Βασικά στοιχεία για τον εξερχόμενο τουρισμό από τη Βραζιλία

ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ στον Άγιο Παύλο Βραζιλίας ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Βασικά στοιχεία για τον εξερχόμενο τουρισμό από τη Βραζιλία Τελευταία ενημέρωση: Δεκέμβριος 2013 Συντάκτρια: Γεωργία Βελέντζα Γραμματέας ΟΕΥ B Avenida Paulista 2073, Conj. Nacional, Horsa II, 23º andar - conj. 2303 CEP. 01311-940 São Paulo SP Τηλ.: +55 11 32831231, 32510675 Fax: +55 11 32621096 ecocom-spa@mfa.gr, www.agora.mfa.gr/br119

Εξερχόμενος τουρισμός Στατιστικά στοιχεία Η μεγάλη και ανερχόμενη αγορά της Βραζιλίας αντιπροσωπεύει θετική προοπτική για την ανάπτυξη του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στη χώρα. Η Βραζιλία έχει 200 εκ. κατοίκους, με το 22% να ανήκει στα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα και το 54% στη μεσαία τάξη, της οποίας το διαθέσιμο εισόδημα ενισχύθηκε κατά 49,4% μόνο στη διάρκεια του 2011. Βεβαίως, ο εξερχόμενος τουρισμός, αν και σταθερά αυξανόμενος, βρίσκεται ακόμα σε συγκριτικά χαμηλό επίπεδο. Με βάση τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, το 2011 καταγράφηκαν 7,9 εκ. διεθνείς αναχωρήσεις από τη Βραζιλία, δηλαδή μόλις το 4% του πληθυσμού ταξίδεψε στο εξωτερικό, ενώ μεταξύ 2006 και 2011 ο εξερχόμενος τουρισμός αυξήθηκε με ρυθμό 15%. Η εξέλιξη της τουριστικής δαπάνης υπήρξε εντυπωσιακότερη, με ρυθμό μεγέθυνσης της τάξης του 20% μεταξύ 2006 και 2012, αν και από το 2010 και μετά παρατηρείται σημαντική επιβράδυνση, με τη δαπάνη να αυξάνει μόνο κατά 4,4% μεταξύ 2011 και 2012. Το γεγονός μπορεί να αποδοθεί τόσο στην ανατίμηση δολαρίου και ευρώ έναντι του ρεάλ τον τελευταίο χρόνο, όσο και στην αύξηση των φόρων για αγορές με πιστωτικές κάρτες στο εξωτερικό, δεδομένου ότι οι αγορές αποτελούν βασικό και ορισμένες φορές αποκλειστικό λόγο ταξιδιών στο εξωτερικό για τους βραζιλιανούς. Η Κεντρική Τράπεζα της Βραζιλίας εκτιμά ότι η κατανάλωση των βραζιλιανών τουριστών στο εξωτερικό με πιστωτικές κάρτες αντιστοιχεί στο 60% και 55% της συνολικής ταξιδιωτικής δαπάνης το 2011 και το 2012 αντίστοιχα. Εξέλιξη βραζιλιανού εξερχόμενου τουρισμού (αξίες σε εκ. δολάρια ΗΠΑ) Αριθμός διεθνών αναχωρήσεων Ταξιδιωτική δαπάνη 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 3.466.000 3.930.000 4.731.000 5.230.000 4.915.000 6.430.000 7.900.000 μ/δ 5.905 7.501 10.434 13.269 12.897 19.340 21.264 22.233 Πηγή για όλα τα έτη εκτός από 2011 και 2012: Παγκόσμια Τράπεζα Πηγή για 2011 και 2012: Κεντρική Τράπεζα Βραζιλίας. Επεξεργασία στοιχείων Γραφείο ΟΕΥ Αγίου Παύλου Ρυθμός μεγέθυνσης 2006-2011 14,99% 2006-2012 19,82% Όσον αφορά τους προορισμούς, οι βραζιλιανοί ταξιδεύουν πρώτα στο Μπουένος Άιρες και στη συνέχεια στις ΗΠΑ, κυρίως Μαϊάμι, Disneyland και Νέα Υόρκη. Στη συνέχεια επιλέγουν την Ευρώπη. