ΣΑΛΤΕΡΗΣ ΝΙΚΟΣ Υποδιευθυντής Πρωτοβάθμιας Π.Ε.Κ. Πειραιά

ΣΑΛΤΕΡΗΣ ΝΙΚΟΣ Υποδιευθυντής Πρωτοβάθμιας Π.Ε.Κ. Πειραιά

Εισαγωγικές διευκρινίσεις θεωρητικού χαρακτήρα: ενήλικας, εκπαίδευση, εκπαίδευση και κατάρτιση ενηλίκων, επιμόρφωση εκπαιδευτικών, εισαγωγική επιμόρφωση Μεθοδολογική προσέγγιση του θέματος: από την αρνητική (μαρξιστική) κριτική του υπάρχοντος στην ορθολογική (χεγκελιανή) αναζήτηση του ιδεατού - βέλτιστου Κεντρικό και επιμέρους ερωτήματα της εισήγησης

Ενήλικας θεωρείται ένα άτομο που έχει αναπτυχθεί ηλικιακά τόσο όσο, στην συγκεκριμένη ιστορική εποχή κατά την οποία ζει, να θεωρείται από τους άλλους ως κοινωνικά ώριμο πρόσωπο και ταυτόχρονα το ίδιο να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως τέτοιο, δηλαδή ενήλικα. Παράλληλα κατέχει ή είναι σε θέση να καταλάβει μια υπεύθυνη κοινωνικά θέση, γεγονός που είναι αποτέλεσμα ικανοτήτων και γνώσεων που απέκτησε μετά από ένα επίπεδο αρχικής εκπαίδευσης την οποία έλαβε ήδη. Εκπαίδευση (τυπική) οποιαδήποτε σχεδιασμένη σειρά περιστατικών που έχει ανθρωπιστική βάση και στοχεύει στη μάθηση και στην κατανόηση από την πλευρά αυτών που συμμετέχουν, ενώ αυτή λαμβάνει χώρα εντός των ορίων του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος

(εκπαίδευση ενηλίκων) κάθε σχεδιασμένη σειρά γεγονότων που έχει ανθρωπιστική βάση και στοχεύει στη μάθηση και κατανόηση από την πλευρά ενήλικων που συμμετέχουν σε αυτή και πραγματώνεται με ενήλικο τρόπο ή αλλιώς, το μέρος εκείνο της δια βίου εκπαίδευσης που αφορά στους ενήλικες η Εκπαίδευση βοηθά τον Εκπαιδευτικό να κάνει αυτό που θέλει να κάνει, ενώ η Κατάρτιση να κάνει αυτό που πρέπει να κάνει πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά Επιμόρφωση εκπαιδευτικών μορφές τυπικής ή μη, αλλά και άτυπης εκπαίδευσης (και κατάρτισης )ενηλίκων, η οποία προϋποθέτει ένα συγκεκριμένο επίπεδο σπουδών, παρέχεται στους εκπαιδευτικούς από διάφορους φορείς ή προκύπτει ως αποτέλεσμα της καθημερινής επαγγελματικής πρακτικής τους και οδηγεί σε τίτλους επαγγελματικά αξιοποιήσιμους από τους ίδιους και αναγνωρίσιμους ως πιστοποιητικά επαγγελματικής ικανότητας και κατ επέκταση ως δείκτης ποιότητας από το εκπαιδευτικό σύστημα (ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση) Προσφέρεται σ αυτούς κατά τη διάρκεια των σπουδών τους ή αμέσως μετά την αρχική τους εκπαίδευση (εισαγωγική) και κυρίως κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους, σε τακτά ή μη αλλά σε κάθε περίπτωση σύντομα χρονικά διαστήματα και αφορά τη βελτίωση του επιπέδου των επαγγελματικών - επιστημονικών γνώσεων και πρακτικών τους.

(συνεχιζόμενη εκπαίδευση) κάθε σχεδιασμένη σειρά γεγονότων που στοχεύει στη μάθηση και κυρίως στην απόκτηση επαγγελματικών γνώσεων και ικανοτήτων από ενήλικες συμμετέχοντες σ αυτή και προσφέρεται από δημόσιους, ημι-δημόσιους και κυρίως ιδιωτικούς φορείς παροχής, μετά την αρχική εκπαίδευση και εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος, συνήθως εντός πλαισίων αδιαβάθμητης εκπαίδευσης, σε χρόνο που δεν διακόπτει την επαγγελματική ενασχόληση των εργαζομένων και κυρίως με τη συμβολή τους στο κόστος απόκτησής της. Ιδεολογικά μεταφέρει την ευθύνη απόκτησης εκπαίδευσης και επαγγελματικών ικανοτήτων στο άτομο και παράλληλα αποσπά την πιστοποίηση των αποκτηθέντων γνώσεων ή ικανοτήτων από τους θεσμούς παροχής εκπαίδευσης, εκχωρώντας της σε τρίτους εξειδικευμένους στο έργο αυτό φορείς.

