ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Π Α Ι Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Τ Μ Η Μ Α Η Μ Ο Τ Ι Κ Η Σ Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η Σ Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Η Σ Τ Η Ν Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η Ι ΑΣΚΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Προηγµένες Μαθησιακές Τεχνολογίες ιαδικτύου και Εκπαίδευση από Απόσταση ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΩ ΙΚΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Σχεδιασµός και υλοποίηση τηλεδιασκέψεων για µαθητές της Α/θµιας εκπ/σης µε θέµα «Η θάλασσα - Το καράβι στη ζωή των Ελλήνων» Καθηγητής: Αναστασιάδης Παναγιώτης Μέλη Οµάδας Εκπόνησης Εργασίας Όνοµα: Ράλια Επώνυµο: Θωµά Όνοµα: Θανάσης Επώνυµο: Κοτίνης Όνοµα: Λητώ Επώνυµο: Παναγιωτίδου Όνοµα: Χρυσή Επώνυµο: Παπαγιαννούλη Όνοµα: Αριάδνη Επώνυµο: Πόρποδα Όνοµα: Ιωάννα Επώνυµο: Τύρου Φεβρουάριος 2006
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περιεχόµενα 2 Εισαγωγή 3 ιδακτική Μεθοδολογία 8 Σχέδιο µαθήµατος 1 ης τηλεδιάσκεψης 10 Σχέδιο µαθήµατος 2 ης τηλεδιάσκεψης 14 Σχέδιο δραστηριότητας µαθήµατος 2 19 Σχέδιο µαθήµατος 3 ης τηλεδιάσκεψης 22 Σχέδιο µαθήµατος 4 ης τηλεδιάσκεψης 27 Επίλογος 31
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κεντρικό θέµα: Ελλάδα θάλασσα Ειδικότερο θέµα : Το καράβι στη ζωή των Ελλήνων Μέλη οµάδας: Θωµά Ράλια, Κοτίνης Θανάσης, Παναγιωτίδου Λητώ, Παπαγιαννούλη Χρυσή, Πόρποδα Αριάδνη, Τύρου Ιωάννα. Με αφορµή τα µαθήµατα «Το τραγούδι στο νέο καράβι» του Ζαχαρία Παπαντωνίου και «Πάω µε τα καράβια», ηµοτικό τραγούδι, που περιέχονται στο βιβλίο «Η Γλώσσα µου» της Στ τάξης του δηµοτικού, µέρος 2 ο, σκεφτήκαµε να ασχοληθούµε µε το «Καράβι στη ζωή των Ελλήνων». Ένα θέµα, που έχει άµεση σχέση µε το κεντρικό θέµα αυτής της εργασίας «Ελλάδα Θάλασσα». Πιο συγκεκριµένα, οι θεµατικοί άξονες στους οποίους θα κινηθούµε είναι οι παρακάτω: Η εξέλιξη του καραβιού από την αρχαιότητα ως τις µέρες µας. Το καράβι µέσα από την ελληνική λογοτεχνία. Το καράβι µέσα από τη µουσική (παραδοσιακή και σύγχρονη). Το καράβι και τα επαγγέλµατα που συνδεόνται άµεσα µε αυτό. Το καράβι στην ελληνική µυθολογία και µυθικοί ήρωες. Το καράβι µέσα από τη ζωγραφική. Προκειµένου να προσεγγίσουµε τα παραπάνω θέµατα αποφασίσαµε να χρησιµοποιήσουµε ένα πρωτότυπο τρόπο διδασκαλίας, αυτόν της τηλεδιάσκεψης. Συγκεκριµένα, επιλέχθηκαν τρία σχολεία από τρεις παραθαλάσσιες περιοχές της Ελλάδας: τον Πειραιά, το Βόλο και τη Σύρο. Κατόπιν συνεργασίας των διδασκόντων και των τριών σχολείων, αποφασίστηκε ο τρόπος