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τουρισμού, το 2011 η Ευρώπη προσέλκυσε 55% των βραζιλιανών τουριστών που ταξίδεψαν εκτός λατινικής Αμερικής (2,9 εκ. ταξιδιώτες). Δημοφιλέστεροι προορισμοί ήταν η νότια και δυτική Ευρώπη, με μερίδιο 42,6% και 42,2%, αντίστοιχα. Βόρειοι και κεντροανατολικοί προορισμοί προσέλκυσαν το 9,7% και 5,5% των αφίξεων βραζιλιανών στην Ευρώπη, αντίστοιχα. Σε επίπεδο χωρών, δημοφιλέστεροι προορισμοί ήταν οι Πορτογαλία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία και ΗΒ. Η Ελλάδα είναι γνωστός προορισμός για τους βραζιλιανούς και μεγάλα πρακτορεία προσφέρουν ταξίδια στη χώρα μας, συνήθως σε συνδυασμό με την Τουρκία, που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής αυτή την εποχή, και διαθέτει απευθείας πτήση από τον Άγιο Παύλο μέσω της Turkish Airlines. Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι αφίξεις βραζιλιανών στη χώρα μας το 2012 ανήλθαν σε 31.125, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 0,2% του συνόλου των διεθνών αφίξεων και έχοντας παρουσιάσει μείωση 40,3% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Το πρώτο εξάμηνο του 2013, 12.421 βραζιιανοί 1

ταξιδιώτες επισκέφθηκαν την Ελλάδα, αριθμός που αντιπροσωπεύει περαιτέρω μικρή κάμψη 0,5% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2012. Προτιμήσεις βραζιλιανών τουριστών Συνήθεις μήνες διακοπών για τους βραζιλιανούς είναι ο Ιούλιος (σχολικές διακοπές) και από το Δεκέμβριο μέχρι το καρναβάλι. Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τουρισμού, οι βραζιλιανοί ταξιδεύουν στην Ευρώπη για τους εξής λόγους: Για να αναβαθμίσουν το κύρος και την κοινωνική τους εικόνα, καθώς η Ευρώπη θεωρείται εκλεπτυσμένος και κομψός προορισμός. Για να αναζητήσουν τις ρίζες τους και τις ρίζες του βραζιλιανού πολιτισμού. Για τη δυνατότητα να επισκεφθούν αρκετές χώρες στο χρόνο και με τα χρήματα που διαθέτουν. Για να επισκεφθούν το κέντρο του καθολικισμού. Για να απολαύσουν την ευρωπαϊκή γαστρονομία, τοπικές κουζίνες, να επισκεφθούν αμπελώνες, κλπ. Για να επισκεφθούν την έδρα μερικών από τις καλύτερες ποδοσφαιρικές ομάδες του κόσμου. Οι νέοι κυρίως, για να απολαύσουν την ελευθερία και τη χαλαρότητα που θεωρούν ότι προσφέρουν ορισμένοι ευρωπαϊκοί προορισμοί. Τα παραπάνω συνιστούν και τα πλεονεκτήματα της Ευρώπης για τους βραζιλιανού ταξιδιώτες, οι οποίοι δηλώνουν ότι τους αρέσει να ταξιδεύουν στην ήπειρο γιατί είναι κομψός προορισμός, για τη γαστρονομία, γιατί έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν περισσότερους πολιτισμούς σε μία μόνο επίσκεψη στην ήπειρο, για τα καλά διατηρημένα αξιοθέατα και για τις ιδιαιτερότητες της ηπείρου σε αρχιτεκτονική, γλώσσα και τέχνη. Στα προβλήματα που περισσότερο αναφέρθηκαν στην έρευνα, περιλαμβάνονται διαδικασίες θεωρήσεων εισόδου και ελέγχου συνόρων, υψηλές τιμές, ποιότητα ξενοδοχείων χαμηλότερη από τη διαφημιζόμενη, συνωστισμός στα αξιοθέατα, προβλήματα γλώσσας και επικοινωνίας, κλειστά αξιοθέατα, βραζιλιανές πιστωτικές κάρτες μη ευρέως αποδεκτές, πολιτισμικά εμπόδια και