Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου: Tα οικονομικά αποτελέσματα, η κεφαλαιουχική διάρθρωση και η χρηματοδότηση των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ το 2014

3 Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου: Tα οικονομικά αποτελέσματα, η κεφαλαιουχική διάρθρωση και η χρηματοδότηση των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ το 2014

3.1. Εισαγωγή Γενική εικόνα Στο Μέρος αυτό παρουσιάζεται η συνολική εικόνα του ελληνικού εμπορίου, ο απολογισμός του 2014, οι εκτιμήσεις των εκπροσώπων του ελληνικού εμπορίου για το 2015 και οι προβλέψεις τους για το 2016. Καταγράφονται επίσης και αναλύονται τα οικονομικά αποτελέσματα των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ για το 2014. Με τον τρόπο αυτό πιστεύεται ότι δίνεται μια όσο το δυνατόν πιο επίκαιρη και ολοκληρωμένη εικόνα της πορείας της επιχειρηματικότητας του ελληνικού εμπορίου. Το Μέρος αποτελείται από δύο ενότητες: Στην παρούσα (Ενότητα 3.1), μετά από μια σύντομη ενημέρωση για τη δομή της ανάλυσης, παρουσιάζεται μια συνολική εικόνα των ευρημάτων. Στην Ενότητα 3.2 γίνεται εκτενής απολογισμός των οικονομικών στοιχείων των ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου κατά το έτος 2014. Ειδικότερα, παρουσιάζεται ανάλυση της πορείας των κερδών και των πωλήσεων (Υποενότητα 3.2.1), των συνολικών κεφαλαίων (Υποενότητα 3.2.2), της χρηματοδότησης του εμπορίου (Υποενότητα 3.2.3) και των βασικών χρηματοοικονομικών δεικτών αποδοτικότητας και ρευστότητας (Υποενότητα 3.2.4). 3.1.1. Ο οικονομικός απολογισμός για τις εμπορικές επιχειρήσεις το 2014 Το 2014 ήταν έτος καμπής για την ελληνική οικονομία, δεδομένου ότι, μετά από μία εξαετία βαθιάς ύφεσης (το αποτέλεσμα της οποίας ήταν η υποχώρηση του ΑΕΠ να υπερβεί το 25%), υπήρξε ανάσχεση της πτωτικής πορείας στην οποία βρισκόταν η ελληνική οικονομία και καταγραφή θετικού ρυθμού μεταβολής για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης. Στα δημοσιονομικά μεγέθη υπήρξαν σημαντικές βελτιώσεις, όμως στο μέτωπο της πραγματικής οικονομίας οι δυσκολίες παρέμειναν έντονες και οι θετικές εξελίξεις ήταν μάλλον «αδύναμες». Από τα τελευταία διαθέσιμα ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσεως των εμπορικών επιχειρήσεων νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ, δεν προκύπτει ξεκάθαρη εικόνα επικράτησης ανοδικής τάσης που να μπορεί να θεωρηθεί ως σημείο έναρξης της μεταστροφής των αρνητικών επιπτώσεων. Το 2014 σημειώθηκε μεν (για πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης) μικρή αύξηση του κύκλου εργασιών των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, παράλληλα όμως επιδεινώθηκε η κερδοφορία του τομέα. Όσον αφορά την εικόνα των επιχειρήσεων για την εξέλιξη των αποτελεσμάτων τους, αυτή είναι πολύ πιο δυσμενής στην πλευρά των μικρών εμπορικών επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, από την τελευταία δειγματοληπτική έρευνα που διεξήγαγε το ΙΝΕΜΥ προκύπτει ότι σχεδόν η 1 στις 3 ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν σημαντική μείωση (άνω του 10%) τόσο των πωλήσεων όσο και των κερδών τους. Μάλιστα, εάν συνεκτιμηθούν όσες δήλωσαν γενικά υποχώρηση (ανεξαρτήτως ποσοστού), τότε οι 6 στις 10 επιχειρήσεις δήλωσαν μείωση των πωλήσεων και σχεδόν οι 2 στις 3 μείωση των κερδών τους, για το 2014. Από την άλλη πλευρά, στις εμπορικές ΑΕ και ΕΠΕ ξεπερνούν τις 6 στις 10 οι εταιρείες που δηλώνουν είτε στασιμότητα είτε αύξηση των πωλήσεών τους, ενώ περισσότερες από τις μισές δηλώνουν αύξηση ή στασιμότητα των κερδών τους. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 107

Διάγραµµα 3.1 Πωλήσεις και κέρδη των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου το 2014 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Πωλήσεις ΑΕ-ΕΠΕ 11,8 24,2 28,0 18,3 17,2 0,5 Πωλήσεις ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 2,9 14,4 21,4 28,8 32,0 0,4 Κέρδη ΑΕ-ΕΠΕ 7,0 17,7 28,0 18,3 22,6 6,5 Κέρδη ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 1,9 10,1 22,3 31,6 33,1 1,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Άνοδος Μείωση 5% 10% Άνοδος 5% 10% Μείωση >10% Στασιµότητα (±5%) Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Εικόνα «διφορούμενων» εξελίξεων απεικονίζεται και στις καταγεγραμμένες επιδόσεις των ΑΕ και ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου τo 2014, βάσει των δημοσιευμένων ισολογισμών. Από τα ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσης των εταιρειών προκύπτει (μικρή ποσοστιαία) αύξηση του κύκλου εργασιών και των μεικτών κερδών των ΑΕ και ΕΠΕ. Πράγματι, οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 1,3% και τα μεικτά κέρδη κατά 1,9% το 2014, γεγονός θετικό μετά από μία πενταετία συνεχούς υποχώρησης. Παρά την ελαφρά βελτίωση των προαναφερθέντων μεγεθών, η συρρίκνωση των «άλλων εσόδων εκμετάλλευσης» ήταν ο καθοριστικός παράγοντας που οδήγησε σε εμφανή υποχώρηση (-8,7%) της λειτουργικής κερδοφορίας των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, με την καταγραφή λειτουργικών κερδών ύψους 1,04 δισ. περίπου το 2014. Πίνακας 3.1 Συνοπτικά ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσης των ΑΕ και ΕΠΕ: 2014-2012 ('000 ) Μέγεθος 2014 2013 2012 2014/2013 2013/2012 Πωλήσεις 53.559.018 52.852.727 55.887.023 1,3% -5,4% Κόστος πωληθέντων 43.083.155 42.573.685 45.224.602 1,2% -5,9% Μεικτά κέρδη 10.475.910 10.279.309 10.658.314 1,9% -3,6% Λοιπά λειτουργικά έσοδα 850.564 1.394.841 1.034.026-39,0% 34,9% Λοιπά λειτουργικά έξοδα 9.595.000 9.721.909 10.633.427-1,3% -8,6% Χρηματοοικονομικές δαπάνες 692.852 814.838 1.096.715-15,0% -25,7% Λειτουργικά κέρδη 1.038.622 1.137.404-37.803-8,7% 3.108,8% Μη λειτουργικά έσοδα 520.878 549.565 752.021-5,2% -26,9% Μη λειτουργικά έξοδα 848.012 592.847 1.037.336 43,0% -42,8% Μη ενσωματωθείσες αποσβέσεις 36.010 30.962 16.069 16,3% 92,7% Καθαρά κέρδη 675.477 1.063.160-339.187-36,5% 413,4% Πηγή: ΙCAP DATABANK 108

Σε επίπεδο καθαρών αποτελεσμάτων, η κερδοφορία των ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου επιδεινώθηκε, τα δε κέρδη προ φόρου υποχώρησαν σε 675,5 εκατ. το 2014. Κατά συνέπεια, το ποσοστό καθαρού κέρδους περιορίστηκε σε 1,26% το ίδιο έτος. Όσον αφορά τις επενδύσεις, από τη δειγματοληπτική έρευνα επίσης επιβεβαιώνεται ότι οι 7 στις 10 επιχειρήσεις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ δήλωσαν ότι δεν πραγματοποίησαν επενδύσεις παγίου κεφαλαίου το 2014, ενώ και στις ΑΕ και ΕΠΕ το 60% σχεδόν των επιχειρήσεων δήλωσαν ότι «απείχαν» από επενδύσεις την ίδια περίοδο. Βάσει των δημοσιευμένων ισολογισμών των ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου, στην περσινή έρευνα υπήρχαν ενδείξεις για τάση αντιστροφής των αρνητικών εξελίξεων με την προσθήκη (έστω και οριακή) νέων παγίων στο σύνολο των ακαθάριστων παγίων του εμπορίου το 2013. Αντίθετα, το 2014 η πτώση της αξίας των ακαθάριστων παγίων των ΑΕ και ΕΠΕ που προκύπτει από τη σύγκριση των ισολογισμών της τελευταίας διετίας, επιβεβαιώνει ότι επικράτησαν ξανά τάσεις αποεπένδυσης στον τομέα του εμπορίου. Μια σημαντική εξέλιξη ήταν η συνεχιζόμενη επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης του συνολικού ενεργητικού, μέγεθος που παρουσιάζει μείωση από το 2009. Τα συνολικά κεφάλαια των εμπορικών εταιρειών κατέγραψαν και πάλι μείωση, κατά 2,4%, σε συνέχεια της πτώσης (κατά 5,6%) του προηγουμένου έτους. Πίνακας 3.2 Πηγές και χρήσεις των νέων κεφαλαίων των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ το 2014-2012 ('000 ) Πηγές νέων κεφαλαίων Μεταβολή Μερίδιο επί Μεταβολή Μερίδιο επί 2014/2013 της μεταβολής 2013/2012 της μεταβολής του παθητικού του παθητικού Α.1 Μετοχικά κεφάλαια -327.338 33,5% 181.968-7,7% Α.2 Αποθεματικά και αποτελέσματα εις νέον -90.187 9,2% 549.714-23,3% Α. Ίδια κεφάλαια -417.525 42,7% 731.682-31,0% Β.1 Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις -698.183 71,4% -3.014.379 127,8% Β.1.1 Βραχυπρόθεσμες τραπεζικές υποχρεώσεις -610.800 62,5% -2.161.172 91,6% Β.1.2 Λοιπές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις -87.383 8,9% -853.208 36,2% Β.2 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις 138.260-14,1% -76.436 3,2% Β.2.1 Μακροπρόθεσμες τραπεζικές υποχρεώσεις 90.979-9,3% -17.211 0,7% Β.2.2 Λοιπές μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις 47.281-4,8% -59.226 2,5% Β. Υποχρεώσεις -559.924 57,3% -3.090.816 131,0% Αύξηση παθητικού -977.448 100,0% -2.359.134 100,0% Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Χρήσεις νέων κεφαλαίων Μεταβολή Μερίδιο επί Μεταβολή Μερίδιο επί 2014/2013 της μεταβολής 2013/2012 της μεταβολής του ενεργητικού του ενεργητικού Γ. Καθαρά πάγια -318.935 32,6% -202.133 8,6% Δ.1 Αποθέματα -116.323 11,9% -323.696 13,7% Δ.2 Βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις -591.616 60,5% -2.420.819 102,6% Δ. Κυκλοφορούν -707.939 72,4% -2.744.514 116,3% Ε. Διαθέσιμα 49.426-5,1% 587.513-24,9% Αύξηση ενεργητικού -977.448 100,0% -2.359.134 100,0% Πηγή: ΙCAP DATABANK 109

