Διδασκαλία γραφημάτων στο Δημοτικό σχολείο με χρήση Google Docs

Διδασκαλία γραφημάτων στο Δημοτικό σχολείο με χρήση Google Docs Αλέξανδρος Μοσκοφίδης ale3andro@sch.gr Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ19 Περίληψη Το εκπαιδευτικό σενάριο αυτό απευθύνεται σε μαθητές της ΣΤ' τάξης του Δημοτικού σχολείου και αφορά την διδασκαλία γραφημάτων. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά σενάρια που χρησιμοποιούν εφαρμογή υπολογιστικού φύλλου σουίτας εφαρμογών γραφείου, το σενάριο αυτό χρησιμοποιεί το εργαλείο Google Docs. Στόχοι του σεναρίου είναι αρχικά να εξοικειωθούν οι μαθητές με τα γραφήματα ως τρόπο απεικόνισης δεδομένων, να μάθουν να διαβάζουν ένα γράφημα και τέλος να δημιουργούν τα δικά τους γραφήματα από πίνακες δεδομένων. Για την αποτελεσματικότερη υλοποίηση του σεναρίου στο περιβάλλον του εργαστηρίου και για την εξάλειψη του πιθανού διδακτικού θορύβου από την απώλεια κωδικών λογαριασμών Google των μαθητών, προτείνεται η δημιουργία ενός λογαριασμού Google Apps for Education για την σχολική μονάδα. Η εν λόγω υπηρεσία είναι δωρεάν για εκπαιδευτικά ιδρύματα ενώ προσφέρει και καλύτερο έλεγχο της τάξης στον εκπαιδευτικό. Λέξεις κλειδιά: Γραφήματα, Δημοτικό σχολείο, Google Docs, Google Apps for Education Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ευρεία χρήση γραφημάτων στην παρουσίαση αποτελεσμάτων ερευνών, σφυγμομετρήσεων, αποτελεσμάτων εκλογικών αναμετρήσεων κλπ. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την αδιαμφισβήτητη υπεροχή των γραφημάτων έναντι άλλων παραδοσιακών μορφών απεικόνισης δεδομένων (π.χ. απλοί πίνακες) στην κατανόηση από τον άνθρωπο της αξίας - βαρύτητας μιας σειράς αριθμητικών τιμών. Η χρήση λογισμικού υπολογιστικών φύλλων επέτρεψε την αποτελεσματικότερη επεξεργασία μεγάλου σετ δεδομένων και την μετατροπή τους σε γραφήματα με χρήση σχετικών οδηγών. Η εξέλιξη των λογισμικών και των οδηγών αυτών κατέστησε την διαδικασία αυτή τόσο απλή ώστε να έχει πλέον νόημα η διδασκαλία της ακόμη και στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Τα γραφήματα είναι πλέον μέσα στην εμπειρία των μαθητών του δημοτικού σχολείου ενώ η ευκολία δημιουργίας τους σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό μορφών που μπορούν να πάρουν και το εντυπωσιακό του αποτελέσματος, καθιστούν το αντικείμενο ιδιαίτερο ελκυστικό και ενδιαφέρον για τους μαθητές. Σύντομη περιγραφή του εκπαιδευτικού σεναρίου. Το παρόν διδακτικό σενάριο με τίτλο Διδασκαλία γραφημάτων στο Δημοτικό Σχολείο με χρήση Google Docs έχει ως στόχο να εξοικειωθούν οι μαθητές με την χρήση γραφημάτων ως τρόπο αναπαράστασης πληροφοριών, να διαβάζουν αποτελεσματικά ένα γράφημα που θα βρεθεί μπροστά τους, να αναγνωρίζουν τους διαφορετικούς τύπους γραφημάτων και τέλος να δημιουργούν τα δικά τους γραφήματα, με χρήση των κατάλληλων οδηγών, από πίνακες δεδομένων. Σχεδιάστηκε ώστε να αναπτυχθεί αποτελεσματικά και να ολοκληρωθεί σε