ασυμβατότητα συνηθειών, καθώς και ακύρωση αναχωρήσεων. Προώθηση Με δεδομένα την ελκυστικότητα της βραζιλιανής αγοράς εξερχόμενου τουρισμού, τον ανταγωνισμό, αλλά και την αρνητική δημοσιότητα που έχει υποστεί η Ελλάδα λόγω της οικονομικής κρίσης, είναι σκόπιμη η ανάληψη δράσεων προβολής του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, τόσο προς τους επαγγελματίες του χώρου, όσο και απευθείας στους τελικούς καταναλωτές χρήστες, προκειμένου να δημιουργηθεί αίσθηση οικειότητας και εμπιστοσύνης για το προσφερόμενο προϊόν και άρα να ενισχυθεί η ζήτησή του. Σημειώνεται επίσης, ότι οι βραζιλιανοί όλο και περισσότερο προτιμούν την έρευνα, την αγορά τουριστικών πακέτων ή και την ανεξάρτητη σύνθεση του ταξιδιού τους μέσω internet, παρά μέσω φυσικών ταξιδιωτικών γραφείων. Βασικό κοινό των φυσικών ταξιδιωτικών γραφείων, θεωρούνται πλέον η μεσαία και οι χαμηλότερες τάξεις. 2

Με βάση τα παραπάνω, η προβολή του ελληνικού τουριστικού προϊόντος μπορεί να γίνει σε διάφορα επίπεδα: από την ανάπτυξη των ιστοσελίδων των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων στην πορτογαλική γλώσσα (η αγγλική δεν είναι διαδεδομένη στη χώρα) και τη διαφήμισή τους σε βραζιλιανές μηχανές αναζήτησης, την ανάπτυξη προφίλ στην πορτογαλική σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις τουρισμού στη Βραζιλία, τις καταχωρήσεις σε δημοφιλή τοπικά έντυπα, ή ακόμα, το σχεδιασμό και την υλοποίηση στοχευμένων προωθητικών ενεργειών. Σε κάθε περίπτωση, σημειώνεται ότι οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να προσεγγίσουν τη βραζιλιανή αγορά είναι σκόπιμο να δημιουργήσουν προωθητικό υλικό στην πορτογαλική, ενώ σε περίπτωση συμμετοχής σε κάποια εμπορική έκθεση, θα χρειαστεί να εξασφαλίσουν προσωπικό που να μιλάει τη γλώσσα. Επισημαίνουμε, τέλος, ότι για τους βραζιλιανούς, το ταξίδι στην Ευρώπη αντιπροσωπεύει μια συνολική εμπειρία, που επιπλέον για τους περισσότερους είναι εμπειρία ζωής, η οποία δεν περιορίζεται μόνο σε επίσκεψη σημαντικών αξιοθέατων και μνημείων. Καθώς η Ελλάδα είναι ήδη γνωστός προορισμός, τουλάχιστον τα πιο δημοφιλή της μέρη, για τους βραζιλιανούς έχει ίσως μεγαλύτερη σημασία η παρουσίαση και οπτικοποίηση ελκυστικών επιλογών διασκέδασης, φαγητού, αγορών, κλπ. σε συνδυασμό με την επίσκεψη των αξιοθέατων, παρά η εστίαση αποκλειστικά σε αυτά τα τελευταία. Ακολουθούν βασικές επιλογές για την προβολή του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στη Βραζιλία. Εμπορική έκθεση ABAV - International Tourism Fair Η μακροβιότερη διεθνής έκθεση τουρισμού στη Βραζιλία. Διοργανώνεται από την Ένωση ταξιδιωτικών γραφείων Βραζιλίας ABAV. Τόπος και ημερομηνία διεξαγωγής: São Paulo 24-28/9/2014. Αφορά προορισμούς, tour operators και παρόχους ταξιδιωτικών υπηρεσιών (αεροπορικές εταιρίες, κρουαζιέρες, ξενοδοχεία). Τελευταία διοργάνωση 4-8/9/2013. Συμμετείχαν περισσότεροι από 550 εκθέτες από 40 χώρες. Οι ευρωπαϊκές και μεσογειακές συμμετοχές