Η μείωση του συνολικού ενεργητικού οφείλεται πρωτίστως στη συνεχιζόμενη συρρίκνωση του κυκλοφορούντος, κατά 3,2%, και κατά δεύτερο λόγο στη μείωση της αξίας των παγίων (-2,3%). Το μεγαλύτερο τμήμα της μείωσης του κυκλοφορούντος αφορούσε τις βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις (κατέγραψαν πτώση 4% σε σχέση με το 2013). Αξίζει, βέβαια, να επισημανθεί ότι το τελευταίο έτος καταγράφηκε και πάλι αύξηση των ρευστών διαθεσίμων, όμως ήταν πολύ χαμηλότερου ρυθμού σε σχέση με το προηγούμενο έτος. 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Η μείωση του συνολικού ενεργητικού το 2014 αντανακλάται στο σκέλος της χρηματοδότησης από την υποχώρηση τόσο των ιδίων κεφαλαίων (-3,2%) όσο και των συνολικών υποχρεώσεων (-2,1%). Στη μεταβολή των τελευταίων συνέβαλε (σε μεγαλύτερο βαθμό) ο περιορισμός του βραχυπρόθεσμου χρέους και ιδιαίτερα της βραχυπρόθεσμης τραπεζικής χρηματοδότησης. Όσον αφορά την τραπεζική χρηματοδότηση του εμπορίου, η μικρή αύξηση (1,8%) της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης ήταν τελείως ανεπαρκής ώστε να αντισταθμίσει την υποχώρηση (-9,3%) στις βραχυπρόθεσμες τραπεζικές χρηματοδοτήσεις. Συνεπώς μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι δυσχέρειες που αντιμετωπίζει η εμπορική δραστηριότητα στην εγχώρια αγορά επιτάθηκαν και από την περικοπή της χρηματοδότησης κατά το τελευταίο έτος. Μεταβολή 2014/2013 Διάγραµµα 3.2 Χρηµατοδότηση της αύξησης του ενεργητικού των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2014/2013 και 2013/2012 ('000 ) Μεταβολή 2013/2012-2.500.000-2.000.000-1.500.000-1.000.000-500.000 0 500.000 1.000.000 Μετοχικά κεφάλαια Αποθεµατικά και αποτελέσµατα εις νέον Βραχυπρόθεσµες τραπεζικές υποχρεώσεις Λοιπές βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις Μακροπρόθεσµες τραπεζικές υποχρεώσεις Λοιπές µακροπρόθεσµες υποχρεώσεις Μεταβολή 2013/2012 181.968 549.714-2.161.172-853.208-17.211-59.226 Μεταβολή 2014/2013-327.338-90.187-610.800-87.383 90.979 47.281 Όπως προαναφέρθηκε, η κερδοφορία των ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου υποχώρησε το 2014, μετά τη θεαματική βελτίωση που είχε καταγραφεί το προηγούμενο έτος. Δεδομένων αυτών των εξελίξεων, ο δείκτης της αποδοτικότητας των ιδίων κεφαλαίων διαμορφώθηκε σε 5,4% το 2014, έναντι αντίστοιχου δείκτη 8,3% το 2013. 110

Διάγραµµα 3.3 Αύξηση του ενεργητικού των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2014/2013 και 2013/2012 ('000 ) Μεταβολή 2013/2012 Μεταβολή 2014/2013-2.500.000-2.000.000-1.500.000-1.000.000-500.000 0 500.000 1.000.000 Καθαρά πάγια Αποθέµατα Βραχυπρόθεσµες απαιτήσεις Διαθέσιµα Μεταβολή 2013/2012-202.133-323.696-2.420.819-587.513 Μεταβολή 2014/2013-318.935-116.323-591.616-49.426 Απώλεια σημειώθηκε και στο δείκτη αποδοτικότητας των συνολικών κεφαλαίων, ο οποίος διαμορφώθηκε σε 3,5% το 2014 από 4,7% το 2013. Από τους ισολογισμούς των ΑΕ και ΕΠΕ προκύπτει επίσης ότι το 2014 ο ρυθμός μείωσης του κυκλοφορούντος και διαθέσιμου κεφαλαίου δεν παρουσίασε αξιόλογη διαφορά από τον αντίστοιχο των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων, με αποτέλεσμα η γενική ρευστότητα να διαμορφωθεί σε 1,22 το 2014 (από 1,21 το προηγούμενο έτος). Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Διάγραµµα 3.4 Αποδοτικότητα ιδίων και συνολικών κεφαλαίων και ποσοστό καθαρού κέρδους εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2014 (%) 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-2,8-1,8-0,9 8,3 4,7 2,0 5,4 3,5 1,3-4,0 2012 2013 2014 Αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων Αποδοτικότητα συνολικών κεφαλαίων Περιθώριο καθαρού κέρδους 111

Περαιτέρω, από την έρευνα του ΙΝΕΜΥ φαίνεται ότι το 56,5% των ΑΕ και ΕΠΕ δήλωσαν ότι η ρευστότητά τους είτε παρέμεινε σταθερή είτε αυξήθηκε το 2014, αναλογία σχετικά βελτιωμένη συγκριτικά με εκείνη της περσινής έρευνας (50,1%). Η αίσθηση για επιδείνωση της γενικής ρευστότητας παραμένει έντονη στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, παρότι η κατάσταση έχει αμβλυνθεί σε σχέση με την περσινή έρευνα. Το 2014 οι 3 στις 10 επιχειρήσεις δήλωσαν ότι η επάρκειά τους σε κεφάλαιο κίνησης μειώθηκε σημαντικά, ενώ το 2013 η (αντίστοιχη) αναλογία ήταν σχεδόν διπλάσια. Διάγραµµα 3.5 Η ρευστότητα των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου το 2014 (% ποσοστά επιχειρήσεων) 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Ρευστότητα ΑΕ-ΕΠΕ Ρευστότητα ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 3,2 15,1 38,2 19,4 19,4 4,8 2,0 8,7 23,4 31,3 34,0 0,5 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος >10% Μείωση 5% 10% Άνοδος 5% 10% Μείωση >10% Στασιµότητα (±5%) Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ 3.1.2. Οι εκτιμήσεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2015 Στη διάρκεια του 2015 οι θετικές προσδοκίες που είχαν διαμορφωθεί στο τέλος του 2014 διαψεύστηκαν από τις οικονομικές εξελίξεις. Η δειγματοληπτική έρευνα του ΙΝΕΜΥ αποτύπωσε τον αντίκτυπο του μακροοικονομικού περιβάλλοντος στις πωλήσεις, στα κέρδη, στις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, στα αποθέματα και στην απασχόληση των επιχειρήσεων του ελληνικού εμπορίου. Από την επεξεργασία των ευρημάτων της τελευταίας έρευνας φαίνεται ότι η διαφοροποίηση που εντοπιζόταν στο παρελθόν μεταξύ των εμπορικών επιχειρήσεων αναλόγως της νομικής τους μορφής, σε μεγάλο βαθμό έχει «αναιρεθεί», γεγονός ενδεικτικό του ότι η αίσθηση επιδείνωσης έχει επικρατήσει και στις δύο ομάδες επιχειρήσεων το 2015. Πράγματι, στις μεν ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, σχεδόν οι 7 στις 10 εκτιμούν ότι οι πωλήσεις τους θα μειωθούν το 2015, ενώ μόνο το 9,3% προσδοκά άνοδο. Η κατάσταση δεν είναι ριζικά διαφορετική στις εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ όπου, δυστυχώς, σημειώθηκε πλήρης ανατροπή σε σχέση με την περσινή έρευνα στην οποία επικρατούσε πολύ μεγαλύτερη αισιοδοξία. Το 2015, σε αυτήν την κατηγορία εταιρειών, μόνο οι 2 στις 10 επιχειρήσεις προσδοκούν άνοδο πωλήσεων, ενώ η απόλυτη πλειοψηφία των εταιρειών ΑΕ και ΕΠΕ εκτιμά μείωση πωλήσεων για το 2015. 112

Από την πλευρά των μικρότερων επιχειρήσεων φαίνεται ότι το 2015 η μείωση των πωλήσεων ήταν τέτοιας έκτασης, που «αιφνιδίασε» και πάλι τις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ, αφού η μερίδα στην περσινή έρευνα όσων προσδοκούσαν επιδείνωση ήταν πολύ μικρότερη (κατά 28 ποσοστιαίες μονάδες) σε σχέση με τις παρούσες εκτιμήσεις περί μείωσης πωλήσεων. Αρνητική ήταν η εξέλιξη και στις ΑΕ και ΕΠΕ οι προβλέψεις των οποίων προφανώς «διαψεύστηκαν», αφού η μερίδα όσων στην παρούσα έρευνα εκτιμούν επιδείνωση των πωλήσεων είναι κατά πολύ μεγαλύτερη (36 ποσοστιαίες μονάδες) σε σχέση με τις περσινές προβλέψεις τους για το τρέχον έτος. Ανάλογη εξέλιξη προς τις πωλήσεις παρουσιάζει και η εικόνα των εκτιμήσεων για την κερδοφορία κατά το 2015. Πράγματι, οι 7 στις 10 εμπορικές ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ εκτιμούν επιδείνωση κερδών. Όμως και στην πλευρά των μεγαλύτερων επιχειρήσεων επικρατεί η απαισιοδοξία, αφού η 1 στις 2 εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ εκτιμούν μειωμένη κερδοφορία για το 2015, ενώ μόνο το 12,9% εξ αυτών εκτιμά άνοδο κερδών για το τρέχον έτος. Περαιτέρω, οι περσινές προβλέψεις των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ για την εξέλιξη των κερδών τους «διαψεύστηκαν» σε μεγάλο βαθμό, εφόσον το ποσοστό όσων εκτιμούν στην παρούσα φάση επιδείνωση της κερδοφορίας είναι πολύ μεγαλύτερο (σχεδόν κατά 33 ποσοστιαίες μονάδες), συγκριτικά με τις περσινές προβλέψεις τους. Στις ΑΕ και ΕΠΕ η μερίδα όσων στην περσινή έρευνα προέβλεπαν επιδείνωση της κερδοφορίας ήταν κατά πολύ μικρότερη (16,7%), ενώ στην παρούσα έρευνα οι εκτιμήσεις περί μείωσης κερδών συγκεντρώνουν την απόλυτη πλειοψηφία (51%). Διάγραµµα 3.6 Οι εκτιµήσεις των εµπορικών επιχειρήσεων για τις πωλήσεις και τα καθαρά κέρδη τους το 2015 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Πωλήσεις ΑΕ-ΕΠΕ 20,4 23,7 52,7 3,2 Πωλήσεις ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 9,3 21,6 67,8 1,2 Κέρδη ΑΕ-ΕΠΕ 12,9 25,3 51,1 10,8 Κέρδη ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 5,4 20,4 72,2 2,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Βάσει της νέας έρευνας, φαίνεται ότι η επενδυτική «απραξία» που παρατηρήθηκε την τελευταία τετραετία συνεχίστηκε και εντάθηκε στην παρούσα φάση. Το 2015 οι 6 στις 10 εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ δηλώνουν στασιμότητα επενδύσεων. Στην πλευρά ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ του εμπορίου, σχεδόν η 1 στις 2 επιχειρήσεις δήλωσε στασιμότητα επενδύσεων, παράλληλα όμως ιδιαίτερα υψηλό ήταν και το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνουν ότι οι επενδύσεις τους μειώθηκαν το τελευταίο έτος (44,2%). 113

Διάγραµµα 3.7 Σύγκριση εκτιµήσεων και προβλέψεων των εµπορικών ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ για τις πωλήσεις και τα κέρδη του 2015 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Εκτίµηση πωλήσεων 9,3 21,6 67,8 1,2 Πρόβλεψη πωλήσεων 10,4 14,7 39,8 35,1 Εκτίµηση κερδών 5,4 20,4 72,2 2,0 Πρόβλεψη κερδών 8,7 16,3 39,3 35,8 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Εκτίµηση πωλήσεων 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Διάγραµµα 3.8 Σύγκριση εκτιµήσεων και προβλέψεων των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ για τις πωλήσεις και τα κέρδη του 2015 (% ποσοστά επιχειρήσεων) 20,4 Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ 23,7 52,7 3,2 Πρόβλεψη πωλήσεων 46.3 27.8 16.7 9,3 Εκτίµηση κερδών 12,9 25,3 51,1 10,8 Πρόβλεψη κερδών 46,3 27,8 16,7 9,3 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Όσον αφορά τα αποθέματα, ξεπερνούν τις 4 στις 10 οι εταιρείες μορφής ΑΕ και ΕΠΕ που δηλώνουν στασιμότητα το 2015, επιπρόσθετα δε το 40% περίπου των εταιρειών δήλωσε μειωμένη αποθεματοποίηση. Στην πλευρά ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων δηλώνουν μείωση αποθεμάτων (σχεδόν το 58%), ενώ παράλληλα η 1 στις 3 επιχειρήσεις δηλώνει στασιμότητα. 114