υλοποίησης των τηλεδιασκέψεων και συζητήθηκαν όλες οι λεπτοµέρειες που αφορούν στο διδακτικό µοντέλο που θα ακολουθηθεί, στο µοντέλο χωροταξικού σχεδιασµού, στην χρησιµοποιούµενη τεχνολογία, στον προσδιορισµό του χρονοδιαγράµµατος και στους γενικούς και ειδικούς στόχους που θα τεθούν προς πραγµατοποίηση σε αυτή τη διδασκαλία. Πιο συγκεκριµένα και σύµφωνα µε το εποικοδοµιστικό µοντέλο µάθησης, προσπαθήσαµε να διαµορφώσουµε τον τρόπο διεξαγωγής του µαθήµατος και τις σχετικές δραστηριότητες και να προσφέρουµε στους µαθητές τα κατάλληλα ερεθίσµατα, ώστε να καταστήσουµε τη µάθηση µια κοινωνικο-γνωστική διαδικασία ενεργού οικοδόµησης της γνώσης, της προσωπικότητας και το µαθητή ως οικοδόµο νοηµάτων που βασίζονται στην υπάρχουσα εµπειρία του, η οποία είναι προσωπικά και κοινωνικά προσδιορισµένη. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ο µαθητής δε θεωρείται ένας παθητικός υποδοχέας ή άγραφος
χάρτης για την εγχάραξη της γνώσης (Α.Ράπτης-Α.Ράπτη, 2003). Οι µαθητές µαθαίνουν ανακαλύπτοντας και δηµιουργώντας, αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα καθώς και δεξιότητες επίλυσης προβλήµατος. Έτσι, οι µαθητές αποκτούν υψηλές γνωστικές δεξιότητες όπως ανάλυση, σύνθεση και αξιολόγηση, αντίθετα µε τις χαµηλού επιπέδου που περιλαµβάνουν αποµνηµόνευση, κατανόηση και εφαρµογή. Ένα άλλο χαρακτηριστικό που αξίζει να αναφερθεί είναι η αλληλεπίδραση των µαθητών έσω της ανταλλαγής απόψεων πάνω στις εργασίες τους. Η συζήτηση που ακολουθεί, ωθεί τους µαθητές στην επιχειρηµατολογία, αναπτύσσοντας έτσι την κριτική τους σκέψη και το λεξιλόγιό τους. Οι µαθητές γίνονται υπεύθυνα άτοµα αναλαµβάνοντας πρωτοβουλίες, καθώς δεν περιµένουν την έτοιµη λύση από το δάσκαλο, αλλά καλούνται να δώσουν οι ίδιοι λύση στα προβλήµατα που τους αφορούν άµεσα, να εργαστούν πάνω σε αυτά δηµιουργικά, διερευνητικά και συνεργατικά. Μάλιστα, σε ορισµένα θέµατα τα αποτελέσµατα των εργασιών τους µπορούν να εφαρµοστούν στην καθηµερινή τους ζωή, γεγονός που καθιστά τη διδασκαλία πιο ενδιαφέρουσα και αποτελεσµατική. Επιπλέον, ο πρωτότυπος τρόπος διεξαγωγής του µαθήµατος µέσω τηλεδιάσκεψης, οξύνει τη δηµιουργικότητα των µαθητών και εξάπτει τη φαντασία και το ενδιαφέρον τους. Η χρήση πολυµέσων προσφέρει τη δυνατότητα πολλαπλών αναπαραστάσεων του θέµατος που διαπραγµατεύονται οι µαθητές. Ο χωροταξικός σχεδιασµός, όπως εικονίζεται και παρακάτω, διαµοφώθηκε µε στόχο τη διευκόλυνση της όλης διαδικασίας. Έτσι, το ακροατήριο χωρίζεται σε ενεργητικό, που παρουσιάζει τα θέµατά του και παθητικό, το οποίο παρακολουθεί την όλη διαδικασία. Η κάµερα καθώς και η οθόνη, βρίσκονται απέναντι από το ενεργητκό ακροατήριο. ΟΘΟΝΗ Ενεργητικό Ακροατήριο άσκαλος/α άσκαλος/α Παθητικό Ακροατήριο Πίνακας