δύο διδακτικές ώρες. Για την υλοποίησή του απαιτείται σχολικό εργαστήριο Πληροφορικής με υπολογιστές που διαθέτουν γρήγορη σύνδεση στο διαδίκτυο η οποία διασφαλίζει απρόσκοπτη εργασία με cloud εφαρμογές, όπως το Google Docs. Επιπλέον κρίνεται απαραίτητη η ύπαρξη λογισμικού ελέγχου των σταθμών εργασίας, ώστε να μπορεί να γίνει επίδειξη στις οθόνες των μαθητών ή εναλλακτικά ένας βιντεοπροβολέας. Το σενάριο αναπτύσσεται μέσα από δύο φύλλα εργασίας, ένα για καθεμιά διδακτική ώρα, τα οποία εισάγουν τους μαθητές σταδιακά στις λεπτομέρειες του αντικείμενου. Η πρώτη διδακτική ώρα ξεκινά με μια μικρή επίδειξη από τον εκπαιδευτικό δύο τρόπων παρουσίασης αποτελεσμάτων μιας έρευνας: (α) με τον κλασικό πίνακα τιμών και (β) με γράφημα. Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τον τρόπο παρουσίασης που αρέσει περισσότερο στους μαθητές ενώ με κατάλληλες ερωτήσεις γίνεται μια πρώτη διερεύνηση της ικανότητας των μαθητών να διαβάζουν αποτελεσματικά ένα γράφημα. Στη συνέχεια ακολουθεί μια δραστηριότητα στην οποία οι μαθητές έχουν ένα ήδη έτοιμο γράφημα, κάνουν μεταβολές στον πίνακα τιμών του και παρατηρούν τις μεταβολές που αυτές επιφέρουν στο γράφημα. Η πρώτη ώρα κλείνει με ένα μικρό τεστ με ερωτήσεις εμπέδωσης των όσων διδάχθηκαν κατά την πρώτη διδακτική ώρα. Η δεύτερη διδακτική ώρα ξεκινά με μια μικρή επίδειξη από τον εκπαιδευτικό των διαφορετικών τύπων γραφημάτων που μπορεί να επιλέξει κανείς από τον σχετικό οδηγό του Google Docs. Ακολουθούν δύο δραστηριότητες: (α) αλλαγή τύπου γραφήματος σε έτοιμο παράδειγμα και (β) δημιουργία γραφήματος από μηδενική βάση με την χρήση του οδηγού και δεδομένα που υπάρχουν ήδη στο υπολογιστικό φύλλο. Η δεύτερη ώρα ολοκληρώνεται με μια συνοπτική παρουσίαση των γραφημάτων των μαθητών μέσα στην τάξη. Η επιλογή χρήσης της υπηρεσίας Google Docs σε σχέση με μια τυπική εφαρμογή υπολογιστικών φύλλων (Microsoft Excel, LibreOffice Calc), προσφέρει μια σειρά από πλεονεκτήματα όπως: (α) Η αποθήκευση των βιβλίων εργασίας γίνεται στο σύννεφο (cloud) και μάλιστα χωρίς να χρειάζεται μεσολάβηση του μαθητή (autosave), (β) δεν χρειάζεται να γίνει διαμοιρασμός αρχείων από τον εκπαιδευτικό στην αρχή κάθε ώρας και αντίστοιχα συλλογή αρχείων στο τέλος της ώρας, (γ) ο εκπαιδευτικός ετοιμάζει τα αρχεία εργασίας στο σπίτι, ορίζει κοινή χρήση σε αυτά με τον κάθε λογαριασμό ομάδας μαθητών και μπορεί να επέμβει σε όλα τα αρχεία ακόμη και σε πραγματικό χρόνο και (δ) η παρουσίαση των έργων των μαθητών που προβλέπεται να γίνει στο τέλος της δεύτερης ώρας γίνεται αμέσως μετά το τέλος εργασίας των μαθητών, χωρίς να μεσολαβήσει η παραμικρή καθυστέρηση. Πρακτικά Εργασιών 9 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Καθηγητών Πληροφορικής, Καστοριά, 24-26 Απριλίου 2015

Όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή, συστήνεται στον εκπαιδευτικό Πληροφορικής να έχει προχωρήσει στην δημιουργία ενός δωρεάν λογαριασμού Google Apps for Education για την σχολική μονάδα ώστε να έχει πλήρη ευελιξία στη δημιουργία λογαριασμών, στην παραμετροποίησή τους αλλά και στην επαναφορά των στοιχείων πρόσβασης τους σε περίπτωση που κάποιοι μαθητές χάσουν τα στοιχεία πρόσβασης. Η υλοποίηση του σεναρίου πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2014 σε δύο τμήματα της ΣΤ' τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Γιαννιτσών. Χρησιμοποιήθηκε το σχολικό εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου με 13 σταθμούς εργασίας για μαθητές (με λογισμικό Ubuntu Linux 14.04 LTS) και έναν σταθμό εργασίας για τον δάσκαλο της τάξης. Η επίδειξη χρήσης του Google Docs έγινε απευθείας στις οθόνες των μαθητών με χρήση του λογισμικού Epoptes. Οι μαθητές εργάστηκαν σε ζευγάρια σε κάθε υπολογιστή, ενώ σε μερικούς υπολογιστές υπήρχαν μαθητές οι οποίοι εργάστηκαν μόνοι τους. Για κάθε σταθμό εργασίας του εργαστηρίου πληροφορικής είχε δημιουργηθεί ένας λογαριασμός Gmail μέσω του control panel του Google Apps for Education, ενώ τα στοιχεία πρόσβασης είχαν τυπωθεί και πλαστικοποιηθεί σε κάρτες και μοιράστηκαν στους μαθητές στην αρχή της κάθε ώρας ώστε να εξαλειφθεί τελείως πιθανός διδακτικός θόρυβος από απώλειες κωδικών πρόσβασης. Από την υλοποίηση του σεναρίου στα δύο τμήματα της ΣΤ' τάξης, προέκυψαν μια σειρά από ενδιαφέροντα στοιχεία. Από την εισαγωγή στην πρώτη διδακτική ώρα φάνηκε ότι σχεδόν όλοι οι μαθητές είχαν μεν δει γραφήματα αλλά δεν ήξεραν ότι η επίσημη ονομασία τους ήταν γραφήματα. Μέσα από την δραστηριότητα αλλαγής τιμών του πίνακα παρατήρησαν ότι το γράφημα δεν αποτελούσε μια στατική εικόνα μέσα στο υπολογιστικό φύλλο αλλά έναν χώρο δυναμικό, ο οποίος ενημερωνόταν αυτόματα μετά τις αλλαγές τιμών που έκαναν. Ενθουσιάστηκαν ιδιαίτερα από τις δυνατότητες που τους πρόσφερε το λογισμικό να αλλάζουν τίτλο γραφήματος και χρώματα στις διάφορες περιοχές. Το ενδιαφέρον των μαθητών για το αντικείμενο αποτυπώθηκε και στο κουίζ ερωτήσεων εμπέδωσης που ολοκλήρωσε την πρώτη διδακτική ώρα κρίνοντας από τις πολύ καλές βαθμολογίες που κατέγραψε η πλειοψηφία των μαθητών. Το ενδιαφέρον των μαθητών για το αντικείμενο συνεχίστηκε αμείωτο και στην δεύτερη διδακτική ώρα. Κατά την διάρκεια της επίδειξης από τον εκπαιδευτικό έδειξαν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για τις λιγότερο συνηθισμένες μορφές γραφημάτων (περιοχής, μετρητής κλπ) και τελικά ήταν αυτές οι μορφές που επέλεξαν όταν για την πρώτη δραστηριότητα της δεύτερης ώρας κλήθηκαν να αλλάξουν τον τύπο σε ένα ήδη έτοιμο γράφημα. Στην τελική δραστηριότητα του σεναρίου οι μαθητές κλήθηκαν να δημιουργήσουν ένα γράφημα από μηδενική βάση με βάση έναν πίνακα τιμών που παρουσίαζε τα αποτελέσματα μια μικρής δημοσκόπησης που έγινε μέσα στο σχολείο (μέσω μιας φόρμας Google). Η πλειοψηφία των μαθητών ολοκλήρωσε την δημιουργία του γραφήματος σε ελάχιστο χρόνο και στη συνέχεια αφιέρωσε αρκετό χρόνο στην μορφοποίηση του