Διάγραµµα 3.9 Οι εκτιµήσεις των εµπορικών επιχειρήσεων για τα αποθέµατα και τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου του ελληνικού εµπορίου το 2015 (% ποσοστά επιχειρήσεων) Αποθέµατα ΑΕ-ΕΠΕ 10,8 45,2 39,8 4,3 Αποθέµατα ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 7,3 33,5 57,6 1,5 Επενδύσεις ΑΕ-ΕΠΕ 8,1 60,2 19,4 12,4 Επενδύσεις ΑτΕ-ΟΕ-ΕΕ 5,1 48,6 44,2 2,1 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Στο μέτωπο της απασχόλησης, οι απώλειες στη διάρκεια των προηγούμενων ετών ήταν μεγάλες, φαίνεται δε ότι η κατάσταση έχει μάλλον παγιωθεί στην παρούσα φάση. Από τη δειγματοληπτική έρευνα του ΙΝΕΜΥ προκύπτει ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων του εμπορίου εξακολουθεί να δηλώνει ότι διατήρησε σταθερή την απασχόληση κατά το 2015. Πιο ανθεκτικές φάνηκαν οι, κατά τεκμήριο, μεγαλύτερες επιχειρήσεις, με τις 2 στις 3 ΑΕ και ΕΠΕ να δηλώνουν στασιμότητα στην απασχόληση. Στις ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ το ποσοστό όσων δηλώνουν στασιμότητα διαμορφώθηκε σε 56% περίπου, καταγράφοντας μεγάλες απώλειες σε σχέση με το 2014. Παράλληλα όμως, το 38% δηλώνει ότι αναγκάσθηκε να προβεί σε μειώσεις προσωπικού, γεγονός που προφανώς συνιστά αρνητική εξέλιξη. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 3.1.3. Οι προβλέψεις των εμπορικών επιχειρήσεων για το 2016 Οι προσδοκίες και οι προβλέψεις των εμπορικών επιχειρήσεων σχετικά με την εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών τους κατά το 2016 παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές, αναλόγως της νομικής μορφής (και κατ επέκταση του μεγέθους) των επιχειρήσεων. Κοινή όμως συνισταμένη είναι η επέκταση των «απαισιόδοξων» προβλέψεων. Όσον αφορά τον κύκλο εργασιών για το 2016, διαπιστώνεται ότι επικρατεί εμφανώς μεγαλύτερη απαισιοδοξία στις προβλέψεις των επιχειρήσεων νομικής μορφής ΑΕ και ΕΠΕ. Στην παρούσα έρευνα, στις ΑΕ και ΕΠΕ η μερίδα των αισιόδοξων εταιρειών συγκεντρώνει σχεδόν το ένα τέταρτο εξ αυτών, αναλογία πολύ χαμηλότερη (περίπου 22 ποσοστιαίες μονάδες) σε σχέση με πέρυσι. Παράλληλα όμως υπάρχει εντονότατη η αίσθηση της αβεβαιότητας, αφού σχεδόν το ένα τρίτο των εταιρειών αδυνατούν να αξιολογήσουν τις προοπτικές και να προβούν σε συγκεκριμένη πρόβλεψη για το επόμενο έτος. Στην πλευρά ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η κατάσταση παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητη, με την πλάστιγγα να γέρνει προς την πλευρά της απαισιοδοξίας, εφόσον οι 4 στις 10 επιχειρήσεις αναμένουν μείωση πωλήσεων για το 2016, ενώ η μερίδα αυτή συνιστά τη σχετική πλειοψηφία, όπως και πέρυσι. Παράλληλα, υψηλό είναι και το ποσοστό (31%) των επιχειρήσεων 115

Διάγραµµα 3.10 Oι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για τις πωλήσεις του 2016 και του 2015 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) ΑΕ-ΕΠΕ 2016 24,7 20,4 18,3 36,6 ΑΕ-ΕΠΕ 2015 46,3 27,8 16,7 9,3 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2016 8,9 19,4 40,7 31,0 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2015 10,4 14,7 39,8 35,1 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ που εκφράζουν αβεβαιότητα ή αδυναμία πρόβλεψης. Σε κάθε περίπτωση, παραμένει πολύ σοβαρή η διαφορά μεταξύ των απαισιόδοξων και των αισιόδοξων προβλέψεων. Εικόνα επιδείνωσης προκύπτει και αναφορικά με τις προβλέψεις για την κερδοφορία των επιχειρήσεων το 2016. Στις ΑΕ και ΕΠΕ η σχετική πλειοψηφία των εταιρειών (39% περίπου) κυριαρχείται από αβεβαιότητα, αφού αδυνατεί ή αποφεύγει να προβλέψει την εξέλιξη της κερδοφορίας για το επόμενο έτος, ενώ η μερίδα των αισιόδοξων εταιρειών συρρικνώθηκε και πλέον συγκεντρώνει μόνο τις 2 στις 10 επιχειρήσεις. Παράλληλα, το ποσοστό των «απαισιόδοξων» επιχειρήσεων διευρύνθηκε κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες από το αντίστοιχο μερίδιο στην προηγούμενη έρευνα. Διάγραµµα 3.11 Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για τα κέρδη του 2016 και του 2015 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) ΑΕ-ΕΠΕ 2016 19,9 19,4 22,0 38,7 ΑΕ-ΕΠΕ 2015 46,3 27,8 16,7 9,3 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2016 7,1 17,6 43,3 32,1 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2015 8,7 16,3 39,3 35,8 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ 116

Από την άλλη πλευρά, οι προσδοκίες για επιδείνωση εξακολουθούν να επικρατούν στις μικρότερες επιχειρήσεις του εμπορίου, όμως η έκταση των αρνητικών προσδοκιών είναι εμφανώς μεγαλύτερη σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα. Στην κατηγορία των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η μερίδα των «απαισιόδοξων» συγκεντρώνει και πάλι τη σχετική πλειοψηφία, ενώ παράλληλα διαπιστώνεται και διεύρυνση του μεριδίου της. Στις επιχειρήσεις αυτές, πάνω από 4 στις 10 αναμένουν και πάλι επιδείνωση της κερδοφορίας τους το 2016. Επιπλέον, και σε αυτό το επίπεδο διαπιστώνεται έντονη αίσθηση της αβεβαιότητας, αφού σχεδόν το ένα τρίτο των επιχειρήσεων δεν προέβη σε προβλέψεις για την κερδοφορία του. Όσον αφορά τον προγραμματισμό επενδύσεων παγίου κεφαλαίου για το 2016, η έρευνα επιβεβαιώνει και πάλι την επικράτηση συνθηκών επενδυτικής «απραξίας», ωστόσο έχει περιοριστεί η έκταση του φαινομένου. Η στασιμότητα όσον αφορά τις επενδύσεις του 2016 είναι η κυρίαρχη τάση στις ΑΕ και ΕΠΕ, όπου η σχετική πλειοψηφία των εταιρειών εξακολουθούν να δηλώνουν στασιμότητα (παρότι το ποσοστό αυτής της μερίδας έχει περιοριστεί σε 45,7%). Ωστόσο, ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη συνιστά το γεγονός ότι η μερίδα των ΑΕ και ΕΠΕ που δηλώνουν πρόθεση να αυξήσουν τις επενδύσεις τους συγκεντρώνει πλέον μόνο το 8,6%, έναντι αντίστοιχου ποσοστού περίπου 29% της προηγούμενης έρευνας. Στην κατηγορία των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η μερίδα των «απαισιόδοξων» συγκεντρώνει τη σχετική πλειοψηφία, με ποσοστό που υπερβαίνει κατά 24 ποσοστιαίες μονάδες το αντίστοιχο περσινό. Στις κατηγορία αυτή, πάνω από 3 στις 10 επιχειρήσεις προβλέπουν μείωση επενδύσεων για το 2016. Οι προβλέψεις για την απασχόληση κατά το 2016 εξακολουθούν να μην είναι ενθαρρυντικές για μία ακόμη φορά. Η σχετική πλειοψηφία των εμπορικών επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, προβλέπει στασιμότητα απασχόλησης, με τη διαφορά ότι έχει περιοριστεί αισθητά το ποσοστό αυτών των αναφορών σε σχέση με πέρυσι, ενώ έχει επεκταθεί το μερίδιο των απαισιόδοξων. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Διάγραµµα 3.12 Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου του 2016 και του 2015 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) ΑΕ-ΕΠΕ 2016 8,6 45,7 11,8 33,9 ΑΕ-ΕΠΕ 2015 28,7 52,8 9,3 9,3 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2016 5,5 29,1 34,2 31,2 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2015 6,4 47,5 10,1 36,1 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ 117

Στις ΑΕ και ΕΠΕ ειδικότερα εντοπίζεται δραστική αύξηση του μεριδίου όσων αδυνατούν ή αποφεύγουν να προβλέψουν την εξέλιξη της απασχόλησης το 2016, ενώ έχει συρρικνωθεί η μερίδα των αισιόδοξων εταιρειών. Στην πλευρά των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ η αίσθηση της επιδείνωσης είναι πιο έντονη, με κύριο χαρακτηριστικό την «εκτίναξη» του ποσοστού όσων προβλέπουν μείωση, σε επίπεδα της τάξης του 30%, ποσοστό πολλαπλάσιο συγκριτικά με το αντίστοιχο στην περσινή έρευνα. Διάγραµµα 3.13 Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για την απασχόληση του 2016 και του 2015 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) ΑΕ-ΕΠΕ 2016 10,8 43,0 15,1 31,2 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου ΑΕ-ΕΠΕ 2015 26,9 54,6 9,3 9,3 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2016 4,8 34,2 29,8 31,2 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2015 3,8 54,3 6,1 35,9 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Όσον αφορά την εξέλιξη της ρευστότητας κατά το 2016, οι προβλέψεις των επιχειρήσεων χαρακτηρίζονται και σε αυτό το επίπεδο από μεγαλύτερη απαισιοδοξία συγκριτικά με πέρυσι, η οποία συνοδεύεται και από αυξημένη αβεβαιότητα. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζει τις έντονες ανησυχίες του εμπορικού κόσμου όσον αφορά την αποκατάσταση των συνθηκών χρηματοδότησης στην ελληνική αγορά, με δεδομένη αφενός την παρατεταμένη εκκρεμότητα στο θέμα της (νέας) αναχρηματοδότησης των τραπεζών, αφετέρου δε την ισχύ των μέτρων επιβολής ελέγχων κεφαλαίου (capital controls), που αποτελούν τροχοπέδη στην επιχειρηματική δραστηριότητα. Στην πλευρά των εταιρειών ΑΕ και ΕΠΕ, στις προβλέψεις των επιχειρήσεων επικρατεί αυξημένη αβεβαιότητα, εφόσον η 1 στις 3 εταιρείες αδυνατούν ή αποφεύγουν να προβλέψουν, αναδεικνύοντας αυτή την ομάδα σε σχετική πλειοψηφία. Η έκταση της επιδείνωσης όμως επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η μερίδα των εταιρειών που εκφράζουν αισιοδοξία (αύξηση ρευστότητας) για το 2016 έχει πλέον συρρικνωθεί σε 16% περίπου, ενώ στην περσινή έρευνα οι αντίστοιχες προσδοκίες πλειοψηφούσαν, με ποσοστό 45,4%. Στην κατηγορία των ΟΕ, ΕΕ και ΑτΕ οι προβλέψεις εμφανίζουν ουσιώδη επιδείνωση, εφόσον περισσότερες από 4 στις 10 επιχειρήσεις προβλέπουν μείωση της ρευστότητάς τους το 2016. Επιπλέον, υπάρχει έντονη η αίσθηση της αβεβαιότητας, σε ποσοστό σχεδόν 32% των επιχειρήσεων αυτής της ομάδας. 118

