ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ)

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΔΑΡΡΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Καλαμάτα, Ιούνιος 2008

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠIΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΔΑΡΡΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Καλαμάτα, Ιούνιος 2008 ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 2

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ - ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ... 7 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ... 9 ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 12 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ... 14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΑΜΝΩΔΗ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ... 14 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 14 1.2. ΑΓΓΕΛΙΚΗ... 16 1.2.1. Βοτανικά χαρακτηριστικά... 16 1.2.2. Πολλαπλασιασμός... 18 1.2.3. Καλλιέργεια - Χρήσεις... 18 1.3. ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ... 21 1.3.1. Βοτανικά 21 χαρακτηριστικά... 1.3.2. Πολλαπλασιασμός... 22 1.3.3. Καλλιέργεια - Χρήσεις... 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ... 25 2.1. ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΔΡΕΠΤΩΝ ΑΝΘΕΩΝ... 25 2.2. ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΟΠΗΣ ΤΩΝ 27 ΛΟΥΛΟΥΔΙΩΝ... ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 3

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 2.3. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ... 28 2.4. ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ... 31 2.4.1. Η επίδραση της θερμοκρασίας στη διατηρησιμότητα των 31 δρεπτών ανθέων... 2.4.2. Η επίδραση του φωτός στη διατηρησιμότητα των 34 δρεπτών ανθέων... 2.4.3. Οι απώλειες νερού... 35 2.4.4. Η επίδραση του αιθυλενίου στη διατηρησιμότητα των 36 δρεπτών ανθέων... 2.4.4.1. Μέσα και τεχνικές που εφαρμόζουμε για να 36 αποφύγουμε ζημιές των κομμένων ανθέων από αιθυλένιο... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ... 38 3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 38 3.1.1. Κατηγορίες διαλυμάτων... 39 3.1.2. Συστατικά διαλυμάτων... 41 3.1.2.1. Σακχαρόζη... 42 3.1.2.2. Ενώσεις αργύρου... 43 3.1.2.3 Ενώσεις χλωρίου... 43 3.1.2.4. Διαβρεχτικοί παράγοντες... 44 3.1.2.5. Μέσα όξυνσης... 44 3.1.2.6. Λοιπές αντιμικροβιακές και αντιγηραντικές ουσίες 44 (Μεθανόλη, αιθανόλη, 1-MCP, 8-υδροξυκινολίνη κλπ... ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 4

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΦΥΤΙΚΩΝ 47 ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΙΚΟΔΑΦΝΗΣ... 4.1. ΠΕΙΡΑΜΑ 1ο. Η επίδραση της μεθανόλης στη διατήρηση 47 δρεπτών ανθικών στελεχών αγγελικής... 4.1.1. Σκοπός... 47 4.1.2. Υλικά και Μέθοδοι... 48 4.1.3. Αποτελέσματα... 50 4.2. ΠΕΙΡΑΜΑ 2. Η επίδραση DICA, κιτρικού οξέος και 53 σακχαρόζης σε δρεπτά ανθικά στελέχη αγγελικής... 4.2.1. Σκοπός... 53 4.2.2. Υλικά και Μέθοδοι... 53 4.2.3. Αποτελέσματα... 55 4.3. ΠΕΙΡΑΜΑ 3. Η επίδραση του κιτρικού οξέος και της 59 σακχαρόζης σε δρεπτά ανθικά στελέχη πικροδάφνης... 4.3.1. Σκοπός... 59 4.3.2. Υλικά και Μέθοδοι... 59 4.3.3. Αποτελέσματα... 61 4.4. ΠΕΙΡΑΜΑ 4. Η επίδραση του DICA και της μεθανόλης σε 66 δρεπτά ανθικά στελέχη πικροδάφνης... 4.4.1. Σκοπός... 66 4.4.2. Υλικά και Μέθοδοι... 66 4.4.3. Αποτελέσματα... 69 4.5. ΠΕΙΡΑΜΑ 5. Η επίδραση του DICA, του κιτρικού οξέος και της 74 μεθανόλης σε συνδυασμό με την σακχαρόζη σε ανθικά στελέχη ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ T.E.I. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 5

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) πικροδάφνης... 4.5.1. Σκοπός... 74 4.5.2. Υλικά και Μέθοδοι... 74 4.5.3. Αποτελέσματα... 77 4.5.3.1. Ανθικά στελέχη πικροδάφνης σε θερμοκρασία 2 0 Ο.. 78 4.5.3.2. Ανθικά στελέχη πικροδάφνης σε θερμοκρασία 5 0... 82 4.5.3.3. Ανθικά στελέχη πικροδάφνης σε θερμοκρασία 2 0... 85 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 89 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 91 ΕΛΛΗΝΙΚΗ... 91 ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ... 92 ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ... 94 ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 6

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ - ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Πίνακες: Πίνακας 1: Συνθήκες αποθήκευσης των εμπορικότερων δρεπτών ανθέων...33 Πίνακας 2:Η διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών σε ημέρες...50 Πίνακας 3: Η διάρκεια ζωής ανθικών στελεχών αγγελικής...57 Πίνακας 4: Η διάρκεια ζωής ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε ημέρες... 65 Πίνακας 5: Η διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε ημέρες.... 70 Πίνακας 6: Η διάρκεια ζωής ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε διαφορετικά διαλύματα και σε τρεις διαφορετικές θερμοκρασίες συντήρησης...78 Πίνακας 7: Συνοπτικός πίνακας αποτελεσμάτων των πειραμάτων της μελέτης... 87 Διανράμματα: Διάγραμμα 1: Η υδατοκατανάλωση των ανθικών στελεχών αγγελικής των διαλυμάτων μεθανόλης ανά ημέρα... 51 Διάγραμμα 2: Επάνω η ανθική κλίμακα των ανθικών στελεχών αγγελικής και κάτω το νωπό τους βάρος σε σχέση με το αρχικό νωπό βάρος % ανά ημέρα....52 Διάγραμμα 3: Η απορρόφηση νερού κατά την διατήρηση ανθικών στελεχών αγγελικής σε διαλύματα ενίσχυσης ανά ημέρα... 56 Διάγραμμα 4: Επάνω η ανθική κλίμακα των ανθικών στελεχών αγγελικής και κάτω το νωπό τους βάρος σε σχέση με το αρχικό νωπό βάρος % ανά ημέρα....58 Διάγραμμα 5: Ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης ανά ημέρες... 63 Διάγραμμα 6: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης, ά) Η απορρόφηση διαλύματος σε ιπί ανά ημέρα παραμονής στο ανθοδοχείο και ό) η απορρόφηση διαλύματος σε γ π Ι / ρ τ νωπού βάρους των ανθικών στελεχών κάθε ημέρα...64 ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 7

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Διάγραμμα 7: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης, θ) Η απορρόφηση διαλύματος σε ιτιι ανά ημέρα παραμονής στο ανθοδοχείο και ό) η απορρόφηση διαλύματος σε ιπι / 9Γνωπού βάρους των ανθικών στελεχών κάθε ημέρα...71 Διάγραμμα 8: α) Ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης ανά ημέρες και β) το νωπό βάρος % εκ του αρχικού νωπού βάρους των ανθικών στελεχών ανά ημέρα...72 Διάγραμμα 9: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών (θερμοκρασίας 20 Ο και 12 ωρών φωτός/12 ωρών σκότους)... 79 Διάγραμμα 1 0 : Η απορρόφηση διαλύματος σε γ π Ι / 9Γ νωπού βάρους των ανθικών στελεχών πικροδάφνης (σε θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών με θερμοκρασία 20 Ο και 12 ώρες φωτός/12 ώρες σκότους) κάθε ημέρα... 80 Διάγραμμα 11: α) Ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης στους 200 ανά ημέρες και β) το νωπό βάρος % εκ του αρχικού νωπού βάρους των ανθικών στελεχών ανά ημέρα... 81 Διάγραμμα 12: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης (αρχικά στους 5 0 και στη συνέχεια στους 20 Ο θερμοκρασίας συντήρησης και 12 ώρες φωτός/12 ώρες σκότους). 3) Η απορρόφηση διαλύματος σε γ ιί Ι ανά ημέρα παραμονής στο ανθοδοχείο και ό) η απορρόφηση διαλύματος σε πίι ^ γ νωπού βάρους των ανθικών στελεχών κάθε ημέρα... 83 Διάγραμμα 13: α) Ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης στους 50 ανά ημέρες και β) το νωπό βάρος % εκ του αρχικού νωπού βάρους των ανθικών στελεχών ανά ημέρα... 84 Διάγραμμα 14: α) το νωπό βάρος % εκ του αρχικού νωπού βάρους των ανθικών στελεχών ανά ημέρα και β) ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης στους 20 ανά ημέρες... 86 Διάγραμμα 15: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης αρχικά στους 20 θερμοκρασίας συντήρησης και στη συνέχεια στους 20 Ο. α) η απορρόφηση διαλύματος σε γ π Ι ανά ημέρα παραμονής στο ανθοδοχείο και β) η απορρόφηση διαλύματος σε πιι/ρτ νωπού βάρους των ανθικών στελεχών κάθε ημέρα... 87 ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 8

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1 : Πικροδάφνη, αειθαλής θάμνος... 14 Εικόνα 2: Αγγελική (Pittosporum tobira)... 16 Εικόνα 3: Σκούρα πράσινα, δερματώδη φύλλα αγγελικής... 17 Εικόνα 4: Άνθη Αγγελικής (Pittosporum tobira)... 17 Εικόνα 5: Αριστερά φαίνονται οι κλειστοί καρποί της αγγελικής και δεξιά τα σπέρματα μετά το άνοιγμά τους...18 Εικόνα 6: Σκούρα πράσινα, δερματώδη φύλλα και εύοσμα άνθη της αγγελικής... 19 Εικόνα 7: Η Αγγελική για διακόσμηση σε έναν εξωτερικό χώρο...19 Εικόνα 8:Αριστερά η αγγελική διαμορφωμένη σε δέντρο και δεξιά σε γλάστρα....20 Εικόνα 9: Πικροδάφνη (Nerium oleander), οικογένεια Apocynaceae...21 Εικόνα 10: Φωτογραφία Πικροδάφνης που φαίνεται καθαρά η έκφυση των φύλλων της...22 Εικόνα 11: Άνθη Πικροδάφνης (Nerium oleander)... 22 Εικόνα 12: Μοσχεύματα πικροδάφνης...23 Εικόνα 13: Πικροδάφνη διαμορφωμένη με κατάλληλο κλάδεμα σε δέντρο...24 Εικόνα 14: Πικροδάφνη σε εξωτερικό χώρο... 24 Εικόνα 15: Άνθος αγγελικής από την πειραματική διαδικασία... 47 Εικόνα 16 : Θάλαμος ελεγχόμενων συνθηκών θερμοκρασίας, υγρασίας και φωτισμού... 49 Εικόνα 17: Εικόνες από την 6ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά ο μάρτυρας, τα 100 ppm,τα 200 ppm και τα 300 ppm μεθανόλης..50 Εικόνα 18: Άνθος αγγελικής κατά...54 Εικόνα 19: Εικόνες από την 4ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά ο μάρτυρας, το 100 ppm DICA, 200 ppm DICA και 50 ppm κιτρικού οξέος... 55 Εικόνα 20: Εικόνες από την 4ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά τα 100 ppm κιτρικού οξέος, 2%, 5% και 10% σακχαρόζης...56 Εικόνα 21: Άνθος πικροδάφνης από την πειραματική διαδικασία...60 Εικόνα 22: Μέτρηση του βάρους του νερού που καταναλώθηκε από τα ανθικά στελέχη σε ζυγό ακρίβειας τεσσάρων δεκαδικών... 61 ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 9

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 23: Εικόνα από την 4η ημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Αριστερά είναι ο μάρτυρας και δεξιά το κιτρικό οξύ των 50ppm... 62 Εικόνα 24: Διάλυμα μεθανόλης 200ppm σε ανθικό στέλεχος πικροδάφνης...66 Εικόνα 25: Εικόνα από την πειραματική διαδικασία...68 Εικόνα 26: Εικόνες από την 4ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά ο μάρτυρας, τα 100 ppm μεθανόλης και τα 200 ppm μεθανόλης... 69 Εικόνα 27: Εικόνες από την 4ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά ο μάρτυρας, τα 100 ppm DICA και τα 200 ppm DICA... 70 Εικόνα 28: Διάλυμα κιτρικού οξέος συγκέντρωσης...75 Εικόνα 29: Εικόνα της πειραματικής διαδικασίας. Ανθικά στελέχη πικροδάφνης στον θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών...76 Εικόνα 30: Εικόνα από την 3ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Αριστερά το διάλυμα μεθανόλης στους 2C και δεξιά μεθανόλη στους 5C...77 Εικόνα 31: Εικόνες από την 3ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας ανθικών στελεχών στους 200 θερμοκρασίας συντήρησης. Από αριστερά το απεσταγμένο νερό και δεξιά το διάλυμα Οίοα-σακχαρόζης...80 Εικόνα 32:Εικόνες από την 3ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας, ανθικά στελέχη πικροδάφνης μετά την αφαίρεσή τους από τον θάλαμο με τους 50 θερμοκρασίας συντήρησης. Από αριστερά ο μάρτυρας και το διάλυμα μεθανόλης-σακχαρόζης... 82 Εικόνα 33: Εικόνες από την 3η ημέρα της πειραματικής διαδικασίας ανθικών στελεχών πικροδάφνης στους 20 θερμοκρασίας συντήρησης. Από αριστερά το διάλυμα κιτρικού-σακχαρόζης, Οίοα-σακχαρόζης και μεθανόληςσακχαρόζης...85 ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 10

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα μελέτη σκοπό έχει τη διερεύνηση της επίδρασης σειράς διαλυμάτων στη διατηρησιμότητα δρεπτών καλλωπιστικών ανθέων. Στα πειράματα που διεξήχθησαν χρησιμοποιήθηκαν τα φυτά Αγγελική και Πικροδάφνη στα οποία εφαρμόστηκαν συνολικά επτά διαλύματα συντήρησης. Επιπρόσθετα οι παραπάνω εφαρμογές δοκιμάστηκαν ως προς την αποτελεσματικότητα τους σε τρεις διαφορετικές θερμοκρασιακές συνθήκες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι εφαρμογές με κιτρικό οξύ προσδίδει ικανοποιητική διατηρησιμότητα στα δρεπτά άνθη, χωρίς αυτό να σημαίνει πως τα υπόλοιπα διαλύματα που επιλέχθησαν δεν συνέβαλαν στο χρόνο διατήρησης των ανθέων. Η ανάθεση και η επίβλεψη της παρούσας εργασίας έγινε από τον Δρ. Αναστάσιο Δάρρα τον οποίο θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά. Πέραν από την επίβλεψη, πρέπει να τονίσω ότι η βοήθειά του σε όλα τα στάδια της μελέτης ήταν καθοριστική και απαραίτητη. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω των κ. Ε. Κάρτσωνα και την κ. Κληρονόμου Δ. για την συμμετοχή τους στην εξεταστική επιτροπή. Το σύνολο των πειραμάτων της μελέτης έγινε στους χώρους του Εργαστηρίου Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου του Γεωπονικού Πανεπιστήμιου Αθηνών. Στο χώρο αυτό είχα την αμέριστη βοήθεια της Λέκτορος Α. Ακουμιανάκη και τον κ. Κ. Μπερτσουκλή. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω τον υπ. διδάκτορα του Εργαστηρίου Γενικής και Γεωργικής Μετεωρολογίας κ. I. Χαραλαμπόπουλο για την βοήθεια του κατά τη συγγραφή αυτού του πονήματος. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 11

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα καλλωπιστικά φυτά έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής μετά την συγκομιδή τους και γι αυτό θα πρέπει άμεσα να συσκευάζονται, να τυποποιούνται κατάλληλα και να διατίθενται στην αγορά. Μετά την αποκοπή τους από το μητρικό φυτό, τα κομμένα ανθικά στελέχη θα πρέπει, μέχρι να φτάσουν στον καταναλωτή να συντηρούνται και να μεταφέρονται κάτω από κατάλληλες συνθήκες. Οι ρυθμοί της καθημερινότητας και ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχουν ωθήσει τον καταναλωτή στη ζήτηση ανθοκομικών ειδών τα οποία έχουν την δυνατότητα να επιδρούν θετικά στη διάθεση και την ψυχολογία του. Έτσι λοιπόν αναζητεί φυτά τα οποία προσφέρουν ομορφιά και άρωμα σε εσωτερικούς χώρους όπως τα γραφεία, τα δωμάτια, τα σαλόνια κλπ. Δεδομένης της αύξησης του ενδιαφέροντος του καταναλωτή, για την αγορά δρεπτών ανθέων, η ποιότητα αυτών των προϊόντων θα πρέπει να βελτιώνεται και να προσαρμόζεται στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του. Η ποιότητα των ανθέων καθορίζεται ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως το μήκος του βλαστού, το χρώμα και η διατηρησιμότητα στο ανθοδοχείο. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά εξαρτώνται αφ ενός μεν από τις καλλιεργητικές συνθήκες και φροντίδες και αφετέρου από τους μετασυλλεκτικούς χειρισμούς. Γενικότερα τα δρεπτά άνθη είναι περισσότερο ευπαθή στη μάρανση μετά την συγκομιδή σε σχέση με τα φρούτα και τα λαχανικά. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να διαφυλάσσεται η ποιότητά τους. Οι μετασυλλεκτικοί χειρισμοί περιλαμβάνουν μία σειρά από διεργασίες οι οποίες εξασφαλίζουν την ποιότητα και τη διατηρησιμότητα των λουλουδιών. Περιλαμβάνουν δηλαδή τη συγκομιδή των ανθέων στο κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης, την αποθήκευση και τη συντήρησή τους στις κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και φωτισμού, τη συσκευασία, τη μεταφορά τους και τέλος τη χρήση του υδατικού διαλύματος και των κατάλληλων χημικών ουσιών για την αύξηση του χρόνου παραμονής τους στο ανθοδοχείο. Εκτός από την παραγωγή, την καλή ποιότητα και την κατάλληλη συσκευασία, σημαντικό ρόλο για την επιτυχία μιας ανθοκομικής επιχείρησης ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 12

