ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 19 Νοεμβρίου 2013 (OR. en) 16066/13 RECH 528 COMPET 808 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρίας Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Προετοιμασία του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας της 2ας και 3ης Δεκεμβρίου 2013 Καινοτομία στο δημόσιο τομέα: Παρακολούθηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2013 - Συζήτηση προσανατολισμού Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες σημείωμα της Προεδρίας ενόψει της συζήτησης προσανατολισμού σχετικά με την καινοτομία στο δημόσιο τομέα στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας της 3ης Δεκεμβρίου 2013. 16066/13 ΑΒ/νκ 1 DG G III C EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Καινοτομία στο δημόσιο τομέα Έγγραφο ενόψει της συζήτησης προσανατολισμού Σήμερα, ο δημόσιος τομέας στην ΕΕ αντιστοιχεί σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό τμήμα της οικονομίας (περίπου 50% του ΑΕγχΠ και 25% της απασχόλησης). Δεδομένης τόσο της βαρύτητας αυτού του τομέα όσο και της σημερινής οικονομικής κατάστασης καθώς και των κοινωνικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, είναι ουσιαστικής σημασίας να επιτευχθούν 'περισσότερα με λιγότερους πόρους' και με καλύτερα αποτελέσματα. Η Ευρώπη ωθείται να εκσυγχρονίσει τη δημόσια διοίκησή της και να προωθήσει την καινοτομία στο δημόσιο τομέα της προκειμένου να διαπρέψει, να παραμείνει ανταγωνιστική σε διεθνές επίπεδο και να επιτύχει τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για τους πολίτες της. Αυτή η ανάγκη για δραστηριοποίηση έχει αναγνωριστεί σε διαδοχικές ετήσιες επισκοπήσεις της ανάπτυξης, περιλαμβανομένης της πλέον πρόσφατης, όπου μεταξύ των πέντε προτεραιοτήτων της συγκαταλέγεται ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα και ζητείται να διατηρηθεί η ικανοποιητική πρόοδος που έχει έως σήμερα σημειωθεί. Ο δημόσιος τομέας αποτελεί επίσης ουσιαστικό σκέλος της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Ένωση Καινοτομίας» του θεματολογίου για την Ευρώπη 2020: η δέσμευση αριθ. 27 αναφέρεται στην καινοτομία στο δημόσιο τομέα, στα εμπόδια για την ανάπτυξη και στην κλιμάκωση των πρωτοβουλιών καθώς και στην ανάγκη συγκερασμού νέων μαθησιακών εμπειριών και δικτύων για τα διευθυντικά στελέχη του δημόσιου τομέα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πολλά έχουν ήδη γίνει ή τελούν υπό διαμόρφωση στο επίπεδο της ΕΕ προκειμένου να προωθηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του δημόσιου τομέα και επίτευξης προστιθέμενης αξίας για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Πρόκειται συγκεκριμένα για τα εξής: ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της διοίκησης (π.χ. στήριξη της ανάπτυξης θεσμικών ικανοτήτων, χάραξη στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης, θεματολόγιο για την έξυπνη νομοθεσία), αύξηση της χρήσης εργαλείων ΤΠΕ (π.χ. σχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και πιλοτικά σχέδια ευρείας κλίμακας για διασυνδεδεμένες υπηρεσίες, Πλατφόρμα διαλειτουργικότητας για την ηλεκτρονική ταυτοποίηση, SOLVIT), απονομή βραβείων (π.χ. το ευρωπαϊκό βραβείο για δημόσιες υπηρεσίες, το βραβείο καινοτομίας στη δημόσια διοίκηση, το βραβείο για δημόσιες συμβάσεις καινοτομίας), 16066/13 ΑΒ/νκ 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ DG G III C EL