προέρχονταν από τις Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα (μία συμμετοχή), ΗΒ, Ισπανία, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ρωσία και Τουρκία, οι περισσότερες από τις οποίες, συγκεντρωμένες σε εθνικά ή περιφερειακά περίπτερα. Τις τρεις πρώτες ημέρες η έκθεση ήταν ανοιχτή αποκλειστικά για επαγγελματίες του χώρου, ενώ τις δύο τελευταίες για το κοινό. Συνολικά προσήλθαν 52.165 επισκέπτες, εκ των οποίων 38.706 επαγγελματίες. Διοργανώθηκαν επίσης σεμινάρια, σχεδόν αποκλειστικά από εγχώριους ταξιδιωτικούς πράκτορες, τα οποία παρακολούθησαν 3.978 επαγγελματίες. Από τη θεματολογία των σεμιναρίων, σημειώνουμε την έμφαση στο θεματικό τουρισμό, π.χ. οινολογικός τουρισμός στην Αργεντινή, σκι στις ΗΠΑ, κρουαζιέρα στη Νορβηγία, ιππικός τουρισμός στην Πορτογαλία και στην Ευρώπη. Web: www.abavexpo.com.br Εμπορική έκθεση World Travel Market Latin America Τόπος και ημερομηνία διεξαγωγής: São Paulo 23-25/4/2014. Αφορά προορισμούς, tour operators και παρόχους ταξιδιωτικών υπηρεσιών (αεροπορικές εταιρίες, κρουαζιέρες, ξενοδοχεία). Διοργανώθηκε για πρώτη φορά στη Βραζιλία, στον Άγιο Παύλο, το 2013 και είχε την υποστήριξη της Βραζιλιανής Ένωσης Τουριστικών Πρακτόρων (BRAZTOA) και του Γερμανικού Οργανισμού Τουρισμού (DZT), καθώς η Γερμανία ήταν η επίσημη χώρα εταίρος της διοργάνωσης. Συμμετείχαν περισσότεροι από 1.000 εκθέτες σε αυτόνομα, εθνικά, περιφερειακά ή συλλογικά περίπτερα. Από την Ευρώπη και τη Μεσόγειο συμμετείχαν με εθνικό περίπτερο οι Αίγυπτος, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, 3

Ισραήλ, Ιταλία, Λίβανος, Νορβηγία, Μαρόκο, Ρωσία και Τουρκία. Βένετο, Καταλονία και Τοσκάνη εκπροσωπήθηκαν με αυτόνομα περίπτερα, ενώ οι Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβενία και Τσεχία μοιράστηκαν ένα συλλογικό περίπτερο. Οι εθνικοί / περιφερειακοί Οργανισμοί Τουρισμού Ελλάδας, Ιρλανδίας, Ισπανίας, Κροατίας, Πορτογαλίας και Φλάνδρας Βρυξελλών φιλοξενήθηκαν στο περίπτερο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τουρισμού. Σε αυτόνομα περίπτερα συμμετείχαν ακόμα τρεις ελληνικές εταιρίες. Η έκθεση περιλάμβανε συνεδριακό σεμιναριακό μέρος, ενώ υλοποιήθηκε και πρόγραμμα επιχειρηματικών συναντήσεων με μέριμνα της BRAZTOA. Web: www.wtmlatinamerica.com Εμπορική έκθεση Travelweek São Paulo Τόπος και ημερομηνία διεξαγωγής: São Paulo 6-9/5/2014. Αφορά παρόχους υπηρεσιών τουρισμού πολυτελείας (τουριστικά πρακτορεία και γραφεία, ξενοδοχεία, κρουαζιέρες, ενοικίαση αυτοκινήτων κλπ.) Στη φετινή, τρίτη διοργάνωση, συμμετείχαν επιχειρήσεις από πολλές ευρωπαϊκές και μεσογειακές χώρες (Αγγλία, Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Μαρόκο, Μαυροβούνιο, Μονακό, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ρωσία, Σουηδία, Τουρκία). Από την Ελλάδα συμμετείχαν πέντε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο της έκθεσης διοργανώθηκαν επιχειρηματικές συναντήσεις μεταξύ των εκθετών και αγοραστών