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) παίζει και η εμπορία των ανθοκομικών φυτών. Στην άνοδο της εμπορίας, μέσω των πωλήσεων, έχει συμβάλλει η συγκέντρωση του πληθυσμού στις μεγαλουπόλεις, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και η ανάγκη για επαφή με το φυσικό περιβάλλον απόρροια του σύγχρονου τρόπου ζωής, καθώς και η συνεχής βελτίωση των τεχνικών καλλιέργειας και μετασυλλεκτικής μεταχείρισης. Ακόμα, χάρις την προώθηση στην αγορά περισσότερων νέων ποικιλιών και ειδών, στην οργάνωση της παραγωγής και στη διεθνοποίηση του εμπορίου, τα δρεπτά άνθη είναι διαθέσιμα και προσιτά στους καταναλωτές όλο το χρόνο. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 13

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΘΑΜΝΩΔΗ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Συνήθως θάμνους ονομάζουμε τα ξυλώδη πολυετή φυτά που δεν διαθέτουν κεντρικό κορμό, ενώ οι βλαστοί τους ξεκινούν σχεδόν από την επιφάνεια του εδάφους ή και σε κάποιες περιπτώσεις κάτω από αυτήν (Κανταρτζής 1992). Αειθαλείς ή φυλλοβόλοι θάμνοι, προσθέτουν κάθε χρόνο στο σκελετό τους νέους βλαστούς με αποτέλεσμα συνεχώς να τον αυξάνουν. Με τον ίδιο τρόπο αναπτύσσονται και τα δέντρα, τα οποία είναι πολυετή ξυλώδη φυτά και αυξάνουν το σκελετό τους κάθε χρόνο με νέα κλαδιά. Η διαφορά ανάμεσα στα δέντρα και στους θάμνους δεν μπορεί να δοθεί ξεκάθαρα με κάποιον ορισμό, αλλά επισημαίνεται πως τα δέντρα σχηματίζουν κυρίως έναν καθαρό κορμό, ο οποίος έχει ύψος τουλάχιστον 1,50 ιπ πάνω από την επιφάνεια του εδάφους, πράγμα που δεν συμβαίνει συχνά με τα θαμνώδη ανθοκομικά είδη. Βέβαια με το κατάλληλο κλάδεμα μπορεί και ένας θάμνος να παρουσιαστεί σαν δέντρο. Υπάρχει όμως διαφορά στο ύψος, αφού ένας θάμνος δεν μπορεί να ξεπερνά τα 3-6 πι (Κανταρτζής 1992). Εικόνα 1: Πικροδάφνη, αειθαλής θάμνος. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 14

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Οι θάμνοι, είτε αειθαλείς, είτε φυλλοβόλοι περιλαμβάνουν πολλά είδη φυτών πλούσιο τόσο σε αριθμό, όσο και σε σχήματα, χρώματα λουλουδιών, εποχές άνθισης, χρώματα και σχήματα φυλλωμάτων, μεταβολές στα χρώματα αυτών ανά εποχές καθώς και αρωμάτων των ανθέων τους. Το φυτικό υλικό που προέρχεται από ένα θάμνο είναι ιδανικό για τον καλλωπισμό ακόμα και τελείως άδειων χώρων. Υπάρχουν θάμνοι που χρησιμοποιούνται επειδή διατηρούν το όμορφο φύλλωμά τους όλο το χρόνο (αειθαλείς). Επίσης, θάμνοι με στρογγυλά φύλλα, που μπορούν να συνδυαστούν με άλλους των οποίων τα φύλλα είναι βελονοειδή ή φτερωτά. Υπάρχουν θάμνοι που, αναπτυσσόμενοι, εξελίσσονται σε θαμνώδες, ενώ άλλοι σε πυραμιδοειδείς ή σε ορθόκλαδες σχήμα. Θάμνοι που έρπουν στη γη αποτελούν ένα θαυμάσιο υλικό και χρησιμοποιούνται για την κάλυψη του εδάφους (εδαφοκάλυψη) (Κανταρτζής 1992). Οι περισσότεροι θάμνοι θεωρούνται καλλωπιστικοί είτε για το φύλλωμά τους, είτε για τα άνθη τους. Οι θάμνοι χρησιμοποιούνται κυρίως για τη διακόσμηση εξωτερικών χώρων. Σε παλιότερες εποχές ωστόσο τα ανθοφόρα στελέχη των θάμνων χρησιμοποιούντο από τις νοικοκυρές για το στολισμό των ανθοδοχείων. Έτσι ανάλογα με την εποχή ο στολισμός των δωματίων του σπιτιού γινόταν με ανθοφόρους βλαστούς από θάμνους ή δέντρα. Σήμερα, τα ανθοδοχεία στολίζονται κυρίως με τυπικές ανθοσυνθέσεις από συγκεκριμένα είδη δρεπτών ανθέων που προέρχονται από καλλιέργεια στην ύπαιθρο ή στο θερμοκήπιο. Παρ όλα αυτά, ακόμα υπάρχουν πολλά είδη θάμνων τα ανθοφόρα στελέχη των οποίων μπορούν να στολίζουν τις αυλές ή τους κήπους αλλά και τα ανθοδοχεία των δωματίων των σπιτιών. Έτσι, σε ένα ανθοδοχείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε με το φύλλωμά είτε τα άνθη των θάμνων ή σε συνδυασμοί των δύο ώστε να δημιουργηθεί μία πλούσια και εντυπωσιακή σύνθεση. Δυο είδη που χρησιμοποιούνται σε ανθοδοχεία για διάφορες συνθέσεις, είναι η Αγγελική (Pittosporum tobira) και η Πικροδάφνη (Nerium oleander). Και τα δύο αυτά φυτά έχουν πολύ όμορφη μορφή, φύλλα, άνθη αλλά και άρωμα. (Roger Grounds, 1989) ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 15

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 1.2. ΑΓΓΕΛΙΚΗ Αγγελική (ΡΜοεροωηη ίοόίτθ) ή αλλιώς Πιττόσπορο, πρόκειται για έναν αειθαλή θάμνο που ανήκει στην οικογένεια ΡΐΗοεροΓθΟΘαθ. Κατάγεται από την Κίνα, την Ιαπωνία και την Κορέα και χρησιμοποιείται ευρύτατα στη χώρα μας. Εικόνα 2: Αγγελική (Ρ/'ίίοβροΓυ/η ίοόϊτθ). 1.2.1. Βοτανικά χαρακτηριστικά Η αγγελική είναι θάμνος αειθαλής με ύψος 4-5 π π και πλάτος 3-4 πι περίπου. Η μορφή της καθορίζεται από τις διακλαδώσεις που ξεκινούν από τη βάση του κορμού, ενώ το σχήμα της είναι σφαιρικό. Η πυκνή αυτή σφαιρική της μορφή δίνει το αίσθημα της συμπαγούς μάζας. Με το κατάλληλο κλάδεμα όμως μπορεί να πάρει και τη μορφή μικρού δέντρου. Το φύλλωμά της αποτελείται από ωοειδή, γυαλιστερά, σκούρα πράσινα στην άνω και ανοικτά στην κάτω επιφάνεια, δερματώδη φύλλα (Εικόνα 2) (Πατλής 2004α & β). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 16

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Pittosporum lobira Pittosporum LEA F A R R A N G EM EN T : allemale LEAF SHAPE: obovate/oblanceolate LEAF M A R G IN S : entire O TH E R ID FEATURES: obtuse tips, crushed leaves have pungent odor, prominent midrib Εικόνα 3: Σκούρα πράσινα, δερματώδη φύλλα αγγελικής. Τα άνθη της είναι λευκοκίτρινα εύοσμα, πολλά μαζί σε ροζέτες, πολύ διακοσμητικά, που ανθίζουν τον Απρίλιο, Μάιο ή και τον Ιούνιο και κρατούν για μικρό χρονικό διάστημα (20 με 30 ημέρες), (Εικόνα 3) (Πατλής 2004α & β). Εικόνα 4: Άνθη Αγγελικής (Pittosporum tobira). Οι καρποί που παράγονται είναι στρογγυλοί, καφέ-κίτρινοι με σπόρους σαν του πορτοκαλιού, κάψα δερματώδης πυκνή και τριχωτή όπου το Φθινόπωρο σκάζουν και φαίνονται τα σπέρματα με κόκκινο χρώμα και ιξώδη χυμό (Εικόνα 4) (Πατλής 2004α & β). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 17

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 5: Αριστερά φαίνονται οι κλειστοί καρποί της αγγελικής και δεξιά τα σπέρματα μετά το άνοιγμά τους. 1.2.2. Πολλαπλασιασμός Η αγγελική πολλαπλασιάζεται με σπόρο και με μοσχεύματα μαλακού ξύλου. Ο σπόρος στρωματώνεται το Φθινόπωρο, αφού απομακρυνθεί το ιξώδες περικάρπιο και σπέρνεται την άνοιξη. Τα μοσχεύματα μαλακού ξύλου λαμβάνονται την περίοδο άνοιξης, είναι 10-15 οπι και φέρουν 1-2 ζεύγη φύλλα (Νούσης 1989). 1.2.3. Καλλιέργεια - Χρήσεις Η αγγελική προτιμά τα πλούσια σε οργανική ουσία αργιλοαμμώδη εδάφη. Η αγγελική ευνοείται από την υψηλή εδαφική υγρασία ωστόσο έχει μεγάλη αντοχή στην ξηρασία και στα υδροσταγονίδια της θάλασσας. Επίσης, είναι ιδιαίτερα ανθεκτική στους παγετούς. Φυτεύεται σε ηλιαζόμενες αλλά και ημισκιερές θέσεις (Νούσης 1989; Πάτλης 2004β). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 18

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 6: Σκούρα πράσινα, δερματώδη φύλλα και εύοσμα άνθη της αγγελικής Η αγγελική είναι χρησιμότατος και πολύ ελκυστικός θάμνος λόγω του αειθαλούς ωραίου φυλλώματος του και των αρωματικών ανθέων που παράγει (Εικόνα 5). Χρησιμοποιείται ως φράκτης, (κλαδεμένος ή όχι), φυτεμένο μεμονωμένα σε χλωροτάπητες είτε σε ελεύθερη ανάπτυξη, είτε διαμορφωμένο σε διάφορα σχήματα με κλάδεμα προσφέροντας ομορφιά και καλαισθησία σε εξωτερικούς χώρους ή πάρκα ή σε λωρίδες δημόσιων δρόμων και διαζώματα (Εικόνα 6). Ακόμα χρησιμοποιείται ευρύτατα ως φόντο για τους χαμηλότερους θάμνους για το λόγο ότι παραμένει πράσινος όλο τον χρόνο (Νούσης 1989; Πάτλης 2004β). Εικόνα 7: Η Αγγελική για διακόσμηση σε έναν εξωτερικό χώρο. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 19

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Μπορεί με κατάλληλο κλάδεμα να διαμορφωθεί σε δέντρο και να δημιουργήσει όμορφες αειθαλείς δενδροστοιχίες, ιδίως όταν αυτές περιβάλλονται από χλόη. Σημαντικό πλεονέκτημα για την χρήση του είναι η αντοχή του στην ξηρασία και γι αυτό προτιμάται για φύτευση κοντά στη θάλασσα. Τέλος μπορεί να καλλιεργηθεί σε φυτοδοχεία, για τη διακόσμηση κλειστών ή ανοικτών χώρων. Η μεταφύτευσή του γίνεται πάντα με μπάλα χώματος κυρίως, το φθινόπωρο και τον χειμώνα (Νούσης 1989; Πάτλης 2004β). Εικόνα 8:Αριστερά η αγγελική διαμορφωμένη σε δέντρο και δεξιά σε γλάστρα. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 20

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 1.3. ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ Η Πικροδάφνη (Nerium oleander) ή αλλιώς Ροδοδάφνη ανήκει στην οικογένεια Apocynaceae και προέρχεται από την Ασία, τις παραμεσόγειες περιοχές και τη Μ. Ανατολή. Είναι είδος που συναντιέται πολύ συχνά στη χώρα μας, ακόμα και αυτοφυόμενο, ιδιαίτερα κοντά στις όχθες των ποταμών, των χειμάρρων, των ρυακιών, αλλά ακόμα και σε περιοχές ξηρές ή σε υφάλμυρα εδάφη, κοντά σε παραλίες (Νούσης 1989; Πάτλης 2004β). Εικόνα 9: Πικροδάφνη (Nerium oleander), οικογένεια Apocynaceae. 1.3.1. Βοτανικά χαρακτηριστικά Η Πικροδάφνη είναι ύψους περίπου 4-5 m και πλάτους 2-3 m. Είναι αειθαλής θάμνος με πυκνές διακλαδώσεις που ξεκινούν από τη βάση του φυτού, με το κατάλληλο κλάδεμα μπορεί να λάβει και τη μορφή δέντρου. Το φύλλωμά της αποτελείται από στενά, μακρόστενα, σκούρα πράσινα φύλλα που εκφύονται ανά τρία (Νούσης 1989; Πάτλης 2004β & α). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 21

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 10: Φωτογραφία Πικροδάφνης που φαίνεται καθαρά η έκφυση των φύλλων της. Τα άνθη της λευκά, ροζ, κόκκινα και υποκίτρινα, ανάλογα με την ποικιλία, που εκφύονται πολλά μαζί, μονά ή διπλά. Ανθίζει όλο το καλοκαίρι. Είναι θάμνος μέτριας ή ταχείας ανάπτυξης (Νούσης 1989; Πάτλης 2004β). Εικόνα 11: Άνθη Πικροδάφνης (Nerium oleander). 1.3.2. Πολλαπλασιασμός Πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα και με σπόρο. Ο πολλαπλασιασμός με σπόρο γίνεται, όπως όλα τα ετήσια ποώδη καλλωπιστικά φυτά. Είναι απαραίτητο να χρησιμοποιείται σπόρος καλής ποιότητας, ώστε τα φυτά που θα προκύπτουν να είναι εύρωστα, ζωηρά και να έχουν ομοιόμορφη εμφάνιση (Νούσης 1989). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 2 2

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 12: Μοσχεύματα αγγελικής. Στον πολλαπλασιασμό με μοσχεύματα αφαιρούνται τμήματα βλαστικών οργάνων από ένα μητρικό φυτό (βλαστός, ρίζα ή φύλλο) τα οποία στη συνέχεια αφού τοποθετηθούν κάτω από ευνοϊκές συνθήκες περιβάλλοντος (π.χ. υδρονέφωση), σχηματίζουν νέες ρίζες και βλαστούς με συνέπεια να εξελίσσονται σε αυτόνομα φυτά. 1.3.3. Καλλιέργεια - Χρήσεις Η Πικροδάφνη δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε συνθήκες φύτευσης, αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη, ανθίζει καλύτερα σε ηλιαζόμενες περιοχές, επιβιώνει βέβαια και σε σκιερές θέσεις δημιουργώντας μακρύς βλαστούς με ελάχιστα άνθη. Η αντοχή της στην ξηρασία είναι αρκετά μεγάλη αλλά καλό είναι να αρδεύεται περιοδικά. Αν κλαδευτεί από τη βάση μπορεί να δώσει πυκνή νέα βλάστηση. Με το σωστό κλάδεμα εξελίσσεται σε μικρό ελκυστικό δέντρο. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 23

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 13: Πικροδάφνη διαμορφωμένη με κατάλληλο κλάδεμα σε δέντρο Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φυτικός φράκτης, κλαδεμένος ή μη, όπως ακόμα και σε κάποιους αίθριους χώρους ή καθιστικά σπιτιών, πάρκων κτλ. Εικόνα 14: Πικροδάφνη σε εξωτερικό χώρο. Όλα τα μέρη του φυτού είναι δηλητηριώδη αφού περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις αλκαλοειδών ενώ οι σπόροι των καρπών προκαλούν αλλεργία, όταν απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 24

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 2.1. ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΔΡΕΠΤΩΝ ΑΝΘΕΩΝ Τα άνθη που απομακρύνονται από το μητρικό φυτό φθείρονται ταχύτερα από αυτά που παραμένουν στο φυτό. Το παραπάνω οφείλεται στην δυσχέρεια της φυτικής αναπνοής, την έλλειψη νερού και ορμονικών παραγόντων που εμποδίζουν το γηρασμό και προέρχονται από το φυτό (Rogers 1973; Willis et al. 1998). Στόχος κάθε καλλιεργητή, είναι το κομμένο λουλούδι που είναι το τελικό προϊόν της παραγωγικής διαδικασίας, να διατηρηθεί για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (Rogers 1973; Halevy and Mayak 1981 a&b; Willis et al. 1998; Ιωαννίδου-Ακουμιανάκη 2003; Δάρρας 2006). Η διάρκεια ζωής του κομμένου άνθους εξαρτάται από παράγοντες που σχετίζονται με: 1. Με τις συνθήκες ανάπτυξης των φυτών πριν και κατά τη συγκομιδή. 2. Το στάδιο ανάπτυξης του άνθους κατά την κοπή. 3. Τους χειρισμούς που δέχονται κατά και μετά την κοπή. 4. Τις συνθήκες διατήρησης και μεταφοράς. Όταν κοπούν τα ανθικά στελέχη από το μητρικό φυτό, δεν μπορούν πλέον να τροφοδοτούνται με νερό από το ριζικό σύστημα. Η απώλεια όμως υγρασίας από τα φύλλα και τα άνθη του ανθικού στελέχους συνεχίζεται. Η κατάσταση αυτή σύντομα οδηγεί τα φυτά στη μάρανση. Εκτός όμως από την απώλεια νερού τα φυτά υφίστανται μετά την κοπή τους και τη σταδιακή κατανάλωση ενέργειας, γιατί φυσιολογικά μετά την απομάκρυνσή τους από το μητρικό φυτό, συνεχίζει η λειτουργία του μεταβολισμού των κυττάρων και η διαδικασία της αναπνοής με αποτέλεσμα να συνεχίζουν να καταναλώνονται οι αποθηκευμένες ουσίες (Halevy and Mayak 1981 a&b; Willis et al. 1998; Ιωαννίδου-Ακουμιανάκη 2003; Σάββας 2003; Δάρρας 2006). Αντίθετα όμως η φωτοσύνθεση σχεδόν μηδενίζεται. Το αποτέλεσμα είναι να καταναλώνονται συνεχώς υδατάνθρακες μέσω της αναπνοής χωρίς να ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 25

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) παράγονται νέοι μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης. Έτσι το ανθικό στέλεχος πολύ σύντομα χάνει όλα τα ενεργειακά του αποθέματά στους βλαστούς ή στα φύλλα και σταδιακά καταστρέφεται (Halevy and Mayak 1981 a&b; Σάββας 2003; Δάρρας 2006). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 26