ενισχυμένη συνεργασία και συντονισμός μεταξύ ομοτίμων (π.χ. οι λύσεις διαλειτουργικότητας για τις ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις, το σύστημα πληροφοριών για την εσωτερική αγορά, οι ευρωπαϊκές συμπράξεις καινοτομίας), και κατάρτιση πινάκων αποτελεσμάτων για την εκτίμηση της προόδου (π.χ. ο Ευρωπαϊκός πίνακας αποτελεσμάτων για την καινοτομία στο δημόσιο τομέα, ο πίνακας αποτελεσμάτων για την αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης). Εξάλλου, το ζήτημα της καινοτομίας στις δημόσιες διοικήσεις αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως και μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του πρόσφατου Παρατηρητηρίου του ΟΟΣΑ για την καινοτομία στο δημόσιο τομέα. Πολλά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν καταστήσει την καινοτομία κινητήριο μοχλό για τον εκσυγχρονισμό τους, δημιουργώντας ικανότητα καινοτομίας στις διοικήσεις τους καθώς και νέες ή βελτιωμένες υπηρεσίες και παρέχοντας νέες δυνατότητες για τις επιχειρήσεις. Το θέμα αυτό συζητήθηκε στο άτυπο Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2013 στο Βίλνιους, στο πλαίσιο του οποίου εξετάστηκε η σημασία της εξασφάλισης μεγαλύτερης ανταπόκρισης εκ μέρους των δημόσιων διοικήσεων στις ανάγκες των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) (έναν τομέα όπου η καινοτομία μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο), και ο ρόλος των ψηφιακών δημόσιων διοικήσεων στην προώθηση της ανάπτυξης. Επίσης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου 2013 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εκσυγχρονισμός των δημόσιων διοικήσεων θα πρέπει να συνεχιστεί μέσω της ταχείας εφαρμογής ηλεκτρονικών υπηρεσιών (π.χ. η ηλεκτρονική υγεία, η ηλεκτρονική τιμολόγηση και οι ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις) και ότι τα ανοικτά δεδομένα αποτελούν έναν αναξιοποίητο πόρο με τεράστιο δυναμικό. Σε μια προσπάθεια συγκερασμού όλων αυτών των κατευθύνσεων πολιτικής σε ένα συνεκτικό και στρατηγικό γενικό πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε το 2013 μια ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων με εντολή να υποβάλει ολοκληρωμένη ανάλυση των βασικών εμποδίων για την ανάπτυξη καινοτομίας στον ευρωπαϊκό δημόσιο τομέα και να εισηγηθεί δράσεις σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών προς αντιμετώπισή τους. Την εν λόγω ενδεκαμελή ομάδα συγκροτούν κορυφαίοι εμπειρογνώμονες, πανεπιστημιακοί και αρμόδιοι χειριστές στον τομέα αυτό. Η έκθεση της ομάδας που δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο του 2013 1 διαλαμβάνει εμπεριστατωμένη ανάλυση του χάσματος μεταξύ των υφιστάμενων δράσεων και των αναδυόμενων τάσεων. Προσδιορίζει δε τέσσερις ευρύτερες κατηγορίες φραγμών στην καινοτομία: ελλιπείς υποστηρικτικοί παράγοντες ή δυσμενές πλαίσιο συνθηκών (π.χ. περιορισμένοι πόροι, δυσκολίες συντονισμού), 1 Powering European Public Sector Innovation:Towards A New Architecture, Report of the Expert Group on Public Sector Innovation (Ενισχύοντας την καινοτομία στον ευρωπαϊκό δημόσιο τομέα: προς μια νέα αρχιτεκτονική, έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων για την καινοτομία στο δημόσιο τομέα) 16066/13 ΑΒ/νκ 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ DG G III C EL