Διάγραµµα 3.14 Οι προβλέψεις των επιχειρήσεων του ελληνικού εµπορίου για τη ρευστότητα του 2016 και του 2015 Ανάλυση ανά κατηγορία νοµικής µορφής (% ποσοστά επιχειρήσεων) ΑΕ-ΕΠΕ 2016 15,6 27,4 23,1 33,9 ΑΕ-ΕΠΕ 2015 45,4 28,7 16,7 9,3 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2016 6,9 17,7 43,5 31,9 ΟΕ-ΕΕ-ΑτE 2015 5,4 24,6 33,8 36,2 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 3.2. Ο οικονομικός απολογισμός για τις ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2014 Οι Βασικές Διαπιστώσεις για το 2014 Άνοδος Στασιµότητα Μείωση Δ/Γ-Δ/Α Το 2014 ανακόπηκε η υποχώρηση των πωλήσεων και των μεικτών κερδών στις εταιρείες του εμπορίου. Οι μεν πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 1,3%, τα δε μεικτά κέρδη κατά 1,9%. Αυξημένες πωλήσεις εμφάνισαν οι δύο εκ των τριών τομέων του εμπορίου. Εντονότερη ήταν η αύξηση στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Το ποσοστό μεικτού κέρδους στο εμπόριο συνολικά διαμορφώθηκε σε 19,6%. Ετήσια βελτίωση του δείκτη σημειώθηκε μόνο στο λιανικό εμπόριο. Το 2013 ήταν το έτος που σηματοδότησε την επάνοδο στην κερδοφορία για τις ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου. Ωστόσο, το 2014 τα κέρδη προ φόρου περιορίστηκαν σημαντικά, κατά 36,5%. Η αναλογία κερδοφόρων προς ζημιογόνες εταιρείες βελτιώθηκε σε 1,76:1. Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Το ποσοστό καθαρού κέρδους υποχώρησε σε 1,3% και η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων σε 5,4% το 2014. Στο χονδρικό και στο λιανικό εμπόριο τα αποτελέσματα ήταν κερδοφόρα. Ζημιογόνο παραμένει μόνο το εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, οι ζημίες όμως του τομέα μειώθηκαν δραστικά και το 2014. Το συνολικό ενεργητικό κατέγραψε και πάλι μείωση, κατά 2,4%. Στη μείωση συνέβαλε κυρίως το κυκλοφορούν και (σε μικρότερο βαθμό) το πάγιο ενεργητικό, ενώ τα ρευστά διαθέσιμα κατέγραψαν μικρή (1,3%) αύξηση. Το 2014 φαίνεται ότι υπήρξε επαναφορά σε κλίμα αποεπένδυσης. Οι συνολικές επενδύσεις κατέγραψαν μείωση 2,1%. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 119

Εικόνα αποεπένδυσης χαρακτηρίζει και τους τρεις τομείς του εμπορίου. Τα ίδια κεφάλαια των εμπορικών εταιρειών μειώθηκαν κατά 3,2% το τελευταίο έτος. Η πτωτική τάση εντοπίζεται και στους τρεις τομείς, ήταν δε μεγαλύτερη στο χονδρικό εμπόριο. Το συνολικό χρέος των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ μειώθηκε κατά 2,1% το 2014, γεγονός που προήλθε αποκλειστικά από τον περιορισμό του βραχυπρόθεσμου χρέους. Η δανειακή επιβάρυνση διευρύνθηκε σε 68,1% το 2014. Η γενική ρευστότητα βελτιώθηκε οριακά (1,22) το τελευταίο έτος. 3.2.1. Οι πωλήσεις και η κερδοφορία των ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2014 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Ο κύκλος εργασιών Από την επεξεργασία των αποτελεσμάτων χρήσης που έχουν δημοσιευθεί και υπάρχουν στο αρχείο της ICAP φαίνεται ότι το 2014 στο εμπόριο υπήρξε ανάσχεση της πτωτικής πορείας, γεγονός που καταγράφεται για πρώτη φορά μετά από μία πενταετία συνεχούς υποχώρησης του κύκλου εργασιών, στα πλαίσια και της γενικής βελτίωσης που σημειώθηκε στην ελληνική οικονομία, με αποτέλεσμα την καταγραφή θετικού ρυθμού μεταβολής του ΑΕΠ. Το γεγονός αυτό είναι οπωσδήποτε θετικό, ωστόσο δεν προκύπτει ξεκάθαρη εικόνα επικράτησης ανοδικής τάσης, που να μπορεί να θεωρηθεί ως η έναρξη της μεταστροφής των αρνητικών επιπτώσεων. Οι συνολικές πωλήσεις των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ αυξήθηκαν κατά 1,3% το 2014, σε αντίθεση με τη μείωση (-5,4%) που είχε σημειωθεί το 2013. Μεταξύ των ΑΕ και ΕΠΕ, η αύξηση των πωλήσεων καταγράφηκε στους δύο από τους τρεις κύριους τομείς. Εντυπωσιακή ήταν η βελτίωση στον τομέα της εμπορίας αυτοκίνητωνανταλλακτικών, όπου οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 12%. Στο χονδρικό εμπόριο σημειώθηκε χαμηλή ποσοστιαία αύξηση πωλήσεων (1,5%). Αντίθετα, στο λιανικό εμπόριο η φθίνουσα πορεία συνεχίστηκε και οι πωλήσεις μειώθηκαν κατά 2%. 1 Περαιτέρω, επί συνόλου 15 επιμέρους κλάδων και των τριών τομέων, 9 κλάδοι εμφάνισαν αύξηση πωλήσεων το 2014, ενώ το προηγούμενο έτος οι επιδόσεις ήταν σαφώς χειρότερες (5 κλάδοι είχαν αύξηση πωλήσεων). Την υψηλότερη ποσοστιαία αύξηση εμφάνισαν οι πωλήσεις στα αυτοκίνητα και τα συναφή ανταλλακτικά, καθώς και στο λιανικό εμπόριο Η/Υ, μηχανών γραφείου κ.λπ. Από την άλλη πλευρά, μεταξύ των 6 κλάδων που κατέγραψαν απώλειες εσόδων, οι σημαντικότερες μειώσεις καταγράφηκαν στο λιανικό εμπόριο οικιακών συσκευών 2 και στο λιανικό εμπόριο καλλυντικών. Πωλήσεις 2014 Αυξημένες πωλήσεις εμφάνισαν οι δύο εκ των τριών τομέων του εμπορίου το 2014. Εντονότερη ήταν η αύξηση στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. 1. Η μείωση των πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο οφείλεται στην «απουσία» πολύ μεγάλης εταιρείας από το δείγμα κατά το 2014, λόγω μη έγκαιρης δημοσίευσης του ισολογισμού. 2. Η μείωση των πωλήσεων στον συγκεκριμένο κλάδο μπορεί να θεωρηθεί «πλασματική», καθώς οφείλεται στην «απουσία» πολύ μεγάλης εταιρείας από το δείγμα κατά το 2014, λόγω μη έγκαιρης δημοσίευσης του ισολογισμού. 120

Διάγραµµα 3.15 Ρυθµός αύξησης των πωλήσεων: 2012-2014 (%) 2014 1,3 2013-5,4 2012-12,9 Πίνακας 3.3-14,0-12,0-10,0-8,0-6,0-4,0-2,0 0,0 2,0 Οι πωλήσεις των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2014-2012 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος 2014 2013 2012 Μεταβολή Μεταβολή 2014/2013 2013/2012 Αυτοκίνητα 2.308.307 2.055.402 2.112.394 12,3% -2,7% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 1.511.549 1.354.016 1.236.879 11,6% 9,5% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 3.819.856 3.409.418 3.349.273 12,0% 1,8% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 820.313 763.780 782.604 7,4% -2,4% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 6.071.158 5.891.885 5.830.594 3,0% 1,1% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 10.980.792 10.689.507 11.410.235 2,7% -6,3% Χ/Ε καυσίμων και χημικών 12.091.562 12.117.575 13.914.524-0,2% -12,9% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 2.013.737 2.076.699 2.302.948-3,0% -9,8% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 4.222.302 4.173.630 4.451.485 1,2% -6,2% Άλλο χονδρικό εμπόριο 1.209.668 1.154.635 1.211.256 4,8% -4,7% Χονδρικό εμπόριο 37.409.532 36.867.711 39.903.645 1,5% -7,6% Γενικό λιανικό εμπόριο 7.646.860 7.721.402 8.262.327-1,0% -6,5% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 115.852 111.531 103.518 3,9% 7,7% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 1.119.711 1.148.725 904.692-2,5% 27,0% Λ/Ε καλλυντικών 346.896 358.702 363.830-3,3% -1,4% Λ/Ε οικιακών συσκευών 700.541 1.048.320 1.112.877-33,2% -5,8% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 2.399.769 2.186.920 1.886.860 9,7% 15,9% Λιανικό εμπόριο 12.329.629 12.575.599 12.634.105-2,0% -0,5% Γενικό σύνολο 53.559.018 52.852.727 55.887.023 1,3% -5,4% Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 121

Περαιτέρω, από την έρευνα του ΙΝΕΜΥ στις εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ διαπιστώνεται τάση αποκλιμάκωσης των απωλειών στο εμπόριο. Το 2014 προκύπτει ότι περίπου οι 6 στις 10 επιχειρήσεις του εμπορίου δήλωσαν στασιμότητα ή αύξηση των πωλήσεών τους. Το ευχάριστο είναι ότι η μερίδα των εταιρειών που δήλωσαν αύξηση πωλήσεων γενικά (ανεξαρτήτως ποσοστού) διευρύνθηκε σε 36%, ενώ ταυτόχρονα περιορίστηκε το μερίδιο των επιχειρήσεων που δήλωσαν μείωση των πωλήσεών τους (κατά 10 περίπου ποσοστιαίες μονάδες). Διάγραµµα 3.16 Διαχρονική εξέλιξη των πωλήσεων των ΑΕ και ΕΠΕ του εµπορίου: 2012-2014 (% ποσοστά επιχειρήσεων) 100% 0,5 0,0 22,2 0,5 17,2 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 80% 60% 40% 20% 0% 56,1 22,2 18,3 28,0 12,1 30,6 24,2 10,2 24,2 3,5 14,8 11,8 3,5 2012 έναντι 2011 2013 έναντι 2012 2014 έναντι 2013 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Μεικτά, λειτουργικά και καθαρά κέρδη Βελτίωση καταγράφεται και στο επίπεδο των μεικτών κερδών των ελληνικών εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ το τελευταίο έτος. Συγκεκριμένα, τα μεικτά τους κέρδη ανήλθαν σε 10.475,9 εκατ. το 2014, αυξημένα κατά 1,9% έναντι του 2013. Το γεγονός ότι η ποσοστιαία αύξηση των μεικτών κερδών ήταν ελαφρά εντονότερη από την αντίστοιχη των πωλήσεων είναι ενδεικτικό του ότι συνεχίστηκε η προσπάθεια περιορισμού του κόστους πωληθέντων, η οποία απέδωσε. Το τελευταίο έτος τα μεικτά κέρδη των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ βελτιώθηκαν και στους τρεις τομείς του εμπορίου, με σαφώς εντονότερη (ποσοστιαία) αύξηση (6,4%) στον τομέα της εμπορίας αυτοκινήτων-ανταλλακτικών. Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι καταγράφεται βελτίωση της μεικτής κερδοφορίας (το 2014) σε 10 από τους 15 κλάδους και των τριών τομέων. Υψηλότερη ποσοστιαία αύξηση εμφανίζουν οι κλάδοι του λιανικού εμπορίου τροφίμων ποτών καπνού και της εμπορίας ανταλλακτικών αυτοκινήτων. Οι μεγαλύτερες απώλειες αντιστοιχούν στον κλάδο του λιανικού εμπορίου οικιακών συσκευών. 122