γραφήματος. Η ώρα ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση των γραφημάτων όλων των μαθητών στην τάξη, μια δραστηριότητα που προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό στους μαθητές. Από την φάση σχεδιασμού του σεναρίου είχε προβλεφθεί μια δυσκολία που πιθανώς να αντιμετώπιζαν οι μαθητές και είχε να κάνει με την επιλογή περιοχής κελιών με τιμές για την δημιουργία του γραφήματος. Η συγκεκριμένη λειτουργία είχε διδαχθεί και στις δύο τάξεις την προηγούμενη σχολική χρονιά οπότε κρίθηκε αναγκαίο να γίνει μια συνοπτική υπενθύμιση. Η υπενθύμιση αυτή προγραμματίστηκε και υλοποιήθηκε στην αρχή της δεύτερης ώρας και συνέβαλε καταλυτικά στο να μην δημιουργηθεί μεγάλος διδακτικός θόρυβος, αν και υπήρχαν μαθητές που χρειάστηκαν υποστήριξη πάνω σε αυτό το θέμα κατά την διάρκεια εκπόνησης της δραστηριότητάς τους. Συμπεράσματα Το σενάριο αυτό έχει ως στόχο την διδασκαλία της δημιουργίας γραφημάτων σε υπολογιστικά φύλλα με χρήση του εργαλείου υπολογιστικών φύλλων του Google Docs. Καλύπτει μια σειρά από θέματα όπως εξοικείωση με τα γραφήματα και την σωστή ανάγνωσή τους μέχρι και την δημιουργία ενός γραφήματος από δεδομένα που προκύπτουν από μια μικρή έρευνα που μπορεί να υλοποιηθεί και στο περιβάλλον του σχολείου. Η χρήση μιας cloud εφαρμογής υπολογιστικών φύλλων προσφέρει με τη σειρά της το πλεονέκτημα εξοικείωσης των μαθητών με αντίστοιχες υπηρεσίες, εμπέδωσης στην πράξη των πλεονεκτημάτων τους ενώ παράλληλα προσφέρει και την δυνατότητα συνεργασίας ομάδας μαθητών μεταξύ τους αλλά και με τον διδάσκοντα μέσω της κοινής χρήσης αρχείων εργασίας.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σενάριο: Διδασκαλία γραφημάτων στο Δημοτικό σχολείο με χρήση Google Docs. 1. Τίτλος εκπαιδευτικού σεναρίου: Διδασκαλία γραφημάτων στο Δημοτικό σχολείο με χρήση Google Docs. 2. Εκτιμώμενη διάρκεια εκπαιδευτικού σεναρίου Δύο (2) διδακτικές ώρες. 3. Ένταξη του διδακτικού σεναρίου στο πρόγραμμα σπουδών/προαπαιτούμενες γνώσεις Το διδακτικό σενάριο σχετίζεται άμεσα τόσο με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) για την Πληροφορική όσο και με την διδασκαλία πρόγραμμα σπουδών των νέων διδακτικών αντικειμένων που έχουν εισαχθεί στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία που λειτουργούν με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) των ΤΠΕ στην ΣΤ Δημοτικού. Οι μαθητές θα πρέπει να έχουν βασικές γνώσεις υπολογιστικών φύλλων. 4. Σκοποί και στόχοι του εκπαιδευτικού σεναρίου Σκοπός του σεναρίου είναι οι μαθητές να εξοικειωθούν με τα γραφήματα ως τρόπο παράστασης δεδομένων, με τους διάφορους τύπους γραφημάτων και να μάθουν να δημιουργούν τα δικά τους γραφήματα από πίνακες δεδομένων. Οι στόχοι του σεναρίου μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τρεις κατηγορίες: (α) Γνωστικό επίπεδο Μετά το τέλος της παρέμβασης, οι μαθητές θα πρέπει να είναι ικανοί: Να αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν και online εναλλακτικές των λογισμικών γραφείου. Να μπορούν να διαβάσουν αποτελεσματικά τα δεδομένα ενός γραφήματος. Να διακρίνουν διαφορετικούς τύπους γραφημάτων. (β) Επίπεδο δεξιοτήτων Μετά το τέλος του μαθήματος, οι μαθητές θα πρέπει να είναι ικανοί: Να χρησιμοποιούν το περιβάλλον υπολογιστικού φύλλου Google Docs ως εναλλακτικό των αντίστοιχων offline εφαρμογών του είδους. Να δημιουργούν πίνακες δεδομένων. Να δημιουργούν γραφήματα από πίνακες δεδομένων χρησιμοποιώντας τον σχετικό οδηγό. Να αλλάζουν τύπο και υποτύπο γραφήματος. Να προσθέτουν τίτλους στο γράφημα και στους άξονες. Να κατανοήσουν ότι το γράφημα δεν είναι μια απλή εικόνα αλλά κάτι δυναμικό και αλλάζει μορφή αυτόματα κάθε φορά που αλλάζουν τα δεδομένα του πίνακα ή η περιοχή εύρους τιμών. (γ) Επίπεδο στάσεων Να χρησιμοποιούν λογισμικά που δεν είναι εγκατεστημένα στον Η/Υ τους αλλά στο cloud. Να συνεργαστούν αρμονικά σε ζευγάρια. Να εξοικειωθούν με τα γραφήματα ως τρόπο αναπαράστασης πληροφοριών. Να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους μέσω της απόκτησης δεξιότητας χειρισμού της σουίτας Google Docs. Να αυτοαξιολογούνται. 5. Περιγραφή του εκπαιδευτικού σεναρίου Σε προηγούμενο μάθημα ο εκπαιδευτικός έχει φροντίσει να συμπληρώσουν οι μαθητές της τάξης ένα σύντομο ερωτηματολόγιο πάνω σε θέμα που ενδιαφέρει τους μαθητές (π.χ. οι διατροφικές μου συνήθειες, τι κάνω στον ελεύθερο χρόνο μου κλπ). Επειδή τα αποτελέσματα θα αξιοποιηθούν στην διδασκαλία της δημιουργίας γραφημάτων, προτείνεται το ερωτηματολόγιο να συμπληρωθεί από τους μαθητές σε ηλεκτρονική μορφή (Google Form) ώστε να είναι ευκολότερη η επεξεργασία των αποτελεσμάτων. Πρώτη διδακτική ώρα Στην αρχή της πρώτης διδακτικής ώρας παρουσιάζονται στην τάξη από τον εκπαιδευτικό τα αποτελέσματα μιας έρευνας (όχι του παραπάνω ερωτηματολογίου) σε δύο μορφές: (α) Σε μορφή πίνακα και (β) σε μορφή γραφήματος. Ακολουθεί σύντομη συζήτηση σχετικά με το ποια μορφή παρουσίασης των αποτελεσμάτων θεωρούν οι μαθητές ελκυστικότερη. Μέσω κατάλληλων ερωτήσεων γίνεται διερεύνηση της ικανότητας των μαθητών να διαβάζουν αποτελεσματικά ένα γράφημα. Στη συνέχεια το κάθε ζευγάρι μαθητών κάνει είσοδο στο Google Drive του, όπου ο εκπαιδευτικός έχει φροντίσει να υπάρχει το αρχείο υπολογιστικού φύλλου με τον πίνακα και το γράφημα με τα οποία άνοιξε το μάθημα. Αρχικά το κάθε ζευγάρι μαθητών καλείται να αλλάξει τιμές (σύμφωνα με το πρώτο φύλλο εργασίας) στον πίνακα και να παρατηρήσει την μεταβολή στο γράφημα. Τέλος γίνεται επίδειξη των δυνατοτήτων της σύνθετης επεξεργασίας γραφήματος και ζητείται από τους μαθητές να αλλάξουν τον τίτλο του γραφήματος (κείμενο, γραμματοσειρά κλπ) και να βάλουν τίτλους στον οριζόντιο και στον κατακόρυφο άξονα. Η πρώτη διδακτική ώρα κλείνει με ένα συνοπτικό κουίζ hot potatoes με ερωτήσεις ανάγνωσης δεδομένων από γράφημα αλλά και