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 2.2. ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΟΠΗΣ ΤΩΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΩΝ Αυτό το στάδιο συγκομιδής είναι διαφορετικό για κάθε είδος ανθοκομικού φυτού (Halevy and Mayak 1981 a&b). Έτσι κάθε φυτό έχει συγκεκριμένο εμπορικό στάδιο συγκομιδής. Σε ορισμένα είδη η κοπή γίνεται στο στάδιο του μπουμπουκιού και τα άνθη ανοίγουν μετά, κατά την αποθήκευση ή την μεταφορά τους ή την παραμονή τους στο ανθοδοχείο του καταναλωτή. Σε άλλα είδη τα άνθη κόβονται όταν έχουν ανοίξει, γιατί η κοπή σε πρωιμότερο στάδιο δεν εξασφαλίζει το άνοιγμα μετά τη απομάκρυνσή τους από το μητρικό φυτό (Halevy and Mayak 1981 a&b). To στάδιο συγκομιδής των ανθέων επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες όπως είναι η εποχή του έτους και οι συνθήκες του περιβάλλοντος. Σε καθεστώς υψηλού φωτισμού και θερμοκρασίας (συνήθως την άνοιξη και το καλοκαίρι) ενδείκνυται η κοπή των λουλουδιών πριν από το εμπορικό στάδιο ανάπτυξής γιατί οι επικρατούσες συνθήκες ευνοούν το άνοιγμά κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μέχρι τη διάθεσή τους. Αντίθετα με ψυχρό καιρό η κοπή των ανθέων πρέπει να γίνεται λίγο αργότερα, δηλαδή αφού τα άνθη έχουν φτάσει στο εμπορικό στάδιο συγκομιδής (Halevy and Mayak 1981 a&b). Γενικότερα το στάδιο συγκομιδής των ανθέων είναι σημαντικό για την διατήρησή τους στο ανθοδοχείο. Για παράδειγμα, κόψιμο ανθέων τριανταφυλλιάς πολύ πρώιμα, παρουσιάζεται το φαινόμενο της κάμψης του λαιμού πριν ανοίξουν τα μπουμπούκια λόγω κυρίως της μη ολοκλήρωσης της ξυλοποίησης του στελέχους. Αντίθετα, καθυστερημένη κοπή ανθέων συνεπάγεται μειωμένη διάρκεια ζωής στο ανθοδοχείο. Έχει διαπιστωθεί ότι οι συνθήκες πριν από την κοπή επηρεάζουν κατά τα 2/3 τη διάρκεια ζωής των κομμένων ανθέων.(halevy and Mayak 1981 a&b; Willis et al. 1998; Ιωαννίδου Ακουμιανάκη 2003). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 27

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 2.3. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ Η ένταση φωτισμού έχει θετική επίδραση στη διάρκεια ζωής των ανθέων και αυξάνει το ποσοστό της περιεκτικότητας των υδατανθράκων στα ανθοφόρα στελέχη (Halevy and Mayak 1981 a&b; Willis et al. 1998; Ιωαννίδου-Ακουμιανάκη 2003; Δάρρας 2006). Έχει παρατηρηθεί ότι τα γαρίφαλα που παράγονται σε περιόδους με υψηλή ένταση φωτισμού, έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής απ ότι γαρίφαλα που έχουν αναπτυχθεί σε περιόδους χαμηλής έντασης φωτός. Η διάρκεια ζωής των ανθέων έχει σχέση με την ώρα της ημέρας που γίνεται η κοπή τους. Παρατηρείται ότι τα άνθη που κόβονται τις απογευματινές ώρες διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο ανθοδοχείο απ ότι τα άνθη που κόβονται τις πρωινές ή τις μεσημεριανές ώρες (Halevy and Mayak 1981 a&b; Willis et al. 1998; Ιωαννίδου-Ακουμιανάκη 2003; Δάρρας 2006). Τα άνθη, τις απογευματινές ώρες είναι εφοδιασμένα με νερό, η διαπνοή είναι μειωμένη σε σύγκριση με το μεσημέρι και τα ανθικά στελέχη και φύλα περιέχουν περισσότερους υδατάνθρακες σαν αποτέλεσμα της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας του φυτού από τις πρωινές μέχρι τις απογευματινές ώρες. Στα άνθη που φέρουν φύλλα στο ανθικό στέλεχος (π.χ. τριαντάφυλλα) εφαρμόζεται απογευματινή κοπή ενώ ο χρόνος κοπής έχει μειωμένη σημασία για τα άνθη που κόβονται χωρίς φύλλα (π.χ. γλαδιόλες, ζέρμπερα) (Halevy and Mayak 1981 a&b). Ο μειωμένος φωτισμός μπορεί να προκαλέσει κάμψη του λαιμού σε θερμοκηπιακή καλλιέργεια τριανταφυλλιάς Η θερμοκρασία δρα συνδυαστικά με το φωτισμό. Οι υπερβολικές θερμοκρασίες προκαλούν κατανάλωση των υδατανθράκων και σημαντική μείωση των αποθεμάτων, ιδιαίτερα κάτω από συνθήκες χαμηλού φωτισμού, οπότε το φυτό δεν μπορεί να αναπληρώσει το ποσό των υδατανθράκων που έχασε με τους εντονότερους ρυθμούς αναπνοής και συνεπώς η διάρκεια ζωής του μειώνεται (Halevy and Mayak 1981 a&b). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 28

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Παρατηρήθηκε ότι τα γαρύφαλλα που αναπτύχθηκαν σε θερμοκρασία 15 έως 23 C είχαν μεγαλύτερη διατηρησιμότητα απ ότι αυτά που αναπτύχθηκαν σε θερμοκρασίες μικρότερες των 12 C. Υψηλές θερμοκρασίες ευθύνονται για την κάμψη του λαιμού των ανθέων της τριανταφυλλιάς (Halevy and Mayak 1981 a&b). Η θερμοκρασία και ο φωτισμός πριν την κοπή επηρεάζουν το χρώμα των πετάλων των τριαντάφυλλων και την σύνθεση των χρωστικών. Οι χαμηλές θερμοκρασίες κατά την κρίσιμη περίοδο 5-7 ημερών πριν από την κοπή τους οδηγεί σε μαύρισμα των πετάλων των τριαντάφυλλων, λόγω αύξησης των ανθοκυανών (Halevy and Mayak 1981 a&b). To C 02 με το οποίο εμπλουτίζεται συχνά ο χώρος του θερμοκηπίου πολλών καλλιεργειών αυξάνει τη φωτοσύνθεση όμως δε φαίνεται να επηρεάζει τη διάρκεια ζωής των κομμένων λουλουδιών. Τα αποτελέσματα της έρευνας σε καλλιέργειες γαριφαλιάς και τριανταφυλλιάς είναι αντιφατικά. Παρόλα αυτά πολλοί καλλιεργητές που εμπλουτίζουν της ατμόσφαιρα του θερμοκηπίου με C02 σε καλλιέργειες τριαντάφυλλων έχουν παρατηρήσει βελτίωση στο χρωματισμό των ανθέων (Halevy and Mayak 1981 a&b). Η υγρασία, το έδαφος και η ανόργανη θρέψη των φυτών δεν επιδρούν σημαντικά στη διάρκεια ζωής του κομμένου άνθους. Η υγρασία εδάφους όταν διατηρείται σε κανονικά επίπεδα, δεν επηρεάζει το κομμένο άνθος. Η ξήρανση του εδάφους από έλλειψη νερού, αυξάνει την ξυλοποίηση του φυτού και τα κομμένα άνθη διατηρούνται για μικρό διάστημα στο ανθοδοχείο (Halevy and Mayak 1981 a&b). Μελέτες έχουν δείξει πως η διαταραχή στην θρέψη είτε λόγω αυξημένης ποσότητας είτε λόγω μειωμένης ποσότητας βασικών θρεπτικών στοιχείων οδηγεί σε μείωση της ποιότητας και της διάρκειας ζωής των κομμένων ανθέων (Halevy and Mayak 1981 a&b). Η τροφοπενία καλίου, βορίου και ασβεστίου μειώνει τη διάρκεια ζωής των τριαντάφυλλων και γαρύφαλλων. Η τροφοπενία ασβεστίου εμποδίζει το πλήρες άνοιγμα των λουλουδιών. Η υπερβολική χρήση καλίου συμβάλει στην παραγωγή τριαντάφυλλων με μαυρισμένα πέταλα (Halevy and Mayak 1981 a&b). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 29

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Τέλος, σημαντική επίδραση στην μετασυλλεκτική ζωή των ανθέων έχουν οι ασθένειες και οι διάφοροι μικροοργανισμοί, οι οποίοι παράγουν τοξίνες που φράσσουν τα αγγεία του φυτού. Συνέπεια αυτού είναι ο περιορισμός πρόσληψης νερού από τα φυτά που οδηγεί στη μείωση της διάρκειας ζωής. Ειδικότερα, ασθένειες όπως η βοτρύτιδα στη γαριφαλιά προκαλούν υψηλή παραγωγή αιθυλενίου και συνεπώς μειώνεται η διάρκεια ζωής των ανθέων (Halevy and Mayak 1981 a&b; Willis et al. 1998; Ιωαννίδου-Ακουμιανάκη 2003). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 30

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 2.4. ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Το άνθος ακόμη και μετά την απομάκρυνσή του από το φυτό, συνεχίζει να εκτελεί τις βασικές λειτουργίες της αναπνοής και διαπνοής με συνέπεια μετά από κάποιο χρονικό διάστημα να παρουσιάζονται φαινόμενα γηρασμού. Η ικανότητα απορρόφησης νερού μειώνεται, τα πέταλα γερνάνε, αποχρωματίζονται και τέλος καταστρέφονται (Halevy and Mayak 1981 a&b). Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που επιδρούν στη διατηρησιμότητα και την παρακμή των δρεπτών ανθέων. Αυτοί είναι: η θερμοκρασία, ο φωτισμός, οι απώλειες νερού και το αιθυλένιο. Θα δούμε αναλυτικά κάθε έναν από αυτούς τους παράγοντες για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε πώς επηρεάζουν τα άνθη. 2.4.1. Η επίδραση της θερμοκρασίας στη διατηρησιμότητα των δρεπτών ανθέων Οι έρευνες των επιστημόνων και τεχνολόγων κατευθύνονται στις μεθόδους εκείνες οι οποίες εξασφαλίζουν τη συντήρηση, την αποθήκευση και τη μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων δρεπτών ανθέων στις αγορές (Halevy and Mayak 1981 a&b; Goszczynska and Rudnicki 1988; Willis et al. 1998; Brosnan and Da-Wen 2001; Dole and Wilkins 2005). Η σημαντικότερη δυσκολία στην εφαρμογή τεχνικών συντήρησης οφείλεται στον μεγάλο αριθμό ανθοκομικών ειδών και στις διαφορετικές - ασφαλείς συνθήκες συντήρησης χωρίς την πρόκληση ζημιών που οφείλονται σε χαμηλές θερμοκρασίες (chilling injury), αλλά και στη φθαρτότητα και μικρή διατηρησιμότητα των συγκεκριμένων γεωργικών προϊόντων. Οι τεχνικές συντήρησης λοιπόν αποτελούν κρίσιμο παράγοντα καθώς δεν θα πρέπει να επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα των ανθέων. Η κατάλληλη αποθήκευση - συντήρηση πρέπει να ελαχιστοποιεί την δράση των παραγόντων που επιταχύνουν τη γήρανση και τη μάρανση των ανθέων. Θα πρέπει δηλαδή να μειώνουν την αναπνευστική δραστηριότητα μετασυλλεκτικά, την απώλεια υγρασίας από τους φυτικούς ιστούς, να ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 31

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) περιορίζουν ή να αποτρέπουν την παραγωγή και τη δράση του αιθυλενίου και τέλος να αποτρέπουν την εμφάνιση ασθενειών. Γι αυτό το λόγο, ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος συντήρησης είναι σε περιβάλλον χαμηλής θερμοκρασίας και υψηλής υγρασίας (Halevy and Mayak 1981 a&b; Goszczynska and Rudnicki 1988; Willis et al. 1998; Brosnan and Da-Wen 2001). Στην πράξη, όσο χαμηλότερη είναι η θερμοκρασία συντήρησης τόσο μειώνεται η δράση των παραπάνω παραγόντων. Ωστόσο, για κάθε ανθοκομικό είδος υπάρχουν τα κατώτερα όρια για την έκθεσή τους σε χαμηλές θερμοκρασίες. Κάτω από αυτά τα θερμοκρασιακά όρια συμβαίνουν καταστροφικές ζημιές στο φυτικό ιστό. Τα περισσότερα είδη δρεπτών ανθέων μπορούν να συντηρηθούν για μέγιστη χρονική διάρκεια σε θερμοκρασίες που φτάνουν τους -0.6 C, δηλαδή λίγο πάνω από το σημείο πήξης τους. Ωστόσο, για λόγους ασφαλείας στην πράξη, η θερμοκρασία συντήρησης - αποθήκευσης δεν πρέπει να πέφτει κάτω από τους 0-1 C (Halevy and Mayak 1981 a&b; Goszczynska and Rudnicki 1988; Willis et al. 1998; Brosnan and Da-Wen 2001). Αυτή η θερμοκρασία είναι ιδανική για μέγιστης διάρκειας αποθήκευση δρεπτών γαριφάλων, φρεζών, χρυσάνθεμων, αντίρρινων, λίλιουμ, τριανταφυλλιών και ζέρμπερων (Δάρρας 2006). Είδη που προέρχονται από τροπικά και υποτροπικά κλίματα χρειάζονται υψηλότερες θερμοκρασίες συντήρησης. Έτσι, για το γλαδίολο συνιστάται ελάχιστη θερμοκρασία 2-4 C, για το ανθούριο 13 C και για τις ορχιδέες 7-10 C. Οι ιδανικές θερμοκρασίες συντήρησης για τα περισσότερα είδη δρεπτών ανθέων αναφέρονται στον πίνακα 1. Μείωση της θερμοκρασίας αποθήκευσης - συντήρησης κάτω από τις κατώτατες κρίσιμες τιμές κρύβει κινδύνους πρόκλησης μη αντιστρεπτής ζημιάς λόγω χαμηλών θερμοκρασιών (chilling injury). Σε ακόμα χαμηλότερες θερμοκρασίες, κάτω από ΟΧ, συντελείται ζημιά λόγω παγώματος των φυτικών ιστών (freezing injury). Οι παραπάνω φυσιολογικές διαταραχές αποτελούν μείζον προβλήματα για τα τροπικά και υποτροπικά ανθοκομικά είδη τα οποία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στη συντήρηση σε χαμηλές θερμοκρασίες. Όσον αφορά το chilling injury τα ευαίσθητα ανθοκομικά πρέπει να συντηρούνται ή να μεταφέρονται σε ξεχωριστές αποθηκευτικές μονάδες οι ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 32

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) οποίες να λειτουργούν σε υψηλότερες θερμοκρασίες. Αυτό αποτελεί σοβαρό πρακτικό πρόβλημα για τους παραγωγούς και τους εμπόρους δρεπτών ανθέων, αφού δεν μπορούν να αποθηκευτούν, για παράδειγμα, ανθούρια ή ορχιδέες μαζί με χρυσάνθεμα ή τριαντάφυλλα ή γαρίφαλα (Δάρρας 2006). Πίνακας 1: Συνθήκες αποθήκευσης των εμπορικότερων δρεπτών ανθέων. Εύρος Χρόνος Εύρος Σ.Υ. Είδος θερμοκρασίας αποθήκευσης ( 0) (%) (ημέρες) Αλστρομέρια 0-4 90-95 6-10 Ανεμώνη 0-7 90-95 1-6 Ανθούριο 12.5-15.5 90-95 3-10 Άστερ 0-4.5 90-95 7 Γαρίφαλο 0-7 90-95 3-42 Χρυσάνθεμο -0.5-8 90-95 7-42 Ντάλια 4-5 _ 3-5 Φρέζια 0-4 90-95 1-14 Ζέρμπερα 1.5-4.5 90-95 2-14 Γλαδίολος 0.5-10 90-95 6-8 Γ υψοφίλη 0-4.5 98 1-21 Υάκινθος 0-0.5-14 Ίριδα -0.5-4 90-95 4-28 Λίλιουμ 0-4.5 90-95 4-28 Λυσίανθος 1-7 Νάρκισσος 0-2 90-95 7-21 Ορχιδέα 0.5-15 90-95 7-28 Τριαντάφυλλο 0-4 90-98 4-14 Στατική 1.5-4 90-95 14-42 Αντίρρινο -1-5 - 3-28 Τουλίπα -0.5-2 85-95 3-42 ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 33

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Η ζημιά η οποία προκαλείται από χαμηλές θερμοκρασίες συντήρησης, οφείλεται στη δυσλειτουργία των κυτταρικών μεμβρανών και εμφανίζεται βραδέως με συμπτώματα όπως π.χ. μαύρες κηλίδες στα πέταλα οι οποίες εξελίσσονται σε νεκρωτικές ή με αλλαγή του χρώματος των πετάλων. Ωστόσο, από έρευνες φαίνεται ότι και άλλοι παράγοντες επιδρούν στην εμφάνιση των συμπτωμάτων όπως η διάρκεια της έκθεσης σε χαμηλές θερμοκρασίες και το στάδιο ωρίμανσης των ανθέων. Η έκθεση ανθέων σε χαμηλές θερμοκρασίες για μικρό χρονικό διάστημα δεν προκαλεί ζημιά στα άνθη. Ομοίως, άνθη κομμένα στο στάδιο του κλειστού μπουμπουκιού είναι σημαντικά ανθεκτικότερα στη συντήρηση σε χαμηλές θερμοκρασίες από άνθη πλήρως ανοικτά (Halevy and Mayak 1981 a&b; Goszczynska and Rudmcki 1988; Willis et al. 1998). Οι υψηλές θερμοκρασίες στους θαλάμους συντήρησης δρεπτών ανθέων προκαλούν την ταχύτερη γήρανσή τους. Έτσι η διατήρηση σε συνθήκες χαμηλών θερμοκρασιών συμβάλλει στην αύξηση του χρόνου ζωής τους. Οι κατώτερες θερμοκρασίες που μπορούν να διατηρηθούν τα άνθη μετασυλλεκτικά, χωρίς να υποστούν ζημιές, διαφέρουν μεταξύ των ειδών και είναι υψηλότερα του μηδενός (Halevy and Mayak 1981 a&b; Goszczynska and Rudnicki 1988; Willis et al. 1998; Δάρρας 2006). 2.4.2. Η επίδραση του φωτός στη διατηρησιμότητα των δρεπτών ανθέων Ο φωτισμός μετασυλλεκτικά δεν επηρεάζει σημαντικά τη διατηρησιμότητα ούτε σχετίζεται με τη γήρανση των δρεπτών ανθέων. Παρ όλα αυτά βρέθηκε ότι τριαντάφυλλα, τα οποία διατηρούνται κάτω από συνθήκες συνεχούς ή εναλλασσόμενου φωτισμού, απορροφούν περισσότερο νερό και η απώλεια ύδατος είναι πολύ μεγαλύτερη, ειδικά τις πρώτες 48 ώρες, απ' ότι αυτά που διατηρούνται στο σκοτάδι. Επίσης, λουλούδια που φέρουν φύλλα στο ανθικό τους στέλεχος συνεχίζουν να φωτοσυνθέτουν και μετά τη συγκομιδή κάτω από ικανοποιητικές συνθήκες φωτισμού. Ωστόσο, επειδή συνήθως μετά την συγκομιδή τα άνθη μεταφέρονται και αποθηκεύονται στο σκοτάδι, η αναπλήρωση των υδατανθράκων που καταναλώνονται με την αναπνοή, γίνεται με εξωγενή χορήγηση σακχάρων ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 34

