ΦΑΡΜΑΚΗ ΡΑΛΛΟΥ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ

«ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΒΕΛΤΙΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ 96/61/ΕΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ (IPPC)» ΦΑΡΜΑΚΗ ΡΑΛΛΟΥ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ Επιβλέπων καθηγητής: Μαρμάνης Δημήτριος

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 Ονομασία και είδος έργου ή δραστηριότητας... 3 2 Αντικείμενο της Μελέτης... 4 3 Περιγραφή της υφιστάμενης δραστηριότητας... 5 3.1 Περιγραφή λειτουργίας... 5 3.1.1 Γενικά στοιχεία... 5 3.1.2 Μονάδα χαλυβουργείου... 5 3.1.2.1 Μεταφορά - Αποθήκευση - Φόρτωση παλαιοσιδήρου στον κλίβανο ηλεκτρικού τόξου (EAF)... 6 3.1.2.2 Τήξη στον κλίβανο ηλεκτρικού τόξου (EAF)... 7 3.1.2.3 Μεταλλουργική κατεργασία στον κλίβανο τελικής επεξεργασίας (LF)... 7 3.1.2.4 Συνεχής χύτευση και ψύξη με νερό... 8 3.1.2.5 Μεταφορά μπιγιετών χάλυβα... 8 3.1.3 Μονάδα ελασματουργείου... 9 3.1.3.1 Φόρτωση μπιγιετών στον κλίβανο αναθέρμανσης... 9 3.1.3.2 Αναθέρμανση μπιγιετών χάλυβα... 10 3.1.3.3 Θερμή έλαση μπιγιετών χάλυβα... 10 3.1.3.4 Παραγωγή των τελικών προϊόντων-συσκευασία... 10 3.1.3.5 Μεταφορά τελικών προϊόντων... 11 3.1.4 Σιδηροδρομική εγκατάσταση... 11 3.1.5 Μονάδα άλεσης scrap (SHREDDER)... 12 3.2 Πρώτες / Βοηθητικές ύλες Προϊόντα / Παραπροϊόντα... 13 3.2.1 Πρώτες / βοηθητικές ύλες... 13 3.2.1.1 Μονάδα χαλυβουργείου... 13 3.2.1.2 Μονάδα ελασματουργείου... 13 3.2.2 Προϊόντα / Παραπροϊόντα... 14 3.2.2.1 Μονάδα χαλυβουργείου... 14 3.2.2.2 Μονάδα ελασματουργείου... 14 3.2.3 Χρήση νερού, ενέργειας και καυσίμου... 15 3.3 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία της εγκατάστασης και μέτρα αντιμετώπισης... 17 3.3.1 Γενικά... 17 3.3.2 Αέριες εκπομπές... 17 3.3.2.1 Αέριες εκπομπές από τη μονάδα χαλυβουργείου... 17 3.3.2.2 Αέριες εκπομπές από τη μονάδα ελασματουργείου... 19 3.3.2.3 Δευτερογενείς αέριες εκπομπές... 19 3.3.3 Στερεά απόβλητα... 20 3.3.3.1 Σκωρία ηλεκτρικού κλιβάνου (EAF)... 21 3.3.3.2 Σκωρία κάδων... 21 3.3.3.3 Scrap παραγωγής και υπολείμματα χάλυβα... 22 3.3.3.4 Σκόνη από τα σακκόφιλτρα της μονάδας του χαλυβουργείου... 22 3.3.3.5 Καλαμίνα από το χαλυβουργείο και το ελασματουργείο... 24 3.3.3.6 Φθαρμένα υλικά (πυρίμαχα) και μπάζα από τη λειτουργία της εγκατάστασης Απορρίμματα προσωπικού... 26 1

3.3.3.7 Απορρίμματα μονάδας άλεσης scrap (SHREDDER)... 26 3.3.3.8 Χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια και γράσα... 26 3.3.4 Υγρά απόβλητα... 26 3.3.5 Θόρυβος... 31 4... Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΕΛΤΙΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ (ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 96/61/ΕΚ)... 33 4.1 Γενικά... 33 4.2 Eισαγωγή και χρήση βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών... 33 4.3 Συμπεράσματα... 45 5 Επιπρόσθετα στοιχεία σχετικά με το πολεοδομικό καθεστώς της περιοχής 5.1 Γεωγραφική θέση 5.1.1 Οικισμοί... 5.1.2 Χρήσης γης. 5.1.3 Υποδομή της περιοχής 5.2 Περιγραφή Περιβάλλοντος. 5.2.1 Προστατευόμενες περιοχές 5.2.2 Μετεωρολογικά στοιχεία. 5.2.2.1 Θερμοκρασία Περιβάλλοντος. 5.2.2.2 Βροχοπτώσεις-Χιονοπτώσεις 5.2.2.3 Υγρασία-Ομίχλη 5.2.2.4 Ανεμολογικά στοιχεία.. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 46 2

1 ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΕΡΓΟΥ Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Επωνυμία Επιχείρησης: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΙΔΗΡΟΥ Α.Ε. Είδος έργου η δραστηριότητας: Βιομηχανία Παραγωγής Χάλυβα και Προϊόντων χάλυβα Έκταση βιομηχανικού γηπέδου: 354.218 m 2 Συνολική εγκατεστημένη ισχύς μηχανημάτων: 51.486 hp (κινητήρια ισχύς) εκ των οποίων 3.088 hp για περιβαλλοντική προστασία και 102.178 kw θερμική ισχύς Θέση εγκατάστασης: 12 Ο χλμ Θεσ/νίκης-Βέροιας, Ιωνία Θεσ/νίκης. Διεύθυνση έδρας: Εθνικής Αντιστάσεως 57Β, 152 31, Χαλάνδρι, Αθήνα Διεύθυνση εγκατάστασης: 12 ο χλμ. Θεσ/νίκης-Βέροιας, 57008 Ιωνία Θεσ/νίκης Υπεύθυνος για τη σύνταξη της μελέτης: Φαρμάκη Ραλλού, φοιτήτρια τεχνολογίας Πετρελαίου & Φυσικού Αερίου. Φορέας υλοποίησης: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΙΔΗΡΟΥ Α.Ε. 3

2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η παρούσα τεχνική έκθεση αποσκοπεί αφενός μεν στην περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης σχετικά με τη βιομηχανική δραστηριότητα της εγκατάστασης της Βιομηχανίας Κατεργασίας Σιδήρου Α.Ε. καθώς και στην αποτύπωση της κατάστασης όσον αφορά την εφαρμογή βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών (ΒΔΤ) σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 96/61/ΕΚ για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης και με τον σχετικό οδηγό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (IPPC, Best Available Techniques Reference Document on the production of Iron and Steel, December 2001). Πρόκειται για εγκατάσταση παραγωγής προϊόντων χάλυβα και περιλαμβάνει μία μονάδα χαλυβουργείου και μία μονάδα ελασματουργείου. Με βάση τη στατιστική ταξινόμηση των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας (ΣΤΑΚΟΔ) της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας και την κύρια δραστηριότητα της υπό εξέταση εγκατάστασης αυτή κατατάσσεται στον κλάδο 271.0 (παραγωγή βασικού σιδήρου και χάλυβα και σιδηροκραμάτων). Επιπλέον, η εγκατάσταση εντάσσεται στο πλαίσιο της Οδηγίας για την Ολοκληρωμένη Πρόληψη και έλεγχο της Ρύπανσης (Κοινοτική Οδηγία 96/61/ΕΚ γνωστή και ως Οδηγία IPPC) αφού η ωριαία παραγωγική δυναμικότητα της μονάδας υπερβαίνει τους 2,5 τόνους. Συγκεκριμένα, η εγκατάσταση εντάσσεται στην κατηγορία Α1 σύμφωνα με την ΚΥΑ 15393/2332/2002 (Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 3 του νόμου 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του νόμου 3010/2002 «Εναρμόνιση του νόμου 1650/1986 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ κ.α. (Α 91)»). Πιο συγκεκριμένα η παρούσα μελέτη περιλαμβάνει τα εξής: Την τεχνική περιγραφή της παραγωγικής διαδικασίας της εγκατάστασης, τις χρησιμοποιούμενες πρώτες και βοηθητικές ύλες και τα παραγόμενα προϊόντα. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την εφαρμογή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (ΒΔΤ) κατά το πνεύμα της Κοινοτικής Οδηγίας 96/61/ΕΚ και των σχετικών Οδηγών (BREF) που έχουν εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. 4

