Μικρομεςαίεσ Επιχειριςεισ: Ζρευνα Συγκυρίασ

Μικρομεςαίεσ Επιχειριςεισ: Ζρευνα Συγκυρίασ Ιοφλιοσ 2012 Παφλοσ Μυλωνάσ Γενικόσ Διευιυντθσ Στρατηγικθσ και Δραςτηριοτθτων Εξωτερικοφ Chief Economist Ανδρζασ Ακαναςόπουλοσ Γενικόσ Διευιυντθσ Λιανικθσ Τραπεζικθσ 0

Σκοπόσ ζρευνασ Αν και οι ΜμΕ (με κφκλο εργαςιϊν μζχρι 10 εκατ.) αποτελοφν ζνα νευραλγικό κομμάτι του ελλθνικοφ τομζα επιχειριςεων, οι γνϊςεισ μασ για τθ διάρκρωςθ και τθ δυναμικι τουσ είναι περιοριςμζνεσ. Το εγχείρθμα τθσ ΕΤΕ ςτοχεφει να καλφψει μζροσ αυτοφ του κενοφ. Η ζρευνα κα διενεργείται δφο φορζσ το χρόνο ςε δείγμα ςχεδόν 1.000 εταιρειϊν και βαςίηεται ςτα πρότυπα των εναρμονιςμζνων ερωτθματολογίων τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ και του ΟΟΣΑ. Κφριοσ ςκοπόσ αυτισ τθσ πρωτοβουλίασ είναι θ διαχρονικι παρακολοφκθςθ τθσ κατάςταςθσ και των αναγκϊν των ΜμΕ ϊςτε ςταδιακά να αποκτιςουμε μια ολοκλθρωμζνθ εικόνα τθσ πορείασ τουσ. Η ςυςτθματικι απεικόνιςθ τθσ ςυμπεριφοράσ των ΜμΕ, ςε ςυνδυαςμό με τθν καταςκευι για πρϊτθ φορά δείκτθ εμπιςτοςφνθσ για τισ ελλθνικζσ ΜμΕ, κα μασ επιτρζψει να αποτυπϊςουμε τισ ςθμαντικζσ μεταβολζσ που διενεργοφνται ςτθ ςχετικι κζςθ των ΜμΕ ςτον εταιρικό τομζα, ενϊ παράλλθλα κα αποτελζςει εργαλείο ςφγκριςθσ με αντίςτοιχεσ επιχειριςεισ ςτθν Ευρϊπθ. Σε αυτι τθ φάςθ τθσ ζρευνασ, θ διαςτρωματικι ςφγκριςθ των δεικτϊν προςφζρει χριςιμα ςυμπεράςματα όςον αφορά τισ δυνατότθτεσ ανάπτυξθσ, τισ εγγενείσ προκλιςεισ των ΜμΕ κακϊσ και τισ ενδεδειγμζνεσ κατευκφνςεισ πολιτικισ. 1

Τοποκζτθςθ των ΜμΕ ςτθν αγορά Μελζτθ τθσ ΕΤΕ Σφνοψθ ςυμπεραςμάτων και προοπτικζσ 2

% κφκλου εργαςιϊν εκατ. Οι ΜμΕ ςε Ελλάδα και Ευρϊπθ Ο τομζασ επιχειριςεων ςτθν Ελλάδα είναι ζντονα κατακερματιςμζνοσ κακϊσ κυριαρχείται από πολφ μικρζσ επιχειριςεισ 80% 60% 40% 20% 0% Μερίδιο ΜμΕ ςτον Τομζα Επιχειριςεων 34% 19% 69% 58% 68% 61% 60% 49% 46% 40% 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Μεςο μζγεκοσ ΜμΕ (κφκλοσ εργαςιϊν ανά επιχείρθςθ) 0,2 0,6 0,1 0,2 0,3 0,6 0,1 0,3 0,2 0,4 Ρθγι: Eurostat Ελλάδα Ευρϊπθ (27) Ρθγι: Eurostat Ελλάδα Ευρϊπθ (27) 3