έλλειψη ηγεσίας στον τομέα της καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα (π.χ. ανεπαρκείς δεξιότητες καινοτομίας, περιοριστικό εργασιακό περιβάλλον, αργή διάδοση ιδεών), περιορισμένη εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων και διαδικασιών (π.χ. σποραδική χρήση μεθόδων σχεδιασμού, επικέντρωση στην παραδοσιακή διαχείριση έργων), και ανεπαρκής χρήση μετρήσεων και δεδομένων αξιολόγησης (π.χ. αναποτελεσματική χρήση συγκριτικής αξιολόγησης, ανεπαρκής συλλογή δεδομένων αξιολόγησης). Η έκθεση καθορίζει επίσης τέσσερις αρχές σχεδιασμού, οι οποίες, εφόσον υιοθετηθούν, θα μπορούν να υπερβούν τα εν λόγω εμπόδια: κοινός σχεδιασμός και συνδημιουργία καινοτόμων λύσεων (με άλλα κράτη μέλη, άλλους κυβερνητικούς τομείς, επιχειρήσεις, τον τριτογενή τομέα παραγωγής και τους πολίτες), υιοθέτηση νέων και συνεργατικών μοντέλων παροχής υπηρεσιών (στο σύνολο των δημόσιων, ιδιωτικών και μη κυβερνητικών φορέων), ενστερνισμός της δημιουργικής καταστροφής με τη χρήση της τεχνολογίας (εκτεταμένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μαζικών δεδομένων, του υπολογιστικού νέφους στο πλαίσιο των νέων παροχών ψηφιακής διακυβέρνησης), και υιοθέτηση διάθεσης πειραματισμού και επιχειρηματικότητας (η ίδια η κυβέρνηση πρέπει να επιδείξει μεγαλύτερη τόλμη και επιχειρηματικό πνεύμα). Με βάση αυτή την ανάλυση, η έκθεση καταλήγει σε τρείς οριζόντιες και εννέα ειδικές συστάσεις, η καθεμία εκ των οποίων συνοδεύεται από ένα υποθετικό σενάριο εφαρμογής. Ερωτήματα ενόψει της συζήτησης των υπουργών: Πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί η καινοτομία προκειμένου να οδηγήσει στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης; Ποια από τις συστάσεις της ομάδας εμπειρογνωμόνων θα μπορούσε να προσδιοριστεί ως προτεραιότητα από το υπουργείο σας; Ποιος θα πρέπει να είναι ο ρόλος της ΕΕ όσον αφορά τις συστάσεις της έκθεσης και πότε θα πρέπει τα κράτη μέλη να αναλάβουν την πρωτοβουλία; 16066/13 ΑΒ/νκ 3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ DG G III C EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Πρώτον, θα πρέπει να συσταθεί μια Πλατφόρμα Καινοτομίας του Δημόσιου Τομέα προκειμένου να ενεργεί ως συντονιστικός φορέας, εξασφαλίζοντας τη μέγιστη δυνατή μόχλευση των πόρων και δραστηριοτήτων που χρησιμοποιούνται στο σύνολο της ΕΕ ώστε να προωθηθεί η στρατηγική και συστηματική καινοτομία στο πλαίσιο των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Θα πρέπει επίσης να θεσπιστεί ένα τριετές πρόγραμμα ενσωμάτωσης της διάστασης της καινοτομίας στο δημόσιο τομέα με σκοπό τη διεξαγωγή μιας διαδικασίας συνολικής επισκόπησης των μειζόνων πρωτοβουλιών της ΕΕ, που θα οδηγήσουν σε προτάσεις για συγκεκριμένες αλλαγές οι οποίες θα επιδράσουν καταλυτικά στην καινοτομία ως αναπόσπαστο τμήμα των υφιστάμενων διαδικασιών στο σύνολο των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η δημιουργία ενός νέου κινήματος καινοτομίας στο δημόσιο τομέα, ξεκινώντας από την έναρξη μιας σειράς δραστηριοτήτων μικρής κλίμακας και υψηλής δικτύωσης που θα εμπνέονται από τον τρόπο συγκρότησης και εδραίωσης των κοινωνικών κινημάτων. ΕΙΔΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Καθοδήγηση της καινοτομίας: 1. Δημιουργία προγράμματος ενδυνάμωσης και δικτύωσης καινοτόμων διευθυντικών στελεχών του δημοσίου μέσω εργαστηρίων 'εντατικής εκπαίδευσης στον τομέα της καινοτομίας'. Το πρόγραμμα αυτό θα εστιαστεί αρχικά σε 50.000 περίπου βασικούς φορείς στις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες για τη βελτίωση της κατανόησης των διαφόρων προσεγγίσεων, τεχνικών και εργαλείων καινοτομίας. 