3 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 3.1.1 Γενικά στοιχεία Οι βιομηχανικές δραστηριότητες οι οποίες λαμβάνουν χώρα στην υπό μελέτη βιομηχανική εγκατάσταση περιλαμβάνουν: 1. Την τήξη παλαιοσιδήρου (scrap) σε κλίβανο ηλεκτρικού τόξου (ΕΑF) και τη συνεχή χύτευση του παραγόμενου ρευστού χάλυβα για την παραγωγή μπιγιετών χάλυβα (μονάδα χαλυβουργείου) 2. Τη θερμή έλαση των παραγόμενων μπιγιετών χάλυβα για την παραγωγή των τελικών προϊόντων (μονάδα ελασματουργείου) Εκτός των προαναφερόμενων βιομηχανικών δραστηριοτήτων, στην υπό εξέταση εγκατάσταση λειτουργεί μονάδα άλεσης scrap (SHREDDER) καθώς επίσης εισέρχεται και σιδηροδρομική γραμμή για τις ανάγκες διακίνησης των πρώτων υλών/ τελικών προϊόντων. Η μονάδα του χαλυβουργείου λειτουργεί 330 ημέρες περίπου ετησίως με ωράριο λειτουργίας που είναι 24 ώρες / ημέρα τα Σαββατοκύριακα (όλο το χρόνο), και από 12 έως 18 ώρες/ημέρα τις καθημερινές, ανάλογα με τις ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας. Το ελασματουργείο λειτουργεί 330 ημέρες περίπου με ωράριο λειτουργίας 24 ώρες / ημέρα. Τα υπάρχοντα κτίσματα καταλαμβάνουν χώρο 74.100 m 2. Στο παράρτημα επισυνάπτεται τοπογραφικό διάγραμμα κάλυψης του γηπέδου της εγκατάστασης, κλίμακας 1:1000. Στην ενότητα αυτή περιγράφεται η λειτουργία των δύο παραγωγικών μονάδων καθώς και η λειτουργία της μονάδας άλεσης scrap και της σιδηροδρομικής γραμμής. 3.1.2 Μονάδα χαλυβουργείου Η παραγωγική διαδικασία της μονάδας του χαλυβουργείου (Εικόνα 3.1), περιλαμβάνει τα εξής στάδια (βλ. διάγραμμα ροής στο Παράρτημα): 1. Μεταφορά Αποθήκευση - Φόρτωση παλαιοσιδήρου (scrap) στον κλίβανο ηλεκτρικού τόξου 2. Τήξη στον κλίβανο ηλεκτρικού τόξου (EAF) 3. Μεταλλουργική κατεργασία στον κλίβανο τελικής επεξεργασίας (LF) 4. Συνεχής χύτευση και ψύξη με νερό Παραγωγή μπιγιετών χάλυβα 5. Μεταφορά μπιγιετών χάλυβα Επιπλέον, εντός της μονάδας λειτουργεί εγκατάσταση καθαρισμού των αέριων εκπομπών (συγκρότημα σακκοφίλτρων) οι οποίες προκύπτουν από τη λειτουργία του κλιβάνου, καθώς και εγκατάσταση συλλογής και επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων τα οποία παράγονται εντός της εγκατάστασης (αναφέρονται αναλυτικά στα σημεία 3.3.2.1 και 3.3.4 αντίστοιχα). 5

Εικόνα 3.1: Γενική όψη αίθουσας χαλυβουργείου (εξωτερική) 3.1.2.1 Μεταφορά - Αποθήκευση - Φόρτωση παλαιοσιδήρου στον κλίβανο ηλεκτρικού τόξου (EAF) Η πρώτη ύλη (παλαιοσίδηρος-scrap) η οποία προέρχεται από την εγχώρια αγορά καταφθάνει στην εγκατάσταση οδικώς με φορτηγά. Η πρώτη ύλη η οποία προέρχεται από το εξωτερικό καταφθάνει στην εγκατάσταση είτε με φορτηγά είτε με βαγόνια μέσω της σιδηροδρομικής γραμμής που καταλήγει στο εργοστάσιο. Η πρώτη ύλη αποθηκεύεται προσωρινά στην αποθήκη scrap όπου με τη χρήση δύο γερανογεφυρών (με αρπάγη και ηλεκτρομαγνήτη) φορτώνεται σε ειδικά μεταλλικά καλάθια (Εικόνα 3.2). Τα καλάθια αυτά φορτωμένα μεταφέρονται από την αποθήκη scrap στο κτίριο του χαλυβουργείου. Οι καλάθια έχουν τη δυνατότητα να ανοίγουν στο κάτω μέρος, επομένως, μόλις οδηγηθούν στον κλίβανο ηλεκτρικού τόξου, ανυψώνονται με τη βοήθεια γερανού και αδειάζουν το περιεχόμενό τους εντός του κλιβάνου. Στον κλίβανο προστίθεται ασβέστης προκειμένου να επιτευχθεί αποθείωση της πρώτης ύλης και γραφίτης για τον αφρισμό της σκουριάς και για την προστασία της πυρίμαχης επένδυσης του κλιβάνου. Επίσης προστίθεται και ανθρακίτης για τους ίδιους λόγους για τους οποίους προστίθεται ο ασβέστης και επιπλέον, λόγω της χημικής ενέργειας την οποία προσδίδει στην τήξη, μειώνεται η απαιτούμενη ηλεκτρική ενέργεια. Εικόνα 3.2: Φόρτωση πρώτης ύλης (παλαιοσιδήρου) στο χαλυβουργείο 6

3.1.2.2 Τήξη στον κλίβανο ηλεκτρικού τόξου (EAF) Ο κλίβανος ηλεκτρικού τόξου αποτελείται από κυλινδρικό στέλεχος το οποίο καταλήγει σε κοίλο πυθμένα, ενώ στην οροφή του, η οποία είναι κινούμενη, προσαρμόζονται ηλεκτρόδια γραφίτη. Η χωρητικότητά του κλιβάνου σε πρώτη ύλη ανέρχεται σε 85 τόνους. Αφού ολοκληρωθεί η φόρτωση του παλαιοσιδήρου στον κλίβανο κλείνει η οροφή και τα ηλεκτρόδια κατέρχονται προς αυτό. Σε μικρή απόσταση πάνω από το scrap δημιουργείται το βολταϊκό τόξο μεγάλου μήκους και ισχύος. Κατά τη διαδικασία της τήξης η θερμοκρασία που αναπτύσσεται στο εσωτερικό του φούρνου μέσω του ηλεκτρικού τόξου που δημιουργείται μεταξύ των ηλεκτροδίων και του μεταλλικού φορτίου του φούρνου φτάνει περίπου τους 3000 o C. Κατά τη διεργασία αυτή διαβιβάζεται ρεύμα οξυγόνου (Εικόνα 3.3) με σκοπό την οξείδωση και απομάκρυνση του άνθρακα από το τήγμα. Η αντίδραση του οξυγόνου με τους υδρογονάνθρακες είναι εξώθερμη, με αποτέλεσμα την υποβοήθηση της διαδικασίας της τήξης και την αύξηση της τηκτικής ικανότητας. Εικόνα 3.3: Δεξαμενές αποθήκευσης οξυγόνου 3.1.2.3 Μεταλλουργική κατεργασία στον κλίβανο τελικής επεξεργασίας (LF) Αφού ολοκληρωθεί η τήξη και η παραγωγή του ρευστού χάλυβα, ο κλίβανος ανατρέπεται προκειμένου να αδειάσει το περιεχόμενό του σε ειδικούς κάδους, το οποίο στη συνέχεια μεταφέρεται στον κλίβανο τελικής επεξεργασίας, όπου με τη βοήθεια ηλεκτρικής ισχύος, διατηρείται σταθερή η θερμοκρασία. Στο σημείο αυτό, γίνεται προσθήκη διάφορων βοηθητικών υλικών (κραμάτων και συλλιπασμάτων) για την επίτευξη της επιθυμητής χημικής σύνθεσης του μετάλλου (εξευγενισμός), η οποία ελέγχεται με χρήση φασματογράφου οπτικής εκπομπής, σε διάφορες φάσεις της κατεργασίας. 7

3.1.2.4 Συνεχής χύτευση και ψύξη με νερό Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία της τήξης και του εξευγενισμού του παραγόμενου ρευστού χάλυβα, ακολουθεί η χύτευση αυτού για την παραγωγή μπιγιετών, σε μονάδα συνεχούς χύτευσης. Το ρευστό μέταλλο εισέρχεται στη μονάδα χυτεύσεως στους 1530 1570 o C και εισάγεται σε ειδικές υδρόψυκτες χάλκινες μήτρες συνεχούς εισόδου-εξόδου ορθογωνικής διατομής και σχήματος, οι οποίες στερεοποιούν εξωτερικά το μέταλλο και του δίνουν σχήμα ορθογωνίου παραλληλεπίπεδου πρίσματος. Κατά τη διεργασία αυτή τα εξωτερικά τοιχώματα του χυτού ψύχονται και στερεοποιούνται, ενώ ο πυρήνας είναι ακόμη σε ρευστή μορφή. Αυτό επιτυγχάνεται με ψύξη της χάλκινης μήτρας με νερό κλειστού κυκλώματος (μαλακά νερά). Για να αποφευχθεί η επικόλληση στρώματος του υγρού μετάλλου στα τοιχώματα της μήτρας, αυτή πραγματοποιεί παλινδρομικές κινήσεις. Στη συνέχεια μέσω μιας σειράς από κατάλληλους κυλίνδρους, ο χυτός χάλυβας έρχεται σε οριζόντια θέση και ψύχεται απότομα με συνεχή ψεκασμό νερού (σκληρά νερά), μέχρι να στερεοποιηθεί τελείως χωρίς να δημιουργηθούν ρωγμές. Οι παραγόμενες μπιγιέτες κόβονται στα επιθυμητά μήκη από σύστημα με οξυγονοκοπή και κατόπιν μέσω ραουλόδρομου οδηγούνται στην τράπεζα ψύξης, όπου υπόκεινται σε περαιτέρω ψύξη. Η ψύξη γίνεται τόσο σε κλειστό κύκλωμα, όσο και σε ανοιχτό κύκλωμα άμεσης και έμμεσης ψύξης (Εικόνα 3.4). Ιδιαίτερα η ψύξη σε κλειστό κύκλωμα θεωρείται βέλτιστη διαθέσιμη τεχνική ψύξης αφού μειώνεται η παραγωγή υγρών αποβλήτων μιας και εξάτμιση υπάρχει μόνο στους ψυκτικούς πύργους ανοιχτού τύπου και όχι κατά την παραγωγική διαδικασία. Εικόνα 3.4: Πύργος ψύξης του νερού των ψυκτικών κυκλωμάτων (αντλιοστάσιο) 3.1.2.5 Μεταφορά μπιγιετών χάλυβα Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία ψύξης και κοπής των μπιγιετών, αυτές παραλαμβάνονται από ειδική γερανογέφυρα για να οδηγηθούν είτε απευθείας στο ελασματουργείο (hot charging) είτε για ενδιάμεση αποθήκευση προκειμένου να υποστούν επεξεργασία σε άλλη χρονική περίοδο ή να μεταφερθούν σε άλλες εγκαταστάσεις. 8