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) στο νερό που διατηρούνται τα άνθη (Halevy and Mayak 1981 a&b; Ιωαννίδου- Ακουμιανάκη 2003). 2.4.3. Οι απώλειες νερού Με στόχο την αύξηση της διατηρησιμότητα των δρεπτών ανθέων επιδιώκουμε την ισορροπία του υδατικού δυναμικού των κυττάρων. Αυτό σημαίνει σταθεροποίηση της ποσότητας νερού που απορροφάται από το ανθικό στέλεχος και αυτής που χάνεται κατά τη διαπνοή (Halevy and Mayak 1981 a&b; Ιωαννίδου-Ακουμιανάκη 2003; Πομποδάκης και Παπαδημητρίου 2008). Μετά την κοπή τους, τα άνθη τοποθετούνται σε δοχεία με νερό και αυξάνουν το νωπό τους βάρος μέχρι ενός σημείου το οποίο εν συνεχεία μειώνεται. Η απώλεια ύδατος λόγω διαπνοής και η πρόσληψη ύδατος μέσω του υδατικού διαλύματος, αυξομειώνεται κυκλικά διατηρώντας σχεδόν σταθερή τη μείωση του ποσοστού υγρασίας του άνθους. Παρόλο που η παροχή ύδατος μέσω διαλύματος είναι συνεχιζόμενη, δεν καταφέρνει να καλύψει τις ανάγκες του άνθους σε νερό με αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση του νωπού του βάρους η οποία οδηγεί στη μάρανση (Halevy and Mayak 1981 a&b; Ιωαννίδου-Ακουμιανάκη 2003; Δάρρας 2006; Πομποδάκης και Παπαδημητρίου 2008). Τις απώλειες λόγω διαπνοής μπορούμε να τις περιορίσουμε με: α) μείωση της φυλλικής επιφάνειας του ανθικού στελέχους, δηλαδή αφαίρεση των φύλλων της βάσης, β) προσθέτοντας σάκχαρα και άλλες ουσίες (π.χ. διαβρεχτικοί παράγοντες) στο νερό, εξασφαλίζοντας την απρόσκοπτη πρόσληψη νερού και ρύθμιση της λειτουργίας των στομάτων (τριαντάφυλλα το οποία παρέμειναν σε υδατικό διάλυμα σακχαρόζης απορρόφησαν μικρότερη ποσότητα ύδατος από τριαντάφυλλα τα οποία παρέμειναν σε σκέτο ύδωρ, ωστόσο διατήρησαν το νωπό τους βάρος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ως αποτέλεσμα του κλεισίματος των στομάτων και συνεπώς της μειωμένης διαπνοής), και γ) διατηρώντας αμέσως μετά από την συγκομιδή τα άνθη σε νερό θερμοκρασίας 36-37 C και στη συνέχεια μεταφορά και διατήρηση σε ψυχρό και υγρό περιβάλλον σχετικής υγρασίας 90-95% ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 35

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) (Rogers 1973; Halevy and Mayak 1981 a&b; Ιωαννίδου-Ακουμιανάκη 2003; Δάρρας 2006; Πομποδάκης και Παπαδημητρίου 2008). 2.4.4. Η επίδραση του αιθυλενίου στη διατηρησιμότητα των δρεπτών ανθέων Έρευνες που αφορούν τη μετασυλλεκτική τεχνολογία των δρεπτών ανθέων έχουν ως επίκεντρο τη δράση του αιθυλενίου. Η γήρανση των δρεπτών ανθέων επηρεάζεται από το αιθυλένιο, γνωστό ως «ορμόνη γήρανσης». Το αιθυλένιο είναι ένας απλός υδρογονάνθρακας που παράγεται από τους φυτικούς ιστούς και συγκεκριμένα από την πρόδρομο ουσία μεθειονίνη και ταυτόχρονα επιδρά στην προαγωγή της γήρανσης (Halevy and Mayak 1981 a&b; Δάρρας 2006). Τα γεωργικά προϊόντα (φρούτα, λαχανικά, άνθη) χωρίζονται σε κλιμακτηριακά και σε μη-κλιμακτηριακά ανάλογα με την ευαισθησία τους στην παραγωγή και στην έκθεση του αιθυλενίου. Η έκθεση των μη-κλιμακτηριακών ανθέων (π.χ. η ζέρμπερα) στο αιθυλένιο δεν επηρεάζει το ρυθμό γήρανσής τους. Αντίθετα, στα κλιμακτηριακά (π.χ. γαρίφαλο), το αιθυλένιο επιδρά αρνητικά στη διατηρησιμότητά τους προάγοντας τη γήρανση (Halevy and Mayak 1981 a&b; Willis et al 1998). Τα βασικότερα συμπτώματα των ανθέων περιλαμβάνουν: α) «κοίμισμα» και συστροφή των πετάλων (βασικό σύμπτωμα που παρατηρείται κυρίως στα γαρίφαλα), β) μάρανση και ξεθώριασμα των πετάλων και γ) μάρανση των ανθέων (Halevy and Mayak 1981 a&b; Willis et al 1998). 2.4.4.1. Μέσα και τεχνικές που εφαρμόζουμε για να αποφύγουμε ζημιές των κομμένων ανθέων από αιθυλένιο. > Η συνεχής διοχέτευση καθαρού αέρα στο χώρο αποθήκευσης των ανθέων. > Η απορρόφηση του αιθυλενίου με ειδικές συσκευές που περιέχουν προσροφητικό υλικό, όπως ο βρωμιούχος ενεργός ξυλάνθρακας. > Τοποθέτηση υπερμαγγανικού καλίου μέσα στα κιβώτια μεταφοράς. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 36

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) > Διατήρηση των συγκομισμένων ανθέων σε συνθήκες χαμηλής θερμοκρασίας και, όταν είναι εφικτό η συντήρηση σε συνθήκες μειωμένης πίεσης. > Χρήση ουσιών που παρεμποδίζουν την παραγωγή αιθυλενίου όπως το 1 MCP (Blankeship and Dole 2003) ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 37

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ 3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα διαλύματα συντήρησης αποτελούν βασική τεχνική εδώ και χρόνια για τη διατήρηση της ποιότητας και την αύξηση της διάρκειας ζωής των ανθέων σε όλα τα στάδια διακίνησής τους από τη συγκομιδή μέχρι τη διάθεσή τους στον καταναλωτή (Rogers 1973; Reid and Kofranek 1980; Halevy and Mayak 1981 a&b; Reid 1985). Τα διαλύματα αυτά διασφαλίζουν την καλύτερη τροφοδοσία των ανθέων με νερό και θρεπτικά στοιχεία, ρυθμίζουν την πυκνότητα του κυτταρικού χυμού και κατά συνέπεια την ωσμωτική πίεση και την σπαργή των πετάλων. Τα διαλύματα συντήρησης μειώνουν τη διαπνοή και την απώλεια ύδατος γεγονός που συμβάλλει στην αύξηση της μετασυλλεκτικής τους ζωής (Rogers 1973; Reid and Kofranek 1980; Halevy and Mayak 1981 a&b; Reid 1985). Ένα φαινόμενο που επιδρά αρνητικά στην διατήρηση της ποιότητας και την αύξηση της διατηρησιμότητας των ανθέων είναι το φράξιμο των αγγείων του ξυλώματος που δυσκολεύει την απρόσκοπτη ροή προς τα ανώτερα τμήματα του άνθους. Το φράξιμο των αγγείων είναι αποτέλεσμα: 1) της απορρόφησης φυσαλίδων αέρα κατά τη συγκομιδή, 2) της συσσώρευσης μικροοργανισμών στο υδατικό διάλυμα στο οποίο τοποθετούνται οι ανθοφόροι βλαστοί μετά τη συγκομιδή και απορροφώνται μαζί με το θρεπτικό διάλυμα, 3) της συσσώρευσης ουσιών αποδόμησης των κυτταρικών τοιχωμάτων (κόλλες, λιγνίνη, σουβερίνη) οι οποίες φράζουν τα αγγεία και 4) του μικροβιακού φορτίου (μικροοργανισμοί του εδάφους) το οποίο προϋπάρχει και συσσωρεύεται πριν τη συγκομιδή στα αγγεία του ξυλώματος (Rogers 1973; Reid and Kofranek 1980; Halevy and Mayak 1981 a&b; Reid 1985; Van Doom and Perik 1990; Δάρρας 2006). Η παρουσία αντιμικροβιακού παράγοντα στα διαλύματα συντήρησης των ανθέων αποτρέπει την εμφάνιση μικροοργανισμών και επομένως το φράξιμο των αγγείων (Rogers 1973; Reid and Kofranek 1980; Halevy and Mayak 1981 a&b; Reid 1985; Van Doom and Perik 1990). Ο αντιμικροβιακός παράγοντα ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 38

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) διασφαλίζει την καθαρότητα του υδατικού διαλύματος από μικροοργανισμούς και σε συνδυασμό με ένα μέσο οξίνισης το οποίο μειώνει το ph του διαλύματος κάνει το περιβάλλον αφιλόξενο για την ανάπτυξη βακτηριδίων και λοιπών μικροοργανισμών (Rogers 1973; Reid and Kofranek 1980; Halevy and Mayak 1981 a&b; Reid 1985; Van Doom and Perik 1990). 3.1.1 Κατηγορίες διαλυμάτων Οι σημαντικότερες κατηγορίες διαλυμάτων είναι τα διαλύματα ενυδάτωσης (conditioning solutions), τα διαλύματα ενίσχυσης (pulsing solutions), τα διαλύματα για άνοιγμα των μπουμπουκιών (bud-opening solutions) και τα διαλύματα για τη συντήρηση των ανθέων στο ανθοδοχείο (holding (vase) solutions). (Δάρρας και Κληρονόμου, 2006) Διαλύματα ενυδάτωσης: Τα διαλύματα ενυδάτωσης χρησιμοποιούνται κυρίως για την αποκατάσταση της χαμένης σπαργής των κυττάρων των δρεπτών ανθέων, τα οποία έχουν υποστεί προσωρινή μάρανση από υψηλές θερμοκρασίες είτε στο θερμοκήπιο, είτε στους χώρους διαλογής και αποθήκευσης ή από παρατεταμένη μεταφορά μετά τη συγκομιδή τους. Για την ενυδάτωση των ανθέων χρησιμοποιείται απεσταγμένο νερό, μικροβιοκτόνος ουσία αλλά όχι σακχαρόζη. Η ενυδάτωση επιτυγχάνεται με την προσθήκη στο διάλυμα διαβρεχτικής ουσίας, είτε με τη μείωση του ph με τη χρήση ουσιών οξίνισης σε ποσοστό 0,01-0,1% (π.χ. κιτρικό οξύ). Αρχικά η ενυδάτωση γίνεται με τη χρήση ζεστού νερού (35-40 C) σε θερμοκρασία περιβάλλοντος (20±3 C) και στη συνέχεια χρήση κρύου νερού σε περιβάλλον χαμηλής θερμοκρασίας. Όταν τα άνθη είναι μαραμένα τοποθετείται ολόκληρο το ανθικό στέλεχος στο νερό για 1 ώρα και στη συνέχεια ενυδατώνεται σύμφωνα τις μεθόδους που περιγράφονται παραπάνω (Rogers 1973; Reid and Kofranek 1980; Halevy and Mayak 1981 a&b; Reid 1985; Van Doom and Perik 1990; Δάρρας 2006). Διαλύματα ενίσχυσης: Χρησιμοποιούνται για ανθικά στελέχη που πρόκειται να μεταφερθούν σε μακρινές αποστάσεις. Τα διαλύματα ενίσχυσης ενισχύουν τους φυτικούς ιστούς με σάκχαρα. Κύριο συστατικό τους λοιπόν είναι η σακχαρόζη η συγκέντρωσή της οποίας ποικίλει ανάλογα με το είδος ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 39

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) των ανθέων. Η ποσότητα των σακχάρων θα πρέπει να διαρκεί για ολόκληρη την μετασυλλεκτική ζωή των ανθέων. Οι συγκεντρώσεις της σακχαρόζης στα διαλύματα ενίσχυσης είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές των διαλυμάτων διατήρησης. Για παράδειγμα στα διαλύματα ενίσχυσης γλαδίολου και ζέρμπερας χρησιμοποιείται 20% σακχαρόζη, για το γαρίφαλο, τη στρελίτσια και τη γυψοφίλη 10%, ενώ για τα τριαντάφυλλα και τα χρυσάνθεμα 2-5%. Η διάρκεια παραμονής των στελεχών στο διάλυμα ενίσχυσης, η θερμοκρασία και ο φωτισμός επηρεάζουν την απορρόφηση της σακχαρόζης και τη δράση του διαλύματος. Η διάρκεια ενίσχυσης είναι γενικά για τον μεγαλύτερο αριθμό ανθέων 12-24 ώρες υπό συνθήκες χαμηλού φωτισμού (1000 lux) και σε θερμοκρασία 20-27 C. Στις παραπάνω ιδανικές συνθήκες, η διατηρησιμότητα το χρώμα και το μέγεθος των ανθέων γλαδίολου, χρυσάνθεμου, γαρίφαλου και τριαντάφυλλου βελτιώνονται σημαντικά. Αν η διάρκεια, η θερμοκρασία και ο φωτισμός δεν είναι ο συνιστώμενος τα διαλύματα ενίσχυσης δεν έχουν ιδιαίτερη επίδραση στα δρεπτά άνθη. Μετά την χρήση ενισχυτικού διαλύματος σακχαρόζης, τα άνθη τοποθετούνται για 10 σε AgN03 συγκέντρωσης 1000 ppm. O AgN03 δρα ως αντιμικροβιακός παράγοντας μένοντας στη βάση του ανθικού στελέχους αποτρέποντας το φράξιμο των αγγείων (Rogers 1973; Reid and Kofranek 1980; Halevy and Mayak 1981 a&b; Reid 1985; Van Doom and Perik 1990; Δάρρας 2006). Διαλύματα για το άνοιγμα των μπουμπουκιών: Τα διαλύματα αυτά χρησιμοποιούνται για άνθη που συγκομίζονται στο στάδιο του μπουμπουκιού και βοηθούν το άνοιγμά τους μετασσυλεκτικά. Όπως και στα διαλύματα ενίσχυσης, η σύσταση του διαλύματος και οι συνθήκες (θερμοκρασίας και φωτισμού) του χώρου όπου γίνεται η εφαρμογή είναι σχεδόν παρόμοιες. Ωστόσο, επειδή ο χρόνος για το άνοιγμα των μπουμπουκιών είναι μεγαλύτερος, στα συγκεκριμένα διαλύματα χρησιμοποιείται χαμηλότερη συγκέντρωση σακχαρόζης και η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι αρκετά χαμηλότερη (15-20 C). Αυτό γίνεται γιατί χρειάζεται η απορρόφηση της σακχαρόζης να είναι βαθμιαία και όχι απότομη. Η χρήση των διαλυμάτων για άνοιγμα των μπουμπουκιών ενδείκνυται κυρίως για τα γαρίφαλα,, τη στρελίτσια, τα τριαντάφυλλα, το γλαδίολο, τη γυψοφίλη, και την στατική, τη φρέζια καθώς και για ανθισμένους βλαστούς ξυλωδών ανθοκομικών φυτών όπως τη μιμόζα, την πασχαλιά και τη φορσίθια. (Rogers 1973; Reid and ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 40

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Kofranek 1980; Halevy and Mayak 1981 a&b; Reid 1985; Van Doom and Perik 1990; Δάρρας 2006) Διαλύματα για διατήρηση στο ανθοδοχείο: Τα διαλύματα αυτά χρησιμοποιούνται για τη συντήρηση των ανθέων στον τελικό τους προορισμό, το ανθοδοχείο. Χρησιμοποιούνται κυρίως ως εμπορικά σκευάσματα από τους καταναλωτές. Πωλούνται συνήθως μαζί με τα δρεπτά άνθη, έχουν την μορφή σκόνης ή πυκνού διαλύματος και σκοπό έχουν να παρατείνουν τη διατηρησιμότητα των ανθέων στο ανθοδοχείο. Χρησιμοποιούνται μείγματα σακχαρόζης σε συγκέντρωση 0,5-2% ανάλογα με το ανθοκομικό είδος, αντιμικροβιακού παράγοντα ο οποίος διασφαλίζει την καθαρότητα του υδατικού διαλύματος από μικροοργανισμούς και σε συνδυασμό με ένα μέσο οξίνισης το οποίο μειώνει το ph του διαλύματος κάνοντάς το αφιλόξενο περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηριδίων και λοιπών μικροοργανισμών (Rogers 1973; Reid and Kofranek 1980; Halevy and Mayak 1981 a&b; Reid 1985; Van Doom and Perik 1990; Δάρρας 2006). 3.1.2. Συστατικά διαλυμάτων Το βασικότερο συστατικό των διαλυμάτων συντήρησης των ανθέων είναι το νερό. Η σύστασή και η ποιότητα του νερού διαφέρει σε κάθε περιοχή λόγω διαφορετικού γεωλογικού υποβάθρου αποταμίευσης, αλλά και των αγωγών που το μεταφέρουν για την τελική κατανάλωση. Για να εξασφαλιστεί σταθερή ποιότητα του νερού των διαλυμάτων και να αποφευχθεί η παρουσία ανεπιθύμητων ενώσεων στα παρασκευαζόμενα από εμάς διαλύματα, χρησιμοποιούμε κατά κανόνα απεσταγμένο ή απιονισμένο νερό. Το απεσταγμένο και το απιονισμένο νερό κατά κανόνα αυξάνουν την διατηρησιμότητα των περισσότερων ανθέων στο ανθοδοχείο. Η αρνητική επίδραση του νερού της βρύσης οφείλεται στο ρη, στο σύνολο των διαλυτών στοιχείων και στην ύπαρξη συγκεκριμένων τοξικών ιόντων. Ακόμα, η σακχαρόζη χρησιμοποιείται σχεδόν σε όλα τα είδη διαλυμάτων σε διάφορες συγκεντρώσεις, με μια μεγάλη ποικιλία συστατικών που χρησιμοποιούνται ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 41