εμπέδωσης των όσων διδάχθηκαν. Γίνεται χρήση της δυνατότητας αποστολής αποτελεσμάτων του κουίζ στον κεντρικό διακομιστή του εργαστηρίου ώστε να χρησιμοποιηθούν στην αξιολόγηση του σεναρίου. Δεύτερη διδακτική ώρα Η δεύτερη διδακτική ώρα ξεκινά με μια ολιγόλεπτη επίδειξη του εκπαιδευτικού σχετικά με τους διαφορετικούς βασικούς τύπους γραφημάτων που είναι διαθέσιμοι στον οδηγό γραφημάτων του Google Docs αλλά και τους υποτύπους που αυτοί περιέχουν. Η επίδειξη κλείνει με μια υπενθύμιση της επιλογής περιοχής τιμών σε υπολογιστικό φύλλο γιατί αυτή είναι απαραίτητη στην δημιουργία γραφήματος (οι μαθητές έχουν διδαχθεί τις περιοχές τιμών σε προηγούμενη τάξη). Στη συνέχεια το κάθε ζευγάρι μαθητών κάνει είσοδο στο Google Drive του, όπου βρίσκει το αρχείο υπολογιστικού φύλλου στο οποίο είχε εργαστεί και στην προηγούμενη ώρα. Η πρώτη δραστηριότητα που καλείται να υλοποιήσει η κάθε ομάδα είναι η αλλαγή τύπου γραφήματος όπως επίσης και η αλλαγή της περιοχής τιμών του γραφήματος (σύμφωνα με σαφείς οδηγίες που περιλαμβάνονται στο δεύτερο φύλλο εργασίας). Η δεύτερη δραστηριότητα περιλαμβάνει άνοιγμα ενός νέου αρχείου υπολογιστικού φύλλου το οποίο βρίσκεται στο Google Drive του κάθε ζευγαριού. Αυτό το υπολογιστικό φύλλο περιλαμβάνει τα αποτελέσματα της έρευνας στην οποία είχε λάβει μέρος η τάξη σε προηγούμενο μάθημα. Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι σε μορφή απλού πίνακα. Θα ζητηθεί από τα ζευγάρια μαθητών να εξερευνήσουν τις επιλογές που δίνει ο οδηγός γραφημάτων του Google Docs, ο οποίος είναι διαθέσιμος στη διαδρομή Εισαγωγή -> Γράφημα, και να δημιουργήσουν το δικό τους γράφημα για το θέμα, φροντίζοντας να επιλέξουν την μορφή γραφήματος η οποία κατά την γνώμη τους ταιριάζει καλύτερα στο θέμα. Η δεύτερη διδακτική ώρα κλείνει με παρουσίαση των εργασιών όλων των ζευγαριών της τάξης από τον εκπαιδευτικό και συζήτηση/αξιολόγηση των εργασιών από όλους τους μαθητές της τάξης. 6. Επιστημολογική προσέγγιση και εννοιολογική ανάλυση θέματα θεωρίας του εκπαιδευτικού σεναρίου Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ευρεία χρήση γραφημάτων στην παρουσίαση αποτελεσμάτων ερευνών, σφυγμομετρήσεων, αποτελεσμάτων εκλογικών αναμετρήσεων κλπ. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την αδιαμφισβήτητη υπεροχή των γραφημάτων έναντι άλλων παραδοσιακών μορφών απεικόνισης δεδομένων (π.χ. απλοί πίνακες) στην κατανόηση από τον άνθρωπο της αξίας - βαρύτητας μιας σειράς αριθμητικών τιμών. Η χρήση λογισμικού υπολογιστικών φύλλων επέτρεψε την αποτελεσματικότερη επεξεργασία μεγάλου σετ δεδομένων και την μετατροπή τους σε γραφήματα με χρήση σχετικών οδηγών. Η εξέλιξη των λογισμικών και των οδηγών αυτών κατέστησε την διαδικασία αυτή τόσο απλή ώστε να έχει πλέον νόημα η διδασκαλία της ακόμη και στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Τα γραφήματα είναι πλέον μέσα στην εμπειρία των μαθητών του δημοτικού σχολείου ενώ η ευκολία δημιουργίας τους σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό μορφών που μπορούν να πάρουν και το εντυπωσιακό του αποτελέσματος, καθιστούν το αντικείμενο ιδιαίτερο ελκυστικό και ενδιαφέρον για τους μαθητές. 