ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

EL EL EL

ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.8.2010 COM(2010) 427 τελικό ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά µε τη σκοπιµότητα της κατάρτισης καταλόγου περιοχών σε τρίτες χώρες µε χαµηλές εκποµπές αερίων θερµοκηπίου από καλλιέργειες EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά µε τη σκοπιµότητα της κατάρτισης καταλόγου περιοχών σε τρίτες χώρες µε χαµηλές εκποµπές αερίων θερµοκηπίου από καλλιέργειες (Κείµενο που αφορά τον ΕΟΧ) 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οδηγία για τις ανανεώσιµες µορφές ενεργείας 1 (εφεξής η οδηγία) καθορίζει κριτήρια βιωσιµότητας για τα βιοκαύσιµα και τα βιορευστά. Για τα βιοκαύσιµα, τα αντίστοιχα κριτήρια καθορίζονται στην οδηγία για την ποιότητα των καυσίµων 2. Ισχύουν για τα βιοκαύσιµα και τα βιορευστά που παράγονται ή εισάγονται στην ΕΕ. Μέρος των εν λόγω κριτηρίων βιωσιµότητας αποτελεί ο µηχανισµός που εξασφαλίζει ότι τα βιοκαύσιµα και τα βιορευστά που χρησιµοποιούνται για να επιτευχθούν οι στόχοι της ΕΕ όσον αφορά εξοικονόµηση τουλάχιστον κατά 35% ως προς τα καύσιµα που αντικαθιστούν 3 στις περιπτώσεις υποκατάστασης ορυκτών καυσίµων από βιοκαύσιµα. Για να διευκολυνθεί η συµµόρφωση προς το ως άνω κριτήριο, η οδηγία περιλαµβάνει στο µέρος Α του παραρτήµατος V προκαθορισµένες τιµές εξοικονόµησης αερίων του θερµοκηπίου για τις διάφορες πορείες παραγωγής καυσίµων. Κατά κανόνα, οι παραγωγοί δύνανται να αναφέρουν προκαθορισµένη τιµή για τα βιοκαύσιµα και τα βιορευστά που διακινούν, ως εναλλακτική δυνατότητα αντί να προβαίνουν στον υπολογισµό της πραγµατικής τιµής. Ωστόσο για τις πρώτες ύλες που αποτελούν αντικείµενο καλλιέργειας στην ένωση, προκαθορισµένες τιµές είναι δυνατόν να χρησιµοποιηθούν µόνο εφόσον η καλλιέργειά τους πραγµατοποιείται σε περιοχές που περιλαµβάνονται στους καταλόγους που έχουν υποβάλει τα κράτη µέλη, όπου οι εκποµπές από τις καλλιέργειες αναµένεται να είναι χαµηλότερες ή ίσες προς τις αναφερόµενες στο µέρος του παραρτήµατος V της οδηγίας 4. Η οδηγία επιβάλλει στην Επιτροπή να υποβάλει έκθεση µέχρι τις 31 Μαρτίου 2010 σχετικά µε το κατά πόσον ανάλογη προσέγγιση µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τις πρώτες ύλες που καλλιεργούνται σε τρίτες χώρες. Το παρόν έγγραφο αποτελεί την έκθεση για να εξασφαλισθεί η συµµόρφωση προς την ως άνω υποχρέωση 5. Στην παρούσα έκθεση χρησιµοποιούνται οι αριθµοί των άρθρων της οδηγίας για τις ανανεώσιµες µορφές ενέργειας όποτε πραγµατοποιούνται αναφορές σε συγκεκριµένες διατάξεις. Ο κατωτέρω πίνακας 1 αναφέρει τα σηµεία στα οποία ανευρίσκονται οι 1 2 3 4 5 Οδηγία 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 23 ης Απριλίου 2009, σχετικά µε την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ. Οδηγία 98/70/ΕΚ όπως τροποποιήθηκε µε την οδηγία 2009/30/ΕΚ. Που θα αυξηθεί σε 50% το 2017 και σε 60% το 2018 εφόσον πρόκειται για παραγωγή σε νέες εγκαταστάσεις. Άρθρο 19 παράγραφος 2 της οδηγίας για τις ανανεώσιµες µορφές ενέργειας. Άρθρο 19 παράγραφος 2 της οδηγίας για τις ανανεώσιµες µορφές ενέργειας. EL 2 EL

αντίστοιχες διατάξεις σχετικά µε τα βιοκαύσιµα στην οδηγία για την ποιότητα των καυσίµων. Η αναφορά στην παρούσα έκθεση στην «οδηγία» αφορούν την οδηγία για τις ανανεώσιµες µορφές ενέργειας. Οπότε η οδηγία για την ποιότητα των καυσίµων περιέχει αντίστοιχη διάταξη, ισχύουν επίσης και για την εν λόγω οδηγία. EL 3 EL