Ως προς τις τεχνικές απαιτήσεις του συστήµατος αυτές είναι για κάθε σχολική µονάδα: γραµµή ISDN, τηλεόραση, κάµερα τηλεδιάσκεψης, βίντεο, υπολογιστής και τηλέφωνο. Για να επιτευχθούν οι γενικοί αλλά και οι ειδικοί στόχοι που είχαµε θέσει, αποφασίστηκε να πραγµατοποιηθούν τέσσερις τηλεδιασκέψεις. Η πρώτη τηλεδιάσκεψη είχε ως θέµα της τη γνωριµία των µαθητών µε τρόπους που θα επιλέγονταν από κάθε διδάσκοντα και την τάξη του ξεχωριστά. Κατά τη δεύτερη τηλεδιάσκεψη, διδάσκοντες και µαθητές και των τριών σχολείων αποτελούν την εικονική τάξη. Η διδασκαλία γίνεται και από τους έξι δασκάλους µε εναλλαγή, υλοποιώντας ο καθένας το κοµµάτι που έχει προετοιµαστεί κατόπιν συνεργασίας µεταξύ τους. Στην εικονική τάξη οι µαθητές δουλεύουν οµαδικά (οµαδοκεντρική διδασκαλία) προκειµένου να απαντήσουν στα φύλλα εργασίας. Ένας από τους βασικότερους στόχους της εικονικής τάξης είναι και η προετοιµασία των θεµάτων µε τα οποία θα ασχοληθούν οι µαθητές στην τρίτη τηλεδιάσκεψη. Τα θέµατα αυτά θα αναδυθούν έµµεσα, προς το παρόν, από τις απαντήσεις των µαθητών στα φύλλα εργασίας αλλά και από τη συζήτηση που έχει προηγηθεί κατά την ανάλυση του µαθήµατος. Ακολουθεί η τρίτη τηλεδιάσκεψη όπου οι µαθητές κατόπιν οµαδικής συζήτησης καταλήγουν στα θέµατα µε τα οποία θα ασχοληθούν καθώς και µε τον τρόπο υλοποίησής τους. Τα θέµατα αυτά, θα είναι κοντά στα ενδιαφέροντά τους, τις εµπειρίες τους, αλλά και τα καθηµερινά προβλήµατα που αντιµετωπίζουν. Εδώ οι διδάσκοντες δεν είναι καθοδηγητές, αλλά βοηθοί και σύµβουλοι των µαθητών. Στο διάστηµα που µεσολαβεί από την τρίτη µέχρι την τέταρτη τηλεδιάσκεψη, οι µαθητές επικοινωνούν µε ασύγχρονο τρόπο µέσω chat, mail, forum αλληλογραφία. Η τέταρτη και τελευταία τηλεδιάσκεψη είναι αυτή κατά την οποία οι µαθητές θα παρουσιάσουν τις δηµιουργίες τους. Οι γενικοί γνωσιακοί σκοποί της τηλεδιδασκαλίας αναλύονται ακολούθως: Να ερευνήσουν τους τρόπους κατασκευής και εξέλιξης των καραβιών από την αρχαιότητα ως τις µέρες µας. Να βρουν κείµενα,πεζά και ποιήµατα, στα οποία αναφέρεται το καράβι αλλά και οι άνθρωποι που έχουν άµεση σχέση µε αυτό και να καταγραψούν απόψεις, ιδέες κα συναισθήµατα που παρουσιάζονται σε αυτά. Να έρθουν οι µαθητές σε επαφή µε την ελληνική παραδοσιακή µουσική και τα τραγούδια που έχουν ως περιοχόµενό τους το καράβι, τη θάλασσα και τους ναυτικούς αλλά και µε σύγχρονα τραγούδια. Να γνωρίσουν επαγγέλµατα σχετικά µε το καράβι, να κατανοήσουν τις δυσκολίες που παρουσιάζουν τα επαγγέλµατα αυτά και να εµβαθύνουν σε αυτές.