7. Χρήση Η.Υ. και γενικά ψηφιακών μέσων για το εκπαιδευτικό σενάριο Για την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου θα χρησιμοποιηθεί ένα εργαστήριο Πληροφορικής με 13 σταθμούς εργασίας και ευρυζωνική σύνδεση στο διαδίκτυο. Στο εργαστήριο υπάρχει ένας ακόμη Η/Υ τον οποίο θα χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευτικός. Η παρουσίαση από πλευράς εκπαιδευτικού αλλά και ο έλεγχος των σταθμών εργασίας του εργαστηρίου θα γίνει με χρήση του λογισμικού Epoptes (λογισμικό ΕΛ/ΛΑΚ για περιβάλλοντα Linux) το οποίο έχει μια σειρά από βασικά πλεονεκτήματα: κλείδωμα οθονών των σταθμών εργασίας, υποβοήθηση των μαθητών από απόσταση, εκτέλεση εντολών έναρξη εφαρμογών από απόσταση, δυνατότητα επίδειξης απευθείας στις οθόνες των σταθμών εργασίας (ώστε να μην είναι απαραίτητη η χρήση προτζέκτορα)κλπ. Για την υλοποίηση της παρέμβασης θα χρησιμοποιηθούν ξεχωριστοί λογαριασμοί Google για κάθε ζευγάρι μαθητών. Οι λογαριασμοί αυτοί είναι μέρος της ψηφιακής υποδομής του σχολείου (Google Apps for Education) και σε αυτούς υπάρχει πλήρης έλεγχος από τον εκπαιδευτικό. Οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι με το Google Docs γιατί έχει προηγηθεί εισαγωγικό μάθημα στα χαρακτηριστικά και στις δυνατότητες της πλατφόρμας αυτής. 8. Αναπαραστάσεις των μαθητών/πρόβλεψη δυσκολιών στο εκπαιδευτικό σενάριο Οι μαθητές αναμένεται να συναντήσουν μια μικρή δυσκολία στην επιλογή περιοχής κελιών δεδομένων για την δημιουργία γραφήματος. Παρόλο που έχουν διδαχθεί την έννοια της περιοχής κελιών κατά την προηγούμενη σχολική χρονιά, κρίθηκε σκόπιμο να γίνει και μια υπενθύμιση του θέματος αυτού στην δεύτερη διδακτική ώρα. Πέρα αυτού δεν αναμένεται να συναντήσουν άλλες δυσκολίες οι μαθητές. 9. Διδακτικό συμβόλαιο Το διδακτικό συμβόλαιο δεν αναμένεται να ανατραπεί γιατί αφενός το διδακτικό αντικείμενο της παρέμβασης κρίνεται αρκούντως ενδιαφέρον για την πλειοψηφία των μαθητών και αφετέρου γιατί κατά τον σχεδιασμό του φύλλου εργασίας λήφθηκε μέριμνα ώστε η εισαγωγή στο αντικείμενο να γίνει κατά το δυνατόν ομαλότερα, από την διαπίστωση της υπεροχής των γραφημάτων στο πεδίο της απεικόνισης δεδομένων και μέχρι και την δημιουργία ενός απλού γραφήματος μέσω της χρήσης του σχετικού οδηγού. 10. Υποκείμενη θεωρία μάθησης Το σενάριο αυτό βασίζεται στην θεωρία του κοινωνικού εποικοδομισμού του Lev Vygotsky. Σύμφωνα με αυτή την θεωρία η μάθηση συντελείται μέσα σε δεδομένα κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια με βασικό εργαλείο την γλώσσα επικοινωνίας. Οι μαθητές, χρησιμοποιώντας την γλώσσα ως εργαλείο επικοινωνίας, εργάζονται σε ζευγάρια μέσα στο εργαστήριο Πληροφορικής υλοποιώντας τις δραστηριότητες των φύλλων εργασίας που τους παρέχει ο εκπαιδευτικός. Ο χαρακτήρας των φύλλων εργασίας είναι

