ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ SIMON SMITS ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΟΛΛΑΝΔΙΑΣ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» ΠΕΜΠΤΗ 7 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013
ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ SIMON SMITS ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΟΛΛΑΝΔΙΑΣ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» ΠΕΜΠΤΗ 7 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013 Αγαπητοί Υπουργοί, αγαπητοί προσκεκλημένοι, διακεκριμένοι συμμετέχοντες, είναι μεγάλη χαρά για μένα να βρίσκομαι εδώ στην Ελλάδα, εδώ στη Θεσσαλονίκη, σε μια πόλη, μια Περιφέρεια με την οποία είμαστε πολύ εξοικειωμένοι εμείς οι Ολλανδοί.. Γιατί δεν έχετε μόνο ένα μεγάλο λιμάνι κι ένα σημαντικό αγροτικό τομέα, αλλά έχετε και πολύ σημαντική κατεύθυνση προς τον τομέα της γεωργίας. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για μας. Θα σας μιλήσω εν τάχει για τη γεωργική πολιτική της Ολλανδίας. Βλέπετε τον τίτλο του συνεδρίου, είναι η επιτάχυνση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης. Είναι ιδιαίτερα επίκαιρο το θέμα για την Ελλάδα, αλλά όχι μόνο για την Ελλάδα. Θα επανέλθω σ αυτό. Θα πω κάποια πράγματα για τις εξαγωγές, για έναν αγροτικό τομέα ο οποίος θα είναι πιο προσανατολισμένος στις εξαγωγές και θα πω επίσης κάποια πράγματα για την Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για τη δική μας εμπειρία στο δικό μας αγροτικό τομέα στην Ολλανδία. Γνωρίζουμε φυσικά ότι ο τομέας της γεωργίας επηρεάζει τρία πράγματα: Τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τη γη, την οικονομία εν γένει και φυσικά, τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, το περιβάλλον. 30% λοιπόν, 40% θα έλεγα της ευρωπαϊκής γης καλλιεργείται. Στην Ελλάδα
χρησιμοποιείται 30% της γης, ενώ στην Ολλανδία είναι 57% το ποσοστό της γης που καλλιεργείται. Αλλά είμαστε μικρότερες χώρες εμείς. Λίγα λόγια λοιπόν σχετικά με την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Δε θα μπω σε λεπτομέρειες, γιατί αργότερα ο κ. Τάσος Χανιώτης θα μπει σε περισσότερες λεπτομέρειες και είναι πιο αρμόδιος να μιλήσει για το θέμα αυτό. Εγώ θα σας μιλήσω για το γενικό στόχο. Ο στόχος λοιπόν της ΚΑΠ είναι να διασφαλίσει την κατάλληλη παραγωγή τροφίμων, να διασφαλίσει επίσης αειφόρες αγροτικές κοινότητες και ν αντιμετωπίσει περιβαλλοντικές προκλήσεις όπως η διαχείριση των υδάτων, η βιοποικιλομορφία και τελικά αυτό που πρέπει να παράγουμε αρκετά για να μπορέσουμε να θρέψουμε έναν ταχέως αναπτυσσόμενο πληθυσμό. Έχει αναφερθεί ήδη από τον προηγούμενο ομιλητή ο οποίος αναφέρθηκε όχι μόνο στην ασφάλεια, αλλά και στην ποσότητα των τροφίμων που χρειάζονται. Και αυτό ισχύει για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι είναι αυτές οι προκλήσεις για την Ελλάδα; Πριν από αυτό όμως θα σας δείξω ένα μικρό βίντεο για το πώς η Ολλανδία αντιμετώπισε τις προκλήσεις αυτές. Θα σας δείξω λοιπόν κατ' αρχήν ένα μικρό βίντεο που έχει να κάνει με τις ρίζες ενός ραδικιού και ποια είναι η διαδικασία παραγωγής και πώς φτάνει στα σούπερ μάρκετ από τα θερμοκήπια. Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο: Προβάλλεται βίντεο «Ονομάζομαι Coolberger, είμαι καλλιεργητής, έχουμε ραδίκια στα θερμοκήπιά μας όλο το χρόνο. Είμαι παντρεμένος, έχω δυο κόρες και ποιος ξέρει, ίσως να γίνουν κι αυτές καλλιεργητές. Θα σας δείξω τι κάνουμε: Εμείς καλλιεργούμε σε θερμοκήπιο. Χρησιμοποιούμε μόνο θέρμανση το Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο. Όταν ο ήλιος λάμπει, το θερμοκήπιο είναι συλλέκτης ηλιακής ενέργειας και το ίδιο και το χειμώνα. Είναι ένας βιώσιμος τρόπος καλλιέργειας ραδικιών σε θερμοκήπια. Εδώ βλέπουμε τα ραδίκια, βλέπετε τη συγκομιδή, βλέπετε πώς αναπτύσσονται, πόσο γρήγορα αναπτύσσονται. Το χειμώνα φυσικά 2
έχουμε λιγότερες ώρες ηλιοφάνειας, επίσης έχουμε και κάποιες αλλαγές στο άρωμα, ανάλογα με την εποχή. Βλέπουμε την καρδιά του καλοκαιριού ότι η γεύση στα ραπανάκια αυτά είναι η καλύτερη. Φυσικά υπάρχουν και μηχανές οι οποίες κάνουν κι αυτές δουλειά. Τα ραπανάκια πλένονται και μετά κατευθύνονται σε αποθήκες, αν διαλέξω κάποιο από τον ιμάντα θα δείτε ότι έχει πολύ έντονο κόκκινο χρώμα, ότι η ρίζα του είναι πολύ καλή, υπάρχει ομοιομορφία στον καρπό. Αλλά δεν είναι βαρετό να καλλιεργούμε μόνο ραπανάκια; Δεν είναι βαρετό γιατί έχουμε πολύ καλά προϊόντα στις αποθήκες μας κι αυτό κάνει το επάγγελμά μας ενδιαφέρον. Ελπίζω να το απολαύσατε». Δεν είναι σύμπτωση το ότι ο κύριος αυτός μένει στο νησί όπου έμεινα τα περισσότερα χρόνια της νιότης μου. Αξίζει να το επισκεφθείτε, πρόκειται για ένα μεγάλο καλλιεργητή ακόμα και τώρα. Δείχνει λοιπόν πώς λειτουργεί μια διατροφική αλυσίδα στην Ολλανδία. Τι είναι σημαντικό πίσω από το βίντεο αυτό: Το σημαντικό είναι η επιτυχής συνεργασία μεταξύ του ιδιωτικού τομέα, της κυβέρνησης και φυσικά της επιστήμης. Γιατί δεν πρέπει να γελιόμαστε, βασικά έχουμε να κάνουμε μ έναν τομέα βιομηχανίας. Και θα επανέλθω σ αυτό. Ας γυρίσουμε πίσω, στη δεκαετία του 50 στην Ολλανδία. Τότε λοιπόν ξεκινήσαμε ένα πολύ σημαντικό πρόγραμμα κατανομής της γης και αναδασμού. Ουσιαστικά οι γεωργοί αναδιαρθρώσαμε τη γη. Ένα μεγάλο πρόγραμμα έχει ξεκινήσει από τη διαδικασία του 50 και ο στόχος του ήταν πρώτον, να διασφαλίσει μια καλύτερη δομή στη γεωργία και δεύτερον, το αποτέλεσμα ήταν μια αύξηση στο μέσο μέγεθος των αγροκτημάτων. Από 6 εκτάρια λοιπόν τη δεκαετία του 50 και 60, όπως θα δείτε, τα αγροκτήματα μεγάλωσαν. Τότε υπήρχαν πολλά τμήματα και βλέπετε ότι μετεξελίχθηκαν σε μεγάλα αγροκτήματα με έκταση 60-70 εκτάρια. Έτσι λοιπόν έχει περάσει πολύς χρόνος κι έχουν γίνει πολλές αλλαγές από τη δεκαετία του 50. Το πρόγραμμα βελτίωσε πολλά πράγματα στον τομέα της γεωργικής παραγωγής. Έτσι λοιπόν η Ολλανδία είναι η δεύτερη χώρα σε εξαγωγές αγροτικών προϊόντων. 3