Τα καυσαέρια, που εκπέμπονται κατά την παραγωγική διαδικασία από την αίθουσα του χαλυβουργείου, συλλέγονται με σύστημα απορροφητήρων και, αφού ψυχθούν σταδιακά σε κατάλληλη θερμοκρασία, οδηγούνται στη συνέχεια σε δύο εγκαταστάσεις σακκοφίλτρων (φίλτρα Α και Β), ώστε να συγκρατείται όλη η σκόνη, που δημιουργείται στη φάση της τήξης, και να αποφεύγεται η ρύπανση της ατμόσφαιρας. 3.1.3 Μονάδα ελασματουργείου Η παραγωγική διαδικασία της μονάδας του ελασματουργείου (Εικόνα 3.5), περιλαμβάνει τα εξής στάδια (βλ. διάγραμμα ροής στο Παράρτημα): 1. Φόρτωση μπιγιετών χάλυβα στον κλίβανο αναθέρμανσης 2. Αναθέρμανση μπιγιετών 3. Θερμή έλαση μπιγιετών 4. Παραγωγή τελικών προϊόντων-συσκευασία 5. Μεταφορά τελικών προϊόντων Επιπλέον, εντός της μονάδας λειτουργεί εγκατάσταση συλλογής (πρωτογενής δεξαμενή καθίζησης με αρπάγη) των υγρών αποβλήτων τα οποία παράγονται εντός του ελασματουργείου (αναφέρονται αναλυτικά στο σημείο 3.3.4) και στη συνέχεια ανακυκλώνονται στην κεντρική μονάδα επεξεργασίας (αντλιοστάσιο). Εικόνα 3.5: Γενική όψη ελασματουργείου (εσωτερική) 3.1.3.1 Φόρτωση μπιγιετών στον κλίβανο αναθέρμανσης Oι μπιγιέτες χάλυβα οι οποίες παράγονται στη μονάδα του χαλυβουργείου οδηγούνται στο ελασματουργείο προκειμένου να υποστούν θερμή έλαση. Με τη βοήθεια γερανού με μαγνήτες και ραουλοδρόμων, τροφοδοτούνται στον κλίβανο αναθέρμανσης προκειμένου να αποκτήσουν την επιθυμητή θερμοκρασία. 9

3.1.3.2 Αναθέρμανση μπιγιετών χάλυβα Κατά την αναθέρμανση τα ενδιάμεσα προϊόντα χάλυβα (μπιγιέτες) αποκτούν την απαραίτητη θερμοκρασία, για να ακολουθήσουν οι διεργασίες της θερμής έλασης. Η θερμοκρασία αυτή, πρέπει να είναι ομοιόμορφη σε όλη τη μάζα του μετάλλου. Ο κλίβανος αναθέρμανσης, έχει μήκος 22 μέτρα και πλάτος 12 μέτρα, είναι συνεχούς λειτουργίας, χρησιμοποιεί ως καύσιμο φυσικό αέριο και λειτουργεί με προθέρμανση αέρα στους 400 ο C περίπου. Σημειώνεται ότι η χρήση του φυσικού αερίου το οποίο αντικατέστησε το μαζούτ άρχισε το 1997, συμβάλλοντας σημαντικά στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων της εταιρίας. 3.1.3.3 Θερμή έλαση μπιγιετών χάλυβα Τα προϊόντα του φούρνου αναθέρμανσης οδηγούνται στις διατάξεις θερμής έλασης προκειμένου να αποκτήσουν το επιθυμητό μέγεθος και σχήμα. Κατά την έλαση το θερμό μέταλλο, το οποίο βρίσκεται σε θερμοκρασία περίπου 1200 ο C, συμπιέζεται επανειλημμένα από σειρά ελάστρων (των οίκων Schloemann και Danieli) τα οποία βρίσκονται τοποθετημένα οριζοντίως και καθέτως. Ο αριθμός και η διάταξη των ελάστρων μεταβάλλεται ανάλογα με το επιθυμητό προς παραγωγή τελικό προϊόν. Καθένα από τα έλαστρα αυτά αποτελείται από ζεύγος περιστροφικών κυλίνδρων, συγκεκριμένου προφίλ, οι οποίοι κινούνται αντίστροφα ασκώντας στο μέταλλο μεγάλη πίεση. Η μορφοποίηση των χαλύβδινων προϊόντων επιτυγχάνεται με την πίεση η οποία δημιουργείται από τους περιστρεφόμενους κυλίνδρους και με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η ελάττωση της διατομής τoυς και η μορφοποίησή τους σύμφωνα με το προφίλ των κυλίνδρων. Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία της έλασης, τα παραγόμενα προϊόντα, το οποία είναι ακόμα σε υψηλές θερμοκρασίες, κόβονται με τη χρήση ειδικών ψαλιδιών προκειμένου να αποκτήσουν το επιθυμητό μέγεθος. Κατά τη διαδικασία της θερμής έλασης, τα έλαστρα ψύχονται με νερό (σκληρά νερά) προκειμένου να προστατευθούν. Όλες οι παράμετροι οι οποίες επηρεάζουν τη λειτουργία της μονάδας ελασματουργείου (ταχύτητα έλασης, ροπή, ένταση ρεύματος κινητήρων, κ.λ.π.) ελέγχονται, παρακολουθούνται και καταγράφονται συνεχώς μέσω αυτοματοποιημένων συστημάτων. 3.1.3.4 Παραγωγή των τελικών προϊόντων-συσκευασία Στο υπό εξέταση εργοστάσιο με την θερμή έλαση παράγονται οι εξής κατηγορίες προϊόντων: 1. χάλυβας οπλισμού σκυροδέματος σε μορφή ράβδων και ρόλων 2. μορφοσίδηρος σε μορφή ράβδων 3. χονδρόσυρμα σε μορφή ρόλων Μετά την θερμή έλασή τους τα παραγόμενα προϊόντα οδηγούνται ανάλογα με την τελική τους μορφή (ράβδοι ή ρόλοι) στην αντίστοιχη εγκατάσταση παραλαβής και συσκευασίας. Η εγκατάσταση παραλαβής και συσκευασίας των ράβδων περιλαμβάνει: ψαλίδι θερμής κοπής για την κοπή των ράβδων εν θερμώ σε μήκη των 50-72 μέτρων ψυκτική τράπεζα για την ψύξη των ράβδων στον αέρα ψαλίδι ψυχράς κοπής για την κοπή των ράβδων στα εμπορικά μήκη των 6, 12 ή 14 μέτρων ή σε άλλο επιθυμητό μήκος εγκατάσταση δεματοποίησης των ράβδων σε δέματα των 2 ή 2,5 τόνων. τραπέζι παραλαβής των δεμάτων και μεταφοράς τους στον χώρο αποθήκευσης 10

Η εγκατάσταση παραλαβής και συσκευασίας των ρόλων περιλαμβάνει: σπειροπαραγωγό για την διαμόρφωση των σπειρών των ρόλων τάπητα μεταφοράς και ψύξης των σπειρών στον αέρα εγκατάσταση μορφοποίησης των ρόλων σύστημα μεταφοράς («γάντζοι») των ρόλων και ψύξης τους στον αέρα εγκατάσταση συσκευασίας των ρόλων. εγκατάσταση παραλαβής των ρόλων και μεταφοράς τους στον χώρο αποθήκευσης Επιπροσθέτως, οι χάλυβες οπλισμού σκυροδέματος είτε σε μορφή ράβδων είτε σε μορφή ρόλων, προκειμένου να αποκτήσουν τις επιθυμητές μηχανικές ιδιότητες υφίστανται αμέσως μετά την θερμή έλαση μία εν σειρά θερμική κατεργασία. Η κατεργασία αυτή συνίσταται σε μία έντονη ελεγχόμενη ψύξη με νερό μέσα σε ειδικά διαμορφωμένα λουτρά ψύξης, σύμφωνα με την μέθοδο Τempcore. Μετά την ψύξη οι χάλυβες οπλισμού σκυροδέματος οδηγούνται στην αντίστοιχη εγκατάσταση παραλαβής και συσκευασίας. 3.1.3.5 Μεταφορά τελικών προϊόντων Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία έλασης, ψύξης, κοπής και συσκευασίας, τα τελικά προϊόντα οδηγούνται στις αίθουσες αποθήκευσης οι οποίες είναι στο τέλος της γραμμής των μηχανημάτων. Στη συνέχεια οδηγούνται είτε με φορτηγά είτε με βαγόνια εκτός της εγκατάστασης προς τελική διάθεση στους πελάτες. 3.1.4 Σιδηροδρομική εγκατάσταση H σιδηροδρομική εγκατάσταση της βιομηχανίας παραγωγής χάλυβα (Εικόνα 3.6) βρίσκεται μέσα στο χώρο του κυρίως συγκροτήματος των βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Εικόνα 3.6: Γενική όψη εισόδου σιδηροδρομικής γραμμής στην εγκατάσταση 11

