ΤΖΙΩΡΤΖΙΩΤΗ ΕΙΡΗΝΗ Δεκέμβριος 2009
Πολυμέσα Συνεργατικά συστήματα Κατηγορίες συνεργατικών συστημάτων Συστήματα συνεργασίας Χρονο-χωρική ταξινόμηση Συστήματα υποστήριξης συνεργασίας Ενημερότητα Συνεργατικά περιβάλλοντα και εικονική πραγματικότητα Συνεργατική μάθηση με την αρωγή υπολογιστή 2
3
Ηανάπτυξητηςδικτυακήςτεχνολογίαςκαθιστάεφικτήτην επικοινωνία που διαμεσολαβείται από υπολογιστές (computer-mediated communication - CMC) ανάμεσα σε ανθρώπους και ομάδες που συνεργάζονται και δουλεύουν μαζί για ένα κοινό έργο στο ίδιο ή σε διαφορετικά μέρη. Τα υπολογιστικά συστήματα που υποστηρίζουν τη συνεργασία μεταξύ ανθρώπων ονομάζονται Συστήματα Υποστήριξης Συνεργασίας (Computer Supported Cooperative Work, CSCW). Τα συστήματα αυτά αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη χρήση σήμερα, αφού βασίζονται στη μεγάλη διάδοση του διαδικτύου, είτε στη μορφή ενδοδικτύου (intranet) ή σε ευρύτερη κλίμακα (internet), καθώς και στην ανάπτυξη τηλεπικοινωνιακής υποδομής μεγάλης ισχύος που επιτρέπει τη γρήγορη μετάδοση εικόνας, ήχου και δεδομένων. Οι υπολογιστές γίνονται όλο και περισσότερο μηχανές επικοινωνίας, κατά συνέπεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μηχανές συνεργασίας είτε κλειστών είτε ανοικτών ομάδων ανθρώπων (Αβούρης 2000). 4
Ίδιος Χώρος Διαφορετικός Χώρος Ίδιος Χρόνος Πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση Τραπέζια συνδιασκέψεων πλαισιωμένα με υπολογιστές Οθόνες με δημόσια πρόσβαση Εργαλεία για ψηφοφορίες και ανταλλαγή ιδεών Απομακρυσμένες σε πραγματικό χρόνο αλληλεπιδράσεις Συστήματα διεξαγωγής συνομιλιών (chat) Κοινή Πρόσβαση σε εφαρμογές Σύστημα ειδοποίησης για επικείμενη απομακρυσμένη συνεργασία Χρήση Πολυμέσων Διαφορετικός Χρόνος Εργασίες που εκτείνονται χρονικά Χώροι που ανήκουν σε ομάδες Οθόνες στις οποίες έχει πρόσβαση η ομάδα Τμηματική δουλειά με ωράρια διαφορετικά για κάθε μέλος Διαχείριση Έργων Επικοινωνία και συντονισμός Χρήση Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου Ηλεκτρονικοί Πίνακες Ανακοινώσεων Ασύγχρονες συσκέψεις Συστήματα Διαχείρισης Ροών Εργασιών (workflow) Δυνατότητα δημιουργίας και διαχείρισης εγγράφων Προγραμματισμός 5
συστήματα υποστήριξης επικοινωνίας συστήματα υποστήριξης κοινής κατανόησης (υποστήριξη αποφάσεων, υποστήριξη συλλογισμών κλπ.) συστήματα υποστήριξης διαμοιρασμένων αντικειμένων εργασίας μεικτά συστήματα που περιλαμβάνουν συνδυασμούς από τα παραπάνω (Αβούρης 2004). 6
Στα πλαίσια τέτοιων εφαρμογών ένα θέμα κλειδί με το οποίο πρέπει να ασχοληθούν οι σχεδιαστές συνεργατικών εφαρμογών είναι η δυνατότητα ενημέρωσης κάθε μέλους μιας ομάδας που χρησιμοποιεί την εφαρμογή για το ποια εργασία πραγματοποιείται εκείνη τη στιγμή ή έχει πραγματοποιηθεί σε προηγούμενη στιγμή από ένα άλλο μέλος της ίδιας ομάδας (ενημερότητα, awareness) (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο 2001). 7