Πίνακας 1: Άρθρα και παραρτήµατα που αναφέρονται στην παρούσα έκθεση Οδηγία για τις ανανεώσιµες µορφές ενέργειας Άρθρο 19: Υπολογισµός των επιπτώσεων από τα βιοκαύσιµα και τα βιορευστά στα αέρια θερµοκηπίου Παράρτηµα V: Κανόνες υπολογισµού των επιπτώσεων από τα βιοκαύσιµα, τα βιορευστά και τα συγκρίσιµα προς αυτά ορυκτά καύσιµα στα αέρια θερµοκηπίου Οδηγία για την ποιότητα των καυσίµων Άρθρο 7δ: Υπολογισµός του κύκλου ζωής των αερίων θερµοκηπίου από βιοκαύσιµα Παράρτηµα IV: Κανόνες υπολογισµού του κύκλου ζωής των αερίων θερµοκηπίου από βιοκαύσιµα 2. ΠΡΟΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΤΙΜΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΑΕΡΙΩΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Οι προκαθορισµένες τιµές στην οδηγία διακρίνουν τις εκποµπές αερίων θερµοκηπίου από τις πορείες παραγωγής βιοκαυσίµων και βιορευστών σε τρία µέρη: «καλλιέργεια», «επεξεργασία» και «µεταφορά και διανοµή». Οι προκαθορισµένες τιµές στην οδηγία βασίζονται στη µελέτη του ΚΚΕρ για τη «διαδροµή από το φρέαρ στον τροχό» 6. Το στοιχείο της «καλλιέργειας» συνήθως συµβάλλει κατά 30 70% στις συνολικές εκποµπές, ανάλογα µε τον τρόπο παραγωγής η «επεξεργασία» ευθύνεται για το 25 60%, και οι εναποµένουσες εκποµπές (που συχνά είναι σχετικά περιορισµένες και ανέρχονται σε 2 20%) οφείλονται στη «µεταφορά και τη διανοµή». Τα κύρια συστατικά του στοιχείου της καλλιέργειας, σύµφωνα µε την προαναφερόµενη µελέτη του ΚΚΕρ για τη «διαδροµή από το φρέαρ στον τροχό», είναι τα εξής: παραγωγή λιπασµάτων, εκποµπές από µηχανές και εκποµπές N 2 O από το έδαφος 7. Οι τελευταίες ευθύνονται για το 40 70% των εκποµπών από καλλιέργειες (και σε ορισµένες περιπτώσεις ακόµη περισσότερο), ανάλογα µε τη µέθοδο παραγωγής. Ορισµένα παραδείγµατα αναφέρονται κατωτέρω στον πίνακα 2, στον οποίον συγκρίνονται οι συνολικές εκποµπές από τις καλλιέργειες και οι εκποµπές N 2 O από το έδαφος, από κοινού µε τις συνολικές εκποµπές ανεξαρτήτως πορείας παραγωγής 8. Πίνακας 2: Εκποµπές αερίων θερµοκηπίου από καλλιέργειες σε σύγκριση µε τις γενικές εκποµπές ανεξαρτήτως πορείας παραγωγής Εκποµπές από καλλιέργειες [gco 2eq. /MJ] Συνολικές εκποµπές ανεξαρτήτως πορείας [gco 2eq. /MJ] Καλλιέργειες ως ποσοστό των συνολικών εκποµπών ανεξαρτήτως πορείας Εκποµπές N 2 O [gco 2eq. /MJ] Εκποµπές N 2 O ως επί τοις εκατό ποσοστό των εκποµπών από καλλιέργειες 6 7 8 Τα δεδοµένα παρέχονται από το Ινστιτούτο για το Περιβάλλον και την Αειφορία του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Επιτροπής (ΚΚΕρ), το πλαίσιο του οµίλου ΚΚΕρ, EUCAR και Concawe, που ήταν υπεύθυνος για την έκθεση «διαδροµή από το φρέαρ στον τροχό»: http://ies.jrc.ec.europa.eu/ouractivities/support-to-eu-policies/well-to-wheels-analysis/wtw.html Τα καλλιεργούµενα οργανικά εδάφη συχνά χαρακτηρίζονται από υψηλές εκποµπές άνθρακα. Σε ανάλογα εδάφη οι εκποµπές άνθρακα που οφείλονται σε καλλιέργειες συγκαταλέγονται επίσης µεταξύ των κύριων συστατικών στοιχείων. Οι ακριβείς τιµές για όλα τα µέρη των πορειών: «καλλιέργεια», «επεξεργασία» και «µεταφορά και διανοµή» αναφέρονται στο µέρος του παραρτήµατος V της οδηγίας. EL 4 EL