Πίνακας 3.4 Τα μεικτά κέρδη των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2014-2012 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος 2014 2013 2012 Μεταβολή Μεταβολή 2014/2013 2013/2012 Αυτοκίνητα 361.737 347.223 340.487 4,2% 2,0% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 227.884 206.792 197.790 10,2% 4,6% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 589.620 554.014 538.277 6,4% 2,9% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 153.062 147.683 158.326 3,6% -6,7% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 1.043.600 1.046.293 1.092.444-0,3% -4,2% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 3.103.311 3.086.184 3.375.940 0,6% -8,6% Χ/Ε καυσίμων και χημικών 686.677 649.594 689.444 5,7% -5,8% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 357.577 372.982 396.355-4,1% -5,9% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 959.256 916.790 898.788 4,6% 2,0% Άλλο χονδρικό εμπόριο 213.167 195.846 211.508 8,8% -7,4% Χονδρικό εμπόριο 6.516.650 6.415.371 6.822.804 1,6% -6,0% Γενικό λιανικό εμπόριο 1.768.875 1.689.592 1.949.139 4,7% -13,3% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 35.999 28.943 26.484 24,4% 9,3% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 483.404 500.910 378.756-3,5% 32,3% Λ/Ε καλλυντικών 105.775 108.061 110.426-2,1% -2,1% Λ/Ε οικιακών συσκευών 201.224 260.643 282.730-22,8% -7,8% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 774.363 721.774 549.697 7,3% 31,3% Λιανικό εμπόριο 3.369.640 3.309.924 3.297.232 1,8% 0,4% Γενικό σύνολο 10.475.910 10.279.309 10.658.314 1,9% -3,6% Ο σχετικά εντονότερος ρυθμός αύξησης των μεικτών κερδών των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ σε σύγκριση με εκείνο των πωλήσεων είχε ως αποτέλεσμα την οριακή βελτίωση του ποσοστού μεικτού κέρδους στο εμπόριο, σε 19,6% το 2014. Ετήσια βελτίωση του δείκτη σημειώθηκε μόνο στο λιανικό εμπόριο, τομέας που διατηρεί τον υψηλότερο δείκτη διαχρονικά (27,3% το 2014). Ο τομέας της εμπορίας αυτοκινήτωνανταλλακτικών εμφανίζει το χαμηλότερο (μεταξύ των τριών) περιθώριο μεικτού κέρδους, με το δείκτη να υποχωρεί το 2014 (σε 15,4%). Στο χονδρικό εμπόριο ο δείκτης παρέμεινε σταθερός. Η μεγαλύτερη ετήσια βελτίωση του ποσοστού μεικτού κέρδους καταγράφηκε στους κλάδους του λιανικού εμπορίου τροφίμων ποτών καπνού οικιακών συσκευών. Αντίθετα, οι σχετικά μεγαλύτερες απώλειες του δείκτη εντοπίζονται στην εμπορία αυτοκινήτων και στο λιανικό εμπόριο Η/Υ μηχανών γραφείου κ.λπ. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 123

2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Πίνακας 3.5 Ποσοστό μεικτού κέρδους των ΑΕ και ΕΠΕ κατά τομέα και κλάδο: 2014-2012 Κλάδος 2014 2013 2012 Αυτοκίνητα 15,7% 16,9% 16,1% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 15,1% 15,3% 16,0% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 15,4% 16,2% 16,1% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 18,7% 19,3% 20,2% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 17,2% 17,8% 18,7% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 28,3% 28,9% 29,6% Χ/Ε καυσίμων και χημικών 5,7% 5,4% 5,0% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 17,8% 18,0% 17,2% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 22,7% 22,0% 20,2% Άλλο χονδρικό εμπόριο 17,6% 17,0% 17,5% Χονδρικό εμπόριο 17,4% 17,4% 17,1% Γενικό λιανικό εμπόριο 23,1% 21,9% 23,6% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 31,1% 26,0% 25,6% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 43,2% 43,6% 41,9% Λ/Ε καλλυντικών 30,5% 30,1% 30,4% Λ/Ε οικιακών συσκευών 28,7% 24,9% 25,4% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 32,3% 33,0% 29,1% Λιανικό εμπόριο 27,3% 26,3% 26,1% Γενικό σύνολο 19,6% 19,4% 19,1% Στο επίπεδο της λειτουργικής κερδοφορίας του εμπορίου, οι εξελίξεις δεν ήταν θετικές το 2014. Παρά την ελαφρά βελτίωση των μεικτών κερδών, η συρρίκνωση των «άλλων εσόδων εκμετάλλευσης» ήταν καθοριστική και οδήγησε σε επιδείνωση (-8,7%) της λειτουργικής κερδοφορίας των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, με την καταγραφή λειτουργικών κερδών ύψους 1.038.622 εκατ. το 2014. Καταγραφή λειτουργικών ζημιών σημειώθηκε μόνο στον τομέα εμπορίας αυτοκινήτωνανταλλακτικών, ήταν όμως πολύ μικρότερης έκτασης συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη. Από την άλλη πλευρά, τα λειτουργικά κέρδη των άλλων δύο τομέων εμπορικής δραστηριοποίησης, οι οποίοι είχαν ανακτήσει τη λειτουργική κερδοφορία ήδη από το 2012, υπερίσχυσαν. Αξίζει να επισημανθεί ότι τα λειτουργικά κέρδη του χονδρικού εμπορίου κατέγραψαν και πάλι υψηλή ποσοστιαία άνοδο το 2014 (52%). Από κλαδική σκοπιά, θετικό λειτουργικό αποτέλεσμα κατά το 2014 εμφανίζουν 13 από τους 15 κλάδους. Εντυπωσιακή αναστροφή, από λειτουργικές ζημίες σε κέρδη, εμφάνισαν το λιανικό εμπόριο καλλυντικών και οι κλάδοι του χονδρικού εμπορίου καυσίμων και χημικών, και των «λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων». Επίσης, με ιδιαίτερα υψηλό ρυθμό βελτιώθηκε η λειτουργική κερδοφορία και στο «άλλο χονδρικό εμπόριο». Ο κλάδος που αναδείχθηκε κορυφαίος παρουσιάζοντας τα υψηλότερα οργανικά κέρδη το 2014 ήταν το χονδρικό εμπόριο ένδυσης υπόδησης ειδών οικιακής χρήσης, ακολουθούμενος από το λιανικό εμπόριο Η/Υ μηχανών γραφείου κ.λπ. Αντίθετα, τις μεγαλύτερες λειτουργικές ζημίες κατά το 2014 κατέγραψε και πάλι ο κλάδος του εμπορίου αυτοκινήτων, αξίζει ωστόσο να επισημανθεί η συνεχιζόμενη συρρίκνωση των ζημιών του. 124

Πίνακας 3.6 Τα λειτουργικά κέρδη των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2014-2012 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος 2014 2013 2012 Μεταβολή Μεταβολή 2014/2013 2013/2012 Αυτοκίνητα -32.999-78.098-207.737 57,7% 62,4% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 23.943 13.968 2.751 71,4% 407,7% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά -9.056-64.129-204.986 85,9% 68,7% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 26.356 33.985 21.232-22,4% 60,1% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 167.680 127.222 90.130 31,8% 41,2% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 251.531 195.976 32.614 28,3% 500,9% Χ/Ε καυσίμων και χημικών 24.913-18.567-33.194 234,2% 44,1% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 1.616-10.595-41.196 115,2% 74,3% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 163.628 92.435 25.620 77,0% 260,8% Άλλο χονδρικό εμπόριο 21.175 9.094 1.817 132,8% 400,4% Χονδρικό εμπόριο 656.899 429.550 97.023 52,9% 342,7% Γενικό λιανικό εμπόριο 179.793 155.520 133.354 15,6% 16,6% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 3.108 2.300 627 35,1% 267,1% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 28.378 480.196-84.869-94,1% 665,8% Λ/Ε καλλυντικών 5.813-360 -7.631 1715,3% 95,3% Λ/Ε οικιακών συσκευών -20.671-33.871-52.674 39,0% 35,7% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 194.357 168.198 81.354 15,6% 106,7% Λιανικό εμπόριο 390.779 771.984 70.160-49,4% 1000,3% Γενικό σύνολο 1.038.622 1.137.404-37.803-8,7% 3108,8% Καθαρά αποτελέσματα 2014 Το 2013 ήταν το έτος που σηματοδότησε την επάνοδο στην κερδοφορία για τις ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου. Ωστόσο, το 2014 τα κέρδη προ φόρου περιορίστηκαν σημαντικά, κατά 36,5%. Το ποσοστό καθαρού κέρδους υποχώρησε σε 1,3% και η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων σε 5,4% το 2014. Στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο τα αποτελέσματα ήταν κερδοφόρα. Ζημιογόνο παραμένει μόνο το εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, οι ζημίες όμως του τομέα μειώθηκαν δραστικά και το 2014. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Σε επίπεδο καθαρών αποτελεσμάτων, στην περσινή έρευνα είχε καταγραφεί ανάκτηση της κερδοφορίας του εμπορίου το 2013, γεγονός που συνιστούσε θεαματική βελτίωση (μετά από μία τριετία καταγραφής ζημιών). Το 2014, ωστόσο, η κερδοφορία των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ υποχώρησε (-36,5%), τα δε κέρδη προ φόρου διαμορφώθηκαν σε 675,5 εκατ.. Το ποσοστό καθαρού κέρδους παρέμεινε θετικό, περιοριζόμενο σε 1,3% το 2014. Όσον αφορά τα ευρήματα της τελευταίας έρευνας του ΙΝΕΜΥ στις ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου σχετικά με την εξέλιξη της κερδοφορίας, προκύπτει ότι οι 5 στις 10 δήλωσαν ότι διατήρησαν ή βελτίωσαν την κερδοφορία τους το 2014, ενώ μόνο το 22,6% των επιχειρήσεων δήλωσαν ότι τα κέρδη τους μειώθηκαν σημαντικά (σε ποσοστό μεγαλύτερο του 10%). Τα παραπάνω συνιστούν θετική εξέλιξη σε σχέση με προηγούμενα έτη στη διάρκεια της κρίσης, όπου η απόλυτη πλειοψηφία των επιχειρήσεων δήλωνε σημαντική μείωση των κερδών. 125

Διάγραµµα 3.17 Ποσοστό καθαρού κέρδους των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2014 Ανάλυση κατά τοµέα (%) 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-1,9-0,6-0,2 1,2 1,0 5,4-0.2 2,7-0,6 2,0 1,3-4,0-6,0-6,8 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου -8,0 100% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο 2012 2013 2014 Διάγραµµα 3.18 Διαχρονική εξέλιξη των καθαρών κερδών των ΑΕ και ΕΠΕ του εµπορίου: 2012-2014 (% ποσοστά επιχειρήσεων) 80% 0,5 0,0 58,6 24,1 6,5 22,6 25,0 18,3 60% 40% 16,7 35,2 28,0 20% 0% 16,2 4,0 4,0 2012 έναντι 2010 2013 έναντι 2012 2014 έναντι 2013 11,1 4,6 17,7 7,0 Σηµαντικά υψηλότερα Υψηλότερα Περίπου στάσιµα Χαµηλότερα Σηµαντικά χαµηλότερα Δ/Γ-Δ/Α Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Εξετάζοντας την κερδοφορία των ΑΕ και ΕΠΕ του εμπορίου από τομεακής πλευράς, οι 2 στους 3 τομείς ήταν κερδοφόροι το 2014. Ζημιογόνο παρέμεινε μόνο το εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, οι ζημίες του οποίου όμως περιορίστηκαν σε 23,8 εκατ.. Όσον αφορά την κλαδική κατανομή, οι κερδοφόροι κλάδοι του εμπορίου ήταν 13 το 2014, ενώ σε 2 εξ αυτών παρατηρείται αναστροφή (από ζημίες το 2013 σε κέρδη το 2014). Τα υψηλότερα κέρδη προ φόρου το 2014 εμφανίζουν οι κλάδοι του χονδρικού εμπορίου ένδυσης 126