Ο χάρτθσ των ΜμΕ: Εταιρείεσ και ατομικζσ επιχειριςεισ Οι ςχεδόν 750.000 ΜμΕ ςτθν Ελλάδα ςυνειςφζρουν ετθςίωσ κφκλο εργαςιϊν τθσ τάξθσ των 150 δισ (το ½ αυτοφ παράγεται από εταιρείεσ μεςαίου μεγζκουσ) Αρικμόσ ΜμΕ 747,800 εταιρείεσ Ατομικζσ επιχειριςεισ 79% Εταιρείεσ 21% Μικρζσ Μεςαίεσ Μικρζσ Μεςαίεσ 78% 1% 18% 3% Κφκλοσ Εργαςιϊν ΜμΕ 150 δις. Ατομικζσ επιχειριςεισ 38% Εταιρείεσ 62% Μικρζσ Μεςαίεσ Μικρζσ Μεςαίεσ 32% 6% 18% 44% 4

(0-0,1] (0,1-0,5] (0,5-1] (1-2,5] (2,5-5] (5-10] (10-50] >50 αποςβζςεισ (% κφκλου εργαςιϊν) Τα κεμελιϊδθ μεγζκθ και οι βαςικοί χρθματοοικονομικοί δείκτεσ Οι μικρζσ εταιρείεσ παρουςιάηουν εντονότερα χρθματοοικονομικά προβλιματα κυρίωσ λόγω ςθμαντικϊν αντιοικονομιϊν κλίμακασ Χρθμ/κοί δείκτεσ 2010 ανά τάξθ μεγζκουσ εταιρειϊν Μικρζσ Μεςαίεσ Μεγάλεσ ROE -5,9% -2,5% -3,4% ROA -2,8% -1,1% -1,1% Ρερ. Κακ. Κζρδουσ -13,6% -2,0% -1,7% Ρερ. Λειτ. Κζρδουσ 7,5% 6,2% 5,1% Ξζνα/Ίδια Κεφάλαια 1,11 1,27 2,11 Δάνεια/Ρωλιςεισ 150% 59% 68% Κάλυψθ Τόκων -0,9 0,6-0,1 20% 15% 10% 5% 0% Δαπάνεσ αποςβζςεων ανά τάξθ μεγζκουσ εταιρειϊν ΜμΕ Μεγάλεσ Ταχφτ. Κυκλοφ. Ενεργ. 0,21 0,57 0,70 Γενικι ευςτότθτα 1,23 1,32 1,17 Απαιτιςεισ/Ρωλιςεισ 98% 53% 41% Εμπορ. Κφκλοσ (μινεσ) 9,1 4,6 3,9 Ρθγι: ICAP Ρθγι: ICAP (Μ.Ο. 2008-2010) Τάξθ κφκλου εργαςιϊν ( εκατ.) 5

Η πορεία τα τελευταία χρόνια και μια ςφγκριςθ με τισ ευρωπαϊκεσ ΜμΕ Οι μικρζσ εταιρείεσ ςθμείωςαν εντονότερθ πτϊςθ τα τελευταία χρόνια Οι ευρωπαϊκζσ ΜμΕ είναι πιο κερδοφόρεσ και πιο αποτελεςματικζσ ςε ςχζςθ με τισ ελλθνικζσ υκμόσ ανάπτυξθσ κφκλου εργαςιϊν 20% 10% 0% -10% -20% -30% 2007 2008 2009 2010 2011 Ρθγι: ICAP 10% Ρερικϊριο Μικρζσ κακαροφ Μεςαίεσκζρδουσ Μεγάλεσ 0% -10% -20% -30% 2007 2008 2009 2010 2011 Ρθγι: ICAP Μικρζσ Μεςαίεσ Μεγάλεσ Χρθμ/κοί δείκτεσ ΜμΕ 2010 Ελλάδα Ευρϊπθ ROE -3,4% 8,3% ROA -1,5% 3,6% Ρερ. Κακ. Κζρδουσ -3,2% 4,8% Ρερ. Λειτ. Κζρδουσ 6,3% 4,4% Ξζνα/Ίδια Κεφάλαια 1,23 1,25 Δάνεια/Ρωλιςεισ 69% 46% Κάλυψθ Τόκων 0,3 2,7 Ταχφτ. Κυκλοφ. Ενεργ. 0,47 0,61 Γενικι ευςτότθτα 1,29 1,57 Απαιτιςεισ/Ρωλιςεισ 58% 40% Εμπορ. Κφκλοσ (μινεσ) 5,2 5,1 Ρθγι: ICAP, BACH 6

Σφνκεςθ Υποχρεϊςεων 2010 Μεταβολι ςυνειςφοράσ ςτο πακθτικό Το ςυναλλακτικό κφκλωμα των ΜμΕ Κακϊσ οι πιςτϊςεισ από προμθκευτζσ αποτελοφν ςθμαντικι πθγι χρθματοδότθςθσ για τισ ελλθνικζσ ΜμΕ ο περιοριςμόσ τθσ παροχισ πιςτϊςεων από προμθκευτζσ και θ δυςκολία εφρεςθσ ιδίων κεφαλαίων δθμιουργοφν ςθμαντικό κενό ρευςτότθτασ 100% 80% 60% 40% 20% 0% Ρθγι: ICAP, BACH Εξωτερικζσ πθγζσ χρθματοδότθςθσ περιουςιακϊν ςτοιχείων ΜμΕ 18% 18% 59% 67% 23% 16% Ελλάδα Ρρομθκευτζσ Λοιποί πιςτωτζσ Ευρϊπθ Δανειςμόσ Μεταβολι πθγϊν χρθματοδότθςθσ περιουςιακϊν ςτοιχείων (2006-2011) 8% 4% 0% -4% -8% Ρθγι: ICAP 7% 3% -1% -6% ΜμΕ Μεγάλεσ Ρρομθκευτζσ Λοιποί πιςτωτζσ Δανειςμόσ Ίδια κεφάλαια 7

Τοποκζτθςθ των ΜμΕ ςτθν αγορά Μελζτθ τθσ ΕΤΕ Σφνοψθ ςυμπεραςμάτων και προοπτικζσ 8

Μεκοδολογία Μελζτθσ Στοχεφοντασ ςτθν παρακολοφκθςθ τθσ κατάςταςθσ και των αναγκϊν των ΜμΕ, διενεργικθκε ζρευνα που αποτυπϊνει τθ ςυμπεριφορά και τισ ςτρατθγικζσ τουσ, ενϊ παράλλθλα καταςκευάςτθκε για πρϊτθ φορά δείκτθσ εμπιςτοςφνθσ για τισ ελλθνικζσ ΜμΕ. Η μεκοδολογία τθσ ζρευνασ βαςίηεται ςτα πρότυπα τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ και του ΟΟΣΑ, ζτςι ϊςτε (i) να επιτυγχάνεται θ υψθλότερθ δυνατι αξιοπιςτία και (ii) να διαςφαλίηεται θ ςυγκριςιμότθτα με δείκτεσ για το ςφνολο τθσ οικονομίασ ςτθν Ελλάδα και ςτθν Ευρϊπθ. Μζςω διαςτρωματικισ δειγματολθψίασ, επιλζχκθκαν 960 εταιρείεσ βάςει μεγζκουσ και κλάδου. Η ςτάκμιςθ ζγινε βάςει τθσ ςυμμετοχισ κάκε υποκατθγορίασ ςτο ςυνολικό κφκλο εργαςιϊν. Η ζρευνα κα διενεργείται κάκε εξάμθνο ϊςτε να καταγράφει τθ διαχρονικι πορεία των ΜμΕ. Κατανομι αρικμοφ εταιρειϊν δείγματοσ Τάξθ κφκλου εργαςιϊν ( εκατ.) Βιομθχανία Εμπόριο Υπθρεςιεσ Καταςκευζσ ΣΥΝΟΛΟ (0-0,1] 40 40 40 40 160 ( 0,1-0,5] 40 40 40 40 160 ( 0,5-1] 40 40 40 40 160 (1-2,5] 40 40 40 40 160 (2,5-5] 40 40 40 40 160 (5 10] 40 40 40 40 160 ΣΥΝΟΛΟ 240 240 240 240 960 9

% τομζα ΜμΕ Ημζρεσ Η επίδραςθ τθσ κρίςθσ Οι επιχειριςεισ ςτρζφονται ςταδιακά ςε διαρκρωτικά μζτρα ζναντι τθσ κρίςθσ Η ζλλειψθ ρευςτότθτασ αποτελεί ςθμαντικό πρόβλθμα για το 40% των ΜμΕ (με τθ χρονικι απόκλιςθ μεταξφ είςπραξθσ απαιτιςεων και πλθρωμισ προμθκευτϊν να ζχει αυξθκεί κατά 1 μινα τθν τελευταία διετία) Ενζργειεσ αντιμετϊπιςθσ τθσ κρίςθσ ευςτότθτα 50% 40% 30% 20% 10% 0% 44% 41% 43% 34% 18% 13% 9% 5% 1% 1% 2009Η2* 2010Η1* 2011Η1* 2011Η2* 2012Η1 Απολφςεισ Κλείςιμο καταςτιματοσ 100 80 60 40 20 0 86 96 Ημζρεσ Απαιτιςεων 2010Η1 74 58 Ημζρεσ Ρρομθκευτϊν 2012Η1 10

% τομζα ΜμΕ Επενδφςεισ και ςτρατθγικζσ επιλογζσ Παρατθρείται ςτροφι των επενδφςεων προσ νζεσ αγορζσ και καινοτομικά προϊόντα Ίδια κεφάλαια και κζρδθ περιορίηονται ωσ πθγζσ χρθματοδότθςθσ ςθμαντικι ςτιριξθ από επιδοτιςεισ και δανειςμό Νζεσ αγορζσ/προϊόντα Εξοπλιςμόσ Υποδομζσ Επαγγελμ. ςτζγθ Καμία Επζνδυςθ Τφποσ επενδφςεων 20% 27% 11% 7% 22% 30% 42% 44% 55% 59% 60% 40% 20% 0% 51% Χρθματοδότθςθ επενδφςεων 43% 42% 40% 40% 28% 15% 23% Ρροθγοφμενθ 5ετια 0% 20% 40% 60% 80% % τομζα ΜμΕ Επόμενθ 2ετία Ίδια κεφάλαια Δάνεια Κζρδθ Επιδοτιςεισ Ρροθγοφμενθ 5ετια Επόμενθ 2ετία 11

Διαφοροποιιςεισ ανά μζγεκοσ Χρθματοδότθςθ μελλοντικϊν επενδφςεων μζςω Ι.Κ. Μείωςθ επενδφςεων επόμενου 6μινου Ριεςτικότερο πρόβλθμα θ χρθματοδότθςθ Μεςαίεσ Επίδραςθ μεγζκουσ ςτθν κατάςταςθ των εταιρειϊν Στόχοσ επιβίωςθσ Ρραγματοποίθςθ επενδφςεων Ζντονο πρόβλθμα ρευςτοτθτασ Δραςτθριότθτα ςτο εξωτερικό Μικρζσ 28% 45% 17% 30% 24% 35% 54% 50% 36% 36% 24% 55% 86% 69% 0% 50% 100% % τομζα ΜμΕ 0-10 -20-30 -40-50 -60 Ο δείκτθσ εμπιςτοςφνθσ αποτυπϊνει τθν πιο ευάλωτθ κζςθ των μικρϊν επιχειριςεων. Οι μεςαίεσ επιχειριςεισ εντοπίηουν ωσ βαςικό τουσ πρόβλθμα τθν τρζχουςα περίοδο τθν πρόςβαςθ ςε κεφάλαια (κυρίωσ λόγω υψθλότερων επενδυτικϊν αναγκϊν). -50 Δείκτθσ Εμπιςτοςφνθσ -45-39 -33-26 -17 (0-0,1] ( 0,1-0,5] ( 0,5-1] (1-2,5] (2,5-5] (5-10] Τάξθ κφκλου εργαςιϊν (εκατ. ) 12

Διαφοροποιιςεισ ανά κλάδο: Βιομθχανία Επίδραςθ εξαγωγικισ δραςτθριότθτασ ςτθ βιομθχανία Στόχοσ επιβίωςθσ Ρρόκεςθ μελλοντικϊν επενδφςεων Ζντονο πρόβλθμα ρευςτοτθτασ Ρρόβλθμα υπερδανειςμοφ Δανειςμζνεσ εταιρείεσ Μελλοντικζσ επενδφςεισ με δάνειο Μελλοντικζσ επενδφςεισ ςε νζεσ αγορζσ/προϊόντα 15% 25% 34% 46% 29% 39% 44% 52% 61% 79% 67% 78% 73% 69% 0% 20% 40% 60% 80% % τομζα ΜμΕ Βιομθχανίασ Η βιομθχανία είναι ο κλάδοσ με τον πιο αναπτυξιακό ςτόχο. Η κετικι αυτι εικόνα κρφβει ζναν κλάδο δφο ταχυτιτων: 0-10 -20-30 -40 τισ εξαγωγικζσ και τισ μθ εξαγωγικζσ βιομθχανίεσ. Δείκτθσ Εμπιςτοςφνθσ Βιομθχανίασ -17 Εξαγωγικζσ -33 Μθ Εξαγωγικζσ Εξαγωγικζσ Μθ Εξαγωγικζσ 13

Διαφοροποιιςεισ ανά κλάδο: Εμπόριο Ρρόκεςθ μελλοντικϊν επενδφςεων Ζντονο πρόβλθμα ρευςτοτθτασ Ρρόβλθμα υπερδανειςμοφ Δραςτθριότθτα ςτο εξωτερικό Μελλοντικζσ επενδφςεισ με δάνειο Κακυςτζρθςθ πλθρωμϊν Διαφορζσ ανά μορφι εμπορίου Στόχοσ επιβίωςθσ 17% 13% 23% 25% 37% 40% 38% 45% 53% 44% 40% 67% 68% 66% 0% 20% 40% 60% 80% % τομζα ΜμΕ Εμπορίου Χονδρεμπόριο Λιανεμπόριο Εμπόριο Αυτοκινιτων Ο κλάδοσ του εμπορίου εμφανίηεται ςθμαντικά ανομοιογενισ: 0-10 -20-30 -40-50 Το χονδρεμπόριο βρίςκεται ςε ςχετικά ευνοϊκι κζςθ Το λιανικό εμπόριο πλιττεται όςον αφορά τθ ρευςτότθτα και ηιτθςθ Το εμπόριο αυτοκινιτων εμφανίηεται υπερδανειςμζνο Δείκτθσ Εμπιςτοςφνθσ Εμπορίου -46 Λιανεμπόριο -44 Εμπόριο Αυτοκινιτων -34 Χονδρεμπόριο 14

Διαφοροποιιςεισ ανά κλάδο: Υπθρεςίεσ Ρρόκεςθ μελλοντικϊν επενδφςεων Διαφορζσ ανά τομζα υπθρεςιϊν Στόχοσ επιβίωςθσ Ζντονο πρόβλθμα ρευςτοτθτασ Ρρόβλθμα υπερδανειςμοφ Δραςτθριότθτα ςτο εξωτερικό 3% 18% 28% 28% 33% 46% 79% 69% 60% 68% 0% 20% 40% 60% 80% % τομζα ΜμΕ Υπθρεςιϊν 0-10 -20-30 -40-50 -60-70 Μζςα ςτον κλάδο των υπθρεςιϊν, ξεχωρίηουν δφο τομείσ: Οι ελεφκεροι επαγγελματίεσ είναι ο μόνοσ τομζασ που διατθρεί ςτόχο ανάπτυξθσ ςτισ αρχζσ του 2012. Ο τομζασ των εςτιατορίων αντιμετωπίηει ζντονα προβλιματα υπερδανειςμοφ και ρευςτότθτασ -54 Δείκτθσ Εμπιςτοςφνθσ Υπθρεςιϊν -65-52 -34-33 Ελ.Επαγγελμ. Εςτιατόρια 15

% ΜμΕ Οι ΜμΕ με αναπτυξιακι προοπτικι: Εκτιμιςεισ βάςει υποδείγματοσ διακριτισ επιλογισ Οι κρίςιμοι παράγοντεσ που ξεχωρίηουν τισ εταιρείεσ με αναπτυξιακι προοπτικι είναι το μζγεκοσ τθσ επιχείρθςθσ και θ ςθμαντικι ςυμμετοχι των ιδίων κεφαλαίων ςτθ χρθματοδότθςθ επενδφςεων (ςυνεπϊσ θ χαμθλι μόχλευςθ) Επίδραςθ του μεγζκουσ ςτο ςτόχο τθσ επιχείρθςθσ 100% 80% 60% 40% 20% 0% 16% 27% 56% Μικρζσ Στόχοσ επιβίωςθσ Στόχοσ ανάπτυξθσ 31% 34% 36% Μεςαίεσ Στόχοσ ςτακερότθτασ Ρρόβλθμα υπερδανειςμοφ Δραςτθριότθτα ςτο εξωτερικό Επενδφςεισ ςε νζεσ αγορζσ ι προϊόντα τθν προθγ. 5ετία Χρθματοδότθςθ επενδφςεων προθγ. 5ετίασ μζςω Ι.Κ. Ραράγοντεσ που οδιγθςαν ςε ςτόχο ανάπτυξθσ Στόχοσ ανάπτυξθσ 10% 22% 31% 35% 48% 56% 57% 63% 0% 20% 40% 60% 80% % ΜμΕ Στόχοσ επιβίωςθσ 16

Τοποκζτθςθ των ΜμΕ ςτθν αγορά Μελζτθ τθσ ΕΤΕ Σφνοψθ ςυμπεραςμάτων και προοπτικζσ 17

Σφνοψθ ςυμπεραςμάτων Οι πολφ μικρζσ και μικρζσ επιχειριςεισ ςτθν Ελλάδα, ζχουν μεγαλφτερο μερίδιο ςυμμετοχισ ςτθν οικονομία ςε ςχζςθ με τισ αντίςτοιχεσ ςτθν Ευρϊπθ. Τα τελευταία χρόνια όμωσ παρατθροφμε μία τάςθ ςυγκζντρωςθσ από πολφ μικρζσ προσ μικρζσ επιχειριςεισ. Τα προβλιματα ρευςτότθτασ των μικρϊν επιχειριςεων είναι περιςςότερο αποτζλεςμα τθσ ανατροπισ του κλαςςικοφ υποδείγματοσ του ςυναλλακτικοφ κυκλϊματοσ ςτθν Ελλάδα, παρά διαταραχϊν ςτθ δανειακι χρθματοδότθςθ θ οποία είναι ςτακερι. Δθλαδι, αυτό που κυρίωσ παρατθρείται είναι (i) ξαφνικι μείωςθ των θμερϊν πίςτωςθσ από προμθκευτζσ και (ii) ταυτόχρονα αφξθςθ των θμερϊν πίςτωςθσ προσ πελάτεσ. Η κερδοφορία των μικρϊν επιχειριςεων πιζηεται ιδιαίτερα κατά τθν περίοδο τθσ κρίςθσ από το γεγονόσ ότι ζχουν υψθλά ςτακερά κόςτθ ενϊ οι πωλιςεισ τουσ ζχουν μειωκεί (λόγω ηιτθςθσ αλλά και τθσ αδυναμίασ τουσ να ακολουκιςουν ανταγωνιςτικι τιμολογιακι πολιτικι). Η λφςθ είναι να κινθκοφμε από τισ κλαςςικζσ μονοπρόςωπεσ επιχειρθματικζσ μορφζσ προσ πιο οργανωμζνα και ςφνκετα νομικά ςχιματα. Μόνο θ ςυγκζντρωςθ των επιχειριςεων ςε ςχετικά μεγαλφτερα ςχιματα μπορεί να μειϊςει το λειτουργικό κόςτοσ δθμιουργϊντασ (i) οικονομίεσ κλίμακασ αλλά και (ii) οικονομίεσ προςβάςεων ςε προμθκευτζσ και ςε τράπεηεσ. Πλεσ οι προςπάκειεσ τθσ πολιτείασ για ενίςχυςθ τθσ βιωςιμότθτασ των μικρϊν και μεςαίων επιχειριςεων κα πρζπει να λάβουν υπόψθ αυτζσ τισ ιδιαιτερότθτεσ και να παρζχουν κατάλλθλα κίνθτρα. 18