Μετά είχαμε τη δεκαετία του 70, όπου υποφέραμε σε μεγάλο βαθμό από την κρίση, την ενεργειακή κρίση. Το μεγάλο ερώτημα που τέθηκε λοιπόν τότε ήταν αν θα έπρεπε να συνεχίσουμε με τα κηπευτικά γιατί χρειαζόταν πολλή ενέργεια ή αν θα σταματούσαμε. Χρειαζόμασταν ενέργεια για τις καλλιέργειες, ειδικά τότε χρειαζόμασταν πολύ περισσότερη ενέργεια, οι καλλιεργητές χρειάζονταν πολύ περισσότερη ενέργεια τότε απ ό,τι σήμερα και αυτό φυσικά είναι πολύ επίκαιρο θέμα και σήμερα στην Ελλάδα, το θέμα της ενέργειας. Οι κυβερνήσεις λοιπόν και οι καλλιεργητές και οι Τράπεζες κάθισαν μαζί και από κοινού αποφάσισαν να μη βάλουν τέλος στην παραγωγή των κηπευτικών. Έτσι λοιπόν συνέταξαν μια στρατηγική και το αποτέλεσμα ήταν ότι ο τομέας των κηπευτικών στην Ολλανδία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εργοδότης στην Ολλανδία. Έχουμε 20.000 παραγωγούς όπως αυτός που είδατε στο βίντεο, αλλά έχουμε πάνω από μισό εκατομμύριο ανθρώπων που δουλεύουν σε συναφείς τομείς (τομέας επεξεργασίας, μεταφοράς, πώλησης, εξαγωγών κτλ.). Έτσι λοιπόν όλη αυτή η αλυσίδα δίνει δουλειά, απασχολεί 500.000 ανθρώπους στην Ολλανδία. Για να κρατήσουμε αυτή τη θέση, τόσο η κυβέρνηση αλλά και τα Πανεπιστήμια και ο ιδιωτικός τομέας, εισήγαγαν μια πολιτική κορυφαίου τομέα αν μπορούμε να πούμε κι έτσι λοιπόν αυτό ξεκίνησε στις αρχές του 2000. Υπάρχουν 9 τέτοιου είδους τομείς και τα κηπευτικά είναι ένας από αυτούς. Τους χωρίζουμε αυτούς ανάλογα με τη θέση που έχουμε στην αγορά, ποια είναι η πορεία για το μέλλον και όπως είπα, το βασικό είναι ότι υπάρχει πολύ στενή συνεργασία μεταξύ των τριών παικτών, των τριών εμπλεκομένων φορέων. Έτσι λοιπόν πρόκειται για μια συνεργασία που μπορεί να συγκριθεί με ένα χρυσό τρίγωνο και που διασφαλίζει τα καλά αποτελέσματα. Ο ομιλητής από το Πανεπιστήμιο του Λάχεν θα σας πει περισσότερα σε σχέση με τη συνεργασία μεταξύ του αγροτικού τομέα, μεταξύ του τομέα των κηπευτικών και των Πανεπιστημίων. Γιατί λοιπόν όλα αυτά είναι επίκαιρα για την Ελλάδα; Η Ελλάδα έχει πολλά φυσικά πλεονεκτήματα, έχετε πολύ καλή φήμη όσον αφορά την 4
ποιότητα των αγροτικών προϊόντων σας. Οι εξαγωγές σας όπως ανέφερε και ο Υπουργός πριν, έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο υπάρχει πάντα περιθώριο βελτίωσης. Θα ήθελα λοιπόν να μιλήσω για το μέγεθος. Το μέγεθος μετράει. Από την ιστορία μάθαμε ότι με την ανακατανομή της γης, έχουμε εκσυγχρονίσει τη γεωργία και φυσικά αυτό είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για τη μελλοντική ανάπτυξη. Η ελληνική κυβέρνηση αυτή τη στιγμή δουλεύει με την ανακατανομή του Κτηματολογίου ως πρώτο βήμα αυτής της εκλογίκευσης της γης. Αυτό που είναι ακόμα πιο σημαντικό είναι να