Η σιδηροδρομική εγκατάσταση που λειτουργεί σήμερα αποτελείται από γεφυροπλάστιγγα για την ζύγιση των βαγονιών, ανιχνευτές ραδιενέργειας (portals) του οίκου EXPLORANIUM, ένα λυόμενο κτίριο διαστάσεων 3 Χ 4 μ που χρησιμοποιείται ως ζυγιστήριο. Εντός του εργοστασίου εισέρχεται από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Αγχιάλου (Β.Δ. τμήμα εργοστασίου) σιδηροδρομική γραμμή από γέφυρα υπερκείμενη της Εθνικής Οδού Θεσσαλονίκης Βέροιας και χρησιμοποιείται για μεταφορές προς και από το εργοστάσιο πρώτων υλών (σκραπ), καθώς και ημιέτοιμων και έτοιμων προϊόντων. Πρόσφατα, η γραμμή επεκτάθηκε μέχρι την αποθήκη τελικών προϊόντων του εργοστασίου. Η σιδηροδρομική γραμμή έχει ανακουφίσει το ήδη κορεσμένο οδικό δίκτυο της Εθνικής οδού Θεσσαλονίκης Βέροιας από την κυκλοφορία των βαρέων κυρίως οχημάτων, συμβάλλοντας ταυτόχρονα και στη μείωση της ρύπανσης με τον περιορισμό της κυκλοφορίας των παραπάνω οχημάτων. Για την κατασκευή και λειτουργία της σιδηροδρομικής γραμμής εκδόθηκε η υπ αριθμ. 38136/18-4-1995 έγκριση περιβαλλοντικών όρων του ΥΠΕΧΩΔΕ. 3.1.5 Μονάδα άλεσης scrap (SHREDDER) Η μονάδα άλεσης σκραπ, SHREDDER (Εικόνα 3.7) σημερινής δυναμικότητας 120.000 tn/yr περίπου, λειτουργεί βάσει της υπ αριθμ. ΔΒΦ.14.2.1688/13/890/Α/13254/20-3-92 άδειας λειτουργίας της Δ/νσης Βιομηχανίας Θεσσαλονίκης. Βασική πρώτη ύλη της παραπάνω εγκατάστασης αποτελεί η ανακύκλωση των αυτοκινήτων που προέρχονται από απόσυρση. Στη μονάδα άλεσης scrap επιτελείται ουσιαστικά διαχωρισμός των μη σιδηρούχων υλικών (χώμα, πλαστικά, μη σιδηρούχα μέταλλα, κτλ) και το αλεσμένο scrap χάλυβα που προκύπτει χρησιμοποιείται για την αύξηση της πυκνότητας του φορτίου του ηλεκτρικού κλιβάνου στο Χαλυβουργείο. Για την ψύξη των μηχανικών τμημάτων της εγκατάστασης χρησιμοποιείται σε κλειστό κύκλωμα ποσότητα μαλακού νερού που ανέρχεται σήμερα περίπου σε 30 m 3 /h. Επίσης χρησιμοποιείται μια ποσότητα νερού 4 m 3 /h, από το δίκτυο σκληρών νερών (στρατσώνα) για τον ψεκασμό κατά την διάρκεια της άλεσης scrap, με σκοπό την κατακράτηση σκόνης που δημιουργείται κατά την διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας. Εικόνα 3.7: Γενική όψη μονάδας άλεσης scrap (SHREDDER) 12

3.2 ΠΡΩΤΕΣ / ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΥΛΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΑ / ΠΑΡΑΠΡΟΪΟΝΤΑ 3.2.1 Πρώτες / βοηθητικές ύλες 3.2.1.1 Μονάδα χαλυβουργείου Ως πρώτη ύλη για τη μονάδα του χαλυβουργείου χρησιμοποιείται παλαιοσίδηρος (scrap), ο οποίος προέρχεται από διάφορες πηγές: διαλυτήρια πλοίων (καρνάγια), παλιές μεταλλικές κατασκευές (συνήθως βιομηχανικές), παλαιά αυτοκίνητα, παλιές μηχανές, φύρα από τη λειτουργία του ίδιου του χαλυβουργείου και διάφορα άλλα υλικά σιδήρου και χάλυβα. Παραπάνω από το 50% της πρώτης ύλης, εισάγεται από το εξωτερικό, ενώ το υπόλοιπο προέρχεται από εγχώριες πηγές. Το scrap σιδήρου εγχώριας προέλευσης φθάνει στην εγκατάσταση οδικώς με φορτηγά, ενώ το scrap που εισάγεται φθάνει είτε με βαγόνια είτε με φορτηγά. Οι πρώτες ύλες οι οποίες φθάνουν στην εγκατάσταση αποθηκεύονται προσωρινά σε ειδικά διαμορφωμένους υπαίθριους χώρους (scrap yards), όπου ταξινομούνται, ανάλογα με την ποιότητα, με χρήση γερανογεφυρών εξοπλισμένων με ηλεκτρομαγνήτες και αρπάγες, φορτωτών, και άλλων ειδικών μηχανημάτων. Στη συνέχεια οι πρώτες ύλες οδηγούνται στο χαλυβουργείο με βαγονέτα, αφού φορτωθούν σε ειδικούς μεταλλικούς κάδους, με τη χρήση γερανού με ενσωματωμένη αρπάγη. Μόλις οι πρώτες ύλες φθάσουν στην εγκατάσταση ελέγχονται ως προς την πιθανότητα να περιέχουν ραδιενεργές ουσίες, περνώντας από κατάλληλη πύλη ανίχνευσης ιοντιζουσών ακτινοβολιών. Συγκεκριμένα, υπάρχουν 2 πύλες ανίχνευσης ραδιενέργειας, μία στην είσοδο της εγκατάστασης για την εξέταση των πρώτων υλών οι οποίες εισέρχονται οδικώς και μία στη σιδηροδρομική εγκατάσταση για την εξέταση των πρώτων υλών που εισέρχονται σιδηροδρομικώς. Στην περίπτωση κατά την οποία ανιχνευθεί ραδιενέργεια στις πρώτες ύλες οι οποίες μεταφέρονται οδικώς, δεν επιτρέπεται η είσοδός τους στο χώρο της εγκατάστασης και επιστρέφονται στον προμηθευτή τους. Στην περίπτωση κατά την οποία ανιχνευθεί ραδιενέργεια στις πρώτες ύλες που έρχονται σιδηροδρομικώς, αυτές απομονώνονται σε κατάλληλους χώρους, αξιολογούνται από ειδικούς συνεργάτες και εφόσον κριθεί απαραίτητο ενημερώνεται η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. Ο φορέας εκμετάλλευσης της εγκατάστασης διατηρεί όλα τα απαραίτητα έντυπα και πιστοποιητικά στο αρχείο της εγκατάστασης, και ακολουθεί τις οδηγίες της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Ως βοηθητικές ύλες στη μονάδα χαλυβουργείου χρησιμοποιούνται, ασβέστης προκειμένου να επιτευχθεί αποθείωση της πρώτης ύλης και αφρισμός της σκουριάς και για την προστασία της πυρίμαχης επένδυσης του κλιβάνου, πυριτιομαγγάνιο και σιδηροπυρίτιο για την επίτευξη της επιθυμητής χημική σύστασης του τελικού προϊόντος καθώς και ανθρακίτης για τους ίδιους λόγους για τους οποίους προστίθεται ο ασβέστης και επιπλέον, λόγω της χημικής ενέργειας την οποία προσδίδει στην τήξη μειώνοντας με τον τρόπο αυτό την απαιτούμενη ηλεκτρική ενέργεια. Τέλος, κατά τη διεργασία αυτή διαβιβάζεται ρεύμα οξυγόνου με σκοπό την οξείδωση και απομάκρυνση του άνθρακα από το τήγμα. Οι ποσότητες των πρώτων και βοηθητικών υλών οι οποίες χρησιμοποιούνται στην μονάδα χαλυβουργείου παρατίθενται στον Πίνακα 3.1. 3.2.1.2 Μονάδα ελασματουργείου Ως πρώτη ύλη στη μονάδα ελασματουργείου χρησιμοποιούνται οι μπιγιέτες χάλυβα. Οι μπιγιέτες αυτές προέρχονται, κατά κύριο λόγο, από τη μονάδα του χαλυβουργείου της 13

εγκατάστασης. Οι μπιγιέτες οδηγούνται στη μονάδα του ελασματουργείου μέσω γερανών και ραουλοδρόμων. Οι ποσότητες των πρώτων και βοηθητικών υλών οι οποίες χρησιμοποιούνται στην μονάδα ελασματουργείου παρατίθενται στον Πίνακα 3.1. 3.2.2 Προϊόντα / Παραπροϊόντα 3.2.2.1 Μονάδα χαλυβουργείου Το βασικό προϊόν το οποίο προκύπτει από τη λειτουργία της μονάδας χαλυβουργείου είναι οι μπιγιέτες χάλυβα, οι οποίες στη συνέχεια τροφοδοτούν, κατά κύριο λόγο, τη μονάδα ελασματουργείου. Σαν κύρια παραπροϊόντα της παραπάνω διαδικασίας επεξεργασίας και παραγωγής, λαμβάνονται οι σκωρίες (ηλεκτρικού κλιβάνου, κάδων) και η καλαμίνα, που στερεοποιούνται και μεταφέρονται με φορτηγά στις παρακείμενες εγκαταστάσεις της εταιρείας ΑΕΙΦΟΡΟΣ για περαιτέρω επεξεργασία και αξιοποίηση. Επίσης από τον καθαρισμό των αέριων εκπομπών του χαλυβουργείου παράγεται σκόνη σακκοφίλτρων η οποία αποθηκεύεται προσωρινά σε ειδικά διαμορφωμένο και αδειοδοτημένο χώρο. Οι ποσότητες των προϊόντων και παραπροϊόντων τα οποία παράγονται εντός της μονάδας του χαλυβουργείου παρατίθενται στον Πίνακα 3.1. 3.2.2.2 Μονάδα ελασματουργείου Τα τελικά προϊόντα τα οποία παράγονται μετά την ολοκλήρωση της θερμής έλασης στο υπό εξέταση εργοστάσιο είναι ο μορφοσίδηρος, ο χάλυβας οπλισμού σκυροδέματος (σε μορφή ράβδων και ρόλων) και το χονδρόσυρμα. Ο μορφοσίδηρος, ανάλογα με την μορφή, διακρίνεται σε καρέ, λάμες, γωνίες, στρογγυλά, UPN και ΙΡΕ. Τα προϊόντα αυτά έχουν μήκος 6 ή 12 μέτρα και είναι ποιότητας χάλυβα St37-2 σύμφωνα με το πρότυπο DIN 17100. Ο χάλυβας οπλισμού σκυροδέματος είναι ποιότητας S500s σύμφωνα με τα πρότυπα DIN 488 και ΕΛΟΤ 971 και φέρει επιφανειακές ραβδώσεις για καλύτερη πρόσφυση στο σκυρόδεμα. Οι ράβδοι οπλισμού σκυροδέματος έχουν μήκος 4 ή 6 ή 12 ή 14 μέτρα και διάμετρο από 10 έως 32 mm ενώ οι ρόλοι φέρουν διάμετρο από 8 έως 14 mm. Πρόκειται για προϊόντα υψηλής αντοχής και ολκιμότητας. Το χονδρόσυρμα είναι ποιότητας χάλυβα SAE 1006, 1008, 1010 σύμφωνα με το πρότυπο ASTM A 510 M ή ποιότητας ηλεκτροδίων σύμφωνα με το πρότυπο DIN 17145. Από την παραπάνω διαδικασία, λαμβάνεται σαν κύριο παραπροϊόν η καλαμίνα, η οποία είναι ένα μίγμα οξειδίων του σιδήρου το οποίο παράγεται ως αποτέλεσμα της οξείδωσης της επιφάνειας των μπιγιετών κατά τη διαδικασία της αναθέρμανσής τους. Η καλαμίνα στη συνέχεια, παρασύρεται από τα νερά ψύξης των ελάστρων και καθιζάνει σε ειδικές δεξαμενές, από τις οποίες και συγκεντρώνεται σε ειδικούς περιέκτες (containers), και μεταφέρεται στις παρακείμενες εγκαταστάσεις της εταιρείας «ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε.» όπου και υπόκειται σε περαιτέρω διαχείριση και αξιοποίηση. 14

