θέα, µε ένα ροσαρµοσµένο στο εριβάλλον αρχιτεκτονικό σχέδιο. Κυκλοφορία. Για την αντιµετώ ιση των διακυµάνσεων της κυκλοφορίας, ρέ ει να ροβλέ εται κατάλληλος χώρος αναµονής των αυτοκινήτων, για να µην γίνεται κλείσιµο των γειτονικών οδών ρος το Σ.Μ. Οσµές. Μ ορεί να αντιµετω ισθούν µε ισχυρό αερισµό του κτιρίου του Σ.Μ. Μ ορεί να α αιτηθεί ο ειδικός εξο λισµός (odor scrubbing equipment). Ε ίσης, η οσµή µ ορεί να ελεγχθεί µε την α οµάκρυνση όλων των α ορριµµάτων α ό την τάφρο τη νύχτα ή/και µε α οθήκευση σε στεγανά τρέιλερς στο χώρο. Κατά την διάρκεια του σχεδιασµού, ρέ ει να δοθεί ροσοχή στην κατεύθυνση των ε ικρατούντων ανέµων και τη θέση των µεγάλων θυρών για τα οχήµατα. Σκόνη. Μ ορεί να ελεγχθεί µε χρήση εκτοξευτήρων για ράντισµα µε νερό. Μικροαπορρίµµατα. Ένα ρόγραµµα καθαριότητας µε ρότυ ο το εφαρµοζόµενο σε κατοικηµένους χώρους, είναι το ενδεικνυόµενο. Θόρυβος. Προκύ τει α ό την κυκλοφορία, την εκφόρτωση, τη µεταφορά, την ε αναφόρτωση κ.λ.. Τα κτίρια α ό σκυρόδεµα, µ ορούν να α ορροφήσουν και να συγκρατήσουν το θόρυβο, αντί των ανοικτών µεταλλικών κατασκευών. Προστασία υπόγειων νερών. Αδια έραστα δά εδα και στεγανο οίηση του εδάφους, µε συνδυασµό στραγγιστήρων και δεξαµενών σύλληψης 35