Διαφοροποίηση.. τι. γιατί. και πώς Πηλείδου Κωνσταντίνα Σχ. Σύμβουλος 10 ης ΕΠ ΕΑΕ https://pileidou.wordpress.com/
Τι σημαίνει Διαφοροποίηση; Είναι μια συνθετική παιδαγωγική προσέγγιση που συνάδει με τις αρχές του κοινωνικού μοντέλου προσέγγισης της αναπηρίας
Η Διαφοροποιημένη Διδασκαλία: ΕΙΝΑΙ Ειδική Μέθοδος; Εξατομικευμένη προσαρμογή; Εξατομικευμένη διδασκαλία;
Η Διαφοροποιημένη Διδασκαλία: ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ: Ειδική Μέθοδος Εξατομικευμένη προσαρμογή Εξατομικευμένη διδασκαλία
Διαφοροποίηση... Είναι το πλαίσιο για να λειτουργήσει η εξατομικευμένη παρέμβαση και η ενδοατομική πρόοδος Απαιτεί υλικό και γνώση των εξατομικευμένων, εκπαιδευτικών αναγκών
Βασική αρχή της διαφοροποίησης Όλα τα παιδιά μπορούν να μάθουν και να εξελιχθούν με διαφορετικό τρόπο, μέσω διαφορετικών διαδρομών, προσεγγίσεων, μεθόδων, μέσων και υλικών.
Κατά τη διδακτική πράξη Διαφοροποίηση σημαίνει χρήση ποικίλων μορφών διδασκαλίας και μάθησης, οι οποίες ταιριάζουν στo προφίλ-μοναδικότητα του κάθε μαθητή (Tomlinson, 2001, 2010 Κουτσελίνη, 2006 Σφυρόερα, 2004).
Τι δεν είναι διαφοροποίηση η απλή τροποποίηση του όγκου της εργασίας, η απλοποίηση-έκπτωση της διδασκόμενης ύλης, η κατηγοριοποίηση και ομαδοποίηση των μαθητών με βάση την ακαδημαϊκή τους επίδοση, η απλή παροχή εξατομικευμένης διδασκαλίας (1 προς 1) (Hart, 1992 Παντελιάδου, 2008)
Η διαφοροποιημένη παιδαγωγική δεν ταυτίζεται με την εξατομικευμένη διδασκαλία «Στη δεκαετία του 70 πιθανότατα ασχολούμαστε με κάτι σημαντικό, όταν πειραματιζόμαστε με αυτό που αποκαλούμε εξατομικευμένη διδασκαλία. Τουλάχιστον, κατανοήσαμε ότι οι μαθητές έχουν διαφορετικά μαθησιακά προφίλ και ότι έχει αξία να συναντούμε τους μαθητές εκεί που βρίσκονται και να τους βοηθούμε να προχωρήσουν παραπέρα. Ένα μειονέκτημα της προσέγγισης της δεκαετίας του 70 ήταν ότι προσπαθούσαμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό για καθένα από τους 30 μαθητές μιας τάξης. Όταν κάθε μαθητής είχε μια διαφορετική εργασία για την ανάγνωση, για παράδειγμα, δεν χρειαζόταν και πολύς χρόνος για να εξαντληθούν οι εκπαιδευτικοί. Ένα δεύτερο πρόβλημα ήταν ότι προκειμένου να «ταιριάξουμε» με το ακριβές επίπεδο αφετηρίας για κάθε μαθητή, κομματιάζαμε τη διδασκαλία σε τμήματα δεξιοτήτων, καθιστώντας με τον τρόπο αυτό τη μάθηση αποσπασματική και, εν πολλοίς, χωρίς νόημα για το μαθητή» (Carrol Ann Tomlinson, 2001: 2)
Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ανταποκρίνεται στο ερώτημα: Πώς θα μάθει ο μαθητής μου καλύτερα; 1. Τι τον κινητοποιεί να προσπαθήσει; 2. Ποια μέσα βοηθούν την πρόσληψη; 3. Υπάρχει προσωπικό ενδιαφέρον ή κίνητρο για τη συγκεκριμένη γνώση; 4. Πώς θα εκφραστεί στο μέγιστο δυνατό; 5. Ποιες ευκαιρίες εφαρμογής πρέπει να του δοθούν για να γενικεύσει; 6. Ποιο είναι το κοινωνικοπολιτισμικό του πλαίσιο;
Τι διαφοροποιώ; Το περιεχόμενο της διδασκαλίας Τη διαδικασία Το μαθησιακό αποτέλεσμα - το τελικό προϊόν
Στάδια διαφοροποιημένης διδασκαλίας Αξιολόγηση Σχεδιασμός, απόφαση σχετικά με το τι και το πώς θα διαφοροποιήσω τη διδασκαλία μου, αναζήτηση και προετοιμασία υλικού Διδασκαλία- εφαρμογή των επιλεγμένων στρατηγικών Αξιολόγηση διδασκαλίας Αναστοχασμός και Επανασχεδιασμός
Περιεχόμενο προς διαφοροποίηση είναι οτιδήποτε διδάσκεται στην τάξη: το γνωστικό αντικείμενο, μια θεματική ενότητα, μια δραστηριότητα, έννοιες, γνώσεις, αξίες, δεξιότητες, κείμενα, κ.α., είναι το περιεχόμενο των επιμέρους στόχων
Η διαφοροποίηση της διαδικασίας Αφορά στην επιλογή των κατάλληλων: διδακτικών μεθόδων, μέσων και υλικών τρόπων οργάνωσης του μαθησιακού περιβάλλοντος -χώρου-, τρόπων εργασίας των μαθητών -ατομικά, σε ζεύγη, ομαδικά, στην ολομέλεια-, τρόπων υποστήριξης -ο εκπαιδευτικός ως διαμεσολαβητής στη μαθησιακή διαδικασία.
Η διαφοροποίηση της διαδικασίας
Στρατηγικές διαφοροποίησης της Ενδεικτική αναφορά : διαδικασίας Εργασία στην ομάδα, στη δυάδα, στην ολομέλεια και ατομική Μαθησιακά κέντρα Χρήση των νέων τεχνολογιών Συμβόλαια-ημερήσιες διατάξεις Διαβαθμισμένες-κλιμακωτές δραστηριότητες Αξιοποίηση της τέχνης Αξιοποίηση διαλόγου-τεχνικές καλής ακρόασης
Στρατηγικές διαφοροποίησης της Ενδεικτική αναφορά: διαδικασίας Ανάλυση έργου: το σπάσιμο μιας σύνθετης εργασίας σε επιμέρους, απλούστερα κομμάτια βήματα Προσαρμογή της γλώσσας στο επίπεδο του μαθητή Αναφορά και επίδειξη παραδειγμάτων από την καθημερινότητα ή ολοκληρωμένων παρόμοιων εργασιών Οπτικοποίηση του υλικού, των οδηγιών ή των βημάτων εργασίας Αξιοποίηση της πολυτροπικότητας - πολυγραμματισμοί
Διαφοροποίηση του μαθησιακού αποτελέσματος Αφορά στην: επιλογή ποικίλων τρόπων αξιολόγησης, παρουσίαση του τελικού μαθησιακού προϊόντος με ποικίλους τρόπους από τους μαθητές έτσι ώστε να μπορούν να επιδείξουν τι έχουν μάθει, κατανοήσει και κατακτήσει.
Προσοχή!!! Η αξιολόγηση του τελικού προϊόντος δεν εστιάζει μόνο στο αποτέλεσμα επεκτείνεται και στη διαδικασία που ακολούθησε το παιδί.
Παράδειγμα διαφοροποίησης ( θα μπορούσε να υλοποιηθεί την ώρα της σιωπηρής εργασίας) Διαφοροποιημένο περιεχόμενο (επιμέρους στόχοι) ΜΙΚΡΗ: Να παράγει το ίδιο στον υπολογιστή με τη βοήθεια κειμενογράφου ή κατάλληλου λογισμικού ΜΕΤΡΙΑ: Να εργάζεται σε ειδικό φύλλο με κλειστού τύπου ασκήσεις (συμπλήρωση, σχεδιάγραμμα, αντιστοίχηση μικρών φράσεων με εικόνες) ΜΕΓΑΛΗ: Να υπαγορεύει τις σκέψεις του σε συμμαθητή του ή στον εκπαιδευτικό της τάξης ή να παράγει ζωγραφιά αντί κειμένου Στόχος Α.Π.Σ. για την παραγωγή γραπτού λόγου Να οργανώνει τις σκέψεις του σε γραπτό λόγο με ορθή γραφή, ορθή σύνταξη και την κατάλληλη δομή 24
Τρία συμπεράσματα για τη διαφοροποίηση Α. Η διαφοροποίηση θα πρέπει να γίνεται σε σχέση με την ετοιμότητα του μαθητή, τα ενδιαφέροντα του, το μαθησιακό του στυλ, τις εμπειρίες και τα βιώματα του, τις ιδιαίτερες ανάγκες του, τον τρόπο δηλαδή που μαθαίνει πιο εύκολα Β. Η διαφοροποίηση θα πρέπει να γίνεται στο περιεχόμενο της διδασκαλίας, στη διαδικασία, μέθοδο- στρατηγικές - τεχνικές, στο προϊόν, το αποτέλεσμα της διδασκαλίας, την αξιολόγηση
Βιβλιογραφικές αναφορές Alberta Education (2010). Making a difference : meeting diverse learning needs with differentiated instruction. Ανακτήθηκε από http://education.alberta.ca/teachers/resources/cross/making-adifference.aspx Bartolome, L. (2010). Πέρα από τη φετιχοποίηση των μεθόδων. Προς μια εξανθρωπιστική παιδαγωγική, στο Γούναρη, Π. & Γρόλλιος, Γ. (επιμ.) Κριτική Παιδαγωγική. Αθήνα: Gutenberg-Δάρδανος Corbet, J. (2001). Supporting Inclusive Education. A connective pedagogy. London: Routledge Falmer Gay, G. (2010).Culturally Responsive Teaching Theory, Research, and Practice. New York: Teachers College PressHart, 1992 Κουτσελίνη, Μ.(2006). Στρατηγικές διαφοροποίησης της διδασκαλίας στη σχολική τάξη. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 41
Βιβλιογραφικές αναφορές Παντελιάδου, Σ., Αντωνίου, Φ. (2008). Διδακτικές προσεγγίσεις και πρακτικές για μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες. Βόλο: Γράφημα Σφυρόερα, Μ. (2004). Διαφοροποιημένη παιδαγωγικό. «Κλειδιά και Αντικλείδια». Διδακτικό Μεθοδολογία, 26/34. Μέτρο 1.1. ΕΠΕΑΕΚ II. Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων 2002-2004. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ Πανεπιστήμιο Αθηνών Tomlinson, C. A. (2001). How to differentiate instruction in mixed-ability classrooms. (2nd Ed.). Alexandria, VA: ASCD. Tomlinson, C.A., & Eidson,C. (2003). Differentiation in Practice. A resourge guide for differentiating. Grades K-5. Alexandria: ACSD Tomlinson, C. A. (2010). Διαφοροποίηση της εργασίας στην αίθουσα διδασκαλίας. Ανταπόκριση στις ανάγκες όλων των μαθητών. Γρηγόρης: Αθήνα UNESCO, 1994, Διακήρυξη της Salamanca.