Τα εικονικά περιβάλλοντα διέπονται από τρεις θεμελιώδεις έννοιες: εμβύθιση (immersion) Χαρακτηριστική ιδιότητα της εικονικής πραγματικότητας είναι η αίσθηση της εμβύθισης, τηςψευδαίσθησηςτηςύπαρξης του χρήστη μέσα σε ένα εικονικό περιβάλλον (being there) (Slater, Usoh, 1995). Βασικό παράδειγμα της γοητείας που ασκούν τα τρισδιάστατα διαδραστικά γραφικά αποτελεί η εμβύθιση σε video games (Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου 2005). Εικονικό περιβάλλον 8
αλληλεπίδραση (interaction) Άλλη χαρακτηριστική ιδιότητα των εικονικών περιβαλλόντων είναι η δυνητική αναπαραγωγή του εικονικού περιβάλλοντος ανάλογα με τις ενέργειες του χρήστη (ο τεχνητός κόσμος δεν είναι στατικός, αλλά ανταποκρίνεται στις δράσεις του χρήστη, η αναπαραγωγή του ψηφιακού εικονικού περιβάλλοντος, μία διαδικασία γνωστή με τον όρο rendering, γίνετε ανάλογα με την οπτική γωνία από την οποία ο χρήστης παρατηρεί το εικονικό περιβάλλον σε «πραγματικό» χρόνο (in real time)). Αυτό καθορίζει ένα χαρακτηριστικό σημείο της VR το οποίο είναι η αλληλεπίδραση (interaction) σε πραγματικό χρόνο. πλοήγηση Η πλοήγηση σε περιβάλλοντα εικονικής πραγματικότητας γίνετε με διαισθητικό και φυσικό τρόπο (Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου 2005). 9
Η συνεργατική, υποστηριζόμενη από υπολογιστές μάθηση (Computer Supported Collaborative Learning, CSCL) συνίσταται από την συνεργατική, υποστηριζόμενη από υπολογιστές εργασία (Computer Supported Collaborative Work, CSCW) και τη συνεργατική μάθηση (Collaborative Learning). Η CSCW ορίζεται ως ένα δικτυακό σύστημα βασισμένο στους υπολογιστές, το οποίο υποστηρίζει συνεργασία μεταξύ των ομάδων για μια κοινή εργασία και παρέχει ένα διαμοιραζόμενο interface μέσω του οποίου συνεργάζονται οι ομάδες. Η συνεργατική μάθηση ορίζει τις ομάδες που εργάζονται μαζί για ένα κοινό σκοπό. Σύγχρονες Πηγές Εκμάθησης 10
11
12
Τμήμα Τεχνών Ήχου & Εικόνας. (2009),Πολυμέσα, [online]. Διαθέσιμο από:< http://avarts.ionio.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=8&it emid=9> ΚΟΜΗΣ. (2005), Σύγχρονη συνεργασία από απόσταση: ζητήματα επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, [online]. Διαθέσιμο από:< http://www.hcicourse.gr/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=93&ite mid> Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου. (2005), Συνεργατικά περιβάλλοντα εικονικής πραγματικότητας και εικονικοί εκπρόσωποι στην διάθεση του πολιτισμού, [online]. Διαθέσιμο από:<http://www.aegean.gr/culturaltec/economoud/modules/vm/vr_&- Cultural_Presentation_chapter.pdf> 13
IBILALI. (2009), ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ, [online]. Διαθέσιμο από:<http://www.ibilali.gr/15.html> Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος. (2009), Ψηφιακή Σύγκλιση, [online]. Διαθέσιμο από:< http://www.infosoc.gr/infosoc/el- GR/grafeiotypou/events/agenda_opis/ime_25-11-2008.htm> 14