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ανάλογα με το διάλυμα και την χρήση τους (Halevy and Mayak 1981 a&b; Δάρρας 2006). 3.1.2.1. Σακχαρόζη Η σακχαρόζη είναι μία από τις σημαντικότερες ουσίες συντήρησης ανθέων στο ανθοδοχείο. Η διάλυση των σακχάρων στο νερό αυξάνει το ωσμωτικό δυναμικό με αποτέλεσμα τη μείωση του ποσού του απορροφημένου νερού από τα ανθοφόρα στελέχη. Σύμφωνα με κάποιες έρευνες άνθη που διατηρήθηκαν σε διαλύματα σακχάρων, παρουσίασαν αύξηση του νωπού τους βάρους σε σχέση με αυτά που διατηρήθηκαν σε απλό νερό. Αυτό οφείλεται στο κλείσιμο των στοματίων και τη μείωση της απώλειας νερού λόγω διαπνοής (Halevy and Mayak 1981 a&b; Ichimura et al. 1999; Ιωαννίδου - Ακουμιανάκη 2003; Δάρρας 2006). Τα σάκχαρα υποκαθιστούν τους φυσιολογικά εξαντλούμενους υδατάνθρακες των ανθέων, δρώντας σαν πρόσθετη πηγή ενέργειας και μειώνοντας ή εμποδίζοντας την πρωτεόλυση. Άνθη που διατηρούνται σε διαλύματα σακχάρων παρουσιάζουν διπλάσιο ρυθμό αναπνοής σε σχέση με αυτά που διατηρούνται στο νερό. Η παρατήρηση αυτή είναι αντίθετη με την παραδοχή ότι η διατηρησιμότητα των λουλουδιών εξαρτάται από το ρυθμό αναπνοής. Έτσι καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τα σάκχαρα δεν αποτελούν μόνο πηγή ενέργειας αλλά παράλληλα είναι παράγων που περιορίζει τις απώλειες του νερού με τη ρύθμιση του ανοίγματος των στοματίων (Halevy and Mayak 1981 a&b; Ichimura et al. 1999; Ιωαννίδου - Ακουμιανάκη 2003; Δάρρας 2006). Σύμφωνα τώρα με την συγκέντρωση σακχαρόζης που είναι απαραίτητη για την διατήρηση των κομμένων ανθέων δεν είναι ίδια σε όλα τα φυτά, αλλά εξαρτάται από το είδος, την ποικιλία του άνθους και τη χρήση του διαλύματος( δηλ. αν πρόκειται για διαλύματα ενίσχυσης, για άνοιγμα των μπουμπουκιών, διατήρησης στο ανθοδοχείο κ.α.). Υψηλές συγκεντρώσεις μπορεί να επιφέρουν αρνητικά αποτελέσματα υποβαθμίζοντας την ποιότητα, δηλαδή μπορεί να έχουμε κιτρίνισμα ή παρουσία μαύρων κηλίδων στα φύλλα ή στο βλαστό. Γενικότερα όσο μεγάλος θέλουμε να είναι ο χρόνος παραμονής του ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 42

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) άνθους στο διάλυμα τόσο μικρότερη πρέπει να είναι η συγκέντρωση της σακχαρόζης (Halevy and Mayak 1981 a&b; Ichimura et al. 1999; Ιωαννίδου - Ακουμιανάκη 2003; Σάββας 2003; Δάρρας 2006). 3.1.2.2. Ενώσεις αργύρου Ο άργυρος χρησιμοποιείται σε δύο μορφές. Νιτρικός και Θειοθειικός άργυρος. Ο νιτρικός άργυρος έχει βακτηριοστατική δράση και μικρή κινητικότητα. Εμβάπτιση της βάσης των ανθικών στελεχών σε συγκέντρωση 1000-1200 ppm για λίγα λεπτά της ώρας αυξάνει τη διατηρησιμότητα των ανθέων. Βασικό μειονέκτημα του αργύρου είναι ότι παρουσία φωτός οξειδώνεται δημιουργώντας αδιάλυτες ουσίες. Επίσης αντιδρά με το χλώριο του νερού δημιουργώντας αδιάλυτα μόρια AgCL. (Halevy and Mayak 1981 a&b; Ιωαννίδου - Ακουμιανάκη 2003; Σάββας 2003; Δάρρας 2006). Ο θειοθειικός άργυρος είναι μια μορφή αργύρου με μεγάλη κινητικότητα. Απορροφάται γρήγορα από τα ανθικά στελέχη και δρα ανταγωνιστικά με το αιθυλένιο, μειώνοντας την παραγωγή και τη δράση του. Η ουσία αυτή χρησιμοποιείται ευρύτατα για την αύξηση της μετασυλλεκτικής ζωής του γαρίφαλου, της ζέρμπερας, της ορχιδέας, του δελφινιού, του λίλιουμ και του αντίρρινου. Αντίθετα στα τριαντάφυλλα δεν έχει καμία επίδραση στη μετασυλλεκτική τους ζωή, ενώ στο γλαδίολο δεν αυξάνει τη μετασυλλεκτική ζωή των ανθέων του, αλλά βελτιώνει την ποιότητά τους (Mayak et al. 1977; Halevy and Mayak 1981 a&b; Ichimura et al. 1999; Ιωαννίδου - Ακουμιανάκη 2003; Σάββας 2003; Δάρρας 2006). 3.1.2.3. Ενώσεις χλωρίου Χλωριούχες ουσίες χρησιμοποιούνται σε μικρή συγκέντρωση, όπως η κοινή χλωρίνη, και έχει αποτελεσματικό βακτηριακό έλεγχο και θετική επίδραση στην αύξηση της διατηρησιμότητας των ανθέων (Halevy and Mayak 1981 a&b; Ιωαννίδου - Ακουμιανάκη 2003; Δάρρας 2006). Σε μεγάλες ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 43

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) συγκεντρώσεις προκαλεί τοξικότητα και εμφάνιση έντονων συμπτωμάτων χλώρωσης σε πολλά είδη λουλουδιών. 3.1.2.4. Διαβρεχτικοί παράγοντες Οι διαβρεχτικοί παράγοντες σε συγκέντρωση από 0,01 μέχρι 0,1% βελτιώνουν την ανοδική ροή ύδατος προς τα ανώτερα μέρη του άνθους και βελτιώνουν την ενυδάτωσή του. Χρησιμοποιούνται σε πολλά είδη δρεπτών ανθέων (Halevy and Mayak 1981 a&b; Δάρρας 2006). 3.1.2.5. Μέσα όξυνσης Είναι γνωστό από τη διεθνή βιβλιογραφία ότι το χαμηλό ph έχει θετική επίδραση ως προς την αύξηση της διατηρησιμότητας των ανθέων. Τα περισσότερα σκευάσματα τα οποία χρησιμοποιούνται για την διατήρηση των ανθέων, περιέχουν οξέα τα οποία μειώνουν το ph στην τιμή 3-4. Ανεξαρτήτως του οξέος που χρησιμοποιείται για την μείωση του ph, ο ρόλος του είναι η δημιουργία αφιλόξενου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Έτσι το διάλυμα συντήρησης διατηρείται καθαρό από μικροοργανισμούς, αποφεύγεται το φράξιμο των αγγείων και βελτιώνεται η ανοδική ροή ύδατος προς τα ανώτερα μέρη του άνθους (Halevy and Mayak 1981 a&b; Δάρρας 2006). 3.1.2.6. Λοιπές αντιμικροβιακές και αντιγηραντικές ουσίες (Μεθανόλη, αιθανόλη, 1-MCP, 8-υδροξυκινολίνη κλπ) Υπάρχουν διάφορες αντιμικροβιακές και αντιγηραντικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε διαλύματα για τη διατήρηση και παράταση της διάρκειας της ζωής των κομμένων ανθέων. Η μεθανόλη γνωστή ως μεθυλικό οινόπνευμα, είναι μια χημική ένωση με το χημικό τύπο CH3OH. Είναι το απλούστερο οινόπνευμα, και είναι ένα ελαφρύ, πτητικό, άχρωμο, εύφλεκτο, δηλητηριώδες υγρό με μια διακριτική ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 44

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) μυρωδιά που είναι κάπως ηπιότερη και πιο γλυκιά από την αιθανόλη (αιθυλικό οινόπνευμα) (Petridou et al. 2001). Η αιθανόλη, είναι η γνωστή αλκοόλη των οινοπνευματωδών ποτών, γι αυτό ονομάζεται και οινόπνευμα. Η αιθανόλη δεν είναι ένα αυτοτελές καύσιμο αλλά χρησιμοποιείται κατά βάση ως πρόσθετο της βενζίνης για να τη καθιστά ποιο «καθαρό καύσιμο». Το 1-μέθυλο-κύκλο-προπάνιο (1-MCP) αποτελεί σημαντικό παράγοντα που παρεμποδίζει την δράση του αιθυλενίου. To (1-MCP) καταλαμβάνει τις θέσεις υποδοχής του αιθυλενίου και μπλοκάρει την παραγωγή και τη δράση του. Η έλξη του από τους υποδοχείς είναι 10 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του αιθυλενίου και η δράση του εξαρτάται από τη συγκέντρωσή του, η οποία διαφέρει ανάλογα με το είδος του άνθους από 2,5 nl L'1 έως 1μΙ_ L'1 (Serek et al. 1994; Blankeship and Dole 2003; Δάρρας 2006). Η επίδρασή του 1-MCP εξαρτάται από τα επίπεδα θερμοκρασίας και μειώνεται με τη μείωσή της Όπως έχει αποδειχθεί από μελέτες οι ευνοϊκότερες θερμοκρασίες για την χρήση του είναι μεταξύ 20-25 C, ενώ δεν είναι ιδιαίτερα δραστικό σε συνθήκες συντήρησης 2-5 C. Αυτό ωστόσο, αποτελεί πρόβλημα για την πρακτική εφαρμογή του σκευάσματος αφού οι περισσότερες μετασυλλεκτικές επεμβάσεις γίνονται σε συνθήκες χαμηλής θερμοκρασίας. (Serek et al. 1994; Blankeship and Dole 2003; Δάρρας 2006). Η υδροξικινολίνη (8-HQ) είναι η σημαντικότερη ουσία με μικροβιοκτόνο δράση. Είναι ένα ευρέως φάσματος μυκητοκτόνο και βακτηριοκτόνο και χρησιμοποιείται για τον έλεγχο και την μείωση της μικροβιακής δραστηριότητας. Στα διαλύματα χρησιμοποιείται η θειική (8-HQS) ή η κιτρική (8-HQC) υδροξικινολίνη σε συγκεντρώσεις μεταξύ 100-300 ppm (Van Doom and Perik 1990; Ichimura et al. 1999). Η υδροξικινολίνη προκαλεί οξίνιση του διαλύματος και διατηρεί το ph σε χαμηλά επίπεδα. Σε αυτά τα επίπεδα και σε συνδυασμό με τις χαμηλές θερμοκρασίες που διατηρούνται τα άνθη μετασυλλεκτικά, αδρανοποιείται ή περιορίζεται σημαντικά η ανάπτυξη μικροοργανισμών στο διάλυμα. Ακόμα επιδρά στα στομάτια μειώνοντας το άνοιγμά τους και έτσι περιορίζει έμμεσα τις απώλειες νερού λόγω διαπνοής. Επίσης μειώνει σημαντικά φράξιμο των αγγείων αυξάνοντας την απορρόφηση του νερού. Δεδομένου ότι το φράξιμο ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 45

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) των αγγείων οφείλεται και σε ενζυμική δράση η υδροξικινολίνη φαίνεται ότι δρα σαν παρεμποδιστής της ενζυμικής δράσης (ΙοΙιίιτιιιΐ'α 3\. 1999). Ωστόσο σε κάποια είδη ανθέων η υδροξικινολίνη μπορεί να φέρει και αρνητικά αποτελέσματα και υποβάθμιση της ποιότητας (π.χ. ελαφρύ κιτρίνισμα των πετάλων των λευκών ανθέων). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 46

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ. 4.1. ΠΕΙΡΑΜΑ 10. Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΘΑΝΟΛΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΔΡΕΠΤΩΝ ΑΝΘΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ. 4.1.1. Σκοπός Σκοπός του πειράματος ήταν η μελέτη της επίδραση της μεθανόλης σε διάλυμα ενίσχυσης για την αύξηση της διατηρησιμότητας ταξιανθιών αγγελικής. Εικόνα 15: Ανθος αγγελικής από την πειραματική διαδικασία. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 47

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 4.1.2. Υλικά και Μέθοδοι Για τις ανάγκες του πειράματος χρησιμοποιήθηκαν 10 ανθικά στελέχη (επαναλήψεις) των 30-40 cm ανά εφαρμογή (σύνολο 40 στελέχη). Οι εφαρμογές ήταν: Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Μεθανόλη 100 ppm Μεθανόλη 200 ppm Μεθανόλη 300 ppm Αρχικά έγινε η συλλογή των ανθικών στελεχών αγγελικής, η διαλογή τους και η αφαίρεση των άχρηστων μερών τους. Στη συνέχεια προετοιμάστηκαν τα διαλύματα των 0 (μάρτυρας), 100, 200 και 300 ppm μεθανόλης. Τα παραπάνω διαλύματα δημιουργήθηκαν διαλύοντας την κατάλληλη ποσότητα μεθανόλης σε απεσταγμένο νερό με τη βοήθεια της πιπέτας. Πριν την τοποθέτηση του εντός των διαλυμάτων, κόπηκε το κάτω μέρος του ανθικού στελέχους (2-3 cm από τη βάση) μέσα στο νερό. Τοποθετήθηκαν 10 ανθικά στελέχη σε κάθε δοχείο με την κατάλληλη συγκέντρωση μεθανόλης. Στη συνέχεια τα δοχεία με τα ανθικά στελέχη τοποθετήθηκαν σε θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών (θερμοκρασίας 20±5 C και 12 ωρών φωτός/12 ωρών σκότους) πάνω σε πάγκους για 24 ώρες. Το στόμιο των δοχείων σφραγίστηκε με φύλλο πλαστικού για την αποφυγή της εξάτμισης του νερού. Μετά την πάροδο 24 ωρών τα ανθικά στελέχη απομακρύνθηκαν από το διάλυμα μεθανόλης και τοποθετήθηκαν ξεχωριστά καθένα ανά 1 ανθοδοχείο σε απεσταγμένο νερό. Το στόμιο του ανθοδοχείου σφραγίστηκε με φύλλο πλαστικού για την αποφυγή της εξάτμισης του νερού. Όλα τα ανθοδοχεία τοποθετήθηκαν εντός του ίδιου θαλάμου ελεγχόμενων συνθηκών (θερμοκρασίας 20±5 C και 12 ωρών φωτός/12 ωρών σκότους) σε εντελώς τυχαιοποιημένο σχέδιο. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 48

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 16: Θάλαμος ελεγχόμενων συνθηκών θερμοκρασίας, υγρασίας και φωτισμού. Οι μετρήσεις λαμβάνονταν κάθε ημέρα από την ημέρα τοποθέτησης των ανθέων στα ανθοδοχεία, συμπεριλαμβανομένης και της ημέρας με τα διαλύματα μεθανόλης. Εκτιμήθηκαν 1) το νωπό βάρος των ανθέων σε ςη 2) το νωπό βάρος των ανθέων σε ρτ σε σχέση με το αρχικό τους νωπό βάρος σύμφωνα με την εξίσωση :Ν.Β. = (Τ.Β. - Α.Β. / Α.Β.) + 100 όπου (Ν.Β. = Νωπό Βάρος, Α.Β. = Αρχικό Βάρος, Τ.Β. Τελικό Βάρος), 3) η ποσότητα νερού που απορροφάται από το ανθικό στέλεχος σε πιί (υδατοκατανάλωση Α.Β.ανθοδοχείου - Τ.Β. ανθοδοχείου), 4) η διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο σε ημέρες και 5) κλίμακα ανθέων ανά ταξιανθία (ανοιχτά άνθη + κλειστά άνθη - μαραμένα άνθη). Το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών μετριόνταν με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας σε γραμμάρια. Η ποσότητα του νερού που απορροφήθηκε από το ανθικό στέλεχος μετριόνταν σε γραμμάρια με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας. Η διάρκεια ζωής των ανθέων και του φυλλώματος των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο μετριόνταν σε ημέρες και ορίστηκε ως η ημέρα κατά την οποία το άνθος είχε μαραθεί, και είχε περισσότερα μαραμένα άνθη απ'ότι ανοικτά (τερματισμός της βιολογικής ζωής του άνθους). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 49

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 4.1.3. Αποτελέσματα Μελετήθηκαν και λήφθηκαν αποτελέσματα της επίδρασης τεσσάρων συγκεντρώσεων μεθανόλης (0, 100, 200 και 300 ppm). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πειράματος η μεθανόλη επηρέασε θετικά τη διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών πιττόσπορου στο ανθοδοχείο σε σχέση με το μάρτυρα. Εικόνα 17: Εικόνες από την 6ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά ο μάρτυρας, τα 100 ppm,τα 200 ppm και τα 300 ppm μεθανόλης. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν ότι το διάλυμα μεθανόλης 200 ppm είχε θετική επίδραση στη διατήρηση των ανθέων (Πίνακας 1). Η παραπάνω συγκέντρωση αύξησε στατιστικά σημαντικά τη διάρκεια ζωής κατά 1,2 ημέρες σε σχέση με το μάρτυρα (απεσταγμένο νερό). Διαφορές κατεγράφησαν και μεταξύ και των συγκεντρώσεων μεθανόλης με καλύτερη συγκέντρωση αυτή των 200 ppm (Πίνακας 1). Κατά την διάρκεια των πειραμάτων παρατηρήθηκε πως το διάλυμα μεθανόλης των 200 ppm είχε θετική επίδραση στην εμφάνιση των ανθέων και στο άνοιγμα των μπουμπουκιών (Εικόνα 17). Πίνακας 2:Η διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών σε ημέρες. Εφαρμογές Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Διάρκεια ζωής 6.8a* Μεθανόλη 100 ppm 5.8a Μεθανόλη 200 ppm 8.0b ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 50