υπόδησης ειδών οικιακής χρήσης, καθώς και του λιανικού εμπορίου Η/Υ μηχανών γραφείου κ.λπ. Από την άλλη πλευρά, ζημίες καταγράφηκαν στον κλάδο της εμπορίας αυτοκινήτων και στο χονδρικό εμπόριο ενδιάμεσων προϊόντων. Σχετικά με το ποσοστό καθαρού κέρδους, το 2014 θετικούς δείκτες παρουσιάζουν τόσο το λιανικό όσο και το χονδρικό εμπόριο, με τα ποσοστά καθαρού κέρδους να ανέρχονται σε 2,7% και 1,0% αντίστοιχα. Αρνητικός (οριακά) παραμένει ο δείκτης μόνο στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (-0,6%). Από κλαδική σκοπιά, 13 κλάδοι εμφανίζουν θετικό δείκτη το τελευταίο έτος. Το υψηλότερο ποσοστό καθαρού κέρδους το 2014 αντιστοιχεί στον κλάδο του λιανικού εμπορίου Η/Υ μηχανών γραφείου κ.λπ. (7%). Πίνακας 3.7 Τα προ φόρου κέρδη των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2014-2012 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος 2014 2013 2012 Μεταβολή Μεταβολή 2014/2013 2013/2012 Αυτοκίνητα -42.519-73.688-205.369 42,3% 64,1% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 18.764 7.380-21.321 154,2% 134,6% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά -23.755-66.308-226.690 64,2% 70,7% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 23.691 31.359 15.324-24,5% 104,6% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 145.665 110.404 65.568 31,9% 68,4% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 187.976 298.347-59.253-37,0% 603,5% Χ/Ε καυσίμων και χημικών 14.434-34.626-44.993 141,7% 23,0% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων -28.463-46.679-59.354 39,0% 21,4% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 5.452 78.058 1.473-93,0% 5200,9% Άλλο χονδρικό εμπόριο 15.183 8.854-7.068 71,5% 225,3% Χονδρικό εμπόριο 363.937 445.717-88.303-18,3% 604,8% Γενικό λιανικό εμπόριο 131.602 124.771 100.116 5,5% 24,6% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 3.019 2.087 361 44,7% 477,7% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 17.190 474.653-124.401-96,4% 481,6% Λ/Ε καλλυντικών 12.330 8.894-6.607 38,6% 234,6% Λ/Ε οικιακών συσκευών 2.448-73.390-61.848 103,3% -18,7% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 168.707 146.736 68.185 15,0% 115,2% Λιανικό εμπόριο 335.296 683.751-24.193-51,0% 2.926,2% Γενικό σύνολο 675.477 1.063.160-339.187-36,5% 413,4% Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Η διαμόρφωση των αποτελεσμάτων των εμπορικών εταιρειών την τελευταία τριετία είχε σαν αποτέλεσμα να καταγραφεί από το 2013 τάση διεύρυνσης του κερδοφόρου τμήματος των ΑΕ και ΕΠΕ. Συγκεκριμένα, οι κερδοφόρες εταιρείες κάλυψαν σχεδόν το 63,8% του συνόλου των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, η δε αναλογία κερδοφόρων προς ζημιογόνες εταιρείες βελτιώθηκε σε 1,76:1 το 2014 (έναντι 1,56:1 που ήταν το 2013). 127

Πίνακας 3.8 Αριθμός εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2014-2012 Κατανομή κατά τύπο κερδοφορίας Κερδοφόρες Ζημιογόνες Σύνολο 2014 2013 2012 2014 2013 2012 2014 2013 2012 4.229 4.257 3.585 2.402 2.724 3.063 6.631 6.981 6.648 Πηγή: ΙCAP DATABANK Στο χονδρικό εμπόριο η αναλογία κερδοφόρων προς ζημιογόνες βελτιώθηκε σε 2,04:1, κυμαινόμενη σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με τους άλλους δύο τομείς. Από κλαδική σκοπιά, η υψηλότερη αναλογία κερδοφόρων προς ζημιογόνες διαμορφώθηκε στους κλάδους του χονδρικού εμπορίου προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής (3,22:1) και λιανικού εμπορίου καλλυντικών (3,1:1). Αντίθετα, τον δυσμενέστερο δείκτη εμφάνισε και πάλι ο κλάδος εμπορίας αυτοκινήτων. 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Πίνακας 3.9 Αναλογία κερδοφόρων προς ζημιογόνες εταιρείες: 2014-2012 Ανάλυση κατά τομέα και κλάδο Κλάδος 2014 2013 2012 Αυτοκίνητα 0,69:1 0,61:1 0,35:1 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 2,38:1 1,81:1 1,48:1 Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 1,08:1 0,89:1 0,60:1 Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 3,22:1 2,56:1 1,93:1 Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 2,91:1 2,50:1 2,02:1 Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 1,71:1 1,67:1 1,19:1 Χ/Ε καυσίμων και χημικών 2,16:1 2,02:1 1,50:1 Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 1,21:1 1,00:1 0,86:1 Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 2,46:1 1,99:1 1,44:1 Άλλο χονδρικό εμπόριο 2,44:1 2,55:1 1,77:1 Χονδρικό εμπόριο 2,04:1 1,80:1 1,37:1 Γενικό λιανικό εμπόριο 2,44:1 2,62:1 1,65:1 Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 2,24:1 1,64:1 1,00:1 Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 1,29:1 1,09:1 0,62:1 Λ/Ε καλλυντικών 3,10:1 2,21:1 1,31:1 Λ/Ε οικιακών συσκευών 0,89:1 0,85:1 0,59:1 Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 1,12:1 1,13:1 0,99:1 Λιανικό εμπόριο 1,30:1 1,21:1 0,88:1 Γενικό σύνολο 1,76:1 1,56:1 1,17:1 Πηγή: ΙCAP DATABANK 128

Διάγραµµα 3.19 Αναλογία κερδοφόρων προς ζηµιογόνες εµπορικές ΑΕ και ΕΠΕ: 2012-2014 2,5:1 2,0:1 2,04:1 1,80:1 1,76:1 1,5:1 1,0:1 1,37:1 0,88:1 1,17:1 0,89:1 1,56:1 1,21:1 1,08:1 1,30:1 0,5:1 0,60:1 0,0:1 3.2.2. Η κεφαλαιουχική διάρθρωση των ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου το 2014 Η ανάπτυξη του ενεργητικού 2012 2013 2014 Aυτοκίνητα-Ανταλλακτικά Χονδρικό εµπόριο Λιανικό εµπόριο Σύνολο Στο επίπεδο της κεφαλαιουχικής διάρθρωσης των εμπορικών επιχειρήσεων η καθοδική πορεία συνεχίστηκε το 2014, ωστόσο ο ρυθμός της μείωσης επιβραδύνθηκε σημαντικά. Το γεγονός της νέας μείωσης του συνολικού ενεργητικού των ελληνικών εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, το οποίο είχε αρχικά επισημανθεί από το 2009, εξακολουθεί να ισχύει και το 2014. Τα συνολικά κεφάλαια των εμπορικών εταιρειών περιορίστηκαν κατά 2,4%, σε συνέχεια της πτώσης (κατά 5,6%) του προηγουμένου έτους. Η μείωση των ενεργητικού οφείλεται κυρίως στη συνεχιζόμενη συρρίκνωση του κυκλοφορούντος κατά 3,2% (ή κατά 708 εκατ. περίπου), κατά δεύτερο λόγο δε στον περιορισμό της αξίας των παγίων (-2,3%), γεγονός ενδεικτικό ότι δεν έχει εξαλειφθεί η τάση αποεπένδυσης. Θετική ήταν η εξέλιξη στο επίπεδο των ρευστών διαθεσίμων των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ, όπου σημειώθηκε μικρή αύξηση κατά 1,3%. Εξετάζοντας το ρυθμό μεταβολής του ενεργητικού κατά τομέα, προκύπτει ότι και στους τρεις τομείς η εξέλιξη ήταν φθίνουσα. Εντονότερος ήταν ο ρυθμός μείωσης στον τομέα αυτοκινήτων-ανταλλακτικών (-4%) όσο και στο χονδρικό εμπόριο (-3%). Από κλαδική σκοπιά, 8 κλάδοι εμφανίζουν αύξηση ενεργητικού το τελευταίο έτος, ενώ στους λοιπούς η μείωση συνεχίστηκε. Υψηλότερος σχετικά ήταν ο ρυθμός μεγέθυνσης στο χονδρικό και το λιανικό εμπόριο τροφίμων ποτών καπνού, καθώς και στο λιανικό εμπόριο Η/Υ μηχανών γραφείου κ.λπ. Οι κλάδοι στους οποίους εντοπίζεται η εντονότερη μείωση ενεργητικού το 2014 ήταν το λιανικό εμπόριο οικιακών συσκευών 3 και το χονδρικό εμπόριο ενδιάμεσων προϊόντων. Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 3. Η μείωση του ενεργητικού στον συγκεκριμένο κλάδο μπορεί να θεωρηθεί «πλασματική», καθώς οφείλεται στην «απουσία» πολύ μεγάλης εταιρείας από το δείγμα κατά το 2014, λόγω μη έγκαιρης δημοσίευσης του ισολογισμού. 129

Πίνακας 3.10 Οι μεταβολές των βασικών μεγεθών του ενεργητικού του ελληνικού εμπορίου: 2014-2012 ('000 ) Μέγεθος Απόλυτη Απόλυτη Ποσοστιαία Ποσοστιαία μεταβολή μεταβολή μεταβολή μεταβολή 2014/2013 2013/2012 2014/2013 2013/2012 Καθαρά πάγια -318.935-202.133-2,3% -1,4% Συσσωρευμένες αποσβέσεις -161.472 237.738-1,8% 2,7% Μεικτά πάγια -480.406 35.605-2,1% 0,2% Κυκλοφορούν -707.939-2.744.514-3,2% -11,1% Ρευστά διαθέσιμα 49.426 587.513 1,3% 18,3% Σύνολο ενεργητικού -977.448-2.359.134-2,4% -5,6% Πηγή: ΙCAP DATABANK 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Πίνακας 3.11 Ο ρυθμός μεγέθυνσης του ενεργητικού των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2014/2013 και 2013/2012 Ανάλυση κατά τομέα και κλάδο Κλάδος 2014/2013 2013/2012 Αυτοκίνητα -5,5% -10,5% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 1,7% 2,4% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά -4,0% -8,0% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 0,7% -14,5% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 4,3% -11,6% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης -4,5% -10,5% Χ/Ε καυσίμων και χημικών -2,6% -4,4% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων -8,1% -3,5% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού -3,4% -7,8% Άλλο χονδρικό εμπόριο 2,8% -11,5% Χονδρικό εμπόριο -3,0% -8,8% Γενικό λιανικό εμπόριο 0,2% -18,4% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 3,4% 3,6% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 1,7% 81,9% Λ/Ε καλλυντικών -3,5% 42,0% Λ/Ε οικιακών συσκευών -18,9% -11,6% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 3,3% 40,4% Λιανικό εμπόριο -0,5% 4,9% Γενικό σύνολο -2,4% -5,6% Πηγή: ΙCAP DATABANK Το μέσο μέγεθος (ενεργητικό ανά εταιρεία) των εμπορικών ΑΕ και ΕΠΕ ήταν ελαφρά αυξημένο (2,7%) σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ανερχόμενο σε 5,88 εκατ. το 2014. Από τομεακή άποψη, το μέσο μέγεθος των ΑΕ και ΕΠΕ διευρύνθηκε στους δύο από τους τρεις τομείς του εμπορίου, μεταβολή που ήταν εντονότερη στο λιανικό εμπόριο (8,7%). Αντίθετα, μείωση (-0,9%) καταγράφηκε μόνο στα αυτοκίνητα-ανταλλακτικά. Στην πλειοψηφία των επιμέρους κλάδων (11) σημειώθηκε αύξηση του μέσου ενεργητικού εταιρειών. Υψηλότερος ρυθμός αύξησης του μέσου μεγέθους καταγράφηκε στον κλάδο λιανικού εμπορίου ειδών ένδυσης υπόδησης οικιακής χρήσης και στο «άλλο χονδρικό εμπόριο». 130