καθαρά διερευνητικός και πρακτικός και σχεδιάστηκε με σκοπό να προκαλεί το ενδιαφέρον των μαθητών ώστε αυτοί με την σειρά τους να εξερευνήσουν το λογισμικό και τις επιλογές που αυτό παρέχει και να αυτενεργήσουν ώστε να υλοποιήσουν αποτελεσματικά τις δραστηριότητες και να κατακτήσουν σε αυτό το πλαίσιο την γνώση. 11. Οργάνωση της τάξης εφικτότητα σχεδίασης Οι μαθητές θα εργαστούν σε ζευγάρια. 12. Προτάσεις για περαιτέρω δραστηριότητες προτεινόμενες εργασίες Περαιτέρω μορφοποίηση γραφήματος (τίτλος, χρώματα, γραμματοσειρές κλπ) Γραφήματα με δύο ή περισσότερες σειρές δεδομένων. Αξιοποίηση της δυνατότητας κοινής χρήσης εγγράφου που παρέχει το Google Drive ώστε να γίνει διαμοιρασμός του αρχείου του κάθε ζευγαριού με τα υπόλοιπα ζευγάρια της τάξης. Ψηφοφορία μέσα στην τάξη για το καλύτερο γράφημα. 13. Χρήση εξωτερικών πηγών Δεν χρησιμοποιήθηκαν εξωτερικές πηγές. 14. Φύλλα Εργασίας ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 Δραστηριότητα 1 Χρησιμοποιώντας τους κωδικούς του ζευγαριού σου, κάνε είσοδο στο Google Drive σου. Εκεί θα βρεις ένα έγγραφο υπολογιστικού φύλλου με όνομα 01-Ελληνικές πόλεις με μεγάλο λιμάνι. Άνοιξέ το. Μέσα στο φύλλο αυτό θα βρεις έναν πίνακα με τα αποτελέσματα μιας μικρής έρευνας. (α) Άλλαξε τον αριθμό των ανθρώπων που απάντησαν Πειραιά από 65 σε 105. Παρατηρείς κάποια αλλαγή στο γράφημα; (β) Κάνοντας χρήση του εργαλείου Σύνθετη επεξεργασία να βάλεις τίτλο στο γράφημα την πρόταση Ελληνικές πόλεις με μεγάλο λιμάνι, τίτλο στον Οριζόντιο άξονα την λέξη Πόλεις και τίτλο στον Αριστερό κατακόρυφο άξονα την πρόταση Αριθμός απαντήσεων. Δραστηριότητα 2 Συμπλήρωσε το κουίζ που θα βρεις στην παρακάτω διεύθυνση: http://ale3andro.mysch.gr/bepipedo/%ce%a6%ce%951_%ce%94%cf%81%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%b9%cf%8c%cf%84% CE%B7%CF%84%CE%B12.htm ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 Δραστηριότητα 1 Χρησιμοποιώντας τους κωδικούς του ζευγαριού σου, κάνε είσοδο στο Google Drive σου. Εκεί θα βρεις ένα έγγραφο υπολογιστικού φύλλου με όνομα 01-Ελληνικές πόλεις με μεγάλο λιμάνι. Άνοιξέ το. (α) Κάνοντας χρήση του εργαλείου Σύνθετη επεξεργασία να αλλάξεις τον τύπο γραφήματος σε Γράφημα πίτας 3d. (β) Να αλλάξεις το εύρος τιμών του γραφήματος αφήνοντας έξω την γραμμή 10 του υπολογιστικού φύλλου (το οποίο περιλαμβάνει την απάντηση Δεν ξέρω).

Δραστηριότητα 2 Επέστρεψε στην κεντρική σελίδα του Google Drive σου. Εκεί θα βρεις ένα έγγραφο υπολογιστικού φύλλου με όνομα 02-Οι πιο αγαπημένες ομάδες. Άνοιξέ το. Μέσα στο φύλλο αυτό θα βρεις τις απαντήσεις που έδωσαν οι μαθήτριες και οι μαθητές της ΣΤ' τάξης του σχολείου μας στο ερώτημα Ποια είναι η αγαπημένη σου ομάδα. Οι απαντήσεις είναι σε μορφή πίνακα. Με την βοήθεια του οδηγού γραφημάτων του Google Docs, ο οποίος είναι διαθέσιμος στη διαδρομή Εισαγωγή -> Γράφημα, να δημιουργήσεις το δικό σου γράφημα επιλέγοντας κατά την κρίση σου τον κατάλληλο τύπο γραφήματος.