Οι επιστροφές (ποιοτικώς ακατάλληλα προϊόντα) καθώς και τα υπολείμματα από τις κοπές των ευθυγράμμων στο επιθυμητό μήκος ανακυκλώνονται στη μονάδα του χαλυβουργείου (περίπου 2-3%). Οι ποσότητες των προϊόντων και παραπροϊόντων τα οποία παράγονται εντός της μονάδας το ελασματουργείου παρατίθενται στον Πίνακα 3.1. Πίνακας 3.1: Ποσότητες χρησιμοποιούμενων πρώτων / βοηθητικών υλών - παραγόμενων προϊόντων / παραπροϊόντων* Μονάδα Χαλυβουργείου Μονάδα Ελασματουργείου Είδος Τόνοι / έτος Είδος Τόνοι / έτος Πρώτες ύλες Πρώτες ύλες Scrap σιδήρου 534.000 Μπιγιέτες χάλυβα 511.000 Βοηθητικές ύλες Σύνολο εισερχομένων 511.000 Ασβέστης 24.000 Σιδηροκράματα 6.000 Πυρίμαχα 5000 Σύνολο 569.000 εισερχομένων Οξυγόνο 25-30 (m 3 / τόνο προϊόντος) Προϊόντα Προϊόντα Μπιγιέτες χάλυβα 475.000 Τελικά προϊόντα 479.00 Παραπροϊόντα Παραπροϊόντα Παραπροϊόντα που 9.000 Καλαμίνα 6.000 ανακυκλώνονται άμεσα Σκωρία EAF 61.000 Επιστροφές προς 26.000 Σκωρία κάδων 13.000 ανακύκλωση στο Καλαμίνα 5.000 χαλυβουργείο Σκόνη σακόφιλτρων 6.000 Σύνολο εξερχόμενων 569.000 Σύνολο εξερχόμενων 511.000 *Οι τιμές του πίνακα υπολογίστηκαν με βάση το έτος 2005 3.2.3 Χρήση νερού, ενέργειας και καυσίμου Η χρήση νερού στην εγκατάσταση αφορά κυρίως στην ψύξη των προϊόντων του χαλυβουργείου κατά τη διαδικασία της στερεοποίησής τους στη διεργασία της συνεχούς χύτευσης και την ψύξη των ελάστρων κατά τη διαδικασία της έλασης των μπιγιετών καθώς και των τελικών προϊόντων στη μονάδα του ελασματουργείου. Επιπλέον, νερό χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού και για τις ανάγκες του προσωπικού. Οι ανάγκες των εγκαταστάσεων και του προσωπικού σε νερό, ανέρχονται περίπου σε 410.000 m 3 / έτος και εξυπηρετούνται με υδροληψία από το δίκτυο ύδρευσης της Ε.Υ.Α.Θ. Πρόκειται για πόσιμα νερά δικτύου ύδρευσης (σκληρότητα 18 γερμανικών βαθμών) με τα οποία τροφοδοτούνται δύο κυκλώματα (μαλακών και σκληρών νερών). Τα νερά του δικτύου 15

μαλακών νερών, τα οποία υπόκεινται σε διεργασία αποσκλήρυνσης (σκληρότητα μικρότερη των 2 γερμανικών βαθμών), χρησιμοποιούνται στην αρχική στερεοποίηση του χάλυβα στη συνεχή χύτευση, στην ψύξη λαδιού μηχανών με υδραυλικές κινήσεις, στην ψύξη υδρόψυκτων κινητήρων καθώς και στην ψύξη ψυγείων κλιβάνων-ψυχόμενων αγωγών. Το νερό το οποίο χρησιμοποιείται για την ψύξη με επαφή των θερμών μπιγιετών στις μονάδες του χαλυβουργείου και του ελασματουργείου δεν υπόκειται σε διαδικασία αποσκλήρυνσης (σκληρά νερά). Η ηλεκτρική ενέργεια η οποία απαιτείται για την παραγωγή 1 τόνου τελικού προϊόντος ανέρχεται σε περίπου 700 KWh. Η ηλεκτρική ενέργεια, που απαιτείται για τη λειτουργία του εργοστασίου, λαμβάνεται από το δίκτυο υψηλής τάσης των 150 kv της ΔΕΗ και μέσω ενός υποσταθμού μείωσης της τάσης σε 15 KV (Εικόνα 3.8), ο οποίος είναι εγκατεστημένος εντός της εγκατάστασης, τροφοδοτείται στις μονάδες χαλυβουργείου και ελασματουργείου. Εικόνα 3.8: Ο σταθμός μείωσης τάσης ο οποίος είναι εγκατεστημένος εντός της βιομηχανίας Ως καύσιμο στο χαλυβουργείο (κλίβανος ηλεκτρικού τόξου, προθέρμανση κάδων/tundish) και κυρίως στο ελασματουργείο (κλίβανος αναθέρμανσης μπιγιετών, κοπή μπιγιετών) χρησιμοποιείται αποκλειστικά φυσικό αέριο, το οποίο αντικατέστησε σταδιακά το μαζούτ από το 1997. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2005 αναλώθηκαν στην εγκατάσταση περίπου 17.500.000 m 3 φυσικού αερίου. 16

3.3 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ 3.3.1 Γενικά Η λειτουργία των εγκαταστάσεων παραγωγής, συνεχούς χύτευσης και θερμής έλασης σιδηρούχων μετάλλων προκαλεί περιβαλλοντικές επιδράσεις τόσο στην ατμόσφαιρα, όσο και στα νερά και το έδαφος. Πιο συγκεκριμένα, η εκπομπή ρυπογόνων ουσιών προκύπτει από τα διάφορα είδη των διεργασιών οι οποίες λαμβάνουν χώρα στις μονάδες χαλυβουργίας και έλασης, κυρίως λόγω της λειτουργίας του ηλεκτρικού κλιβάνου, των διεργασιών καύσης και των συστημάτων ψύξης των προϊόντων. Στη συνέχεια περιγράφονται αναλυτικά οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκύπτουν από τη λειτουργία της συγκεκριμένης εγκατάστασης και τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπισή τους. 3.3.2 Αέριες εκπομπές Οι αέριες εκπομπές που παράγονται κατά τη λειτουργία της εγκατάστασης προέρχονται από δύο βασικές πηγές: τη λειτουργία του κλιβάνου ηλεκτρικού τόξου (EAF) εντός της μονάδας χαλυβουργείου και τη λειτουργία του κλιβάνου αναθέρμανσης των μπιγιετών χάλυβα εντός της μονάδας ελασματουργείου. Υπάρχουν ακόμα και οι δευτερογενείς αέριες εκπομπές από τις διεργασίες φόρτωσης και μεταφοράς των πρώτων υλών καθώς και από κοπή μεγάλων κομματιών scrap με οξυγόνο. 3.3.2.1 Αέριες εκπομπές από τη μονάδα χαλυβουργείου Οι αέριες εκπομπές από τη μονάδα του χαλυβουργείου προέρχονται από τη λειτουργία του ηλεκτρικού κλιβάνου. Οι αέριες εκπομπές συλλέγονται στη λεγόμενη 4η τρύπα σε ποσοστό 10-15% ενώ υπάρχει και κεντρικό σύστημα αναρρόφησης απαερίων από όλη την αίθουσα του χαλυβουργείου για λόγους υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων (λειτουργούν απορροφητήρες 3 MW). Τόσο η συλλογή στην 4 η τρύπα όσο και το σύστημα κεντρικής αναρρόφησης απαερίων αποτελούν Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές (ΒΔΤ) με βάση την Κοινοτική Οδηγία IPPC (96/61/ΕΚ) και το τελικό κείμενο αναφοράς για τις ΒΔΤ (ΒΑΤ Reference Document - BREF) που αφορά στην παραγωγή σιδήρου και χάλυβα, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθώς και στην αντίστοιχη κλαδική μελέτη του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η συνολική απορροφητική ικανότητα των φίλτρων ανέρχεται σε περίπου 1.000.000 Nm 3 /hr. Οι παραγόμενες αυτές εκπομπές, οι οποίες περιλαμβάνουν σωματίδια, πολύ μικρού μεγέθους (PM10) και αέριους ρύπους οδηγούνται σε σύστημα αποκονίωσης, το οποίο αποτελείται από δύο συγκροτήματα σακκόφιλτρων (DECOS) 16 και 22 διαμερισμάτων αντίστοιχα (Εικόνα 3.9) στα οποία κατακρατείται η σκόνη σε ποσοστό μεγαλύτερο του 95%. Το σύστημα αποκονίωσης με σακκόφιλτρα αποτελεί επίσης ΒΔΤ. Με την εγκατάσταση νέας επιφάνειας φιλτραρίσματος που έχει δρομολογηθεί η αναρροφητική ικανότητα θα αυξηθεί κατά 200.000 Nm 3 /hr. Από μετρήσεις τις οποίες έχει διεξάγει το ΕΜΠ, σχετικά με τη συγκέντρωση των αιωρούμενων σωματιδίων στις καμινάδες του χαλυβουργείου βρέθηκε ότι η μέση ημερήσια τιμή της συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων βρίσκεται στην περιοχή 5-20 mg/νm 3 απαερίου που βρίσκεται εντός των επιπέδων συγκέντρωσης 10-50 mg/νm 3 που αναφέρονται στο 17