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Μεθανόλη 300 ppm g 7a * Τα γράμματα μετά τους αριθμούς καταδεικνύουν τις στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των μέσων όρων. Οι αριθμοί που ακολουθώνται από το ίδιο γράμμα δεν είναι στατιστικά διαφορετικοί σύμφωνα με το LSD test σε Ρ=0,05. Η κατανάλωση ύδατος από τα ανθικά στελέχη είναι σχεδόν ίδια εκτός της εφαρμογής με 100 ppm μεθανόλης. Η μεθανόλη των 300 ppm διατηρεί υψηλότερη την κατανάλωση νερού, χωρίς να παρουσιάζει στατιστικά σημαντική διαφορά από το μάρτυρα και τα 200 ppm MeOH. Η απορρόφηση του νερού από τα ανθικά στελέχη στο διάλυμα 100 ppm MeOH είναι σημαντικά μικρότερη (Ρ<0,05) σε σχέση με τα υπόλοιπα διαλύματα (Διάγραμμα 1). : Μάρτυρας Ο: Μεθανόλη 100 ppm Τ : Μεθανόλη 200 ppm Δ: Μεθανόλη 300 ppm 8 Διάγραμμα 1: Η υδατοκατανάλωση των ανθικών στελεχών αγγελικής των διαλυμάτων μεθανόλης ανά ημέρα. Όσον αφορά, την ανθική κλίμακα τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν πως το διάλυμα μεθανόλης των 200 ppm από την 1η έως και την 4η ημέρα επέδρασε θετικά στην διατήρηση των είδη ανοικτών ανθέων αλλά και στο άνοιγμα των κλειστών, χωρίς ωστόσο να σημειώνεται στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ>0.05) με τις υπόλοιπες συγκεντρώσεις (Διάγραμμα 2α). Σύμφωνα με το διάγραμμα του νωπού βάρους των ανθικών στελεχών, ο μάρτυρας διατηρεί για τις ημέρες 2-6 την υψηλότερη τιμή νωπού βάρους σε σχέση με τα ανθικά στελέχη που βρίσκονταν στα διαλύματα μεθανόλης. Το ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 51

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) νωπό βάρος των ανθέων στα διαλύματα μεθανόλης των 100, 200 και 300 ppm, μειώνεται σημαντικότερα με την πάροδο του χρόνου (Διάγραμμα 2β). Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 2: Επάνω η ανθική κλίμακα των ανθικών στελεχών αγγελικής και κάτω το νωπό τους βάρος σε σχέση με το αρχικό νωπό βάρος % ανά ημέρα. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 52

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 4.2. ΠΕΙΡΑΜΑ 2. Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ DICA, ΚΙΤΡΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΟΖΗΣ ΣΕ ΔΡΕΠΤΑ ΑΝΟΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ. 4.2.1. Σκοπός Σκοπός του πειράματος ήταν η μελέτη της επίδρασης του αντιμικροβιακού παράγοντα dichloro-isocyanuric acid (DICA), του κιτρικού οξέος και της σακχαρόζης σε ανθικά στελέχη αγγελικής. 4.2.2. Υλικά και Μέθοδοι Για τις ανάγκες του πειράματος χρησιμοποιήθηκαν 7 ανθικά στελέχη (επαναλήψεις) των 30-40 cm ανά εφαρμογή (σύνολο 56 στελέχη). Οι εφαρμογές που παρατηρήθηκαν ήταν: Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) DICA 100 ppm DICA 200 ppm Κιτρικό οξύ 50 ppm Κιτρικό οξύ 100 ppm Σακχαρόζη 2% Σακχαρόζη 5% Σακχαρόζη 10% ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 53

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) ϊ Εικόνα 18: Άνθος αγγελικής κατά την εκτέλεση του πειράματος. Αρχικά έγινε η συλλογή των ανθικών στελεχών αγγελικής, η διαλογή τους και η αφαίρεση των άχρηστων μερών τους. Στη συνέχεια προετοιμάστηκαν τα διαλύματα των 0 (μάρτυρας), 100 και 200 ppm του αντιμικροβιακού παράγοντα DICA, τα 50 και 100 ppm κιτρικού οξέος και 2, 5 και 10% σακχαρόζης. Τα παραπάνω διαλύματα δημιουργήθηκαν διαλύοντας την κατάλληλη ποσότητα σε απεσταγμένο νερό με τη βοήθεια του αναδευτήρα, επειδή και οι τρεις ουσίες βρίσκονταν σε μορφή σκόνης. Πριν την τοποθέτηση του εντός των διαλυμάτων, κόπηκε το κάτω μέρος του ανθικού στελέχους (2-3 cm από τη βάση) μέσα στο νερό. Τοποθετήθηκαν ξεχωριστά καθένα ανά 1 ανθοδοχείο στις διάφορες εφαρμογές με τις ουσίες. Το στόμιο του ανθοδοχείου σφραγίστηκε με φύλλο πλαστικού για την αποφυγή της εξάτμισης του νερού. Και σε κάθε ανθοδοχείο αναγράφηκε ο αριθμός της επανάληψης και η εφαρμογή. Όλα τα ανθοδοχεία τοποθετήθηκαν εντός του ίδιου θαλάμου ελεγχόμενων συνθηκών (θερμοκρασίας 20±5 C και 12 ωρών φωτός/12 ωρών σκότους) σε εντελώς τυχαιοποιημένο σχέδιο. Οι μετρήσεις λαμβάνονταν κάθε ημέρα από την ημέρα τοποθέτησης των ανθέων στα ανθοδοχεία. Εκτιμήθηκαν 1) το νωπό βάρος των ανθέων σε gr, 2) το νωπό βάρος των ανθέων σε gr σε σχέση με το αρχικό τους νωπό βάρος σύμφωνα με την εξίσωση :Ν.Β. = (Τ.Β. - Α.Β. / Α.Β.) + 100 όπου (Ν.Β. = Νωπό Βάρος, Α.Β. = Αρχικό Βάρος, Τ.Β. Τελικό Βάρος), 3) η ποσότητα νερού που απορροφάται ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 54

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) από το ανθικό στέλεχος σε πιι (υδατοκατανάλωση Α.Β.ανθοδοχείου - Τ.Β. ανθοδοχείου), 4) η διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο σε ημέρες και 5) κλίμακα ανθέων ανά ταξιανθία (ανοιχτά άνθη + κλειστά άνθη - μαραμένα άνθη). Το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών μετριόνταν με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας σε γραμμάρια. Η ποσότητα του νερού που απορροφήθηκε από το ανθικό στέλεχος μετριόνταν σε γραμμάρια με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας. Η διάρκεια ζωής των ανθέων και του φυλλώματος των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο μετριόνταν σε ημέρες και ορίστηκε ως η ημέρα κατά την οποία το άνθος είχε μαραθεί, και είχε περισσότερα μαραμένα άνθη απ'ότι ανοικτά (τερματισμός της βιολογικής ζωής του άνθους). 4.2.3. Αποτελέσματα Παρατηρήθηκε η επίδραση της σακχαρόζης και των αντιμικροβιακών παραγόντων DICA και κιτρικού οξέος. Εκτιμήθηκε ο αριθμός των ανθέων που άνοιξαν, η διάρκεια ζωής στο ανθοδοχείο και η κατανάλωση νερού από τα ανθικά στελέχη. Εικόνα 19: Εικόνες από την 4ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά ο μάρτυρας, το 100 ρρπι DICA, 200 ρρπι DICA και 50 ppm κιτρικού οξέος. Σύμφωνα με την παραμονή των ανθικών στελεχών αγγελικής στα ανθοδοχεία διαφορές παρατηρήθηκαν κατά την διάρκεια του πειράματος στα διαλύματα του DICA και του κιτρικού οξέος σε σύγκριση με τον μάρτυρα, ενώ ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 55

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) δεν είχαμε σημαντική διαφορά μεταξύ μάρτυρα και σακχαρόζης. Θετικότερη επίδραση είχε η συγκέντρωση των 200 ppm DICA.»A- V φ Ψ Λ I f ^ψψ* Εικόνα 20: Εικόνες από την 4ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά τα 100 ppm κιτρικού οξέος, 2%, 5% και 10% σακχαρόζης. Μετά από την μελέτη των μετρήσεων υδατοκατανάλωσης παρατηρήθηκε πως τα ανθικά στελέχη που βρίσκονταν στα ανθοδοχεία με τα 50 ppm κιτρικού οξέος είχαν μεγαλύτερη απορρόφηση ύδατος σε σχέση με τις υπόλοιπες εφαρμογές και του μάρτυρα (διάγραμμα 3). : Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Ο: Σακχαρόζη 2% Τ : Σακχαρόζη 5% Δ: Σακχαρόζη 10% : Κιτρικό οξύ 50 ppm : Κιτρικό οξύ 100 ppm 0: Dica 200 ppm! Dica 100 ppm Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 3: Η απορρόφηση νερού κατά την διατήρηση ανθικών στελεχών αγγελικής σε διαλύματα ενίσχυσης ανά ημέρα. 8 ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 56

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εκτός από το διάλυμα σακχαρόζης 10%, όλες οι υπόλοιπες συγκεντρώσεις παρουσίασαν διαφορά στην απορρόφηση ύδατος σε σχέση με το μάρτυρα. Θετικά επέδρασαν οι συγκεντρώσεις των 50, 100 ppm κιτρικού οξέος και 100, 200 ppm DICA, ενώ στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0,05) παρουσίασαν οι συγκεντρώσεις των DICA 200 ppm και κιτρικού οξέος 50 ppm. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν ότι τα διαλύματα είχαν θετική επίδραση στη διατήρηση των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο. Κατεγράφησαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ του μάρτυρα (απεσταγμένο νερό) με τα λοιπά διαλύματα. Διαφορές κατεγράφησαν και μεταξύ των διαλυμάτων. Μάρτυρας Πίνακας 3: Η διάρκεια ζωής ανθικών στελεχών αγγελικής. Εφαρμογές Διάρκεια ζωής 5,6b* DICA 100 ppm 6,7c DICA 200 ppm 6,8c Κιτρικό οξύ 50 ppm 6,4bc Κιτρικό οξύ 100 ppm 6,7c Σακχαρόζη 2% Σακχαρόζη 5% 5,8bc 6,7bc Σακχαρόζη 10% 4,5a * Τα γράμματα μετά τους αριθμούς καταδεικνύουν τις στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των μέσων όρων. Οι αριθμοί που ακολουθούνται από το ίδιο γράμμα δεν είναι στατιστικά διαφορετικοί σύμφωνα με το LSD test σε Ρ=0,05. Θετική επίδραση στη διατηρησιμότητα σε ημέρες εκτιμήθηκε στα ανθικά στελέχη πιττόσπορου που βρίσκονταν στα διαλύματα των 100 και 200 ppm DICA, 100 ppm κιτρικού οξέος και 5% σακχαρόζης. Τα διαλύματα των συγκεντρώσεων των ουσιών αυτών παρουσίασαν στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0,05) σε σύγκριση με τα ανθικά στελέχη του (απεσταγμένο νερό). μάρτυρα Μικρότερη επίδραση στη διάρκεια ζωής επίσης παρουσίασε το διάλυμα των 50 ppm κιτρικού οξέος. Αυτό που δεν παρουσίασε θετική επίδραση στα φυτά είναι το διάλυμα σακχαρόζης 2% (Ρ>0,05), το οποίο είχε σχεδόν την ίδια πορεία με τον μάρτυρα (Πίνακας 2). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 57

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Από τις μετρήσεις εκτιμήθηκε πως τα ανθικά στελέχη όλων των εφαρμογών σε σχέση με αυτά στα οποία δεν εφαρμόστηκε διάλυμα (μάρτυρες), τις δύο πρώτες ημέρες αυξάνουν το νωπό βάρος τους ενώ τις επόμενες ημέρες μειώνεται σταδιακά (διάγραμμα 4). Οι συγκεντρώσεις των 100 ppm DICA, 50 ppm κιτρικού οξέος και 5% σακχαρόζης παρουσιάζουν θετική στατιστικά σημαντική διαφορά σε σχέση με τον μάρτυρα (Ρ<0,05). Αυτό που και πάλι παρουσιάζει αρνητική στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ>0,05) είναι το διάλυμα σακχαρόζης 2%, το οποίο έχει σχεδόν την ίδια πορεία με τον μάρτυρα (διάγραμμα 4). : Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Ο: Σακχαρόζη 2% : Σακχαρόζη 5% Δ: Σακχαρόζη 10% : Κιτρικό οξύ 50 ppm : Κιτρικό οξύ 100 ppm 0: Dica 200 ppm! Dica 100 ppm 2 3 4 5 6 7 8 9 Διάγραμμα 4: Επάνω η ανθική κλίμακα των ανθικών στελεχών αγγελικής και κάτω το νωπό τους βάρος σε σχέση με το αρχικό νωπό βάρος % ανά ημέρα. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 58

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 4.3. ΠΕΙΡΑΜΑ 3. Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΙΤΡΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΑΚΧΑΡΟΖΗΣ ΣΕ ΔΡΕΠΤΑ ΑΝΟΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ. 4.3.1. Σκοπός Σκοπός του πειράματος ήταν η μελέτη της επίδρασης του κιτρικού οξέος και της σακχαρόζης σε διάλυμα ενίσχυσης για την αύξηση της διατηρησιμότητας των ταξιανθιών πικροδάφνης. 4.3.2. Υλικά και Μέθοδοι Για τις ανάγκες του πειράματος χρησιμοποιήθηκαν 7 ανθικά στελέχη (επαναλήψεις) 30-40 cm ανά εφαρμογή (σύνολο 35 στελέχη). Οι εφαρμογές του πειράματος αυτού ήταν: Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Κιτρικό οξύ 50 ppm Κιτρικό οξύ 100 ppm Σακχαρόζη 2% Σακχαρόζη 5% Αρχικά έγινε η συλλογή των ανθικών στελεχών πικροδάφνης, η διαλογή τους και η αφαίρεση των άχρηστων μερών τους. Στη συνέχεια προετοιμάστηκαν τα διαλύματα των 0 (μάρτυρας), 50 και 100 ppm κιτρικού οξέος, 2 και 5% σακχαρόζης. Τα παραπάνω διαλύματα δημιουργήθηκαν διαλύοντας την κατάλληλη ποσότητα σε απεσταγμένο νερό με τη βοήθεια του αναδευτήρα, επειδή και οι δύο παράγοντες βρίσκονταν σε μορφή σκόνης. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 59

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 21: Άνθος πικροδάφνης από την πειραματική διαδικασία. Πριν την τοποθέτηση του εντός των διαλυμάτων, κόπηκε το κάτω μέρος του ανθικού στελέχους (2-3 οιπ από τη βάση) μέσα στο νερό. Τοποθετήθηκαν ξεχωριστά καθένα ανά 1 ανθοδοχείο στις διάφορες εφαρμογές με τις ουσίες. Το στόμιο του ανθοδοχείου σφραγίστηκε με φύλλο πλαστικού για την αποφυγή της εξάτμισης του νερού. Και σε κάθε ανθοδοχείο αναγράφηκε ο αριθμός της επανάληψης και η εφαρμογή. Όλα τα ανθοδοχεία τοποθετήθηκαν εντός του ίδιου θαλάμου ελεγχόμενων συνθηκών (θερμοκρασίας 20±5Χ και 12 ωρών φωτός/12 ωρών σκότους) σε εντελώς τυχαιοποιημένο σχέδιο. Οι μετρήσεις λαμβάνονταν κάθε ημέρα από την ημέρα τοποθέτησης των ανθέων στα ανθοδοχεία. Εκτιμήθηκαν 1) το νωπό βάρος των ανθέων σε ρτ, 2) το νωπό βάρος των ανθέων σε ςτ σε σχέση με το αρχικό τους νωπό βάρος σύμφωνα με την εξίσωση :Ν.Β. = (Τ.Β. - Α.Β. / Α.Β.) + 100 όπου (Ν.Β. = Νωπό Βάρος, Α.Β. = Αρχικό Βάρος, Τ.Β. Τελικό Βάρος), 3) η ποσότητα νερού που απορροφάται από το ανθικό στέλεχος σε πιί (υδατοκατανάλωση Α.Β.ανθοδοχείου - Τ.Β. ανθοδοχείου), 4) η διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο σε ημέρες και 5) κλίμακα ανθέων ανά ταξιανθία (ανοιχτά άνθη + κλειστά άνθη - μαραμένα άνθη). Το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών μετριόνταν με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας σε γραμμάρια. Η ποσότητα του νερού που απορροφήθηκε από το ανθικό στέλεχος μετριόνταν σε γραμμάρια με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 60

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 22: Μέτρηση του βάρους του νερού που καταναλώθηκε από τα ανθικά στελέχη σε ζυγό ακρίβειας τεσσάρων δεκαδικών. Η διάρκεια ζωής των ανθέων και του φυλλώματος των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο μετριόνταν σε ημέρες και ορίστηκε ως η ημέρα κατά την οποία το άνθος είχε μαραθεί, και είχε περισσότερα μαραμένα άνθη απ'ότι ανοικτά (τερματισμός της βιολογικής ζωής του άνθους). 4.3.3. Αποτελέσματα Το συγκεκριμένο πείραμα πραγματοποιήθηκε για διερευνήσουμε την επίδραση της σακχαρόζης και του κιτρικού οξέος στα δρεπτά στελέχη πικροδάφνης. Κατά την διάρκεια του πειράματος ήταν ορατές οι διαφορές μεταξύ των φυτών-μάρτυρα και όσων φυτών το θρεπτικό διάλυμα περιείχε κιτρικό οξύ, όπου αφορούσαν τόσο τη διατηρησιμότητα των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο, όσο και τη κάμψη των βλαστών τους (Εικόνα 23). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 61

