ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ 750 479 (479: τέλος Περσικών πολέμων)
Γιατί ονομάστηκε «αρχαϊκή» Σε αυτή την εποχή σημειώνεται η αρχή (οι απαρχές) της οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του ελληνικού κόσμου κατά την επόμενη εποχή, την κλασική. Τίθενται οι βάσεις του πολιτισμικού θαύματος της «χρυσής εποχής» του Περικλή.
Κύρια χαρακτηριστικά Γεωγραφική εξάπλωση του ελληνισμού: Β ελληνικός αποικισμός (αποτέλεσμα της οικονομικοκοινωνικής κρίσης του ομηρικού κόσμου, δηλ. της γεωμετρικής εποχής). Πόλη-κράτος Πολιτειακές μεταβολές (όχι πλέον μοναρχία, μετάβαση σταδιακά σε αριστοκρατία, ολιγαρχία, τυραννίδα, δημοκρατία) Εξαιρείται η περιφέρεια του ελλαδικού χώρου, όπου παραμένει το φυλετικό κράτος και η μοναρχία/αριστοκρατία.
Κύρια χαρακτηριστικά Εποχή πνευματικών αναζητήσεων (α. προσωκρατική φιλοσοφία (φυσικοί φιλόσοφοι) β. λυρική ποίηση) Αρχαϊκή τέχνη (Γλυπτική: κούροι - κόρες Αρχιτεκτονική: δωρικός-ιωνικός ρυθμός Αγγειογραφία: μελανόμορφοςερυθρόμορφος ρυθμός) Νίκη των Ελλήνων στους Περσικούς Πολέμους (490-479) διατήρηση της ελευθερίας των Ελλήνων διαμόρφωση εθνικής συνείδησης
Πόλη-Κράτος: Αίτια-τρόπος δημιουργίας Τι; Οι ομηρικές κοινότητες (γένη, φατρίες, φυλές, φύλα) μετεξελίχθηκαν σε πόλειςκράτη. Πότε; Την περίοδο του Α Αποικισμού. Πού; Πρώτα: Στα παράλια της Μ.Ασίας. Έπειτα: Στον ελλαδικό χώρο.
Πώς; Πόλη-Κράτος: Αίτια-τρόπος δημιουργίας α. Την περίοδο των μετακινήσεων προς την Μ. Ασία (Α Αποικισμός) τμήματα των φύλων αυτονομήθηκαν και εγκαταστάθηκαν μόνιμα σε μια περιοχή όπου ο χώρος και η γεωγραφία ήταν ευνοϊκές και όπου υπήρχε κάποια τοπική λατρεία. Δεν αποκλείεται η ανάμειξη με τμήματα άλλων φυλών.
Πόλη-Κράτος: Αίτια-τρόπος δημιουργίας Πώς; β. Στον ελλαδικό χώρο αντίστοιχα τμήματα διαφορετικών φύλων ανεξαρτητοποιήθηκαν και οργανώθηκαν μεταξύ τους σε ενιαίο κράτος. γ. Με συνοικισμό (= γειτονικές κοινότητες π.χ. κώμες, ανεξάρτητες μεταξύ τους, συνενώθηκαν σε ένα κράτος με κοινή διοίκηση, δηλ. κοινούς άρχοντες και κοινά όργανα: βουλευτήριο, πρυτανείο). Σύμφωνα με τη μυθολογία, την πρωτοβουλία της συνένωσης έπαιρνε ο βασιλιάς της περιοχής.
Πόλη-Κράτος: Αίτια-τρόπος δημιουργίας Χαρακτηριστικά παραδείγματα πόλεωνκρατών που δημιουργήθηκαν με συνοικισμό: - Αἱ Ἀθῆναι (ιδρυτής ο Θησέας) - Αἱ Πᾶτραι (ιδρυτής; θυμήσου την οδό Πατρέως ιδρυτής ο Πατρέας )
Πόλη-Κράτος: Συστατικά στοιχεία 1. Από άποψη γεωγραφική ο χώρος: α. Το ἄστυ ή πόλις (= το κέντρο όπου λαμβάνονταν οι αποφάσεις και όπου κατοικούσαν οι ασχολούμενοι με τα αστικά επαγγέλματα) Συνήθως ήταν τειχισμένο. β. Οι κῶμαι (= μικροί αγροτικοί οικισμοί, χωριά, στην ύπαιθρο χώρα, δηλ. σε μια ευρύτερη περιοχή γύρω από το άστυ)
Πόλη-Κράτος: Συστατικά στοιχεία 2. Από άποψη οργανωτική το πολίτευμα: Οι πολίτες συμμετέχουν στα κοινά, δηλ. παίρνουν μέρος (μεγαλύτερο ή μικρότερο ανάλογα με το πολίτευμα) στη λήψη αποφάσεων.
Πόλη-Κράτος: Κύριες επιδιώξεις 1. Η ελευθερία = ανεξαρτησία της πόλης, μη υποδούλωση σε άλλη πόλη ή βάρβαρο. 2. Η αυτονομία = οι πολίτες διοικούνταν με νόμους που οι ίδιοι είχαν θεσπίσει. 3. Η αυτάρκεια = παρήγαγαν τα αγαθά που ήταν αναγκαία για να καλύπτουν τις ανάγκες της πόλης (όσα έλειπαν αναπληρώνονταν με το εμπόριο).
Πόλη-Κράτος: Η σημασία του θεσμού 1. Οι τρεις επιδιώξεις εμπόδιζαν την οργάνωση των Ελλήνων σε ενιαίο κράτος, αφού ενίσχυαν το τοπικιστικό πνεύμα οδηγώντας ακόμη και σε συγκρούσεις μεταξύ τους. 2. Ωστόσο, χωρίς το θεσμό της πόλης-κράτους δεν θα είχε δημιουργηθεί ο σπουδαίος ελληνικός πολιτισμός της κλασικής εποχής, που ακολουθεί την αρχαϊκή. Συγκεκριμένα:
Πόλη-Κράτος: Η σημασία του θεσμού I. Σε αντίθεση με τις πόλεις των Σουμερίων, μόνο στις ελληνικές πόλεις-κράτη διαμορφώθηκε η έννοια του πολίτη, δηλ. του ανθρώπου που συμμετέχει στην από κοινού λήψη αποφάσεων για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων. II. Αποτέλεσμα του παραπάνω: Ανάπτυξη του ελληνικού πολιτισμού: Δημοκρατία, ποίησηθέατρο, φιλοσοφία, ρητορική, πολεοδομία, επιστήμη.