BREF-Iron and Steel (σελ. 285). Σημειώνεται ότι για την προτεινόμενη οριακή τιμή των 15 mg/νm 3 (BREF-Iron and Steel, σελ. 285) θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κάποιες ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η παραγωγική διαδικασία της εγκατάστασης (π.χ. ποιότητα scrap, υπερβάσεις λόγω συντήρησης, κτλ) οι οποίες πιθανώς να οδηγήσουν σε ελαφρώς αυξημένες εκπομπές. Σε κάθε περίπτωση όλες οι μετρήσεις οι οποίες έλαβαν χώρα κατέδειξαν το γεγονός ότι η συγκέντρωση των εκπομπών αιωρούμενων σωματιδίων από τη μονάδα του χαλυβουργείου δεν ξεπερνά σε καμία περίπτωση τη μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή συγκέντρωσης η οποία σύμφωνα με το ΠΔ 1180/1981 που ισχύει μέχρι σήμερα, έχει καθορισθεί στα 100 mg/nm 3. Εικόνα 3.9: Γενική όψη εγκατάστασης σακκοφίλτρων Επιπλέον, περιοδικά πραγματοποιούνται και μετρήσεις σχετικά με τη σύσταση των απαερίων τα οποία εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα από τη μονάδα του χαλυβουργείου. Ενδεικτικές τιμές φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 3.2: Σύσταση απαερίων που εκπέμπονται από τη μονάδα του χαλυβουργείου Παράμετρος Περιεκτικότητα στα απαέρια Φίλτρα Α Περιεκτικότητα στα απαέρια Φίλτρα Β Θερμοκρασία 84 ο C 73 ο C O2 Μέση Τιμή: 20,41 % Μέγιστη Τιμή: 20,95% Μέση Τιμή: 20,88 % Μέγιστη Τιμή: 20,95% CO Μέση Τιμή: 176,5 ppm Μέγιστη Τιμή: 458 ppm Μέση Τιμή: 277,3 ppm Μέγιστη Τιμή: 574,5 ppm NOx Μέση Τιμή: 6,7 ppm Μέγιστη Τιμή: 15 ppm Μέση Τιμή: 2,7 ppm Μέγιστη Τιμή: 11 ppm SO2 Μέση Τιμή: 0,8 ppm Μέγιστη Τιμή: 4,5 ppm Μέση Τιμή: 0,7 ppm Μέγιστη Τιμή: 4,5 ppm (Πηγή: Μετρήσεις Εργαστηρίου Ατμοκινητήρων και Λεβήτων, Ε.Μ.Π.) 18

Οι πιθανές εκπομπές οργανικών ενώσεων (περιλαμβανομένων πτητικών και διοξινών/φουρανίων) εξαρτώνται από το οργανικό περιεχόμενο του προς τήξη σκραπ καθώς και από τα διάφορα πλαστικά και άλλα κατάλοιπα που μπορεί να περιέχει σε μικρές ποσότητες. Η μονάδα άλεσης scrap συντελεί σε μεγάλο βαθμό ώστε να απομακρυνθούν από την πρώτη ύλη τα μη μεταλλικά μέρη (πλαστικά, χώματα, σφουγγάρια κτλ) και κατά συνέπεια να ελαχιστοποιούνται τυχόν εκπομπές διοξινών/φουρανίων (αποτελεί ΒΔΤ). Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται και από μετρήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στις καμινάδες του χαλυβουργείου από ανεξάρτητο φορέα (EΙΤΧΗΔ/ΕΚΕΤΑ) σε συνεργασία με ινστιτούτο του εξωτερικού (Institute of Ecological Chemistry GSF, Germany) και έχουν δείξει πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις (εντός των ορίων 0,1-0,5 ng I-TEQ/Nm 3 που προτείνονται στο BREF-Iron and Steel, σελ. 315). Ενδεικτικές τιμές φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 3.3: Συγκέντρωση διοξινών/φουρανίων σε απαέρια που εκπέμπονται από τη μονάδα του χαλυβουργείου Παράμετρος Συγκέντρωση στα καυσαέρια Συγκέντρωση στα καυσαέρια Φίλτρα Α Φίλτρα Β PCDD/F 0.01 I-TEQ/Nm 3 0.0004 I-TEQ/Nm 3 (Πηγή: Αναλύσεις Institute of Ecological Chemistry GSF, Germany ) 3.3.2.2 Αέριες εκπομπές από τη μονάδα ελασματουργείου Οι αέριες εκπομπές που προκύπτουν από τη λειτουργία της μονάδας ελασματουργείου προέρχονται κυρίως από τη λειτουργία του κλιβάνου αναθέρμανσης των μπιγιετών χάλυβα και είναι κατά βάση τα προϊόντα της καύσης του φυσικού αερίου. Η συνολική παρoxή των αερίων εκπομπών από τη μονάδα ελασματουργείου ανέρχονται σε περίπου 200.000 m 3 /hr. Στην εγκατάσταση διενεργούνται περιοδικά μετρήσεις με φορητό αναλυτή αερίων της εταιρίας (του οίκου MRU Γερμανίας) σχετικά με τη σύσταση των καυσαερίων που παράγονται στον κλίβανο αναθέρμανσης των μπιγιετών χάλυβα και εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα. Από αυτές προκύπτει ότι οι εκπομπές SO2 κυμαίνονται στην περιοχή συγκεντρώσεων από 0 έως 30 mg/nm 3 και σε καμία περίπτωση δεν υπερβαίνουν το προτεινόμενο όριο συγκέντρωσης των 100 mg/nm 3 (BREF-Ferrous Metals Processing Industry, σελ. 226. Αναφορικά με τις εκπομπές NOx, κυμαίνονται στην περιοχή συγκεντρώσεων από 40 έως 450 mg/nm 3 και επίσης δεν υπερβαίνουν την προτεινόμενη οριακή τιμή συγκέντρωσης των 600 mg/nm 3 (BREF-Ferrous Metals Processing Industry, σελ. 227) για προθέρμανση αέρα στους 400 ο C. Πάντως, κρίνεται σκόπιμο να λαμβάνεται η μέση ημερήσια συγκέντρωση NOx ως πιο χαρακτηριστική, διότι στιγμιαίες υπερβάσεις λόγω των συνθηκών παραγωγής μπορούν να συμβούν. Σημειώνεται ότι η παραγωγική διαδικασία του ελασματουργείου δεν περιλαμβάνει στάδια από τα οποία προέρχονται ιδιαίτερες εκπομπές σκόνης (π.χ. μηχανική αφαίρεση ανωμαλιών, λείανση, επιπεδοποίηση και συγκόλληση) και οι όποιες διάχυτες εκπομπές σκόνης κατά την τελική κατεργασία στα έλαστρα συμπαρασύρονται με ψεκασμό νερού κατά την ψύξη των ελάστρων και διαχειρίζονται κατάλληλα μαζί με την καλαμίνα στο σύστημα επεξεργασίας των νερών ψύξης (BREF-Ferrous Metals Processing Industry, σελ. 148). 3.3.2.3 Δευτερογενείς αέριες εκπομπές Οι δευτερογενείς αέριες εκπομπές αφορούν στις διαφυγούσες εκπομπές σκόνης οι οποίες λαμβάνουν χώρα κατά τη φόρτωση / εκφόρτωση και μεταφορά των πρώτων υλών καθώς και 19

κατά το διαχωρισμό και την απομάκρυνση της σκωρίας. Τα τυπικά επίπεδα των εκπομπών σκόνης από τη φόρτωση / εκφόρτωση και μεταφορά του scrap σιδήρου κυμαίνονται, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία μεταξύ 100 1000 g σκόνης / τόνο παραγόμενου προϊόντος ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του scrap, τις επικρατούσες μετεωρολογικές συνθήκες και τις τεχνικές φόρτωσης που ακολουθούνται. Επίσης ως δευτερογενείς εκπομπές θεωρούνται οι εκπομπές των απαερίων που προκύπτουν από την κοπή μεγάλων κομματιών παλαιοσιδήρου με τη χρήση οξυγόνου που πραγματοποιούνται όποτε αυτό απαιτηθεί. Τα εκπεμπόμενα απαέρια αναρροφώνται μέσω ειδικά κατασκευασμένου κινητού μεταλλικού κτιρίου με απαγωγό στην κορυφή ο οποίος συνδέεται με το κεντρικό σύστημα σακκοφίλτρων του χαλυβουργείου (εικόνα 3.10). Εικόνα 3.10: Κινητή αίθουσα κοπής scrap με χρήση οξυγόνου Όπως φαίνεται από την περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης αναφορικά με τις εκπομπές προς την ατμόσφαιρα, η υπό εξέταση εγκατάσταση έχει λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την τήρηση των οριακών τιμών και των προβλεπομένων από την Ελληνική νομοθεσία, όπως αυτά περιγράφονται κυρίως από το Π.Δ. 1180/1981 καθώς και των περιβαλλοντικών όρων οι οποίοι έχουν τεθεί με την 93877 από 15/11/2002 Απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ (επισυνάπτεται στο παράρτημα). Επιπλέον, και λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι δραστηριότητες της υπό εξέταση εγκατάστασης εμπίπτουν στην Οδηγία IPPC, έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό η εγκατάσταση αντιρρυπαντικών τεχνολογιών οι οποίες χαρακτηρίζονται ΒΔΤ. Οι τεχνικές αυτές εξετάζονται αναλυτικά σε επόμενο κεφάλαιο της παρούσας έκθεσης. 3.3.3 Στερεά απόβλητα Τα στερεά απόβλητα τα οποία παράγονται στην υπό εξέταση εγκατάσταση περιλαμβάνουν επτά κύριες κατηγορίες: 1. Σκωρία ηλεκτρικού κλιβάνου (EAF) 2. Σκωρία κάδων (LF) 3. «Καλαμίνα» η οποία είναι μίγμα οξειδίων του σιδήρου και παράγεται στις μονάδες χαλυβουργείου και ελασματουργείου 4. Συσσωματώματα (pellets) σκόνης από την εγκατάσταση αποκονίωσης (σακκόφιλτρα) των παραγόμενων καυσαερίων στην μονάδα του χαλυβουργείου 20