2. Δημιουργία μηχανισμού για 'Δικαίωμα προσφυγής', όπου οργανισμοί, τοπικές κυβερνήσεις και ακόμη και τα ίδια τα κράτη μέλη θα μπορούν να αιτηθούν εξαίρεση από ισχύοντα κανόνα ή κανονισμό. Για τη χορήγηση του σχετικού δικαιώματος, οι αιτούντες θα πρέπει να αποδείξουν με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να καινοτομήσουν καλύτερα με σκοπό να επιτευχθούν βελτιωμένα αποτελέσματα στο δημόσιο τομέα κάνοντας χρήση του συγκεκριμένου δικαιώματος. 3. Δημιουργία Εργαστηρίου Καινοτομίας της ΕΕ στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με σκοπό τη στήριξη, τη διευκόλυνση και την προώθηση περισσότερης καινοτομίας όσον αφορά το έργο των υπηρεσιών της Επιτροπής. Θα εξασφαλίζει επίσης τη νομιμότητα και το συντονισμό των προτεινόμενων από την παρούσα έκθεση πρωτοβουλιών και θα στηρίζει άμεσα την οριζόντια σύσταση όσον αφορά το Πρόγραμμα ενσωμάτωσης της διάστασης της καινοτομίας. 16066/13 ΑΒ/νκ 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΟΥ DG G III C EL ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ
Προώθηση της καινοτομίας: 4. Δημιουργία δικτύου Ενιαίων Σημείων Επαφής για την Καινοτομία (iscp) σε όλα τα κράτη μέλη, τα οποία θα παρέχουν στους οργανισμούς του δημόσιου τομέα ταχεία και έμπρακτη συνδρομή χαμηλού κόστους για την ανάπτυξη νέων λύσεων μέσω καθοδηγούμενης από ομοτίμους διαδικασίας. 5. Δημιουργία μέσου που θα συντονίζει την παροχή τεχνικής βοήθειας σε συγκεκριμένα κράτη μέλη στο πλαίσιο της αναπαραγωγής υφιστάμενων καινοτομιών. Το μέσο αυτό θα στηρίζει τη δημιουργία ειδικών ομάδων επίτευξης καινοτομίας της ΕΕ που θα στελεχώνονται από μεσαία εξωτερικά στελέχη που έχουν επιβλέψει τν ανάπτυξη παρόμοιων λύσεων στο οικείο περιβάλλον. 6. Δημιουργία Επιταχυντή Ψηφιακής Καινοτομίας στις δημόσιες υπηρεσίες με τον εντοπισμό φορέων στο σύνολο των κρατών μελών που εμφανίζουν δυναμικό για ριζικές μετατροπές προκειμένου να αποτελέσουν πιλότο, και με την υποστήριξη της πλήρους ψηφιοποίησής τους μέσω τεχνολογικών επενδύσεων. 7. Δημιουργία Ταμείου Επιχειρηματικών Αγγέλων του Δημόσιου Τομέα που θα παρέχει τη δυνατότητα και θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη περισσότερων δραστηριοτήτων πειραματισμού και καινοτομίας στο δημόσιο τομέα μέσω της παροχής εύκολης και ταχείας πρόσβασης σε χρηματοδότηση μικρής κλίμακας για την εφαρμογή τολμηρότερων λύσεων έναντι σχετικών προβλημάτων. Επικαιροποίηση της καινοτομίας: 8. Δημιουργία Λειτουργικής Εργαλειοθήκης Καινοτομίας η οποία θα απευθύνεται σε διευθυντικά στελέχη του δημόσιου τομέα και θα περιλαμβάνει ένα συνεκτικό σύνολο εργαλείων εστιασμένων σε συνεργατικές διαδικασίες καινοτομίας, που θα βασίζονται σε μελέτη εκτίμησης των αναγκών και θα συνοδεύονται από μεθοδολογίες με ανθρωποκεντρικό σχεδιασμό και συνδημιουργία, καθώς και συνεκτικό ταμιευτήρα καινοτόμων προσεγγίσεων πολιτικής για το δημόσιο τομέα και τις υπηρεσίες. 9. Δημιουργία Πίνακα αποτελεσμάτων των ευρωπαίων πολιτών για τις δημόσιες υπηρεσίες, με την παροχή κριτηρίων αξιολόγησης που θα επιτρέψουν τις μετρήσεις και τις συγκρίσεις επιδόσεων, με στόχο τη συγκέντρωση πληροφοριών για τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων. 16066/13 ΑΒ/νκ 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΟΥ DG G III C EL ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