Από την άλλη πλευρά, μείωση του μέσου ενεργητικού σημειώθηκε σε τέσσερις κλάδους. Οι κλάδοι στους οποίους η μείωση ήταν εντονότερη είναι το λιανικό εμπόριο οικιακών συσκευών και το χονδρικό εμπόριο καυσίμων και χημικών. Πίνακας 3.12 Ενεργητικό ανά εταιρεία: 2014-2012 Ανάλυση κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος Μέσο Μέσο Μέσο % % ενεργητικό ενεργητικό ενεργητικό Μεταβολή Μεταβολή 2014 2013 2012 2014/2013 2013/2012 Αυτοκίνητα 5.983 5.909 6.949 1,2-15,0 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 2.843 2.889 3.024-1,6-4,5 Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 4.799 4.841 5.577-0,9-13,2 Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 2.173 2.101 2.784 3,4-24,5 Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 4.249 4.099 4.631 3,7-11,5 Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 7.208 7.038 8.274 2,4-14,9 Χ/Ε καυσίμων και χημικών 11.420 12.008 12.600-4,9-4,7 Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 3.787 3.819 4.245-0,8-10,0 Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 4.032 3.984 4.391 1,2-9,3 Άλλο χονδρικό εμπόριο 3.298 2.977 3.670 10,8-18,9 Χονδρικό εμπόριο 5.279 5.202 5.940 1,5-12,4 Γενικό λιανικό εμπόριο 34.648 32.862 39.686 5,4-17,2 Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 1.179 1.081 1.120 9,1-3,5 Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 6.701 5.665 3.741 18,3 51,5 Λ/Ε καλλυντικών 9.330 8.812 7.549 5,9 16,7 Λ/Ε οικιακών συσκευών 3.772 4.163 4.686-9,4-11,2 Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 6.046 5.525 4.243 9,4 30,2 Λιανικό εμπόριο 9.109 8.378 8.645 8,7-3,1 Γενικό σύνολο 5.880 5.725 6.367 2,7-10,1 Πηγή: ΙCAP DATABANK Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου Το 2014 φαίνεται ότι υπήρξε επαναφορά σε κλίμα αποεπένδυσης. Οι συνολικές επενδύσεις κατέγραψαν μείωση 2,1%. Εικόνα αποεπένδυσης χαρακτηρίζει και τους τρεις τομείς του εμπορίου. Στο επίπεδο των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, από τα σχετικά στοιχεία φαίνεται ότι υπήρξε επιδείνωση το τελευταίο έτος, με την επαναφορά σε κλίμα αποεπένδυσης. Οι ενδείξεις αναστροφής της αρνητικής τάσης που είχαν καταγραφεί το 2013, με την προσθήκη (έστω και οριακή) νέων παγίων στο σύνολο των ακαθάριστων παγίων του εμπορίου, δεν είχαν διάρκεια. Από τα σχετικά δεδομένα προκύπτει ότι το 2014 δεν σημειώθηκε προσθήκη νέων παγίων, οι δε επενδύσεις κατέγραψαν μείωση (-2,1%) και τα μεικτά πάγια διαμορφώθηκαν σε 22,65 δισ. περίπου. Η εικόνα αποεπένδυσης (μείωσης δηλαδή του πάγιου ενεργητικού) εντοπίζεται και στους τρεις τομείς του εμπορίου, όπου οι επενδύσεις κατέγραψαν νέα πτώση. Από κλαδική άποψη, η εικόνα της αποεπένδυσης παγίων εξακολουθεί να υφίσταται σε 7 από τους 15 κλάδους. Το φαινόμενο ήταν αρκετά εντονότερο στο χονδρικό εμπόριο ένδυσης υπόδησης ειδών οικιακής χρήσης και στην εμπορία αυτοκινήτων. 131

Αντίθετα, το 2014 οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ήταν αυξημένες σε 8 επιμέρους κλάδους, ιδιαίτερα δε στο χονδρικό εμπόριο τροφίμων ποτών καπνού και στο λιανικό εμπόριο Η/Υ μηχανών γραφείου λοιπό Λ/Ε. Διάγραµµα 3.20 Ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2013 και 2014 ('000 ) 600.000 400.000 567.522 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 200.000 0-200.000-400.000-600.000 Πίνακας 3.13 2.139-534.057 2013 2014 Λιανικό εµπόριο Χονδρικό εµπόριο Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου * των ΑΕ και ΕΠΕ το 2014-2012 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο ('000 ) Κλάδος Μεικτά πάγια Μεικτά πάγια Μεικτά πάγια Επενδύσεις Επενδύσεις 2014 2013 2012 2014 2013 Αυτοκίνητα 1.723.910 1.896.394 1.923.293-172.484-26.899 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 325.558 319.722 290.684 5.836 29.038 Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 2.049.468 2.216.116 2.213.977-166.648 2.139 Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 262.648 250.635 300.809 12.013-50.174 Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 1.453.779 1.400.491 1.621.705 53.289-221.215 Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 4.111.658 4.289.375 4.398.567-177.717-109.192 Χ/Ε καυσίμων και χημικών 2.222.127 2.193.034 2.196.616 29.093-3.582 Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 1.540.928 1.609.561 1.560.033-68.633 49.528 Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 2.210.826 2.249.768 2.406.567-38.942-156.799 Άλλο χονδρικό εμπόριο 513.584 473.847 516.471 39.736-42.623 Χονδρικό εμπόριο 12.315.550 12.466.711 13.000.767-151.161-534.057 Γενικό λιανικό εμπόριο 3.837.819 3.916.463 4.664.327-78.644-747.864 Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 54.132 45.035 35.294 9.097 9.742 Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 1.432.656 1.437.287 915.639-4.631 521.648 Λ/Ε καλλυντικών 368.002 367.219 243.929 783 123.290 Λ/Ε οικιακών συσκευών 600.529 738.328 774.782-137.799-36.454 Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 1.993.331 1.944.734 1.247.575 48.597 697.160 Λιανικό εμπόριο 8.286.470 8.449.067 7.881.545-162.597 567.522 Γενικό σύνολο 22.651.488 23.131.894 23.096.289-480.406 35.605 * Επενδύσεις παγίου κεφαλαίου = Ετήσια μεταβολή ακαθάριστων παγίων -166.648-151.161-162.597 Πηγή: ΙCAP DATABANK 132

Όπως προέκυψε και από την τελευταία έρευνα του ΙΝΕΜΥ στις εταιρείες ΑΕ και ΕΠΕ, η εικόνα αποεπένδυσης παραμένει ισχυρή. Πράγματι, για μία ακόμη φορά υπερισχύουν κατά πολύ οι αρνητικές δηλώσεις, δεδομένου ότι 6 στις 10 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι δεν πραγματοποίησαν καθόλου επενδύσεις, αναλογία που είναι μεν χαμηλότερη διαχρονικά, ωστόσο η συγκεκριμένη μερίδα εταιρειών εξακολουθεί να συνιστά απόλυτη πλειοψηφία. Παράλληλα, χαμηλό (13%) παραμένει το ποσοστό των εταιρειών που δηλώνουν πραγματοποίηση οποιασδήποτε επένδυσης παγίων. Διάγραµµα 3.21 Διαχρονική εξέλιξη των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου των ΑΕ και ΕΠΕ του εµπορίου: 2012-2014 (% ποσοστά επιχειρήσεων) 100% 0,5 0,0 1,6 80% 60% 40% 20% 0% 82,8 0,0 5,1 1,0 5,6 5,1 2012 έναντι 2011 2013 έναντι 2012 2014 έναντι 2013 Σηµαντικά υψηλότερες Υψηλότερες Περίπου στάσιµες Χαµηλότερες Σηµαντικά χαµηλότερες Δεν υφίστανται Δ/Γ-Δ/Α Η εξέλιξη του κυκλοφορούντος και διαθέσιμου κεφαλαίου 4,6 75,0 1,9 0,0 16,7 1,9 59,1 2,7 4,3 19,4 6,5 6,5 Πηγή: ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Το σύνολο του κυκλοφορούντος κεφαλαίου των ΑΕ και ΕΠΕ μειώθηκε το 2014 κατά 3,2% ή κατά 708 εκατ., συντελώντας καθοριστικά στη μείωση του συνολικού ενεργητικού τους. Το μεγαλύτερο τμήμα της μείωσης του κυκλοφορούντος αφορούσε τις απαιτήσεις, οι οποίες διαμορφώθηκαν σε 14,4 δισ. περίπου, κατά 4% χαμηλότερες σε σχέση με το 2013. Από την ενότητα αυτή μεγαλύτερη μείωση (σε απόλυτο μέγεθος 336 εκατ. ) κατέγραψε η συνιστώσα που αφορά απαιτήσεις έναντι πελατών γραμμάτια επιταγές. Μειωμένα κατά 1,6% ήταν και τα αποθέματα. Θετική ωστόσο ήταν η μεταβολή που σημειώθηκε στα ρευστά διαθέσιμα, τα οποία εμφάνισαν αύξηση 1,3%, ανερχόμενα σε 3,8 δισ. περίπου το 2014. Η μείωση των απαιτήσεων σε συνδυασμό με την εξέλιξη των πωλήσεων είχε σαν αποτέλεσμα την ελαφρά μείωση της μέσης διάρκειας είσπραξής τους, σε 81 ημέρες, γεγονός ενδεικτικό του ότι η έλλειψη ρευστότητας στην αγορά πιέζει για πιο «σφιχτή» πιστωτική πολιτική. Ο περιορισμός της μέσης διάρκειας είσπραξης χαρακτήρισε και τους τρεις τομείς του εμπορίου, ήταν όμως πολύ εντονότερος στα αυτοκίνητα-ανταλλακτικά (από 99 σε 80 ημέρες). Σε επίπεδο κλάδων, διεύρυνση (έστω και οριακή) της μέσης διάρκειας είσπραξης απαιτήσεων το 2014 παρατηρήθηκε μόνο σε 2 κλάδους. Αντίθετα, στους περισσότερους κλάδους παρατηρείται «σκλήρυνση» της πιστωτικής πολιτικής προς τους πελάτες. Εντονότερο ήταν το φαινόμενο στο εμπόριο αυτοκινήτων (συρρίκνωση χρόνου είσπραξης κατά 27 ημέρες) και το χονδρικό εμπόριο ένδυσης υπόδησης ειδών οικιακής χρήσης. 133

Διάγραµµα 3.22 Σύνθεση της µεταβολής του κυκλοφορούντος και του διαθέσιµου κεφαλαίου: 2014/2013 και 2013/2012 ('000 ) 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Μεταβολή 2013/2012 Μεταβολή 2014/2013-3.000.000-2.000.000-1.000.000 0 1.000.000 Πίνακας 3.14 Αποθέµατα Απαιτήσεις έναντι πελατών, γραµµάτια, επιταγές Μεταβατικοί λογαριασµοί ενεργητικού Χρεόγραφα Διαθέσιµα Μεταβολή 2013/2012-323.696-2.093.323-229.588-97.908-587.513 Μεταβολή 2014/2013-116.323-336.010-232.389-23.217-49.426 Μέσος όρος είσπραξης * απαιτήσεων, γραμματίων και επιταγών: 2014-2012 Ανάλυση κατά τομέα και κλάδο (ημέρες) Κλάδος 2014 2013 2012 Αυτοκίνητα 98 125 144 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 54 60 67 Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 80 99 116 Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 136 134 154 Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 91 97 111 Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 153 161 192 Χ/Ε καυσίμων και χημικών 34 35 32 Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 158 162 160 Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 145 138 138 Άλλο χονδρικό εμπόριο 85 86 95 Χονδρικό εμπόριο 101 104 113 Γενικό λιανικό εμπόριο 7 9 15 Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 36 38 49 Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 57 57 42 Λ/Ε καλλυντικών 28 28 23 Λ/Ε οικιακών συσκευών 52 54 53 Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 32 37 48 Λιανικό εμπόριο 20 23 26 Γενικό σύνολο 81 84 93 * Μέσος όρος είσπραξης απαιτήσεων: γραμμάτια, πελάτες, επιταγές επί 365 προς πωλήσεις. Πηγή: ΙCAP DATABANK 134