5. Scrap παραγωγής και υπολείμματα χάλυβα 6. Φθαρμένα υλικά (πυρίμαχα) και μπάζα από τη λειτουργία του εργοστασίου Απορρίμματα προσωπικού 7. Απορρίμματα που προκύπτουν από τη μονάδα άλεσης scrap (SHREDDER). 8. Χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια και γράσα. 3.3.3.1 Σκωρία ηλεκτρικού κλιβάνου (EAF) Η σκωρία η οποία παράγεται κατά τη διαδικασία τήξης του scrap σιδήρου αυτή ανέρχεται περίπου σε 60.000 τόνους ετησίως. Αναλύσεις της σκωρίας ηλεκτρικού κλιβάνου πραγματοποιούνται σε μηνιαία βάση. Η ενδεικτική σύσταση της σκωρίας δίνεται στον επόμενο Πίνακα. Η διαχείριση της παραγόμενης σκωρίας περιλαμβάνει τη συλλογή και ψύξη της με καταιoνισμό νερού (δίκτυο σκληρών νερών-στρατσώνα) σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο της εγκατάστασης. Στη συνέχεια η σκωρία μεταφέρεται στις παρακείμενες εγκαταστάσεις της θυγατρικής εταιρείας «ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε.» όπου υπόκειται σε επεξεργασία προκειμένου να αξιοποιηθεί-ανακυκλωθεί ως υλικό οδοποιίας. Πίνακας 3.4: Ενδεικτική χημική σύσταση σκωρίας ηλεκτρικού κλιβάνου 3.3.3.2 Σκωρία κάδων Παράμετρος % περιεκτικότητα στη σκωρία ηλεκτρικού κλιβάνου Fe 27,73 Ca 23,99 Si 6,52 Mn 4,35 Al 3,40 Mg 2,03 Cr 0,65 Ti 0,29 P 0,18 Ba 0,17 Na 0,15 Zn 0,069 Sb 0.026 Cu 0,025 Pb 0,022 K 0,017 V 0.015 Ni <0,001 As <0,001 Cd <0,001 (Πηγή: Αναλύσεις Εργαστηρίου ΕΛΚΕΜΕ) Αναφορικά με την σκωρία των κάδων αυτή αφορά κυρίως τη σκωρία που απομένει στους κάδους χύτευσης του ρευστού μετάλλου. H ετήσια παραγόμενη ποσότητα ανέρχεται σε 21

περίπου 13.000 τόνους. Η σύσταση της σκωρίας των κάδων αναλύεται σε μηνιαία βάση. Ενδεικτικά στοιχεία δίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 3.7: Ενδεικτική χημική σύσταση σκωρίας κάδων Παράμετρος % περιεκτικότητα στη σκωρία κάδων Ca 33,07 Si 12,37 Fe 5,22 Μg 2,83 Al 2,45 Mn 0,92 Na 0,26 Ti 0,19 K 0,18 Zn 0,107 Cr 0,103 Ba 0,050 Pb 0,034 Sb 0,025 Cu 0.015 Ni <0,001 Cd <0,001 As <0,001 V <0,001 P <0,001 (Πηγή: Αναλύσεις Εργαστηρίου ΕΛΚΕΜΕ) Η διαχείριση της παραγόμενης σκωρίας κάδων περιλαμβάνει τη συλλογή της και μεταφορά της στις παρακείμενες εγκαταστάσεις της εταιρείας «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΕ» όπου και υπόκειται σε περαιτέρω διαχείριση. 3.3.3.3 Scrap παραγωγής και υπολείμματα χάλυβα Η ποσότητα των υπολειμμάτων χάλυβα τα οποία δεν υπόκεινται σε σωστή τήξη στον κλίβανο και των προϊόντων χάλυβα (ενδιάμεσα και τελικά) τα οποία βγαίνουν εκτός προδιαγραφών (λόγω μορφής ή χημικής σύστασης) ανέρχεται σε περίπου 35.000 τόνους ετησίως. Αυτά επανατροφοδοτούνται στον ηλεκτρικό κλίβανο προκειμένου να υποστούν εκ νέου τήξη. 3.3.3.4 Σκόνη από τα σακκόφιλτρα της μονάδας του χαλυβουργείου Η ετήσια παραγόμενη ποσότητα σκόνης η οποία παράγεται κατά τον καθαρισμό των καυσαερίων της μονάδας του χαλυβουργείου ανέρχεται σε περίπου 6.000 τόνους. Αναφορικά με τη σύσταση της σκόνης διεξάγονται χημικές αναλύσεις μηνιαίως. Στον πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται ενδεικτικές τιμές. 22

Πίνακας 3.5: Ενδεικτική χημική σύσταση της σκόνης σακκοφίλτρων στη μονάδα του χαλυβουργείου Παράμετρος % περιεκτικότητα στη σκόνη σακκοφίλτρων Zn 22,70 Fe 21,98 Pb 5,55 Ca 5,37 K 2,45 Mn 2,16 Na 2,15 Si 2,11 Mg 0,95 Al 0,59 Cu 0,242 Cr 0,207 Sn 0,060 Ti 0,057 Ba 0,044 Cd 0,036 Sb 0,035 Ni 0,013 Bi 0,004 As <0,001 V <0,001 (Πηγή: Αναλύσεις Εργαστηρίου ΕΛΚΕΜΕ) Η διαχείριση της σκόνης από τα σακκόφιλτρα περιλαμβάνει τη συλλογή της, τη μορφοποίησή της σε συσσωματώματα (pellets) και την προσωρινή αποθήκευσή της σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο εντός της εγκατάστασης. Στο παράρτημα επισυνάπτεται και η σχετική άδεια προσωρινής αποθήκευσης. Ο χώρος στον οποίo αποθηκεύεται προσωρινά έχει διαμορφωθεί ειδικά: έχει επιστρωθεί με κατάλληλες στρώσεις αργίλου, αδρανών υλικών και χαλικιών συνολικού πάχους 50 εκατοστών. Επίσης ο χώρος αυτός έχει κλίση 3% και οι απορροές των όμβριων συλλέγονται σε ειδικά κατασκευασμένη τάφρο από οπλισμένο σκυρόδεμα προκειμένου να αποφευχθεί η μεταφορά της σε επιφανειακούς ή υπόγειους αποδέκτες μέσω των νερών της βροχής. Στo νέο χώρο προσωρινής αποθήκευσης ο οποίος ήδη έχει δρομολογηθεί θα πραγματοποιηθεί διαμόρφωση/στεγανοποίηση με βάση τις Τεχνικές Προδιαγραφές που περιγράφονται στην ΚΥΑ 24944/1159 (ΦΕΚ 791Β/30-6-2006) και την κοινή πρακτική που ακολουθείται στις χώρες της Ε.Ε., όπως αναφέρεται και στο τελικό κείμενο αναφοράς για τις ΒΔΤ (BREF, Iron and Steel, σελ. 292). Πιο συγκεκριμένα πρόκειται να πραγματοποιηθούν οι παρακάτω εργασίες: 1. Εκσκαφή και απομάκρυνση των φυτικών γαιών 2. Εκσκαφή σε ελάχιστο βάθος 0,30μ και δημιουργία σκάφης μονοκλινούς επιφάνειας με κλίση περίπου 3%. Θα δημιουργηθεί γεωλογικός φραγμός καθώς το γαιώδες υλικό της σκάφης είναι αργιλώδες μη διαπερατό, με ελάχιστο πάχος 50εκ, σύμφωνα με την παράγραφο 5.7.3 της ΚΥΑ 24944/1159 (ΦΕΚ 791Β/30-6-2006). 3. Συμπύκνωση του εδάφους σε μέγιστο βαθμό 23