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 23: Εικόνα από την 4ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Αριστερά είναι ο μάρτυρας και δεξιά το κιτρικό οξύ των 50ppm. Θετικά επέδρασε το διάλυμα των 50 ppm κιτρικού οξέος. Παρατηρήθηκε ποσοστιαία αυξημένο άνοιγμα ανθέων, καλύτερη διατήρηση, ενώ ταυτόχρονα η κάμψη των ανθικών στελεχών πικροδάφνης ήταν μειωμένη σε σχέση με τον μάρτυρα. Όσον αφορά την ανθική κλίμακα τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν πως αυτό το διάλυμα (50 ppm κιτρικού οξέος) από την 4η κυρίως ημέρα έως και την 8η παρουσίασε θετική επίδραση και σημείωσε στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0,05) σε σχέση με το μάρτυρα αλλά και με τα υπόλοιπα διαλύματα. Αντίθετα, το διάλυμα 5% σακχαρόζης επηρέασε αρνητικά την διατηρησιμότητα των ανθικών στελεχών (Διάγραμμα 5). : Μάρτυρας Ο: Σακχαρόζη 5% V : Σακχαρόζη 2% : Κιτρικό οξύ 100 ppm Δ: Κιτρικό οξύ 50 ppm Χρόνος (ημέρες) ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 6 2

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - Π Ι Κ Ρ Ο Δ Α Φ Ν Η ) Διάγραμμα 5: Ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης ανά ημέρες. Το κιτρικό οξύ, στη συγκέντρωση 50 ρρηι ευνόησε και την απορρόφηση διαλύματος. Η απορρόφηση διαλύματος στα ανθικά στελέχη που βρίσκονταν στο διάλυμα 50 ρριπ κιτρικού οξέος ήταν η μεγαλύτερη (Ρ<0,05) απ όλες τις συγκεντρώσεις αλλά και από το μάρτυρα. Αντίθετα το διάλυμα 5% σακχαρόζης όχι μόνο δεν επιτάχυνε τον ρυθμό απορρόφησης, αλλά μάλλον τον επιβράδυνε (Διάγραμμα 63). Στο διάγραμμα 63 παρουσιάζονται οι ποσότητες διαλύματος που απορρόφησαν τα ανθικά στελέχη στα ανθοδοχεία ανά ημέρα. Τα ανθικά στελέχη στο διάλυμα 50 ρρπι κιτρικού οξέος μετά από δεκατρείς (13) ημέρες στο ανθοδοχείο απορρόφησαν περίπου 35 πιι διαλύματος, ενώ αυτά στο διάλυμα 5% σακχαρόζης απορρόφησαν μόλις 10-15 πιι. Οι υπόλοιπες εφαρμογές δεν παρουσιάζουν στατιστικά σημαντικές διαφορές σε σχέση με τον μάρτυρα, άρα δεν έχουν αρνητική ή θετική επίδραση στην απορρόφηση ύδατος των ανθικών στελεχών. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 63

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) : Μάρτυρας Ο: Σακχαρόζη 5% V : Σακχαρόζη 2% : Κιτρικό οξύ 100 ppm Δ: Κιτρικό οξύ 50 ppm Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 6: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης, α) Η απορρόφηση διαλύματος σε ιτιι ανά ημέρα παραμονής στο ανθοδοχείο και δ) η απορρόφηση διαλύματος σε πι! / 9Γ νωπού βάρους των ανθικών στελεχών κάθε ημέρα. Αρνητική και καθόλου αναμενόμενη ήταν η επίδραση της σακχαρόζης στα ανθικά στελέχη πικροδάφνης. Ως διάλυμα ενίσχυσης δεν είχε θετική επίδραση στην επιμήκυνση της διάρκειας ζωής, όπως και στην απορρόφηση διαλύματος. Στο διάγραμμα 6ό παρατηρείται πώς και οι δύο συγκεντρώσεις σακχαρόζης δεν επιδρούν θετικά και παρουσιάζουν αρνητική στατιστικά διαφορά σε σχέση με τον μάρτυρα (Ρ>0,05). Από τα αποτελέσματα του πειράματος παρατηρήθηκε πως το διάλυμα κιτρικού οξέος είχε θετική επίδραση στην εμφάνιση των ανθέων και στο άνοιγμα των κλειστών αυτών, καθώς και στην καλύτερη απορρόφηση διαλύματος. Ενώ δεν επέδρασε στην επιμήκυνση της διάρκειας ζωής των ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε σχέση με τον μάρτυρα (Πίνακας 3). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 64

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Πίνακας 4: Η διάρκεια ζωής ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε ημέρες. Εφαρμογές Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Σακχαρόζη 2% Σακχαρόζη 5% Κιτρικό οξύ 50 ppm Διάρκεια ζωής 11,6a* 9,7ab 9,7ab 11,6a Κιτρικό οξύ 100 ppm * Τα γράμματα μετά τους αριθμούς καταδεικνύουν τις στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των μέσων όρων. Οι αριθμοί που ακολουθούνται από το ίδιο γράμμα δεν είναι στατιστικά διαφορετικοί σύμφωνα με το LSD test σε Ρ=0,05. 8b ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 65

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 4.4. ΠΕΙΡΑΜΑ 4. Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΜΕΘΑΝΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ DICA ΣΕ ΔΡΕΠΤΑ ΑΝΘΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ. 4.4.1. Σκοπός Σκοπός του πειράματος ήταν η μελέτη της επίδρασης του αντιμικροβιακού παράγοντα dichloro-isocyanuric acid (DICA) και της μεθανόλης σε διάλυμα ενίσχυσης για την αύξηση της διατηρησιμότητας ταξιανθιών πικροδάφνης. 4.4.2. Υλικά και Μέθοδοι Για τις ανάγκες του πειράματος χρησιμοποιήθηκαν 7 ανθικά στελέχη (επαναλήψεις) 30-40 cm ανά εφαρμογή (σύνολο 35 στελέχη). Οι εφαρμογές ήταν: Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) DICA 100 ppm DICA 200 ppm Μεθανόλη 100 ppm Μεθανόλη 200 ppm Εικόνα 24: Διάλυμα μεθανόλης 200ppm σε ανθικό στέλεχος πικροδάφνης. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 66

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Αρχικά έγινε η συλλογή των ανθικών στελεχών πικροδάφνης, η διαλογή τους και η αφαίρεση των άχρηστων μερών τους. Στη συνέχεια προετοιμάστηκαν τα διαλύματα των 0 (μάρτυρας), 100, 200 ppm μεθανόλης και των 100, 200 ppm DICA. Τα παραπάνω διαλύματα δημιουργήθηκαν διαλύοντας την κατάλληλη ποσότητα μεθανόλης σε απεσταγμένο νερό με τη βοήθεια της πιπέτας και την κατάλληλη ποσότητα DICA με την βοήθεια του αναδευτήρα. Πριν την τοποθέτηση του εντός των διαλυμάτων, κόπηκε το κάτω μέρος του ανθικού στελέχους (2-3 cm από τη βάση) μέσα στο νερό. Τοποθετήθηκαν 7 ανθικά στελέχη σε κάθε δοχείο με την κατάλληλη συγκέντρωση μεθανόλης. Στη συνέχεια τα δοχεία με τα ανθικά στελέχη τοποθετήθηκαν σε θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών (θερμοκρασίας 20±5 C και 12 ωρών φωτός/12 ωρών σκότους) πάνω σε πάγκους για 24 ώρες. Το στόμιο των δοχείων σφραγίστηκε με φύλλο πλαστικού για την αποφυγή της εξάτμισης του νερού. Και ακολούθως τοποθετήθηκαν ξεχωριστά καθένα ανά 1 ανθοδοχείο ανθικά στελέχη στα διαλύματα του DICA και τοποθετήθηκαν και αυτά με την ίδια διαδικασία στον θάλαμο. Μετά την πάροδο 24 ωρών τα ανθικά στελέχη απομακρύνθηκαν από το διάλυμα μεθανόλης και τοποθετήθηκαν ξεχωριστά καθένα ανά 1 ανθοδοχείο σε απεσταγμένο νερό. Το στόμιο του ανθοδοχείου σφραγίστηκε με φύλλο πλαστικού για την αποφυγή της εξάτμισης του νερού. Όλα τα ανθοδοχεία τοποθετήθηκαν εντός του ίδιου θαλάμου ελεγχόμενων συνθηκών (θερμοκρασίας 20±5 C και 12 ωρών φωτός/12 ωρών σκότους) σε εντελώς τυχαιοποιημένο σχέδιο. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 67

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 25: Εικόνα από την πειραματική διαδικασία. Οι μετρήσεις λαμβάνονταν κάθε ημέρα από την ημέρα τοποθέτησης των ανθέων στα ανθοδοχεία, συμπεριλαμβανομένης και της ημέρας με τα διαλύματα μεθανόλης. Εκτιμήθηκαν 1) το νωπό βάρος των ανθέων σε ρτ, 2) το νωπό βάρος των ανθέων σε 9Γ σε σχέση με το αρχικό τους νωπό βάρος σύμφωνα με την εξίσωση :Ν.Β. = (Τ.Β. - Α.Β. / Α.Β.) + 100 όπου {Ν.Β. = Νωπό Βάρος, Α.Β. = Αρχικό Βάρος, Τ.Β. Τελικό Βάρος), 3) η ποσότητα νερού που απορροφάται από το ανθικό στέλεχος σε ιπι (υδατοκατανάλωση Α.Β.ανθοδοχείου - Τ.Β. ανθοδοχείου), 4) η διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο σε ημέρες και 5) κλίμακα ανθέων ανά ταξιανθία (ανοιχτά άνθη + κλειστά άνθη - μαραμένα άνθη). Το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών μετριόνταν με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας σε γραμμάρια. Η ποσότητα του νερού που απορροφήθηκε από το ανθικό στέλεχος μετριόνταν σε γραμμάρια με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας. Η διάρκεια ζωής των ανθέων και του φυλλώματος των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο μετριόνταν σε ημέρες και ορίστηκε ως η ημέρα κατά την οποία το άνθος είχε μαραθεί, και είχε περισσότερα μαραμένα άνθη απ'ότι ανοικτά (τερματισμός της βιολογικής ζωής του άνθους). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 68

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - Π ΙΚΡΟ Δ ΑΦ Ν Η ) 4.4.3. Αποτελέσματα Λήφθηκαν και μελετήθηκαν αποτελέσματα της επίδρασης του αντιμικροβιακού παράγοντα DICA και της μεθανόλης σε συγκεντρώσεις των 100 και 200 ppm. Εικόνα 26: Εικόνες από την 4ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά ο μάρτυρας, τα 100 ppm μεθανόλης και τα 200 ppm μεθανόλης. Κατά την διάρκεια του πειράματος το διάλυμα μεθανόλης των 200 ppm είχε θετική επίδραση στο άνοιγμα των κλειστών ανθέων των ανθικών στελεχών και στην καλή διατήρηση του ανθικού στελέχους δηλαδή, δεν παρουσίασαν κάμψη οι βλαστοί (Εικόνα 26). Τα ίδια αποτελέσματα είχε και το διάλυμα του αντιμικροβιακού παράγοντα DICA συγκέντρωσης 200ppm. Επέδρασε θετικά στο άνοιγμα των κλειστών ανθέων των ανθικών στελεχών καθώς, δεν επέτρεψε να δημιουργηθούν κάποιοι μικροβιακοί παράγοντες που θα έφερναν νωρίτερα το τέλος της ζωής των ανθικών στελεχών (Εικόνα 27). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 69

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Εικόνα 27: Εικόνες από την 4ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Από αριστερά ο μάρτυρας, τα 100 ppm DICA και τα 200 ppm DICA. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πειράματος δεν παρατηρήθηκε θετική επίδραση στην επιμήκυνση της διάρκειας ζωής των ανθικών στελεχών πικροδάφνης από τα διαλύματα. Ο μάρτυρας είχε σχεδόν την ίδια διάρκεια ζωής με τα ανθικά στελέχη των διαλυμάτων DICA και μεθανόλης συγκεντρώσεων 200 ppm. Ενώ η συγκέντρωση των 100 ppm της μεθανόλης και του DICA μείωσε στατιστικά σημαντικά τη διάρκεια ζωής κατά 2,3 ημέρες σε σχέση με το μάρτυρα (Πίνακας 4). Πίνακας 5: Η διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε ημέρες. Εφαρμογές Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) DICA 100 ppm DICA 200 ppm Μεθανόλη 100 ppm Διάρκεια ζωής 11,6a* 8,7b 11,3a 9,3ab Μεθανόλη 200 ppm 11,7a * Τα γράμματα μετά τους αριθμούς καταδεικνύουν τις στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των μέσων όρων. Οι αριθμοί που ακολουθούνται από το ίδιο γράμμα δεν είναι στατιστικά διαφορετικοί σύμφωνα με το LSD test σε Ρ=0,05. Η κατανάλωση ύδατος από τα ανθικά στελέχη είναι σχεδόν ίδια εκτός της εφαρμογής DICA με συγκέντρωση 100 ppm. Το διάλυμα αυτό ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 70

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) παρουσιάζει θετική στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0,05) σε σχέση με το μάρτυρα και τα υπόλοιπα διαλύματα. Σε αντίθεση η μεθανόλη των 100 ppm τις δύο πρώτες ημέρες παραμένει σταθερή στην απορρόφηση ύδατος και μετά την 2η ημέρα παρουσιάζει κατανάλωση νερού, η οποία είναι σημαντικά μικρότερη σε σχέση με τα υπόλοιπα διαλύματα καθώς, παρουσιάζει αρνητική στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0,05) από την 2η ημέρα έως και την 10ησε σχέση με το μάρτυρα (Διάγραμμα 7α). Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 7: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης, β) Η απορρόφηση διαλύματος σε γπι ανά ημέρα παραμονής στο ανθοδοχείο και ό) η απορρόφηση διαλύματος σε πι! / 9Γνωπού βάρους των ανθικών στελεχών κάθε ημέρα. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 71

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Όσον αφορά, την ανθική κλίμακα τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν πως τα διαλύματα μεθανόλης και του DICA συγκέντρωσης 100 ppm από την 1η ημέρα επέδρασε θετικά στην διατήρηση των είδη ανοικτών ανθέων αλλά και στο άνοιγμα των κλειστών, χωρίς ωστόσο να σημειώνεται στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ=0.05) σε σχέση με το μάρτυρα (Διάγραμμα 8α). Β : Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Ο: Μεθανόλη 200 ppm Τ : Μεθανόλη 100 ppm : DICA 200 ppm Δ: DICA 100 ppm Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 8: α) Ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης ανά ημέρες και β) το νωπό βάρος % εκ του αρχικού νωπού βάρους των ανθικών στελεχών ανά ημέρα. Σύμφωνα με το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών (Διάγραμμα 8β), ο μάρτυρας διατηρεί για τις ημέρες 1-2 και 7-10 την υψηλότερη τιμή νωπού βάρους σε σχέση με τα ανθικά στελέχη που βρίσκονταν στα υπόλοιπα διαλύματα. Το διάλυμα μεθανόλης των 200 ppm διατηρεί μέχρι και την 6η ημέρα σε υψηλό επίπεδο το νωπό του βάρος, ενώ μειώνεται σημαντικά μέχρι ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 72

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) το τέλος της διάρκειας ζωής των ανθικών στελεχών παρουσιάζοντας αρνητική στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0,05) σε σχέση με το μάρτυρα. Αντίστοιχη πορεία είχε και το διάλυμα των 100 ppm DICA. Αρνητική επίδραση με μεγαλύτερη στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0,05) στην διατήρηση του νωπού βάρους παρουσίασε και αυτό το διάλυμα σε σύγκριση με το μάρτυρα (απεσταγμένο νερό), αφού το νωπό βάρος του μειωνόταν κατά τη πάροδο των ημερών με ταχύ ρυθμό (Διάγραμμα 8β). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 73

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 4.5. ΠΕΙΡΑΜΑ 5. Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ DICA, ΤΟΥ ΚΙΤΡΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΘΑΝΟΛΗΣ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΣΑΚΧΑΡΟΖΗ ΣΕ ΑΝΘΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ 4.5.1. Σκοπός Σκοπός του πειράματος ήταν η μελέτη της επίδρασης του αντιμικροβιακού παράγοντα dichloro-isocyanuric acid (DICA), του κιτρικού οξέος και της μεθανόλης σε συνδυασμό με τον παράγοντα ενίσχυσης την σακχαρόζη σε τρεις διαφορετικές θερμοκρασίες (2 C, 5' C και 20 C), στην αύξηση της διατηρησιμότητας ταξιανθιών πικροδάφνης. 4.5.2. Υλικά και Μέθοδοι Για τις ανάγκες του πειράματος χρησιμοποιήθηκαν 5 ανθικά στελέχη (επαναλήψεις) 30-40 cm ανά εφαρμογή (σύνολο 60 στελέχη), τα ανθικά στελέχη παρέμειναν στους θαλάμους των 2C και 5C μόνο για τρεις ημέρες και μετά το πέρας αυτών των ημερών μεταφέρθηκαν στον θάλαμο των 20'C μαζί με τα άλλα, μέχρι το τέλος της διάρκειας της ζωής τους. Οι εφαρμογές που μελετήθηκαν ήταν οι ακόλουθες: Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) DICA 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Κιτρικό οξύ 50 ppm + Σακχαρόζη 2% Μεθανόλη 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Αρχικά έγινε η συλλογή των ανθικών στελεχών αγγελικής, η διαλογή τους και η αφαίρεση των άχρηστων μερών τους. Στη συνέχεια προετοιμάστηκαν τα διαλύματα των 0 (μάρτυρας), 200 ppm του αντιμικροβιακού παράγοντα DICA, των 50 ppm κιτρικού οξέος, των 200 ppm μεθανόλης με την προσθήκη σε καθένα από αυτά σακχαρόζης συγκέντρωσης 2%. Τα παραπάνω διαλύματα δημιουργήθηκαν διαλύοντας την κατάλληλη ποσότητα σε απεσταγμένο νερό. Πριν την τοποθέτηση του εντός των διαλυμάτων, κόπηκε το κάτω μέρος του ανθικού στελέχους (2-3 cm από τη ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 74