(επαναλαμβανόμενη εκπαίδευση) κάθε σχεδιασμένη σειρά γεγονότων που στοχεύει στη μάθηση, κατανόηση, απόκτηση επαγγελματικών ικανοτήτων ή και ενασχόληση με αντικείμενα που επιθυμούν οι συμμετάσχοντες σ αυτά, προσφέρεται από διάφορους τυπικά αναγνωρισμένους εκπαιδευτικούς θεσμούς, συνήθως με προγράμματα πλήρους φοίτησης που απαιτούν την αμειβόμενη διακοπή της εργασίας του εργαζόμενου που συμμετέχει σ αυτή και παρέχεται σε τακτά και επαναλαμβανόμενα διαστήματα κατανεμημένα στο σύνολο της ενήλικης ζωής. Ιδεολογικά, οδηγεί στην συνολική αναδιοργάνωση τόσο των αντιλήψεών μας για την Εκπαίδευση, αφού αναδεικνύει το δικαίωμα στην εκπαίδευση ως πρωταρχικό για το σύνολο των ανθρώπων και θέτει τις εκπαιδευτικές ανάγκες του ατόμου αλλά και των εργαζόμενων ως κοινωνική τάξη στο κέντρο θεσμών, όπως το κράτος, το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα και οι επιχειρήσεις, που με τη σειρά τους καλούνται να αναδιοργανωθούν, έτσι ώστε να υπηρετήσουν τις συγκεκριμένες εκπαιδευτικές ανάγκες των ενηλίκων πολιτών. Κάπου ενδιάμεσα; Αλλά περισσότερο προς τα πού; Μήπως αποτελεί υβρίδιο;

Τα Ειδικά Επιμορφωτικά Προγράμματα (Ε.Ε.Π.) αποτελούν εξαιρετικά ιδιότυπο μοντέλο ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης, υπερσυγκεντρωτικού και επιλεκτικού χαρακτήρα, ως προς τις υπάρχουσες και νομικά προσδιορισμένες δομές ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης, τις οποίες χρησιμοποιεί εν μέρει και ανά περίπτωση και αναπτυσσόμενο απαξιώνει, οδηγεί σε παρακμή και αχρησία, παρά το γεγονός ότι αυτές είναι νομικά αλλά και αυτονόητα φορείς ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης. Τα Ε.Ε.Π. αναπτύσσονται με βάση Τεχνικά Δελτία, (περιορισμένος στην απόκτηση τεχνογνωσίας σύνταξης) Η Εισαγωγική Επιμόρφωση: ένα από τα Ε.Ε.Π., που η υλοποίησή του είναι δυνατή λόγω χρηματοδότησης διαμέσου Τεχνικών Δελτίων ΕΠΕΑΕΚ και ΕΣΠΑ, άρα είναι ενταγμένη σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Οι μέχρι τώρα όροι υλοποίησής της αποτελούν και το πλαίσιο, που αν δεν ανατραπεί είναι αδύνατη η ποιοτική της αναβάθμιση Κλασικό παράδειγμα απαξίωσης δομών ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης, στο οποίο οδήγησε και οδηγεί η μέχρι σήμερα υλοποίηση των Ε.Ε.Π., αποτελεί η αντιμετώπιση του θεσμού του σχολικού συμβούλου και η αδυναμία συγκρότησης, μετά από 15 χρόνια, κεντρικού και επιμέρους μητρώων επιμορφωτών