4. Στρώση συνθετικής μονωτικής μεμβράνης, σύμφωνα με την παράγραφο 5.7.4 των γενικών τεχνικών προδιαγραφών της ΚΥΑ 24944/1159 (ΦΕΚ 791Β/30-6-2006). 5. Κατασκευή ζώνης προστασίας της συνθετικής μονωτικής στρώσης με τη τοποθέτηση γεωυφάσματος και στρώσεων θραυστού υλικού λατομείου, σύμφωνα με την παράγραφο 5.7.5 της ΚΥΑ 24944/1159 (ΦΕΚ 791Β/30-6-2006). Συγκεκριμένα πάνω από το γεωύφασμα θα κατασκευαστούν: α)μια στρώσης σκωρίας πάχους 0,20μ β)δύο στρώσεις θραυστού υλικού λατομείου (3Α), πάχους 0,10μ η καθεμιά. 6. Κατασκευή ζώνης αποστράγγισης και συστήματος συλλογής ομβρίων υδάτων του χώρου με την κατασκευή περιμετρικά του χώρου τάφρων, διαστάσεων 0.50X0.50Χ0,50, από οπλισμένο σκυρόδεμα. Στο κατάντι σημείο της επιφάνειας θα κατασκευαστεί η κύρια τάφρος, διαστάσεων 3,50Χ1,20, η οποία θα παραλαμβάνει τα όμβρια ύδατα των περιμετρικών τάφρων και τα όμβρια της επιφάνειας αποθήκευσης της σκόνης και θα λειτουργεί ως δεξαμενή καθίζησης. Στο παράρτημα παρατίθεται τεχνική έκθεση καθώς και σχέδιο του υπό διαμόρφωση χώρου. Σημειώνεται ότι δρομολογείται από τον όμιλο η δημιουργία εγκατάστασης επεξεργασίας και αξιοποίησης της σκόνης σακκοφίλτρων προς παραγωγή οξειδίου Waelz στην εκτατάσταση της ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε. στον Αλμυρό Μαγνησίας. 3.3.3.5 Καλαμίνα από το χαλυβουργείο και το ελασματουργείο Κατά το στάδιο της θερμής έλασης των μπιγιετών χάλυβα για την παραγωγή των τελικών προϊόντων το κυριότερο ρεύμα στερεών αποβλήτων είναι η λεγόμενη «καλαμίνα» η οποία παράγεται λόγω της οξείδωσης της επιφάνειας των θερμών μπιγιετών, στον κλίβανο αναθέρμανσης του ελάστρου και στη συνέχεια κατά την μείωση της διατομής των μπιγιετών μέχρι τα τελικά προϊόντα. Η ποσότητα της καλαμίνας η οποία παράγεται εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως η θερμοκρασία των αναθερμασμένων προϊόντων, το είδος των μπιγιετών χάλυβα, τον τύπο του καυσίμου, ο έλεγχος της παροχής του αέρα καύσης, ο τύπος του κλιβάνου και ο χρόνος παραμονής εντός του κλιβάνου. Ίδιας ποιότητας θεωρείται και η ποσότητα της καλαμίνας που δημιουργείται από την οξείδωση της επιφάνειας των θερμών μπιγιετών κατά την ψύξη τους στη συνεχή χύτευση του χαλυβουργείου από την ρευστή κατάσταση μέχρι την στερεοποίησή τους. Η καλαμίνα αυτή διαχειρίζεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο όπως και η καλαμίνα που προέρχεται από το ελασματουργείο. Για την συγκεκριμένη εγκατάσταση, η συνολική παραγόμενη ποσότητα καλαμίνας ανέρχεται σε περίπου 11.000 τόνους / έτος. H σύσταση της καλαμίνας μετράται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ενδεικτικά στοιχεία δίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. 24

Πίνακας 3.6: Ενδεικτική χημική σύσταση της καλαμίνας που παράγεται στο χαλυβουργείο και το ελασματουργείο Παράμετρος % περιεκτικότητα στην καλαμίνα Fe 76,03 Mn 0,524 Si 0,350 Cu 0,197 Ni 0,071 Cr 0,067 Ca 0,046 Na 0,032 Sb 0.022 Zn 0,021 Pb 0.008 Al 0,006 Ti 0,005 Co 0,004 Sn 0,003 BI 0,002 Mg <0,001 Cd <0,001 As <0,001 (Πηγή: Αναλύσεις Εργαστηρίου ΕΛΚΕΜΕ) Λόγω της χρήσης υλικών (γράσα) για τη λίπανση των κυλίνδρων, ένα μικρό μέρος της παραγόμενης καλαμίνας περιέχει συνήθως υπολείμματα αυτών. Η περιεκτικότητα της καλαμίνας σε γράσο εξαρτάται κυρίως από τη ποιότητα της συντήρησης του εξοπλισμού καθώς και το μέγεθος των σωματιδίων της. Η καλαμίνα η οποία προκύπτει από το ελασματουργείο, παρασύρεται μαζί με τα νερά ψύξης των ελάστρων και υπόκειται σε καθίζηση σε μία δεξαμενή καθίζησης στα έλαστρα, και στην κεντρική εγκατάσταση καθαρισμού των υγρών αποβλήτων. Από εκεί συλλέγεται σε ειδικές μεταλλικές σκάφες και μεταφέρεται στις παρακείμενες εγκαταστάσεις της θυγατρικής ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε. προς αξιοποίηση. Η καλαμίνα η οποία παράγεται στη μονάδα του χαλυβουργείου οδηγείται στη δεξαμενή καθίζησης της κεντρικής εγκατάστασης καθαρισμού των υγρών αποβλήτων και στη συνέχεια συλλέγεται και μεταφέρεται στις παρακείμενες εγκαταστάσεις της θυγατρικής ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε. προς αξιοποίηση. Ακριβώς την ίδια διαχείριση έχει και η καλαμίνα αντλιοστασίου (πιο λεπτόκοκκη) η οποία συλλέγεται με αρπάγες από τις δεξαμενές καθίζησης της κεντρικής μονάδας επεξεργασίας των νερών ψύξης (περίπου 3.500 tn/yr). 25

3.3.3.6 Φθαρμένα υλικά (πυρίμαχα) και μπάζα από τη λειτουργία της εγκατάστασης Απορρίμματα προσωπικού Τα φθαρμένα υλικά (πυρίμαχα) καθώς και τα μπάζα από την λειτουργία της εγκατάστασης υπολογίζονται σε περίπου 6.000 τόνους/έτος. Τα απόβλητα αυτά συλλέγονται και διατίθενται είτε σε ΧΥΤΑ είτε για μπάζωμα (ανάλογα με την προέλευση). Τέλος σημειώνεται, ότι τα στερεά απόβλητα από τις δραστηριότητες των εργαζομένων και των επισκεπτών, έχουν ανάλογη ποιότητα με εκείνη των οικιακών απορριμμάτων. Τα απόβλητα αυτά, είναι περιορισμένης ποσότητας και διατίθενται στο υπάρχον δίκτυο αποκομιδής απορριμμάτων, του παρακείμενου Δήμου Εχεδώρου. 3.3.3.7 Απορρίμματα μονάδας άλεσης scrap (SHREDDER) Τα απορρίμματα που παράγονται από την μονάδα άλεσης scrap (περίπου 33.000 tn/yr) διακρίνονται σε: α) υπολείμματα που περιέχουν μη σιδηρούχα μέταλλα (9.000 tn/yr) και β) απορρίμματα (24.000 tn/yr). Τα στερεά απόβλητα από την μονάδα άλεσης scrap συγκεντρώνονται σε ειδικούς χώρους και στη συνέχεια, ανάλογα με την κατηγορία, φορτώνονται σε φορτηγά και μεταφέρονται είτε σε ΧΥΤΑ είτε στην ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε. Στις εγκαταστάσεις της ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε. τα υπολείμματα με μη σιδηρούχα μέταλλα υφίστανται κατάλληλη επεξεργασία (αποσιδήρωση, μαγνητικό διαχωρισμό κ.τ.λ.) και κατόπιν διατίθενται σε χυτήρια μη σιδηρούχων μετάλλων (επαναχρησιμοποίηση). 3.3.3.8 Χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια και γράσα Τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια (περίπου 45 tn/yr) και γράσα (περίπου 7 tn/yr) τα οποία συλλέγονται κατά την παραγωγική διαδικασία διατίθενται σε ειδικά αδειοδοτημένες εταιρίες (ΕΛΤΕΠΕ, POLYECO) προς περαιτέρω διαχείριση (αναγέννηση, αποτέφρωση, κτλ). Η διαχείριση των αποβλήτων αυτών αποτελεί ΒΔΤ (ΒREF, Ferrous metals). 3.3.4 Υγρά απόβλητα Τα υγρά απόβλητα τα οποία παράγονται στην εγκατάσταση προέρχονται κυρίως από την ψύξη των θερμών μπιγιετών τόσο κατά τη διαδικασία στερεοποίησής τους κατά τη συνεχή χύτευση του χαλυβουργείου, όσο και κατά τη διαδικασία της έλασής τους στη μονάδα του χαλυβουργείου. Επιπλέον, υγρά απόβλητα προκύπτουν από την ψύξη της παραγόμενης σκωρίας (στρατσώνα-τοπική μονάδα ανακύκλωσης 20 m 3 /hr) καθώς και από τις δραστηριότητες του καθαρισμού της εγκατάστασης και του εξοπλισμού. Η ποσότητα των υγρών αποβλήτων τα οποία παράγονται και ανακυκλώνονται κατά τη διαδικασία της στερεοποίησης του ρευστού χάλυβα στη μονάδα του χαλυβουργείου και προέρχονται από την ψύξη του ρευστού χάλυβα, ανέρχεται σε περίπου 300 m 3 /hr. Η ποσότητα των υγρών αποβλήτων τα οποία παράγονται και ανακυκλώνονται κατά τη διαδικασία της ψύξης των τελικών προϊόντων στη μονάδα του ελασματουργείου ανέρχεται σε περίπου 2.800 m 3 /hr. Η μεγαλύτερη ποσότητα των παραγόμενων υγρών αποβλήτων αφού υποστεί κατάλληλη επεξεργασία ανακυκλώνεται στις μονάδες του χαλυβουργείου και του ελασματουργείου. Πιο συγκεκριμένα, το σύνολο των υγρών αποβλήτων τα οποία παράγονται από τις διαδικασίες στερεοποίησης / ψύξης στην υπό εξέταση εγκατάσταση, παρασύρουν, όπως έχει ήδη αναφερθεί την καλαμίνα η οποία παράγεται στις μονάδες του χαλυβουργείου και του 26