Σύγχρονες Μορφές Χρηματοδότησης Ενότητα12: Πιστωτικοί Κίνδυνοι Κυριαζόπουλος Γεώργιος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας ΣΚΟΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΕΙ Ο ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΤΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥΣ 4
Περιεχόμενα ενότητας Χρηματιστήριο. Ανάλυση κλάδου. Αμοιβαία κεφάλαια. Διαχείριση χαρτοφυλακίου. 5
Επενδυτικοί κίνδυνοι Κεφαλαιακός Κίνδυνος. Πιστωτικός Κίνδυνος. Πληθωριστικός Κίνδυνος. Κίνδυνος Επιτοκίων. Κίνδυνος Ρευστότητας. Κίνδυνος Αγοράς. 6
Κεφαλαιακός και πιστωτικός κίνδυνος Ο Κίνδυνος να χαθεί μέρος ή ολόκληρο το κεφάλαιο ονομάζεται Κεφαλαιακός Κίνδυνος. Ο Κίνδυνος ο εκδότης της μετοχής ή του ομολόγου να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του απέναντι στον επενδυτή ή τους επενδυτές ονομάζεται Πιστωτικός Κίνδυνος. Επίσης Πιστωτικός Κίνδυνος δημιουργείται και όταν ο δανειζόμενος δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις αποπληρωμής του δανείου του. 7
Πληθωριστικός κίνδυνος Αν η απόδοση της επένδυσης δεν ξεπερνά τα επίπεδα του πληθωρισμού, τότε τα επενδυόμενα χρήματα μπορεί να χάσουν μέρος της αγοραστικής αξίας τους. Η επένδυση σε μετοχές γενικά θεωρούνται η καλύτερη επένδυση για να ξεπεράσει κανείς τον πληθωρισμό μακροπρόθεσμα. 8
Κίνδυνος μετοχών Τα Ομόλογα και τα επιτόκια έχουν σχέση αντιστρόφως ανάλογη. Δηλαδή όταν ανεβαίνουν τα επιτόκια οι τιμές των Ομολόγων κατεβαίνουν. Ο Κίνδυνος Επιτοκίων απασχολεί κυρίως τους επενδυτές που επενδύουν σε σταθερές επενδύσεις, πχ Ομόλογα. Όμως μπορεί να επηρεάσει και τις επενδύσεις σε μετοχές. 9
Κίνδυνος αγοράς και κίνδυνος ρευστότητας (1) Κίνδυνος Αγοράς: Οι μετοχές που έχουν την μεγαλύτερη πτώση όταν η αγορά «πέφτει», ενδεχομένως θα έχουν τα περισσότερα κέρδη όταν η αγορά θα «ανέβει». Κίνδυνος Ρευστότητας: Δεν μπορούν όλες οι επενδύσεις να ρευστοποιηθούν άμεσα και γρήγορα. * Ο Κίνδυνος ενός χαρτοφυλακίου μετριέται με διάφορες μεθόδους οι οποίες θα αναλυθούν παρακάτω. 10
Κίνδυνος αγοράς και κίνδυνος ρευστότητας (2) Η κύρια ομοιότητα μεταξύ του κινδύνου αγοράς και του πιστωτικού κινδύνου είναι ότι και οι δύο μειώνουν τη συνολική αξία του χαρτοφυλακίου. Οι διαφορές τους συνοψίζονται στα εξής: Πρώτον, οι μεταβολές στην πιστοληπτική ικανότητα των δανειζομένων είναι γενικώς μη άμεσα παρατηρήσιμες στον κίνδυνο αγοράς. Αντίθετα με την περίπτωση του πιστωτικού κινδύνου, οι αξιολογήσεις των ομολόγων και των μετοχών είναι άμεσα παρατηρήσιμες και δημόσια διαθέσιμες. 11
Κίνδυνος αγοράς και κίνδυνος ρευστότητας (3) Δεύτερον, οι στατιστικές παρατηρήσεις για τα καθυστερούμενα δάνεια και τις επισφαλείς απαιτήσεις είναι ασυνεχείς και δεν συνιστούν ομαλές χρονολογικές σειρές. Αντιθέτως, οι παρατηρήσεις για τις μεταβολές στις τιμές των τίτλων παρουσιάζουν υψηλό βαθμό συνέχειας. Η ασυμμετρία των παρατηρήσεων των αποδόσεων του χαρτοφυλακίου δανείων που οφείλεται στον πιστωτικό κίνδυνο είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τις αποδόσεις του χαρτοφυλακίου τίτλων. Στις περιπτώσεις των επισφαλών απαιτήσεων, η απώλεια είναι ιδιαίτερα μεγάλη για την τράπεζα (απώλεια κεφαλαίου, όχι μόνο αποδόσεων). Στις περιπτώσεις, όμως, των κανονικώς εξυπηρετούμενων δανείων, το κέρδος είναι πολύ μικρότερο. 12
Κίνδυνος αγοράς και κίνδυνος ρευστότητας (4) Τρίτον, η ύπαρξη ορισμένων τεχνικών διευκολύνσεων, όπως οι εγγυήσεις δανείων, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα ως προς το ύψος των επισφαλών απαιτήσεων που θα καλυφθούν από τη διεκδίκηση με ένδικα μέσα, καθιστούν την ακριβή εκτίμηση της έκθεσης στον πιστωτικό κίνδυνο περισσότερο πολύπλοκη. Τέταρτον, υπάρχουν πολύ λιγότερα εργαλεία κάλυψης (hedging instruments) διαθέσιμα για τον πιστωτικό κίνδυνο από ότι για τον κίνδυνο αγοράς. Τέλος, το χαρτοφυλάκιο δανείων έχει μικρότερες δυνατότητες διαφοροποίησης και συνεπώς μικρότερη διασπορά του κινδύνου. 13
Βιβλιογραφία (1) Αγγελόπουλος, Π. Χ. (2005). Εισαγωγή στα παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Εκδόσεις Σταμούλης. Αγγελόπουλος, Π. Χ. (2011). Εισαγωγή στα παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Εκδόσεις Σταμούλης. Βούλγαρη Παπαγεωργίου, Ε. (2002). Χρηματιστήριο αξιών και χρηματιστήριο παραγώγων. Εκδόσεις Σύγχρονη Εκδοτική. Μαλινδρέτου, Β. Π. (2002). Σύγχρονα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Εκδόσεις Παπαζήση. Hull, J. C. (1999). Options, Futures, and other derivatives. International Edition. Prevtive Hall. Μυλωνάς, N. Θ. (2005). Αγορές και προϊόντα παραγώγων. Ελληνική Ένωση Τραπεζών. 14
Βιβλιογραφία (2) Παπαϊωάννου, Δ. Φ. (2002). Εισαγωγή στις Χρηματοοικονομικές αγορές. Παπούλιας, Γ. (1998). Παράγωγα. Εκδόσεις Παπούλια. Σαριαννίδης, Ν. (2009). Χρηματιστήριο Αξιών. Σημειώσεις του μαθήματος. ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας. Howells, P. & Bain, K. (2013). Χρήμα-Πίστη-Τράπεζες, μία ευρωπαϊκή προσέγγιση. Εκδόσεις Κριτική. 15
Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ. «Σύγχρονες Μορφές Χρηματοδότησης». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη 2014. 16
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 17
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 18