Έχει ασκηθεί έντονη κριτική τόσο στο οργανωτικό -λειτουργικό πλαίσιο όσο και στην ποιότητα του προγράμματος και των επιμορφωτών (προφορική ανάπτυξη κριτικής). Πραγματικότητα: δεν υπάρχει κάτι άλλο να αντικατασταθεί και δε διαφαίνεται δυνατότητα εθνικών χρηματοδοτήσεων (διαφοροποίηση όρων υλοποίησης). Σε πρόσφατη έρευνα του ΟΕΠΕΚ το 99% των ερωτούμενων θεωρούν ότι η επάρκειά και καταλληλότητα των Επιμορφωτών είναι σημαντική ως εξαιρετικά σημαντική για την επιτυχία του προγράμματος, ενώ το 56,7% αξιολογεί το επίπεδό τους καλό/πολύ καλό, το 37,1% μέτριο και το 6,2% κακό / πολύ κακό. Με βάση τις απαντήσεις των ερωτώμενων, η επάρκεια των επιμορφωτών αποτελεί έναν από τους τέσσερις παράγοντες επιτυχίας των Επιμορφωτικών Προγραμμάτων. Οι άλλοι τρεις είναι: το περιεχόμενο, η σαφήνεια των στόχων και η σχέση θεωρίας- πρακτικής). Σε κάθε περίπτωση, όμως, περιεχόμενο, στόχοι και σχέση θεωρίας - πρακτικής, σε όποιο βαθμό κι προσδιοριστούν από τους σχεδιαστές του Επιμορφωτικού Προγράμματος διαμεσολαβούνται από τον Επιμορφωτή.

Κάθε φορά από την αρχή, ως να μην επισωρεύεται γνώση και εμπειρία (γραφειοκρατία) Κάθε φορά ή σταθερά ανά δύο χρόνια από διαφορετικά μέλη Συντονιστών Συμβουλίων (αδυναμία συσσώρευσης γνώσης πεδίου) Κάθε φορά με πίεση χρόνου (αντι-λειτουργικότητα, πιθανές παραλείψεις και λάθη) Κάθε φορά υποκείμενη σε διάφορους εξαναγκασμούς (π.χ. πληρωμή προηγούμενων εξόδων μετακίνησης προσωπικό κόστος μετακίνησης) Κάθε φορά με φροντίδα τήρησης ισορροπιών επιμέρους ομάδων (ομάδες πίεσης, νέοι-πεπειραμένοι, πρόθυμοιδιαθέσιμοι, τοπικοί- αποσταλμένοι κ.ά.).

Τα Τεχνικά Δελτία (Τ.Δ.) προσανατολίζονται περισσότερο στο να ανταποκρίνονται στην επαναλαμβανόμενη παρά στη συνεχιζόμενη. Η ανά έτος υλοποίηση των Τ.Δ. δρα υποστηρικτικά στις πάγιες δομές ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης και όχι ανταγωνιστικά ή αποδομητικά. Η τεχνογνωσία σύνταξης Τ.Δ. διαχέεται στις σταθερές δομές ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης Η νομικά επιφορτισμένοι φορείς ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης αποκτούν συγκριμένη μορφή σχέσης με τα Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα. Προσδιορίζονται ελάχιστο επίπεδο επαγγελματικών δεξιοτήτων επιμορφωτών και η μορφή σταθερής σχέσης επιμορφούμενων-επιμορφωτών (συνέχεια). Επανεκτιμάται η σειρά των «φάσεων» Εισαγωγικής Ενημέρωσης και τα γνωστικά αντικείμενα που εντάσσονται σε κάθε μια από αυτές. Αναπτύσσονται σαφώς ιεραρχημένα δίκτυα επιμορφωτών (ποιος έχει ευθύνη πρότασης νέων επιμορφωτών).

Αν η Εισαγωγική Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών αποτελεί ενδοϋπηρεσιακής μορφής Επιμόρφωση που αφορά Ενήλικες, άρα οφείλει να πραγματώνεται με ενήλικο τρόπο (ενεργή συμμετοχή επιμορφούμενων) και εμπεριέχει, ταυτόχρονα, τόσο στοιχεία χειραφετητικά (Εκπαίδευση) όσο και στοιχεία απόκτησης επαγγελματικών δεξιοτήτων (Κατάρτιση) υπάρχει ένα ή περισσότερα προφίλ Επιμορφωτή που πρέπει να διδάσκει σ αυτή;

Τι ακριβώς είναι η Εισαγωγική Επιμόρφωση; Επαγγελματική Κατάρτιση, Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών ή και τα δύο; Ο Επιμορφωτής πρέπει να βοηθά τον εκπαιδευτικό να κάνει αυτό που θέλει (αναστοχαστικότητα) ή και αυτό που πρέπει πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά (επαγγελματική επάρκεια); Είναι δυνατό ένα πρόσωπο να διαθέτει και τις δύο αυτές ιδιότητες και πώς αυτό μπορεί να διαπιστωθεί; Αρκεί το βιογραφικό για να μας πείσει γι αυτό; Υπάρχουν πολλά τέτοια πρόσωπα και ποια είναι η κύρια ομάδα άντλησής τους; Είναι και τα δύο Και τα δύο και επιπλέον να αναγνωρίζει τα σύνορά τους Δεν είναι απίθανο αλλά είναι δύσκολο. Προϋποθέτει εκπαιδευτικούς με μακροχρόνια διδακτική εμπειρία και υψηλή θεωρητική κατάρτιση (ποιοι είναι αυτοί;) Όχι. Χρειάζεται να έχουμε δει τον Επιμορφωτή να διδάσκει. Δεν υπάρχουν πολλά πρόσωπα, αλλά οι ομάδες άντλησής τους είναι πρωταρχικά οι Σ.Σ., μελλοντικά οι μέντορες και οι πεπειραμένοι εκπαιδευτικοί της πράξης.