υπάρχει ένας κοινός σκοπός που να μοιράζεται η κυβέρνηση, ο ιδιωτικός τομέας και ο τομέας της επιστήμης. Βάσει της εμπειρίας που έχουμε αποκομίσει στην Ολλανδία, πιστεύουμε ότι ο τομέας των κηπευτικών στην Ελλάδα θα καταφέρει πολλά σε πολλούς τομείς, ο Υπουργός τους έχει ήδη αναφέρει. Πολλά από τα προϊόντα είναι υψηλής ποιότητος, έχετε πολύ καλής φήμης προϊόντα, μπορείτε ν αξιοποιήσετε τα μικρά και βιώσιμα βιολογικά προϊόντα που είναι μικρή αγορά, αλλά πολύ σημαντική στην Ευρώπη. Επίσης ίσως να γίνει κι ένας συνδυασμός μεταξύ του γεωργικού τομέα και του τουρισμού, το οποίο κερδίζει έδαφος και στην Ολλανδία. Μία ανοιχτή Ευρώπη και μια κοινή αγορά, απαιτεί ανταγωνιστική παραγωγή, επεξεργασία. Έτσι λοιπόν όλη η αλυσίδα θα πρέπει να βασιστεί σε επιστημονικό υπόβαθρο και πρέπει η οργάνωσή της και διαχείρισή της να γίνεται σωστά για να είναι ανταγωνιστική. Ένα σημαντικό στοιχείο είναι η συνεργασία μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων. Και δε θα σταματήσω να το τονίζω. Πάνω από 60% των αγροτικών προϊόντων μας στην Ολλανδία είτε πρόκειται για λαχανικά, γαλακτοκομικά, αποτελούν προϊόντα Συνεταιρισμών κι έτσι λοιπόν υπάρχει πολύ μεγάλη συνεργασία. Οι Κινέζοι λένε ότι η κρίση είναι ευκαιρία, στα κινεζικά χρησιμοποιούν την ίδια λέξη για την ευκαιρία και την κρίση. Αυτό λοιπόν είναι κάτι που πρέπει να λάβει υπ' όψιν η Ελλάδα. Η κρίση μπορεί να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον αγροτικό τομέα. 5
Μάθαμε ότι μακροπρόθεσμα, οι επιδοτήσεις μόνο δεν αρκούν. Οι πιο επιτυχημένοι τομείς στη γεωργία είναι αυτοί που είναι αυτόνομοι. Και θα συνειδητοποιείτε ότι δεν υπάρχουν χρήματα, τόσο στην Ελλάδα όσο και αλλού οπότε δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές. Τι έχουμε λοιπόν: Όπως είπε και ο Υπουργός, η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύεται για την ανάπτυξη και έχει τονίσει σε ποιους τομείς θα δώσει έμφαση. Ένας από αυτούς που έχει και πολλές εξαγωγές και οι τάσεις είναι θετικές, είναι ο δικός σας, ο αγροτικός. Η δική μου κυβέρνηση είναι στη διάθεση της Ελλάδας, στη διάθεσή σας για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι η οι ολλανδικές επιχειρήσεις συμπληρώνουν τις ελληνικές όσον αφορά την ανταλλαγή τεχνολογίας, logistics και τεχνογνωσίας. Είμαστε εδώ πέρα για να σας βοηθήσουμε, όχι για να σας επιβάλλουμε, όχι για να σας υποδείξουμε πώς θα τα κάνετε. Θέλουμε απλά να σας δώσουμε τις ιδέες μας, να σας πούμε τι λειτούργησε για μας. Ίσως να μη λειτουργήσει για σας ή να λειτουργήσει εν μέρει, αλλά τουλάχιστον θα δείτε τι έχει λειτουργήσει για κάποιους άλλους. Το βασικό όπως είπα είναι η συνεργασία. Η συνεργασία μεταξύ του επιχειρηματικού κόσμου, του επιστημονικού κόσμου. Συνεργασία και συμπράξεις χρειάζονται μεταξύ Ελλάδας και Ολλανδίας. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. 6