Ομιλία Περιφερειάρχη Αττικής για το Συνέδριο του Economist «Energy Summit» Διαχείριση Απορριμμάτων στην Περιφέρεια Αττικής Ευκαιρίες και αναπτυξιακές προοπτικές Κυρίες και Κύριοι, η προοπτική και η ανάπτυξη τίθενται πλέον ως επιτακτική ανάγκη, είναι το ζητούμενο, πρέπει να είναι η εφαρμοσμένη πολιτική της επόμενης ημέρας. Είναι ίσως ο μόνος τρόπος για να ξεφύγουμε από την κρίση. Οι πολίτες σε αυτή την περίοδο της κρίσης έχουν κάνει τεράστιες θυσίες και έχουν συνεισφέρει τα μέγιστα. Αδιαμφισβήτητα έχουν σηκώσει εξ ολοκλήρου, μέχρι σήμερα, το βάρος της διάσωσης της οικονομίας της χώρας και μάλιστα τις περισσότερες φορές βιώνοντας την αδικία των οριζόντιων μέτρων που επιβλήθηκαν. Η αγωνία της ανικανότητας αποπληρωμής του χρέους από τη χώρα και οι φόβοι (δικαιολογημένοι και μη) ότι η χώρα, αφού έφτασε στο σημείο που έφτασε (αρνητικό κλίμα έλλειψη αισιοδοξίας) δεν θα μπορέσει να ξανασηκωθεί με άλλα λόγια να σηκώσει τη σημαία της επανόρθωσης και της ανάπτυξης ξανά, οδηγούν σε πιέσεις. Πιέσεις οι οποίες δεν ευνοούν τη δημιουργία ενός θετικού επενδυτικού κλίματος στη χώρα μας και ειδικότερα στην Περιφέρεια Αττικής. Βέβαια, όπως γνωρίζετε, και ο πλούτος των πόρων αλλά κυρίως οι δυνατότητες των ανθρώπων δεν συνηγορούν στο αρνητικό κλίμα, ούτε δικαιολογούν την αδράνεια. 1
Εν μέσω αυτού του κλίματος, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της Αττικής είναι και η Διαχείριση των Απορριμμάτων. Πρόκειται για ένα θέμα που προδιαγράφει τις τύχες μας και το οικονομικό μέλλον της Αττικής. Η Διαχείριση των Απορριμμάτων είναι δείκτης πολιτισμού και λειτουργίας της κοινωνίας. Οι 7.000 τόνοι απορριμμάτων που καθημερινά θάβονται στην ήδη κορεσμένη χωματερή της Φυλής, δεν αφήνουν περιθώρια για δισταγμούς και παραλείψεις. Προτεραιότητα δεν είναι να αναμασήσουμε λάθη, καθυστερήσεις δεκαετιών και πολιτική ατολμία. Ο «στρουθοκαμηλισμός» δεν βοηθάει. Προτεραιότητα είναι να αντιμετωπίσουμε ένα τόσο σημαντικό και διαχρονικό πρόβλημα, με προτάσεις και λύσεις που θα βασίζονται στην οικολογική μας ευαισθησία, στην οικονομικότητα των κατασκευών και κυρίως στη μικρότερη επιβάρυνση του πολίτη. Είμαστε ανοιχτοί, το τονίζω αυτό, και στις αντίθετες φωνές και στις διαμαρτυρίες. Θέλουμε να εκμεταλλευτούμε τη συμβολή της αντίθετης άποψης στη διαμόρφωση ακόμα καλύτερων και ευρύτερα αποδεκτών λύσεων. Αρκεί μέσα από αυτές τις αντίθετες απόψεις να παράγεται έργο και όχι να λειτουργούν ανασταλτικά για τις σχεδιασμένες δράσεις. Δεν μας αξίζει και δεν θέλουμε να ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας σε μία τριτοκοσμική Αττική. Είναι μια άσχημη εικόνα αυτή που βλέπουμε πλέον καθημερινά στο Λεκανοπέδιο. Ρακοσυλλέκτες, κυρίως από τρίτες χώρες, γυρίζουν με 2
ένα καροτσάκι σούπερ μάρκετ και μαζεύουν υλικά, μέταλλα, αλουμίνια, πλαστικό και χαρτί. Σήμερα, βάσει των υπολογισμών για τον εξυπηρετούμενο πληθυσμό των 4,5 εκ. χωρίς να συμπεριλάβουμε την προσδοκώμενη αναμενόμενη αύξηση του τουρισμού με μέσο ημερήσιο βάρος απορριμμάτων 1,25 κιλά, ανά κάτοικο και λαμβάνοντας υπ όψιν ότι δεν θα έχουμε αύξηση της κατανάλωσης τα επόμενα χρόνια παράγονται και πρέπει να διαχειριστούμε με ολοκληρωμένο τρόπο 2 εκ. τόνους απορριμμάτων. Σήμερα και παρά τη λειτουργία του Εργοστασίου Μηχανικής Ανακύκλωσης Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ Ι) το μεγαλύτερο μέρος της ποσότητας των πιθανώς χρήσιμων υλικών θάβεται. Αξιοποιείται μόνο το 0,2% των απορριμμάτων που εισέρχονται στο Χώρο Υγειονομικής Ταφής ΧΥΤ ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΩΝ ΦΥΛΗΣ. Όπως καταλαβαίνετε, εκτός από το γεγονός της κακής διαχείρισης έχουμε τεράστια απώλεια πόρων. Άρα, στο πλαίσιο της ανάγκης για ανάπτυξη και πρόοδο απαιτείται να κάνουμε άθλους και άλματα, τόσο σχετικά με την ανακύκλωση, όσο και με τη δημιουργία των ευέλικτων μονάδων κομποστοποίησης και όλα αυτά άμεσα. Η κατασκευή των εργοστασίων μηχανικού διαχωρισμού, τα οποία είναι διαστασιολογημένα για δυναμικότητα 1,3 εκατομμυρίων τόνων, αποτελούν ένα μέρος του Συνολικού Σχεδιασμού ΠΕΣΔΑ. Από αυτά τα εργοστάσια θα μπορούμε να αξιοποιούμε τους πόρους που θάβουμε 3
σήμερα στα σκουπίδια σε μεγάλο βαθμό. Είτε με την αξιοποίηση υλικών είτε με την ανάκτηση ενέργειας. Η Περιφέρεια Αττικής, έχοντας συγκεκριμένες αρμοδιότητες, ύστερα από τη διοικητική μεταρρύθμιση του προγράμματος «Καλλικράτης», προσπάθησε από την πρώτη ημέρα να ανταποκριθεί στις ανάγκες κατ αρχάς του προγράμματος «Καλλικράτη», διεκπεραιώνοντας άμεσα όλες τις διοικητικές πράξεις και ανταποκρινόμενη στις προκλήσεις του νέου χάρτη διοίκησης, δίνοντας με αυτό τρόπο το καλό παράδειγμα και για όλες τις υπόλοιπες Περιφέρειες της χώρας. Σε όλα τα θέματα, στα οποία είχε η Περιφέρεια Αττικής καθαρή αρμοδιότητα, καταφέραμε να λειτουργήσουν οι νέοι θεσμοί και να λαμβάνονται αποφάσεις, οι οποίες χαίρουν ευρύτερων συνεννοήσεων και προκύπτουν ύστερα από δημοκρατικό και γόνιμο διάλογο. Το θέμα της Διαχείρισης των Απορριμμάτων ρυθμίστηκε μέχρι στιγμής διοικητικά με έναν τρόπο, ο οποίος εκ του αποτελέσματος πλέον φαίνεται ότι δεν ευνόησε την επίσπευση των διαδικασιών, όπως είχαμε προτείνει αντιλαμβανόμενοι την ανάγκη επίλυσης. Δυστυχώς, έχουν δημιουργηθεί καθυστερήσεις στην πορεία υλοποίησης των έργων που προβλέπονται από τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων και μάλιστα, εφ όσον στο επόμενο διάστημα δεν καταφέρουμε να προσπεράσουμε τις όποιες διοικητικές αδυναμίες και δυσλειτουργίες του νέου Φορέα, θα κινδυνέψει η δυνατότητα συμμετοχής των έργων αυτών στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ. 4
Προεκλογικά αφουγκράστηκα την ανάγκη επίλυσης του τεράστιου προβλήματος στην Αττική. Μου το έλεγαν οι απλοί πολίτες, οι φίλοι, αλλά και στις δημοσκοπήσεις. Δεσμεύτηκα προεκλογικά με την ακόλουθη Προεκλογική Δέσμευση: Εναρμόνιση του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων ΠΕΣΔΑ, βάσει της ΕΚ 98/2008 με την εκτέλεση Στρατηγικών μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), ώστε να ιεραρχηθούν σωστά με την ακόλουθη σειρά όλα τα έργα πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, μείωσης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, ανάκτησης ενέργειας και τελικής διάθεσης Να ωριμάσουν όλα τα έργα αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών Διαχείρισης Αποβλήτων Να εκτελεστούν οι διαγωνισμοί των Έργων ΔΣΑ που είναι ήδη ώριμα και αποδεκτά από την τοπική κοινωνία ή έστω υπάρχει η δυνατότητα να επιτευχθεί συναίνεση σύντομα Να εφαρμοστούν οι Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις σε όλα τα Έργα ΔΣΑ, χωρίς καμία παρέκκλιση, θα έχουμε πράσινα έργα ΔΣΑ στην Αττική Να ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή των πολιτών στην ανακύκλωση με τη δημιουργία των Κέντρων Επιστροφής Υλικών (πράσινα σημεία) Να ενθαρρύνουμε τις επιχειρήσεις να αναλάβουν την «Ευθύνη του Παραγωγού» 5
Να εφαρμόσουμε την αρχή «ο Ρυπαίνων Πληρώνει» Να επιβάλουμε στους Δήμους την αρχή «Πληρώνω όσο Πετάω», η οποία θα πρέπει να εφαρμοστεί βάση της νέας ΚΥΑ (αναθεώρηση της 2939 σχετικά με την εναλλακτική Διαχείριση - Ανακύκλωση Συσκευασιών και άλλων προϊόντων) που εξέδωσε το ΥΠΕΚΑ Να ενημερώνουμε συνεχώς τους πολίτες και τους επιχειρηματίες Και, τέλος, όταν πλέον οι εγκαταστάσεις θα ολοκληρωθούν, θα οργανώνουμε υποχρεωτικές επισκέψεις όλων των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ανεξαρτήτως βαθμίδας στους χώρους ΔΣΑ, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες από πρώτο χέρι τί πρέπει να κάνουν και τί κοστίζει αυτό που κάνουν Η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της ΕΕ έπρεπε να πάει την Ελλάδα στο δικαστήριο για μη εφαρμογή προηγούμενης καταδίκης από το δικαστήριο για τους ΧΑΔΑ (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων). Σε συνεργασία με την Task Force καθυστέρησαν την 2 η παραπομπή, με στόχο να προετοιμάσει η Ελλάδα ένα πρόγραμμα Δράσεων αποκατάστασης των ΧΑΔΑ μέχρι τον Ιούνιο του 2012 και αν δεν υπάρξουν εναλλακτικές λύσεις (εργοστάσια), θα αρχίσουν τα πρόστιμα που είναι ένα εφάπαξ και 30.000 την ημέρα ανά ΧΑΔΑ, μέχρι ώτου αρχίσουν τα εργοστάσια. Και τα πληρώνουν οι Δήμοι μέσω ΚΑΠ. 6
Η βιώσιμη ανάπτυξη στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων αποτελεί απόλυτη προτεραιότητά μου και προτεραιότητα της Περιφέρειας Αττικής. Η δρομολόγηση των βασικών έργων υποδομής των τεσσάρων εργοστασίων, τα οποία προβλέπονται στον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων Αττικής, έχουν χαρακτηριστεί ως εμβληματικά περιφερειακά αναπτυξιακά έργα. Προσδοκούμε ότι με την έναρξη της διαδικασίας δημοπράτησης και αφού αρθούν και τα τελευταία διοικητικά εμπόδια στη διαδικασία, τα οποία προβάλλει ο πρώτος βαθμός αυτοδιοίκησης, θα επιτευχθεί σημαντική ενθάρρυνση του επιχειρηματικού κλάδου της ανακύκλωσης και του κλάδου της ανάκτησης ενέργειας από τα απορρίμματα. Ταυτόχρονα προσδοκούμε στην εφαρμογή βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών στη διαχείριση των απορριμμάτων και στην επίτευξη των στόχων της οδηγίας ΕΚ98/2008. Εννοείται ότι τόσο στη φάση της διαγωνιστικής διαδικασίας των βασικών έργων υποδομής (εργοστάσια επεξεργασίας, μονάδες κομποστοποίησης κλπ.), όσο και της ανανέωσης βελτίωσης του Σχεδιασμού με την ανάπτυξη ενός μοντέρνου Δικτύου Συλλογής και Συστήματος Διαχείρισης Στερών Αποβλήτων της Αττικής, θα συμπεριληφθούν η δημιουργία δικτύου πράσινων σημείων και η ενθάρρυνση και συμμετοχή των πολιτών στην ανακύκλωση, χρησιμοποιώντας στο μέγιστο βαθμό την εμπειρία και τις καλύτερες εφαρμογές. 7
Όλα αυτά είμαστε βέβαιοι ότι θα επηρεάσουν θετικά την Περιφέρειά μας, δημιουργώντας τις συνθήκες για την εμφάνιση νέων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων των κλάδων ανακύκλωσης, δηλαδή νέες θέσεις εργασίας, καλύτερο και καθαρότερο περιβάλλον στην Αττική, ανάπτυξη νέων φιλικότερων στο περιβάλλον και καινοτόμων δευτερογενών προϊόντων, βελτιώνοντας φυσικά την εικόνα και την ονομασία προορισμού που λέγεται Ελλάδα, Αττική, Αθήνα, Σούνιο, Ακρόπολη, Πειραιάς. Θεωρούμε ότι με τη συνεργασία, τη συνεννόηση όλων των εμπλεκόμενων αρμόδιων φορέων, τη βοήθεια και την αλληλεγγύη των εταίρων μας και, κυρίως, με τη συμμετοχή των πολιτών στις προσπάθειές μας, θα πετύχουμε στο σχεδιασμό μας και θα συμβάλουμε, στο μέτρο του δυνατού, στην ανόρθωση της οικονομίας της Περιφέρειας Αττικής. 8