από τη Λατινική Αμερική. Web: www.travelweeksaopaulo.com Κλαδικός τύπος Παρατίθενται ορισμένα εξειδικευμένα και γενικού περιεχομένου έντυπα με απήχηση στο καταναλωτικό κοινό. Μηνιαίο περιοδικό «Viagem e Turismo»: http://viajeaqui.abril.com.br/ Μηνιαίο περιοδικό «Viaje mais»: www.europanet.com.br/site/?cat_id=80 Μηνιαίο περιοδικό «Viajar pelo mundo»: www.revistaviajar.com.br Τριμηνιαίο περιοδικό της αεροπορικής εταιρίας ΤΑΜ (διαθέτει αερογραμμές και ταξιδιωτικό πρακτορείο) «Guia Viajante»: www.tamnasnuvens.com.br/revista_guiaviajante/ Εβδομαδιαίο περιοδικό γενικού περιεχομένου με υψηλή αναγνωσιμότητα και απήχηση «Veja»: http://veja.abril.com.br/ Επαγγελματικός τύπος: Περιοδικό Brasilturis Jornal: www.brasilturis.com.br Πύλη Panrotas: www.panrotas.com.br Δημοφιλείς ιστοσελίδες Ιστοσελίδες που επισκέπτονται συχνότερα οι βραζιλιανοί για την οργάνωση των ταξιδιών τους: Προγραμματισμός: www.tripadvisor.com.br και www.tripit.com Κράτηση αεροπορικού εισιτηρίου: www.submarinoviagens.com.br και www.decolar.com Κράτηση ξενοδοχείου: www.booking.com και www.hotelurbano.com.br 4

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης Συνιστάται επίσης η αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα δημοφιλή στη Βραζιλία, για την προώθηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος πάντα στην πορτογαλική γλώσσα. Η χώρα είναι 4 η στον κόσμο σε αριθμό χρηστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης και επίσης 4 η στο ρυθμό αύξησης των χρηστών του Facebook, που εκτιμώνται σήμερα σε 36 εκατομμύρια. Τον Ιούνιο του 2013, τα δημοφιλέστερα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη Βραζιλία ήταν τα Facebook (68,23% της πρόσβασης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης), YouTube (18,22%), Ask.fm (1,86%), Twitter (1,75%) και Orkut (1,73%). Από τα 94,2 εκ. χρηστών διαδικτύου στη Βραζιλία, η μεσαία τάξη αντιπροσωπεύει το 48%, οι τάξεις Α και Β το 44% και το υπόλοιπο 8% τις τάξεις Δ και Ε. Σύμφωνα με έρευνα του Instituto Data Popular (IDP), η μεσαία τάξη είναι και η πλέον δραστήρια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς της αποδίδεται το 56% και το 57% της πρόσβασης σε Facebook και Twitter, αντίστοιχα, έναντι 64% και 81% που ήταν τα σχετικά ποσοστά για τις ανώτερες τάξεις πριν από τρία χρόνια. Κλαδικοί φορείς Ένωση ταξιδιωτικών γραφείων Βραζιλίας ABAV: www.abav.com.br Κατάλογος μελών ABAV: www.abav.com.br/agencias_buscar.aspx?id_area=3 Ένωση tour operators Βραζιλίας BRAZTOA: www.braztoa.com.br Κατάλογος μελών BRAZTOA: www.braztoa.com.br/home/index2.php?url=associados Βραζιλιανή ένωση επιχειρήσεων οικολογικού τουρισμού και περιπέτειας ABETA: www.abeta.tur.br Κατάλογος μελών ABETA: www.abeta.tur.br/index.php/explore-menu/conheca-os-associados Βραζιλιανή ένωση τουριστικών γραφείων επιχειρηματικού τουρισμού ABRACORP: www.abracorp.org.br Κατάλογος μελών ABRACORP: www.abracorp.org.br/?url=agencias-associadas 5