Να εµβαθύνουν στην αρχαία ελληνική µυθολογία και σε µύθους σχετικούς µε το καράβι, τη θάλασσα και µυθικούς ήρωες και να τους συνδέσουν µε πραγµατικά γεγονότα. Να έρθουν σε επαφή µε τη ζωγραφική και µε γνωστούς Έλληνες ζωγράφους που έχουν ασχοληθεί µε τη θάλασσα και το καράβι. Ως γενικοί διαδικαστικοί σκοποί τίθενται οι παρακάτω: Να ασκηθούν σε τρόπους ανεξάρτητης µάθησης, να µάθουν πώς να ερευνούν, πώς να µαθαίνουν ό,τι τους ενδιαφέρει ερευνώντας οµαδικά. Να αποκτήσουν την ικανότητα να συγκεντρώνουν τις κατάλληλες πληροφορίες σχετικά µε ένα θέµα. Να αποκτήσουν την ικανότητα να διακρίνουν οµοιότητες και διαφορές, να συσχετίζουν, να συγκρίνουν, να γενικεύουν, να καταγράφουν και να διατυπώνουν τις πρατηρήσεις και τα συµπεράσµατά τους µε εκφραστική πληρότητα. Να ασκηθούν στη συµµετοχή σε έρευνα πεδίου. Να αποκτήσουν την ικανότητα να µπαίνουν στη θέση του άλλου, τη δεξιότητα να συνδιαλέγονται και να προτείνουν, να επιχειρηµατολογούν, να εξάγουν την καλύτερη λύση. Να ασκηθούν στην ελεύθερη δηµιουργική έκφραση και στην καλλιτεχνική εργασία. Να αναπτύξουν κλίµα φιλιας, συνεργασίας και εποικοδοµητικής συζήτησης µέσω της τηλεδιάσκεψης. Να ενθαρρυνθούν στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών και την ενεργητική συµµετοχή, στην αναζήτηση γνώσης και στο άνοιγµα του σχολείου στον κόσµο. Ως γενικοί αξιακοί σκοποί τίθενται οι παρακάτω: Να οικειοποιηθούν αξίες όπως: οµαδικό συνεργατικό πνεύµα, αυτοπεποίθηση, αυτενέργεια. Να εθιστούν στη δράση καλλιεργώντας αισιόδοξη αντίληψη για τη ζωή. Να ευαισθητοποιηθούν και να διαµορφώσουν θετικές στάσεις και συµπεριφορές για την ελληνική παράδοση.
Το σχήµα αυτό παρουσιάζει τις ιδέες των µαθητών σχετικά µε το θέµα Πίνακες ζωγραφικής Το καράβι στην αρχαιότητα. Κατασκευή καραβιού Λογοτεχνικά κείµενα Ποιήµατα Θησέας, Οδυσσέας, Ιάσωνας Το καράβι στη ζωή των Ελλήνων Παραδοσιακά τραγούδια Σύγχρονα τραγούδια Επαγγέλµατα Ελληνική µυθολογία Στο τέλος των τηλεδιασκέψεων, θεωρούµε ότι οι µαθητές µας θα έχουν πλέον σχηµατίσει προσωπική άποψη και θα έχουν αποκοµίσει τα απαραίτητα στοιχεία για να δικαιολογήσουν τον χαρακτηρισµό της χώρας µας ως «ναυτική χώρα» αλλά και τη στενή σχέση των Ελλήνων µε τη θάλασσα. Θα είναι επιπλέον ικανοί, να αναγνωρίσουν τη σηµαντική προσφορά των καραβιών στην οικονοµική ανάπτυξη της χώρας µας αλλά και στη διάδοση του ελληνικού πολιτισµού σε όλο τον κόσµο. Τέλος, θα βιώσουν τα συναισθήµατα όχι µόνο των ναυτικών και όσων ανθρώπων ασχολούνται µε τη θάλασσα προκειµένου να ζήσουν (π..χ σφουγγαράδες) αλλά και των οικογενειών τους από τις οποίες λείπουν αρκετά µεγάλο χρονικό διάστηµα ακόµα και στις µέρες µας. Οι όλες εργασίες και αναζητήσεις µας θα πλαισιωθούν από ποικίλες δραστηριότητες µε την πεποίθηση ότι µε τον τρόπο αυτό η εργασία θα γίνει πιο ευχάριστα για τους µαθητές µας και θα έχει πολλά θετικά αποτελέσµατα καθώς οι ίδιοι οι µαθητές µας θα είναι ερευνητές σε αυτή την αναζήτηση στα βάθη της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισµού.