Μα καλά μπορεί να υπάρχει σχέση ανάμεσα στο Περιβάλλον και την Επιχειρηματικότητα; Επιχειρηματικότητα και Περιβάλλον (Ι)..οι επιχειρήσεις δεν είναι υπεύθυνες για την άσχημη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το περιβάλλον σήμερα; 2 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 1
Κατά την 1 η Βιομηχανική επανάσταση.. Ηαλήθεια είναι ότι ο 20ος αιώνας προσέφερε στον Άνθρωπο αλματώδη πρόοδο στην επιστήμη και την τεχνολογία, με εντυπωσιακές συνέπειες για την ευημερία των πολιτών στις ανεπτυγμένες χώρες. Η ανάπτυξη αυτή όμως δεν επετεύχθη χωρίς κόστος, καθώς κληροδότησε τη σημερινή και τις μελλοντικές γενιές με σοβαρά προβλήματα κοινωνικών ανισοτήτων και περιβάλλοντος, που είναι πλέον άμεσα αντιληπτά από τον κάθε ένα Αύξηση της παραγωγικότητας: 100% 3 4 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 2
«..Η Βρετανία χρειάστηκε πάνω από τους μισούς φυσικούς πόρους του πλανήτη για να φτάσει στο σημερινό επίπεδο ευημερίας, πόσους πλανήτες θα χρειαστεί μια χώρα σαν την Ινδία;» 1975 1986 1992 Κατά το παρελθόν το αναπτυξιακό πρότυπο βασίστηκε στον μύθο ότι η οικονομική ανάπτυξη περιορίζεται από τις αναγκαίες δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Απόρροια του μύθου αυτού ήταν το δίλημμα «Ανάπτυξη ή Περιβάλλον», το οποίο κυριάρχησε κατά τις παρελθούσες δεκαετίες. 5 Όταν ρωτήθηκε εάν μετά την ανεξαρτησία της η Ινδία θα φτάσει το επίπεδο ευημερίας της Αγγλίας 6 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 3
Περιβαλλοντικά Προβλήματα 7 8 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 4
Παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα ατμοσφαιρική ρύπανση ανακύκλωση αποβλήτων διαχείρηση των πόρων Προστασία εδάφους Αστικό περιβάλλον Αειφόρος χρήση γεωργικών φαρμάκων Θαλάσσιο περιβάλλον Επτά πηγές Ανησυχίας για το περιβάλλον 9 10 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 5
Κίνα Σύνολο εκλύσεων άνθρακα το διάστημα 1950-1996 Ιαπωνία Ινδία Ν. Αφρική Αυστραλία Κορέα Η.Π.Α. 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 Τόννοι άνθρακα 11 12 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 6
13 14 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 7
Επίσης διάφορα ακραία καιρικά φαινόμενα, αποδίδονται στην παγκόσμια αλλαγή του κλίματος: 1991: Κυκλώνας στο Μπαγκλαντές σκοτώνει 140.000 ανθρώπους 1992: Ο Τυφώνας Andrew, προκάλεσε στις Η.Π.Α ζημιές 30 δισ δολαρίων 2001: Πλημμύρες στη Σιβηρία ξεσπιτώνουν πάνω από 300.000 ανθρώπους 2002: Πλημμύρες στη Νότιο-ανατολική Ασία, προκαλούν το θάνατο 1000 ανθρώπων 15 16 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 8
Άλλα προβλήματα: Όξινη βροχή Αύξηση Πληθυσμού Υδατικοί Πόροιύδρευση Παγκοσμιοποίηση Ενέργεια Πρόβλημα Σε τοπικό επίπεδο Κυκλοφορικό Περιοδικές ελλείψεις νερού, ξηρασίες Αναζήτηση εργασίας μακριά Διακυμάνσεις στις τιμές βενζίνης, πετρελαίου Περιφερειακό Δημογραφικές αλλαγές στις χώρες Ξηρασίες, απώλεια υδροφορέων Απώλεια πολιτιστικής ταυτότητας Αύξηση στην κατανάλωση ενέργειας από τις αναπτυσσόμενες χώρες Παγκόσμιο Αύξηση των Μεγαλουπόλεων 1/5 χώρες έλλειψη ασφαλούς πόσιμου νερού Εξάπλωση ασθενειών, Τρομοκρατία Υπεάντληση αποθεμάτων, αστάθεια στις παραγωγές χώρες 17 18 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 9
Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι: Μεγαλουπόλεις 2000 Μεγαλουπόλεις 2020 Η επιχειρηματική ευκαιρία, βασίζεται στο γεγονός ότι ο επιχειρηματίας, μπορεί να «βλέπει» οικονομικό όφελος από την ικανοποίηση μιας ανάγκης-επιθυμίας της αγοράς, εκεί που οι περισσότεροι από εμάς αδυνατούμε να δούμε οτιδήποτε πέρα από προβλήματα και ελλείψεις. και επίσης ότι 19 20 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 10
Οι επιχειρηματικές ευκαιρίες. Σκεφτείτε τώρα τα εξής: 1. Οι πολίτες πιέζουν τις κυβερνήσεις για τη θέσπιση αυστηρότερων μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας από τις επιχειρήσεις 2. Οι πολίτες αναζητούν προϊόντα που προέρχονται από φιλικές προς το περιβάλλον παραγωγικές διαδικασίες 3. Αρχίζει να γίνεται κατανοητός από το ευρύ κοινό ο όρος Αειφόρος Ανάπτυξη 21 22 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 11
