: ΔΙΚΤΥΑ, ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η Χονδρεμπορική Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ελλάδα, Προκλήσεις και Εξέλιξη Μιχάλης Ε. Φιλίππου Διευθυντής Κλάδου Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού ΔΕΣΜΗΕ Α.Ε. 1
Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΑΓΟΡΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΑΔΙ ΣΔΙ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗΣ ΡΑΕ ΑΓΟΡΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΠΙ ΤΩΝ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΕΩΝ ΧΟΝΔΡΕΜΠΟΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΛΙΑΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΔΕΣΜΗΕ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ 2
Αγορά Εξασφάλισης Ισχύος (Capacity Assurance Market) Οι Προμηθευτές υποχρεούται να εξασφαλίζουν Συμβάσεις Διαθεσιμότητας Ισχύος (ΣΔΙ) με τους Παραγωγούς ικανές να ικανοποιούν τα φορτία των πελατών τους επαυξημένα κατά ένα ποσό εφεδρείας. Οι Παραγωγοί για να συνάψουν ΣΔΙ με τους Προμηθευτές υποχρεούνται να κατέχουν την απαραίτητη εγκαταστημένη ισχύ που αποδεικνύεται με την κατοχή Αποδεικτικών Διαθεσιμότητας Ισχύος (ΑΔΙ) γιαναπαρέχουντηνσυμβατική ισχύ. 3
Αγορά Εξασφάλισης Ισχύος (Capacity Assurance Market) Μέσω των Συμβάσεων Διαθεσιμότητας Ισχύος (ΣΔΙ) οι Προμηθευτές εκτός από την σύμβαση ισχύος έχουν την δυνατότητα να συνάψουν και σύμβαση διαφορών με τους Παραγωγούς έτσι ώστε να εξασφαλίσουν ικανοποιητική για αυτούς τιμή πλαφόν αγοράς ενέργειας από την χονδρεμπορική, στοιχείο απαραίτητο για την πολιτική πωλήσεων που θα ακολουθήσουν. Συμβόλαια Διαθεσιμότητας Ισχύος: Contract Price (Monthly) = Premium (Capacity Payment) + Strike (Contract of Difference) 4
Αγορά δικαιωμάτων επί των διασυνδέσεων Πρωτεύουσα Αγορά Δικαιωμάτων. Ετήσιες Δημοπρασίες Μηνιαίες Δημοπρασίες Ημερήσιες Δημοπρασίες Δευτερεύουσα Αγορά Δικαιωμάτων Μεταφορά Δικαιωμάτων Επαναπώληση Δικαιωμάτων 5
Χονδρεμπορική Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός την προηγούμενη Ex Ante ημέρα. Ημερήσια Εκκαθάριση Αγοράς Ενέργειας την προηγούμενη ημέρα. Real Time Πρόγραμμα Κατανομής και Κατανομή των Μονάδων σε πραγματικό χρόνο. Εκ των υστέρων υπολογισμός της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων. Ex Post Ημερήσια Εκκαθάριση Αποκλίσεων Αγοράς Ενέργειας Μηνιαία Εκκαθάριση Αγοράς Επικουρικών Υπηρεσιών 6 (Εφεδρειών)
Σύγκριση ετήσιων μέσων όρων τιμών ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΤΗΣΙΩΝ ΜΕΣΩΝ ΤΙΜΩΝ ΕΞΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ EURO/MWH YEAR GREECE ITALY FRANCE GERMANY SPAIN SCANDINAVIAN Ex Post SMP IPEX PowerNext EEX OMEL Nord Pool 2008 87,17 86,96 69,18 65,80 64,45 44,74 2007 64,93 70,99 40,88 37,99 39,35 27,93 2006 64,12 74,75 49,29 50,78 49,29 48,59 7 Source: www.mercatoelettrico.org
Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός (ΗΕΠ) την προηγούμενη ημέρα: 1o Θέμα προς περεταίρω διερεύνηση: Πρόγραμμα Εκκινήσεων / Κρατήσεων Μονάδων (Unit Commitment) Το Θέμα: Η 24 η βελτιστοποίηση στον ΗΕΠ δεν είναι δυνατόν να ικανοποιεί περιορισμούς όπως είναι για μία θερμική μονάδα ο μέγιστος ετήσιος αριθμός εκκινήσεων / κρατήσεων. 8
Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός (ΗΕΠ) την προηγούμενη ημέρα: 1o Θέμα προς περεταίρω διερεύνηση: Πρόγραμμα Εκκινήσεων / Κρατήσεων Μονάδων (Unit Commitment) Η εφαρμογή μεσοπρόθεσμου (εβδομαδιαίου) Προγράμματος Εκκινήσεων / Κρατήσεων των Μονάδων (Medium Term Unit Commitment, MTUC) αντιμετωπίζει το θέμα. Αυτή η λύση όμως προϋποθέτει την εφαρμογή αντίστοιχων μεσοπρόθεσμων Προσφορών Έγχυσης με συνέπεια την απώλεια της ευελιξίας των μονάδων αυτών στην αγορά. 9
Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός την προηγούμενη ημέρα: 1o Θέμα προς περεταίρω διερεύνηση: Πρόγραμμα Εκκινήσεων / Κρατήσεων Μονάδων (Unit Commitment) Σχήμα 1: Αλληλουχία DAS / MTUC D-1 D D+1 D+2 D+3 D+4 D+5 D+6 D+7 DAS MTUC DAS MTUC DAS MTUC 10 DAS MTUC
Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός την προηγούμενη ημέρα: 2o Θέμα προς περεταίρω διερεύνηση: Ορισμός Οριακής Τιμής Ενέργειας στον ΗΕΠ Το θέμα: Η συν-βελτιστοποίηση κόστους ενέργειας και επικουρικών υπηρεσιών στον ΗΕΠ έχει ως αποτέλεσμα η Οριακή Τιμή Ενέργειας στον ΗΕΠ να μην αντανακλά αποκλειστικά το κόστος ενέργειας. 11
Ημερήσιος Ενεργειακός Προγραμματισμός την προηγούμενη ημέρα: 2o Θέμα προς περεταίρω διερεύνηση: Ορισμός Οριακής Τιμής Ενέργειας στον ΗΕΠ 12 Με διπλή επίλυση του ΗΕΠ: πρώτη επίλυση για τον προγραμματισμό των μονάδων ( Scheduling Run ) και δεύτερη επίλυση για τον ορισμό των Οριακών Τιμών ( Pricing Run ) είναι δυνατόν οι Οριακές Τιμές να αντανακλούν αποκλειστικά το κόστος ενέργειας. Ο προγραμματισμός των μονάδων (primal solution) καθορίζεται από το Scheduling Run ενώ οι Οριακές Τιμές Συστήματος (dual solution) καθορίζονται από το Pricing Run.
Εκ των υστέρων υπολογισμός της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων 1o Θέμα προς περεταίρω διερεύνηση: Οι διαθεσιμότητες των μονάδων και ο υπολογισμός της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων. Το θέμα: Ο προσδιορισμός της διαθεσιμότητας μίας μονάδας σε πραγματικό χρόνο δεν είναι δυνατόν να είναι ακριβής, ενώ ο ρόλος της είναι καθοριστικός στον υπολογισμό της εκ των υστέρων Οριακής Τιμής Αποκλίσεων. 13
Εκ των υστέρων υπολογισμός της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων 1o Θέμα προς περεταίρω διερεύνηση: Οι διαθεσιμότητες των μονάδων και ο υπολογισμός της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων. Ο υπολογισμός της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων σε πραγματικό χρόνο από την πραγματική φόρτιση των μονάδων θα απέδιδε πιστότερα το κόστος απόκλισης. 14
Εκ των υστέρων υπολογισμός της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων 1o Θέμα προς περεταίρω διερεύνηση: Οι διαθεσιμότητες των μονάδων και ο υπολογισμός της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων. Ο υπολογισμός της Οριακής Τιμής Αποκλίσεων σε πραγματικό χρόνο θα ήταν δυνατόν να υπολογίζεται ανά Περίοδο Κατανομής κατά την διαδικασία της εκκαθάρισης ως η μεσοσταθμική τιμή των τιμών των ανά πεντάλεπτο επιλύσεων για την έκδοση Εντολών Κατανομής (Real Time Dispatch, RTD). 15
5min SMP Calculation SMP g,z z z z P PMP P PMP P PMP z P PMP Gg z imp,z imp z exp, z NPLoad exp z load,z load z 16
Μηνιαία Εκκαθάριση Αγοράς Επικουρικών Υπηρεσιών (Εφεδρειών): Θέματα προς περεταίρω διερεύνηση: Ποσότητες και Τιμές πρέπει να υπολογίζονται στην ίδια βέλτιστη επίλυση - Προηγούμενη Ημέρα (Ex Ante D-1) ΗΕΠ Επικουρικές Υπηρεσίες: Ποσότητες και Τιμές θα πρέπει να είναι ενδεικτικές. Ημέρα Κατανομής- Πραγματικός Χρόνος (Dispatch Day- Real Time) Από το πλέον επίκαιρο Πρόγραμμα Κατανομής: Θα πρέπει να ορίζονται οι Ποσότητες και οι Τιμές για Πρωτεύουσα και Τριτεύουσα. Από το Πρόγραμμα Έκδοσης Εντολών σε Πραγματικό Χρόνο (RTD / 5 min) Θα πρέπει να ορίζονται οι Ποσότητες και οι Τιμές για Δευτερεύουσα. 17 Η Εκκαθάριση όλων των Επικουρικών είναι εφικτή σε ημερήσια ή μηνιαία βάση.
Η Χονδρεμπορική Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ελλάδα, Προκλήσεις και Εξέλιξη Τέλος 18