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) βάση) μέσα στο νερό και σημειώθηκαν τρία φύλλα όπου παίρνονταν οι μετρήσεις φθορισμού και χλωροφύλλης. Τοποθετήθηκαν ξεχωριστά καθένα ανά 1 ανθοδοχείο στις διάφορες εφαρμογές με τις ουσίες. Το στόμιο του ανθοδοχείου σφραγίστηκε με φύλλο πλαστικού για την αποφυγή της εξάτμισης του νερού. Αφού λοιπόν δημιουργήθηκαν τα διαλύματα τοποθετήθηκαν από 5 επαναλήψεις του κάθε παράγοντα και ενός μάρτυρα σε έναν θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών με θερμοκρασία στους 200 και με έναν μαρκαδόρο σημειώθηκε η θερμοκρασία πάνω στο ανθοδοχείο, άλλες 5 επαναλήψεις του κάθε παράγοντα και ενός μάρτυρα τοποθετήθηκαν σε θάλαμο με θερμοκρασία στους 50 και με τον μαρκαδόρο μαρκάρισμα και τέλος τα υπόλοιπα 5 ανθοδοχεία του κάθε παράγοντα και του μάρτυρα σε θάλαμο με 20. Όλα τα ανθοδοχεία τοποθετήθηκαν στους θαλάμους σε εντελώς τυχαιοποιημένο σχέδιο. Εικόνα 28: Διάλυμα κιτρικού οξέος συγκέντρωσης 50ρρπι στους 20ά, από την πειραματική διαδικασία. Μετά από τρεις ημέρες τα ανθοδοχεία που είχαν τοποθετηθεί στους θαλάμους των 5 και 2 0, μεταφέρθηκαν στον θάλαμο με τα υπόλοιπα (στους20ο). Μετρήσεις λαμβάνονταν κάθε ημέρα από την πρώτη ημέρα τοποθέτησης των ανθέων στα ανθοδοχεία. Εκτιμήθηκαν 1) το νωπό βάρος των ανθέων σε ρη 2) το νωπό βάρος των ανθέων σε ρτ σε σχέση με το αρχικό τους νωπό βάρος σύμφωνα με την εξίσωση :Ν.Β. = (Τ.Β. - Α.Β. / Α.Β.) + 100 όπου {Ν.Β. = Νωπό Βάρος, Α.Β. = Αρχικό Βάρος, Τ.Β. Τελικό Βάρος), 3) η ποσότητα νερού που απορροφάται ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 75

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) από το ανθικό στέλεχος σε ηιι (υδατοκατανάλωση Α.Β.ανθοδοχείου - Τ.Β. ανθοδοχείου), 4) η διάρκεια ζωής των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο σε ημέρες, 5) κλίμακα ανθέων ανά ταξιανθία (ανοιχτά άνθη + κλειστά άνθη - μαραμένα άνθη), 6) η ποσότητα χλωροφύλλης που βρίσκεται στην φυλλική επιφάνεια των ανθέων και 7) το ποσοστό φθορισμού που υπάρχει στα φύλλα των ανθέων. Το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών μετριόνταν με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας σε γραμμάρια. Η ποσότητα του νερού που απορροφήθηκε από το ανθικό στέλεχος μετριόνταν σε γραμμάρια με τη βοήθεια ζυγού ακρίβειας. Η διάρκεια ζωής των ανθέων και του φυλλώματος των ανθικών στελεχών στο ανθοδοχείο μετριόνταν σε ημέρες και ορίστηκε ως η ημέρα κατά την οποία το άνθος είχε μαραθεί, και είχε περισσότερα μαραμένα άνθη απ'ότι ανοικτά (τερματισμός της βιολογικής ζωής του άνθους). Η ποσότητα της χλωροφύλλης μετριόταν με την βοήθεια ενός μηχανήματος μέτρησης χλωροφύλλης (Βραά) και τέλος το επίπεδο φθορισμού μετριόταν με Φθορισμόμετρο. Εικόνα 29: Εικόνα της πειραματικής διαδικασίας. Ανθικό στελέχη πικροδάφνης στον θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 76

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 4.5.3. Αποτελέσματα Σε αυτό το πείραμα παρατηρήθηκε και μελετήθηκε η επίδραση, τριών αντιμικροβιακών παραγόντων σε συνδυασμό με ένα παράγοντα ενίσχυσης, στη διατήρηση ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε ανθοδοχείο. Ακόμα, λήφθησαν μετρήσεις χλωροφύλλης και φθορισμού στα φύλλα των ανθικών στελεχών για να παρατηρήσουμε τις επιπτώσεις που είχαν οι διαφορετικές θερμοκρασίες συντήρησης στα κομμένα άνθη. Εικόνα 30: Εικόνα από την 3ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας. Αριστερά το διάλυμα μεθανόλης στους 20 και δεξιά μεθανόλη στους 50. Κατά τη διάρκεια παραμονής των ανθικών στελεχών πικροδάφνης στους 2 0, η διαφορά στη διατήρηση σε σχέση με τις άλλες δύο θερμοκρασίες, για όλες τις εφαρμογές, ήταν ορατή (Εικόνα 30). Τα ανθικά στελέχη είχαν από την πρώτη ημέρα μικρή κάμψη των βλαστών και τα ανοικτά άνθη τους είχαν υποστεί ελαφριά μάρανση λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας. Σε αντίθεση με τα ανθικά στελέχη που παρέμειναν για τρεις ημέρες στους 5 0 παρατηρήθηκε πως τα άνθη τους ωφελήθηκαν και τα ανθικά στελέχη διατηρήθηκαν σε καλή κατάσταση, χωρίς να σημειώνεται στατιστικά σημαντική διαφορά στη διάρκεια ζωής, σε σχέση με αυτά που παρέμειναν από την αρχή στους 20 0. Δηλαδή, τα ανθικά στελέχη δεν υπέστησαν ζημιές ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 77

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας αλλά τα αποτελέσματα μαρτυρούν πώς δεν επέδρασε η θερμοκρασία στην αύξηση της διάρκειας ζωής τους (Πίνακας 5). Πίνακας 6: Η διάρκεια ζωής ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε διαφορετικά διαλύματα και σε τρεις διαφορετικές θερμοκρασίες συντήρησης. Παράγοντες 1. Θερμοκρασία (0) Διάρκεια ζωής 2 6,5b* 5 10,5a 20 10,0a 2. Εφαρμογές Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) 7,6a Κιτρικό οξύ 50 ppm + 2% Σακχαρόζη 9,8b DICA 200 ppm + 2% Σακχαρόζη 9,0b Μεθανόλη 200 ppm + 2% Σακχαρόζη 9,5b * Τα γράμματα μετά τους αριθμούς καταδεικνύουν τις στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των μέσων όρων. Οι αριθμοί που ακολουθούνται από το ίδιο γράμμα δεν είναι στατιστικά διαφορετικοί σύμφωνα με το LSD test σε Ρ=0,05. 4.5.3.1. Ανθικά στελέχη πικροδάφνης σε θερμοκρασία 20 0. Η κατανάλωση ύδατος, από τα ανθικά στελέχη πικροδάφνης που βρίσκονταν καθ όλη τη διάρκεια της ζωής τους στο θάλαμο με θερμοκρασία αέρος 20 0, ήταν πολύ χαμηλή για το διάλυμα μεθανόλης-σακχαρόζης (Διάγραμμα 9). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 78

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) : Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Ο: Κιτρικό οξύ 50 ppm + Σακχαρόζη 2% Τ : Μεθανόλη 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Δ: Dica 200 ppm + Σακχαρόζη 2% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 9: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης σε θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών (θερμοκρασίας 20 Ο και 12 ωρών φωτός/12 ωρών σκότους) Το διάλυμα αυτό επέδρασε αρνητικά στην απορρόφηση των ανθικών στελεχών. Τα ανθικά στελέχη απορρόφησαν περίπου 5 πιι διαλύματος, έως το τέλος της ζωής τους, σε αντίθεση με αυτά του μάρτυρα που απορρόφησαν περίπου 14 γπι. Σημειώθηκε λοιπόν, αρνητική στατιστική διαφορά (Ρ>0,05) μεταξύ του μάρτυρα και του διαλύματος αυτού. Ακόμα, το διάλυμα Οίοθ - σακχαρόζης παρουσίασε διαφορά στην υδατοκατανάλωση με το απεσταγμένο νερό (Διάγραμμα 9), χωρίς όμως να σημειώνεται στατιστική διαφορά (Ρ=0,05). Επίσης, όσον αφορά την απορρόφηση διαλύματος σε σχέση με το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών πικροδάφνης, παρουσιάζεται στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ>0,05) μεταξύ του διαλύματος μεθανόλης-σακχαρόζης και του μάρτυρα αλλά και με τις υπόλοιπες εφαρμογές (Διάγραμμα 10). Αναλυτικότερα τα φυτά που είχαν τοποθετηθεί στο διάλυμα μεθανόληςσακχαρόζης παρουσιάσαν μειωμένη υδατοκατανάλωση ανά νωπό βάρος σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες εφαρμογές. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 79

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) : Μάρτυρας C b3 < D > >ο ο Η CQ α* ο Η ο σ> ΙΟ >- Ε 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 (απεσταγμένο νερό) Ο: Κιτρικό οξύ 50 ppm + Σακχαρόζη 2% V : Μεθανόλη 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Δ: Dica 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 10: Η απορρόφηση διαλύματος σε ιπι / 0Γνωπού βάρους των ανθικών στελεχών πικροδάφνης (σε θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών με θερμοκρασία 20 0 και 12 ώρες φωτός/12 ώρες σκότους) κάθε ημέρα. Μελετώντας τα αποτελέσματα των μετρήσεων, η απορρόφηση διαλύματος σε σχέση με το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών των υπόλοιπων διαλυμάτων, είναι σχεδόν ίδια με του μάρτυρα (απεσταγμένο νερό). Με μικρή διαφορά του διαλύματος Οίοα-σακχαρόζης, όπου παρουσίασε λίγο μικρότερες τιμές (Διάγραμμα 10). Εικόνα 31: Εικόνες από την 3ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας ανθικών στελεχών στους 200 θερμοκρασίας συντήρησης. Από αριστερά το απεσταγμένο νερό και δεξιά το διάλυμα Οίοβ-σακχαρόζης. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 80

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Όσον αφορά, την ανθική κλίμακα τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν πως το διάλυμα ϋίοθ + Σακχαρόζης από την 4η έως και την 8η ημέρα επέδρασε θετικά στην διατήρηση των ήδη ανοικτών ανθέων αλλά και στο άνοιγμα των κλειστών, χωρίς ωστόσο να σημειώνεται στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ=0.05) με τον μάρτυρα (Διάγραμμα 11α). Σε αντίθεση ο μάρτυρας (το απεσταγμένο νερό) από την αρχή και κυρίως από την 9η ημέρα έως το τέλος της διατήρησης όλων των ανθικών στελεχών σημείωσε στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0,05) σε σχέση με τα διαλύματα δηλαδή, επέδρασε θετικά στη διατηρησιμότητα των ανθικών στελεχών πικροδάφνης. : Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Ο: Κιτρικό οξύ 50 ppm + Σακχαρόζη 2% Τ : Μεθανόλη 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Δ: Dica 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 11: α) Ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης στους 20ά ανά ημέρες και β) το νωπό βάρος % εκ του αρχικού νωπού βάρους των ανθικών στελεχών ανά ημέρα. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 81

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΝ ΤΑΞΙΑΝΘΙΩΝ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΣΤΟ ΑΝΘΟΔΟΧΕΙΟ (ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Σύμφωνα με το διάγραμμα του νωπού βάρους των ανθικών στελεχών, το διάλυμα μεθανόλης και σακχαρόζης διατηρεί τις δύο πρώτες ημέρες και τις τρεις τελευταίες την υψηλότερη τιμή νωπού βάρους σε σχέση με τα ανθικά στελέχη που βρίσκονταν στα λοιπά διαλύματα. Το νωπό βάρος των ανθέων στο απεσταγμένο νερό (μάρτυρας) σύμφωνα με τις μετρήσεις διατηρεί τις χαμηλότερες τιμές με την πάροδο των ημερών σημειώνοντας αρνητική (Ρ>0,05) στατιστική διαφορά με τα διαλύματα (Διάγραμμα 11 β). 4.5.3.2. Ανθικά στελέχη πικροδάφνης σε θερμοκρασία 5 C. Εικόνα 32:Εικόνες από την 3ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας, ανθικά στελέχη πικροδάφνης μετά την αφαίρεσή τους από τον θάλαμο με τους 50 θερμοκρασίας συντήρησης. Αριστερά ο μάρτυρας και δεξιά το διάλυμα μεθανόλης-σακχαρόζης. Μελετώντας τα αποτελέσματα των μετρήσεων που αφορούσαν την απορρόφηση διαλύματος από τα ανθικά στελέχη πικροδάφνης, που βρίσκονταν αρχικά σε θάλαμο με 5 0 και στη συνέχεια στους 20 0 θερμοκρασίας συντήρησης, παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά μεταξύ του μάρτυρα και των υπολοίπων εφαρμογών. Ο μάρτυρας διατήρησε τις υψηλότερες τιμές όλες τις ημέρες του πειράματος. Δηλαδή, το απεσταγμένο νερό επέδρασε θετικά (αύξησε) στην υδατοκατανάλωση, υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες συντήρησης, σημειώνοντας στατιστικά σημαντική ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 82

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) διαφορά (Ρ<0,05) μεταξύ του διαλύματος ϋίοθ, που είχε τις χαμηλότερες τιμές (Διάγραμμα 12α). Τα ίδια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν όσον αφορά στην απορρόφηση διαλύματος σε σχέση με το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών πικροδάφνης (Διάγραμμα 12β). : Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Ο: Κιτρικό οξύ 50 ppm + Σακχαρόζη 2% Τ : Μεθανόλη 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Δ: Dica 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 12: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης (αρχικά στους 5 ά και στη συνέχεια στους 20 Ο θερμοκρασίας συντήρησης και 12 ώρες φωτός/12 ώρες σκότους), β) Η απορρόφηση διαλύματος σε πιι ανά ημέρα παραμονής στο ανθοδοχείο και ό) η απορρόφηση διαλύματος σε γπι^ γ νωπού βάρους των ανθικών στελεχών κάθε ημέρα. Όσον αφορά, την ανθική κλίμακα τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν πως το απεσταγμένο νερό επέδρασε θετικά στην διατήρηση των ήδη ανοικτών ανθέων αλλά και στο άνοιγμα των κλειστών, όπου από την πρώτη ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 83

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) (1) έως και την πέμπτη (5) ημέρα η διατήρηση των ανθικών στελεχών ήταν σταθερή και σημείωσε στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0.05) με τις υπόλοιπες εφαρμογές (Διάγραμμα 13α). Σύμφωνα με το διάγραμμα του νωπού βάρους των ανθικών στελεχών, ο μάρτυρας διατηρεί για τις ημέρες 1 έως 6 την υψηλότερη τιμή νωπού βάρους σε σχέση με τα ανθικά στελέχη που βρίσκονταν στα διαλύματα. Το νωπό βάρος των ανθέων στα διαλύματα μειώνεται ταχύτερα με την πάροδο του χρόνου και εντονότερα των ανθικών στελεχών στα οποία εφαρμόστηκε το διάλυμα μεθανόλης- σακχαρόζης (Διάγραμμα 13β). σ : Μάρτυρας (απεσταγμένο νερό) Ο: Κιτρικό οξύ 50 ppm + Σακχαρόζη 2% Τ : Μεθανόλη 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Δ: Dica 200 ppm + Σακχαρόζη 2% Διάγραμμα 13: α) Ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης στους 50 ανά ημέρες και β) το νωπό βάρος % εκ του αρχικού νωπού βάρους των ανθικών στελεχών ανά ημέρα. ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 84

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) 4.5.3.3. Ανθικά στελέχη πικροδάφνης σε θερμοκρασία 2 0. Εικόνα 33: Εικόνες από την 3ηημέρα της πειραματικής διαδικασίας ανθικών στελεχών πικροδάφνης στους 20 θερμοκρασίας συντήρησης. Από αριστερά το διάλυμα κιτρικού-σακχαρόζης, Οίεβ-σακχαρόζης και μεθανόλης-σακχαρόζης. Σύμφωνα με το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών, το διάλυμα κιτρικού οξέος και σακχαρόζης διατηρεί για τις ημέρες 1η εως 5η την υψηλότερη τιμή του σε σχέση με τα ανθικά στελέχη που βρίσκονταν στα υπόλοιπα διαλύματα. Το διάλυμα ϋίθ8 - σακχαρόζης από τις πρώτες ημέρες έχει τις μικρότερες τιμές νωπού βάρους και παρουσιάζει αρνητική στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ>0,05) στην διατήρηση του νωπού βάρους τους (Διάγραμμα 14α). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 85

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Διάγραμμα 14: α) το νωπό βάρος % εκ του αρχικού νωπού βάρους των ανθικών στελεχών ανά ημέρα και β) ανθική κλίμακα στελεχών πικροδάφνης στους 20 ανά ημέρες. Όσον αφορά, την ανθική κλίμακα τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν πως το διάλυμα κιτρικού οξέος και σακχαρόζης από την 1η έως και την 7η ημέρα επέδρασε θετικά στην διατήρηση των είδη ανοικτών ανθέων, αλλά και στο άνοιγμα των κλειστών και σημείωσε στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0.05) με τις υπόλοιπες εφαρμογές (Διάγραμμα 14β). Σε αντίθεση με το απεσταγμένο νερό (ο μάρτυρας) στη συγκεκριμένη θερμοκρασία συντήρησης (2 Ό) επέδρασε αρνητικά στη διατηρησιμότητα των ανθικών στελεχών πικροδάφνης (Διάγραμμα 14β). ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 86

(ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ) Χρόνος (ημέρες) Διάγραμμα 15: Υδατοκατανάλωση ανθικών στελεχών πικροδάφνης αρχικά στους 20 θερμοκρασίας συντήρησης και στη συνέχεια στους 20 Ο. α) η απορρόφηση διαλύματος σε γπι ανά ημέρα παραμονής στο ανθοδοχείο και β) η απορρόφηση διαλύματος σε γπι^ γ νωπού βάρους των ανθικών στελεχών κάθε ημέρα. Τα αποτελέσματα του πειράματος υδατοκατανάλωσης δεν παρουσίασαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των εφαρμογών. Κατά τη διάρκεια της παραμονής των ανθικών στελεχών πικροδάφνης στο θάλαμο συντήρησης σε θερμοκρασία 3 0, παρατηρήθηκε ο αναμενόμενος ρυθμός αύξησης της υδατοκατανάλωσης χωρίς να σημειωθεί στατιστικά σημαντική διαφορά. Μετά την τοποθέτηση τους σε θάλαμο θερμοκρασίας 20 παρατηρήθηκε αύξηση στο ρυθμό υδατοκατανάλωσης στην περίπτωση του διαλύματος μεθανόλης-σακχαρόζης μετά την πέμπτη ημέρα. Σύμφωνα με την κατανάλωση ύδατος σε σχέση με το νωπό βάρος των ανθικών στελεχών τα αποτελέσματα που μελετήθηκαν δεν απέδωσαν ΑΝΔΡΙΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ 87