Ε,..και? Τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα, απαιτούν νέες δημιουργικές λύσεις και τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών. Ταυτόχρονα, δημιουργούνται επιχειρηματικές ευκαιρίες, για νέα προϊόντα και υπηρεσίες οι οποίες αντανακλούν ενδιαφέρον για το περιβάλλον (π.χ. ανακυκλώσιμες συσκευασίες, νέες πηγές ενέργειας, βιολογικά προϊόντα κτλ). Οι ευκαιρίες αυτές μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών δράσεων. 23 24 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 12
Ηκατάσταση του Περιβάλλοντος στην Ελλάδα Για πρώτη φορά το έτος 2003, το Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ) εξέδωσε μια μελέτη, στην οποία καταγράφονται οι εξελίξεις στον τομέα του περιβάλλοντος στην χώρα μας, με τη χρήση περιβαλλοντικών δεικτών Παρακάτω, θα παρουσιάσουμε επιλεκτικά ορισμένα στοιχεία σχετικά με την περιβαλλοντική κατάσταση στη χώρα μας από τα οποία μπορούν να αναδυθούν επιχειρηματικές ευκαιρίες(;!). 25 26 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 13
1. Υδάτινοι Πόροι 2.Στερεά Απορρίμματα Ηχρήση νερού για αρδευτικούς σκοπούς στη γεωργία αντιπροσωπεύει στην Ελλάδα πάνω από το 80% της συνολικής ζήτησης, ενώ στην Ευρώπη είναι μόνο 35%. 27 28 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 14
3. Αναδασώσεις περιοχών κατεστραμμένων από πυρκαγιές 4.Ενεργειακή Ζήτηση Η ενεργειακή ζήτηση στη χώρα μας αυξάνεται με ένα μέσο ετήσιο ρυθμό 2% κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1990-2000. Η αύξηση αυτή αφορά κυρίως στα υγρά καύσιμα των οποίων η συμμετοχή παραμένει σταθερή γύρω στο 60%, μέχρι το 1998, όταν αρχίζει και γίνεται αισθητή η διείσδυση του φυσικού αερίου 29 30 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 15
Τα στερεά καύσιμα εμφανίζουν ένα σταθερό ύψος κατανάλωσης, ενώ πρόσφατα οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) δείχνουν μία ελαφρά ανοδική τάση 5.Τουρισμός 31 Μήπως υπάρχουν περιθώρια επιχειρηματικής δράσης προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού; 32 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 16
Τι είναι αυτή η Αειφόρος ή Βιώσιμη Ανάπτυξη; Ανάπτυξη= Οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κατάσταση που ικανοποιεί τις ανάγκες τωνκοινοτήτωνκαιβελτιώνει την ποιότητα ζωής τους Αειφόρος ή Βιώσιμη Ανάπτυξη = 33 34 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 17
Δηλαδή..; 35 36 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 18
Ηαειφορική ανάπτυξη είναι μιας άλλης μορφής οικονομική ανάπτυξη, που λαμβάνει υπόψη την επάρκεια των φυσικών πόρων. Λαμβάνει επίσης υπόψη την ανάγκη της διατηρισιμότητας στο χρόνο των βασικών συστατικών των φυσικών πόρων, καθώς και τις άμεσες και μακροπρόθεσμες ανάγκες ενός τόπου. Η αειφορική ανάπτυξη έχει το χαρακτήρα μιας συνολικής λύσης στο περιβαλλοντικό πρόβλημα. Η λύση αυτή κάνει μια σειρά προτάσεων στη κοινωνία, που αφορούν την οικονομία, τη χρήση των επιτευγμάτων της τεχνολογίας, την άσκηση της πολιτικής και τον πολιτισμό. 37 38 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 19
Τέτοιες προτάσεις είναι για παράδειγμα, η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι χαμηλές ενεργειακές καταναλώσεις, η χρήση ήπιων τεχνολογιών κατάλληλων για μικρής και τοπικής κλίμακας παραγωγή, τα καταναλωτικά προϊόντα μεγάλου χρόνου ζωής, η ανακύκλωση, η διαμόρφωση μιας κουλτούρας βασισμένη στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και την πολιτιστική παράδοση, η προώθηση της συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων, η διάθεση του ελεύθερου χρόνου σε φυσιολατρικές δραστηριότητες, κ.α. 39 40 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 20
41 42 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 21
Μήπως τα προηγούμενα περιέχουν επιχειρηματικές ευκαιρίες? Γιατί είναι σημαντική η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης; 43 44 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 22
Αειφορική ανάπτυξη. Η περίπτωση της Γεωργίας Η αειφορική γεωργία, εμφανίστηκε την τελευταία δεκαετία ως ο περισσότερο κοινά αποδεκτός όρος για να περιγράψει τις ποικίλες μορφές γεωργικής πρακτικής οι οποίες διαφέρουν από τη σύγχρονη συμβατική γεωργία. Όσον αφορά την εφαρμογή της αειφορικής γεωργίας στο αγροοικοσύστημα, υπάρχουν διάφορες παραλλαγές της και ποικίλοι όροι που την περιγράφουν (οργανική, βιολογική, οικολογική, βιοδυναμική, εναλλακτική γεωργία, γεωργία χαμηλών εισροών κ.λ.π.) 45 46 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 23
Γενικά, η Αειφόρος γεωργία χαρακτηρίζεται από τις εξής αρχές: 47 48 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 24
Αειφόρος ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα Άραγε έχουν συνειδητοποιήσει οι επιχειρήσεις ότι η προστασία του περιβάλλοντος και η ανταγωνιστικότητα δεν είναι έννοιες αντικρουόμενες; Πρώτα από όλα, σκεφτείτε ότι η ρύπανση του περιβάλλοντος από τις επιχειρήσεις ότι δεν είναι τίποτε άλλο από αναποτελεσματική χρήση των πόρων! Με άλλα λόγια, όταν άχρηστες και επιβλαβής ουσίες ή διάφορες μορφές ενέργειες (πχ ζεστά υδατικά απόβλητα), απορρίπτονται στο περιβάλλον αυτό είναι ένα σημάδι ότι οι πόροι της επιχείρησης χρησιμοποιούνται ανεπαρκώς και αναποτελεσματικά. 49 50 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 25
Παράδειγμα.. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις είναι αναγκασμένες να προχωρήσουν σε διορθωτικές, ενέργειες, με επιπλέον κόστος για αυτές, προκειμένου να συμμορφωθούν με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς (πχ διαχείριση, αποθήκευση, διάθεση των αποβλήτων τους). Στη βιομηχανία χαρτιού, ένα σημαντικό περιβαλλοντικό ζήτημα είναι η απελευθέρωση διοξινών κατά τη λεύκανση του χαρτιού με χλωρίνη. Ορισμένες επιχειρήσεις συμμορφώθηκαν με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς εφαρμόζοντας καινοτόμες λύσεις στη διαδικασία παραγωγής, περιορίζοντας τη χρήση χλωρίνης και κάνοντας χρήση κλειστών συστημάτων παραγωγής. Τα αποτελέσματα; Λιγότερες διοξίνες στο περιβάλλον αλλά και μείωση του κόστους παραγωγής χαρτιού καθώς και αύξηση της τιμής του μη-χλωριωμένου χαρτιού στην αγορά, άρα περισσότερα κέρδη για την επιχείρηση! 51 52 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 26
Ο δρόμος προς τον Πράσινο καπιταλισμό! Ορίστε? Οόρος Πράσινος Καπιταλισμός -Natural Capitalism, αναφέρεται σε ένα νέο μοντέλο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Το μοντέλο αυτό βοηθά τις επιχειρήσεις να αντιληφθούν πλήρως ότι, η επόμενη βιομηχανική επανάσταση όπως άλλωστε και οι προηγούμενες, θα είναι στην ουσία μια αντίδραση στις συνθήκες που δημιουργούνται από τον περιορισμό του πιο πολύτιμου κεφαλαίου για την λειτουργία τους: του φυσικού κεφαλαίου. 53 54 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 27
Το φυσικό κεφάλαιο, αναφέρεται σε όλους τους φυσικούς πόρους και τα οικοσυστήματα της γης, τα οποία προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες για τη συντήρηση της ζωής στον πλανήτη. Οι υπηρεσίες αυτές έχουν τεράστια οικονομική αξία και παρόλα αυτά, οι πρακτικές που ακολουθούν οι επιχειρήσεις δεν την λογαριάζουν καθόλου. Αποτέλεσμα; Το φυσικό κεφάλαιο, να ξοδεύεται αλόγιστα και συνεχώς να περιορίζεται. Βιόσφαιρα II Αποτυχία της ΒΙΟΣΦΑΙΡΑΣ ΙΙ, ενός πολύ ακριβού πειράματος το οποίο πραγματοποιήθηκε το 1991-1993. Στο πείραμα αυτό, έγινε αντιληπτό ότι κανένα τεχνητό περιβάλλον δεν μπορεί να δημιουργήσει επίπεδα οξυγόνου που να υποστηρίζουν τη ζωή. 55 56 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 28
Ο δρόμος προς τον πράσινο καπιταλισμό περιλαμβάνει τέσσερις σημαντικές αλλαγές που πρέπει να πραγματοποιηθούν από τις επιχειρήσεις: 57 58 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 29
59 Ζαμπετάκης Α. Λεωνίδας (11-04-2005) 30