Από ποιους διαπιστώνεται η επιστημονική επάρκεια και πώς ο επαγγελματισμός των Επιμορφωτών και ποιους ο ρόλος και η θέση των ατόμων που τους επιλέγουν; Υπάρχει ανάγκη μητρώου επιμορφωτών ανά ΠΕΚ και ποια η σχέση Επιμορφωτών και Διεύθυνσης ΠΕΚ; Πώς είναι δυνατό να επιτευχθεί η ελεγμένη επάρκεια Επιμορφωτών και να στηριχθούν οι επιμορφωτικές τους ικανότητες δεξιότητες; Από τη διοίκηση των ΠΕΚ σε συνεργασία με την ομάδα Σχολικών Συμβούλων περιφέρειας ΠΕΚ. Άρα, η επιλογή των Διοικήσεων των ΠΕΚ πρέπει να αντιμετωπιστεί από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας με άλλους όρους. Το μητρώο ανά ΠΕΚ σε αντίθεση από τη σταθερή (επανα)προκήρυξη αποτελεί αυτονόητη πολιτική. Η σχέση Διοίκησης και Επιμορφωτών οφείλει να είναι σταθερή και συνεχής. Με πρόβλεψη ειδικών επιμορφωτικών προγραμμάτων Επιμορφωτών ειδικά για την Εισαγωγική Επιμόρφωση.

Πρέπει να αξιολογείται ο Επιμορφωτής; Ποιος τον αξιολογεί αρχικά και ποιος στη συνέχεια; Συμμετέχουν και άλλοι εκτός από τη Διοίκηση του ΠΕΚ στην αξιολόγηση του; Συμμετέχουν στην αξιολόγηση των Επιμορφωτών και οι Επιμορφούμενοι και με ποιο τρόπο; Ποσοτικά ή και Ποιοτικά; Πρέπει να υπάρχει συνέχεια στη σχέση Επιμορφωτών Επιμορφούμενων και πώς μπορεί αυτή να γίνει πραγματικότητα; Η αξιολόγηση των επιμορφωτών είναι αυτονόητη. Τον αξιολογεί η Διοίκηση του ΠΕΚ με την επιλογή του ή μη (άτυπα). Στη συνέχεια οφείλει να τον επαν-αξιολογήσει η ίδια σε συνεργασία με την ομάδα Σχολικών Συμβούλων της Περιφέρειας ευθύνης του. Στην αξιολόγηση των Επιμορφωτών συμμετέχουν και οι επιμορφούμενοι τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά με ειδικές αξιολογικές εσχάρες. Η συνέχεια είναι αυτονόητη και μπορεί να επιτευχθεί εφόσον ληφθούν μέτρα στη συγκρότηση των τμημάτων επιμορφούμενων.

Ποιες οι οργανωτικές και διοικητικές αλλαγές ή ρυθμίσεις επιτρέπουν να υλοποιηθούν τα προηγούμενα; Η τελική πρόταση αποτελεί οργάνωση καλών πρακτικών που έχουν εφαρμοστεί άτυπα στο παρελθόν και σε αρκετά ΠΕΚ, ιδιαίτερα όσα εκ των πραγμάτων συγκροτούν εξακτινωμένα τμήματα. Η συνολική απάντηση στο κεντρικό ερώτημα προσανατολίζεται προς την αναζήτηση ενός Επιμορφωτή υπεύθυνου ομάδας Επιμορφούμενων ή Τμημάτων Επιμορφούμενων (ένα είδος επιμορφωτικού «μέντορα») και τη δημιουργία και τυπικής Ομάδας Επιμορφωτών ανά ειδικότητα ή Τμήμα, ως την επιλογή εκείνη που απαντά με τον καλύτερο τρόπο στις επιμέρους σκοπεύσεις του προγράμματος και απαντάει τόσο στο σύνθετο προφίλ των επιμορφωτών, τις διαδικασίες επιλογής τους, τις «περιοχές» άντλησής τους και τέλος τον τρόπο και τις διαδικασίες αξιολόγησής

Ένα διδακτικό ανέκδοτο