Σφνοψθ ςυμπεραςμάτων Κατά τθν διάρκεια τθσ κρίςθσ θ ςυμπεριφορά των μικρϊν και μεςαίων επιχειριςεων ζχει λάβει καταρχιν ςυμπτωματικά χαρακτθριςτικά μείωςθ παραγγελιϊν και δραςτθριοτιτων γενικϊσ και ςε δεφτερθ φάςθ δομικά χαρακτθριςτικά μείωςθ καταςτθμάτων, μείωςθ προςωπικοφ, μετακίνθςθ ςε νζα προϊόντα. Οι δομικζσ αλλαγζσ επί του λειτουργικοφ προτφπου κα πρζπει να ςυνεχιςκοφν ϊςτε να γίνουν οι απαραίτθτοι μεταςχθματιςμοί που κα κάνουν αυτζσ τισ επιχειριςεισ πιο ανταγωνιςτικζσ, ειδικά ςε κζματα λειτουργικοφ κόςτουσ. Οι πολφ μικρζσ και μικρζσ επιχειριςεισ αποτζλεςαν κατά τθν τελευταία πενταετία ςθμαντικοφσ παράγοντεσ μικρο-επενδφςεων ςε τεχνολογικό εξοπλιςμό. Η επιχειρθςιακι απόςβεςθ αυτϊν των επενδφςεων ανακόπθκε από τθν μείωςθ τθσ ηιτθςθσ και των πωλιςεων και άρα πολλζσ από αυτζσ τισ επενδφςεισ κα αποςβεςκοφν ςε μεγαλφτερο βάκοσ χρόνου από το αναμενόμενο. Πταν επιβλθκοφν και νζεσ επενδφςεισ λόγω ςυνκθκϊν αγοράσ, κα πρζπει να τεκοφν επί τάπθτοσ οι ανάγκεσ δθμιουργίασ μεγαλφτερων ςχθμάτων που κα δικαιολογοφν τισ επενδφςεισ αυτζσ (τα ςυνεργατικά ςχιματα των κοινϊν τεχνολογικϊν επενδφςεων δεν προχποκζτουν και τθν πλιρθ ενοποίθςθ των υφιςταμζνων ςχθμάτων). Η οικονομικι κρίςθ ζχει επιτείνει τθν «πόλωςθ» μεταξφ των χαρακτθριςτικϊν των μικρϊν και μεςαίων επιχειριςεων ζτςι ϊςτε κάποιεσ να κάνουν ενζργειεσ προςαρμογισ ςτθν κρίςθ ενϊ κάποιεσ άλλεσ να ζχουν κάνει τθν υπζρβαςθ ακολουκϊντασ αναπτυξιακζσ κατευκφνςεισ. Επιχειριςεισ με ςθμαντικι παρουςία εςωτερικϊν κεφαλαίων από τουσ μετόχουσ τουσ, επιχειριςεισ με επενδφςεισ από το παρελκόν αλλά και με πρόκεςθ επενδφςεων ςτο μζλλον, επιχειριςεισ με ςθμαντικι ςυμμετοχι ιδίων κεφαλαίων ςτισ επενδφςεισ τουσ και τζλοσ επιχειριςεισ με ελεγχόμενο ςυναλλακτικό κφκλωμα δείχνουν πολφ δυνατά ςθμάδια αντοχισ ςτθν κρίςθ και υιοκετοφν επεκτατικι ςτρατθγικι για το μζλλον. 19

Κατευκφνςεισ πολιτικισ Μείωςθ του λειτουργικοφ κόςτουσ Οργάνωςθ των ΜμΕ ςε ευρφτερα δίκτυα επιχειριςεων (clusters), ϊςτε να επιτευχκεί επιμεριςμόσ κόςτουσ (cost sharing) ςε κζματα προϊκθςθσ, ζρευνασ αλλά και βαςικϊν υποδομϊν Ραροχι κινιτρων για τθ δθμιουργία ςυγχωνεφςεων ι άλλων ςυνεργατικϊν ςχθμάτων, ϊςτε να επιτευχκεί το ελάχιςτο μζγεκοσ για να λειτουργεί μια επιχείρθςθ αποδοτικά Ενίςχυςθ ρευςτότθτασ Αξιοποίθςθ των διακζςιμων ευρωπαϊκϊν μθχανιςμϊν ςτιριξθσ (ΕΣΡΑ, ΕΤΕπ) για ςτοχευμζνθ παροχι ρευςτότθτασ Δθμιουργία ιςοδφναμων εργαλείων πιςτϊςεων όπωσ οι εγγυθτικζσ επιςτολζσ προσ οίκουσ του εξωτερικοφ για να διατθρθκεί θ δυνατότθτα ειςαγωγισ πρϊτων υλϊν χωρίσ τθν υποχρζωςθ καταβολισ μετρθτϊν Ενίςχυςθ πωλιςεων Εξαγωγικόσ προςανατολιςμόσ των ΜμΕ, κάτι που απαιτεί εκπαίδευςθ, τεχνογνωςία, διαχείριςθ κινδφνων και χρθματοδότθςθ. Σχεδιαςμόσ μιασ εκνικισ ςτρατθγικισ εξαγωγϊν, κυρίωσ μζςω τθσ ανάδειξθ ενόσ αναγνωρίςιμου και αξιόπιςτου εκνικοφ brand 20

Μικρομεςαίεσ Επιχειριςεισ: Ζρευνα Συγκυρίασ Ιοφλιοσ 2012 21