Το 2014 παρατηρείται νέα μικρή μείωση στη μέση διάρκεια διατήρησης των αποθεμάτων, η οποία περιορίστηκε σε 60 ημέρες, ενώ η κυκλοφοριακή τους ταχύτητα ανήλθε σε 6,1. Αύξηση του δείκτη κυκλοφοριακής ταχύτητας των αποθεμάτων καταγράφηκε στο χονδρικό εμπόριο και στο εμπόριο αυτοκινήτων-ανταλλακτικών, ενώ οριακή μείωση σημειώθηκε στο λιανικό εμπόριο γενικά. Όσον αφορά τους επιμέρους κλάδους εμπορικής δραστηριότητας, παρατηρείται αύξηση (έστω και οριακή) του σχετικού δείκτη σε 11 από τους 15 κλάδους, εντονότερη δε ήταν στο χονδρικό εμπόριο προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής και στο λιανικό εμπόριο τροφίμων ποτών καπνού. Πίνακας 3.15 Η κυκλοφοριακή ταχύτητα των αποθεμάτων του ελληνικού εμπορίου το 2014-2013 Κατανομή κατά τομέα και κλάδο Κλάδος Ταχύτητα* Μέση διατήρηση Ταχύτητα* Μέση διατήρηση 2014 αποθεμάτων** 2013 αποθεμάτων** (ημέρες) 2014 (ημέρες) 2013 Αυτοκίνητα 4,5 80 3,8 96 Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 6,6 56 6,1 60 Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 5,2 70 4,5 82 Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 5,8 63 4,7 77 Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 11,0 33 10,3 35 Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 4,4 83 4,2 87 Χ/Ε καυσίμων και χημικών 32,4 11 31,6 12 Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 2,8 130 2,8 132 Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 3,8 97 3,4 107 Άλλο χονδρικό εμπόριο 6,5 56 6,1 60 Χονδρικό εμπόριο 7,1 51 6,7 54 Γενικό λιανικό εμπόριο 6,3 58 6,2 59 Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 11,2 33 10,4 35 Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 2,2 163 2,4 154 Λ/Ε καλλυντικών 2,0 187 2,0 185 Λ/Ε οικιακών συσκευών 2,8 129 3,8 97 Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 2,9 127 2,8 130 Λιανικό εμπόριο 4,3 85 4,4 83 Γενικό σύνολο 6,1 60 5,9 62 * Kυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων = Κόστος πωληθέντων / Μέσα αποθέματα ** Μέση διατήρηση αποθεμάτων = 365 / Κυκλοφοριακή ταχύτητα Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 3.2.3. Οι πηγές της χρηματοδότησης των ΑΕ & ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου τo 2014 Το 2014 παρατηρείται σημαντική μεταβολή στη διάρθρωση της χρηματοδότησης των συνολικών κεφαλαίων των ΑΕ και ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου. Συγκεκριμένα, οι συνολικές υποχρεώσεις μειώθηκαν κατά 2,1%, παράλληλα όμως η μείωση των ιδίων κεφαλαίων ήταν μεγαλύτερη (-3,2%). Αποτέλεσμα των μεταβολών αυτών ήταν η ανάκαμψη του δείκτη δανειακής επιβάρυνσης του εμπορίου, ανερχόμενος σε 68,1% το 2014, από 67,8% το προηγούμενο έτος. 135

Η εξέλιξη των ιδίων κεφαλαίων Οι μεταβολές των επιμέρους στοιχείων που συνθέτουν τα ίδια κεφάλαια των ΑΕ και ΕΠΕ του ελληνικού εμπορίου συντέλεσαν ώστε αυτά να περιοριστούν σε 12,44 δισ. το 2014. Συγκεκριμένα, η μείωση (-3,6%) του μετοχικού κεφαλαίου αλλά και η (αρνητική) συμβολή του κονδυλίου «αποτελέσματα εις νέον» ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν σε αισθητή μείωση, κατά 3,2%, τα ίδια κεφάλαια, ενώ η διεύρυνση των αποθεματικών δεν επηρέασε αυτή τη μεταβολή. Διάγραµµα 3.23 Μεταβολή των ιδίων κεφαλαίων των εµπορικών ΑΕ και ΕΠΕ: 2014/2013 και 2013/2012 ('000 ) 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου Μεταβολή 2014/2013 Μεταβολή 2013/2012-600.000-400.000-200.000 0 200.000 400.000 600.000 800.000 Μετοχικό κεφάλαιο Αποθεµατικά Αποτελέσµατα εις νέον Ίδια κεφάλαια 2013/2012 181.968-41.915 591.628 731.682 2014/2013-327.338 128.713-218.900-417.525 Το 2014 υποχώρηση των ιδίων κεφαλαίων καταγράφηκε σε όλους τους τομείς της εμπορικής δραστηριότητας. Η μείωση των ιδίων κεφαλαίων ήταν μεγαλύτερη (-4,7%) στο χονδρικό εμπόριο και οριακή στο λιανικό εμπόριο. Από κλαδική σκοπιά, το 2014 παρατηρείται περιορισμός των ιδίων κεφαλαίων σε 10 επιμέρους κλάδους. Μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση σημειώθηκε στο λιανικό εμπόριο οικιακών συσκευών και στο χονδρικό εμπόριο μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού. Αντίθετα, ρυθμούς αύξησης της τάξης του 13% εμφάνισαν το λιανικό εμπόριο τροφίμων ποτών καπνού και το λιανικό εμπόριο Η/Υ μηχανών γραφείου λοιπό Λ/Ε. 136

Πίνακας 3.16 Η κατανομή των ιδίων κεφαλαίων κατά τομέα και κλάδο: 2014-2012 ('000 ) Κλάδος 2014 2013 2012 Μεταβολή Μεταβολή 2014/2013 2013/2012 Αυτοκίνητα 444.645 469.383 580.200-5,3% -19,1% Ανταλλακτικά αυτοκινήτων 204.059 194.861 188.763 4,7% 3,2% Αυτοκίνητα-Ανταλλακτικά 648.705 664.245 768.963-2,3% -13,6% Χ/Ε προϊόντων πρωτογενούς παραγωγής 220.616 224.248 179.256-1,6% 25,1% Χ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 1.096.142 1.026.050 1.114.326 6,8% -7,9% Χ/Ε ένδυσης, υπόδησης, ειδών οικιακής χρήσης 2.823.912 3.008.565 2.857.009-6,1% 5,3% Χ/Ε καυσίμων και χημικών 947.867 1.032.068 1.086.651-8,2% -5,0% Χ/Ε λοιπών ενδιάμεσων προϊόντων 1.117.210 1.168.378 1.212.041-4,4% -3,6% Χ/Ε μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού 1.565.287 1.710.123 1.826.500-8,5% -6,4% Άλλο χονδρικό εμπόριο 259.262 252.701 245.153 2,6% 3,1% Χονδρικό εμπόριο 8.030.296 8.422.134 8.520.936-4,7% -1,2% Γενικό λιανικό εμπόριο 1.322.684 1.406.826 1.449.432-6,0% -2,9% Λ/Ε τροφίμων, ποτών, καπνού 21.823 19.254 17.883 13,3% 7,7% Λ/Ε ένδυσης, υπόδησης και ειδών οικιακής χρήσης 756.231 803.791 191.823-5,9% 319,0% Λ/Ε καλλυντικών 133.540 135.213 30.779-1,2% 339,3% Λ/Ε οικιακών συσκευών 229.338 257.993 286.204-11,1% -9,9% Λ/Ε Η/Υ, μηχανών γραφείου, λοιπό Λ/Ε 1.301.811 1.152.495 864.250 13,0% 33,4% Λιανικό εμπόριο 3.765.426 3.775.572 2.840.370-0,3% 32,9% Γενικό σύνολο 12.444.426 12.861.951 12.130.269-3,2% 6,0% Ανάλυση του χρέους Το συνολικό χρέος των εταιρειών ΑΕ και ΕΠΕ μειώθηκε κατά 2,1% το 2014, μεταβολή στην οποία συνέβαλε αποκλειστικά η συρρίκνωση του βραχυπρόθεσμου χρέους. Η δανειακή επιβάρυνση διευρύνθηκε σε 68,1%. Η συμμετοχή του τραπεζικού δανεισμού στο συνολικό χρέος περιορίστηκε σε 41,8% το 2014 (από 42,9% το 2013). Η γενική εικόνα του ελληνικού εμπορίου Μέρος 3 Όπως προαναφέρθηκε, οι διαφορετικοί ρυθμοί μείωσης του συνολικού χρέους των ΑΕ και ΕΠΕ και των ιδίων κεφαλαίων είχαν ως αποτέλεσμα η δανειακή επιβάρυνση να αυξηθεί σε 68,1% το 2014, από 67,8% το προηγούμενο έτος. Η συρρίκνωση των υποχρεώσεων οφειλόταν αποκλειστικά στον περιορισμό του βραχυπρόθεσμου χρέους, το οποίο μειώθηκε κατά 3,3%, ενώ το μεσομακροπρόθεσμο χρέος διευρύνθηκε κατά 2,4%. Από την περαιτέρω ανάλυση της μείωσης του βραχυπρόθεσμου χρέους το 2014 προκύπτει ότι αυτή οφείλεται κυρίως στην πτώση που εμφάνισαν οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις προς τράπεζες (-9,3%), ενώ και ο λογαριασμός «λοιπές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις» ελαττώθηκε κατά 4,5%. 137

Πίνακας 3.17 Μεταβολές βασικών μεγεθών του παθητικού των ΑΕ και ΕΠΕ: 2014-2012 ('000 ) Μέγεθος Μεταβολή Ποσοστό μεταβολής Μεταβολή Ποσοστό μεταβολής 2014/2013 2014/2013 2013/2012 2013/2012 Α. Ίδια κεφάλαια -417.525-3,2 731.682 6,0 Α.1 Μετοχικό κεφάλαιο -327.338-3,6 181.968 2,0 Α.2 Αποθεματικά 128.713 2,2-41.915-0,7 Α.3 Αποτέλεσμα εις νέον -218.900-10,2 591.628 21,6 Β. Υποχρεώσεις -559.924-2,1-3.090.816-10,2 Β.1 Μεσομακροπρόθεσμες 138.260 2,4-76.436-1,3 Β.2 Βραχυπρόθεσμες -698.183-3,3-3.014.379-12,4 Γ. Σύνολο παθητικού -977.448-2,4-2.359.134-5,6 Πηγή: ΙCAP DATABANK 2015 Ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου 100 90 80 70 60 63,4 Διάγραµµα 3.24 Δείκτης δανειακής επιβάρυνσης: 2012-2014 Ανάλυση κατά τύπο κερδοφορίας (%) 60,6 61,2 79,7 81,3 81,5 71,3 67,8 68,1 50 40 Κερδοφόρες Ζηµιογόνες Σύνολο 2012 2013 2014 Από τομεακής πλευράς, η μικρή αύξηση του δείκτη δανειακής επιβάρυνσης προήλθε αποκλειστικά από το χονδρικό εμπόριο, ενώ οριακές μειώσεις εμφάνισαν οι άλλοι δύο τομείς. Οι κλάδοι στους οποίους υπήρξε σημαντική αύξηση της δανειακής επιβάρυνσης ήταν το λιανικό εμπόριο ένδυσης υπόδησης ειδών οικιακής χρήσης, καθώς και το γενικό λιανικό εμπόριο. Αντίθετα, η μεγαλύτερη μείωση του δείκτη υπήρξε στους κλάδους του λιανικού εμπορίου Η/Υ μηχανών γραφείου λοιπό Λ/Ε και τροφίμων ποτών καπνού. 138