Αιθανόλη από ζαχαρότευτλα 12 33 35% 6,2 54% Αιθανόλη από ζαχαροκάλαµο 14 24 60% 6,9 47% Βιοντίζελ από κραµβόσπορους 29 46 63% 18,0 62% Βιοντίζελ από ηλίανθο 18 35 50% 9,4 53% Αναµένεται ότι οι εκποµπές των καλλιεργειών, από την παραγωγή λιπασµάτων και τις µηχανές δεν θα είναι δύσκολο να υπολογισθούν για διάφορες περιφέρειες. Αντίθετα οι εκποµπές N 2 O χαρακτηρίζονται από σοβαρές κατά τόπους διακυµάνσεις και είναι δύσκολο να υπολογισθούν. Εν προκειµένω υφίστανται διαφορετικές προσεγγίσεις και επικρατεί σοβαρή αβεβαιότητα. Ως εκ τούτου, η παρούσα έκθεση εστιάζεται στο κατά πόσο είναι εφικτό να υπολογισθούν αξιόπιστα οι περιφερειακές εκποµπές N 2 O σε τρίτες χώρες. 3. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ N 2 O ΑΠΟ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Υπάρχουν δύο διαφορετικοί οι τρόποι για τη σύνταξη µοντέλων σχετικά µε τις εκποµπές N 2 O: - µοντέλα οικοσυστηµάτων βάσει διεργασιών τα οποία αντιγράφουν τις διαδικασίες και τους παράγοντες που προκαλούν τις εκποµπές από το έδαφος - στατιστικές τεχνικές οι οποίες εντοπίζουν συσχετισµούς µεταξύ παραγόντων ελέγχου και καταγραφοµένων εκποµπών µέσω µετρήσεων πεδίου 9. Και οι δύο προσεγγίσεις είναι δυνατόν να χρησιµοποιηθούν για την ανάπτυξη παραγόντων που επηρεάζουν τις εκποµπές όπως οι αναφερόµενοι από την ΟΠΕΡ (ολοκληρωµένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης IPCC) για την µέτρηση των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου στο πλαίσιο της UNFCCC (σύµβαση των Ηνωµένων Εθνών για την αλλαγή του κλίµατος). Η ΟΠΕΡ προτείνει τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις αυξανόµενης πολυπλοκότητας σύµφωνα µε τα διαθέσιµα δεδοµένα και µοντέλα. Η απλούστερη αποκαλείται σειρά 1, σύµφωνα µε αυτήν οι παράγοντες εκποµπής πολλαπλασιάζονται µε συγκεκριµένες τιµές για παράδειγµα κατά τη χρήση λιπασµάτων. Εν τούτοις, η προσέγγιση της σειράς 1 αποτελεί ευρεία απλούστευση. Ενδεικτικό της αβεβαιότητας εν προκειµένω είναι ότι το φάσµα της αβεβαιότητας κυµαίνεται από -70% έως +300% 10 για τους προκαθορισµένους παράγοντες άµεσων εκποµπών που προβλέπει η ΟΠΕΡ σχετικά µε την προσέγγιση που βασίζεται στη σειρά 1. Ακόµη και αυτό το φάσµα δεν καλύπτει η ορισµένες από τις µετρήσεις πεδίου 11. Χαρακτηριστικό παράδειγµα µοντέλου που βασίζεται σε διεργασία αποτελεί το µοντέλο DNDC. Το συγκεκριµένο µοντέλο χρησιµοποιήθηκε για τον υπολογισµό των εκποµπών N 2 O από ευρωπαϊκές καλλιέργειες στην έκθεση του ΚΚΕρ µε τίτλο «διαδροµή από το φρέαρ στον τροχό» 12. Μοντέλα που βασίζονται σε διεργασίες όπως το DNDC ενδέχεται να εξασφαλίσουν 9 10 11 12 Stehfest και Bouwman 2006, Εκποµπές N2O και NO από αγρούς και εδάφη καλυπτόµενα από φυσική βλάστηση: σύνοψη διαθέσιµων δεδοµένων από µετρήσεις και εκπόνηση µοντέλου για τις παγκόσµιες ετήσιες εκποµπές σ. 207 228. Κατευθυντήριες γραµµές της ΟΠΕΡ για τις εθνικές απογραφές αερίων θερµοκηπίου το 2006, κεφάλαιο 11, πίνακας 11.1. Έκθεση «η διαδροµή από το φρέαρ στον τροχό» του ΚΚΕρ, έκθεση από το φρέαρ στη δεξαµενή, µορφή 2γ, Μάρτιος 2007, σ. 31. Οι υπολογισµοί βασίζονται σε πρόσφατη µορφή του µοντέλου DNDC - µοντέλο εδαφικής χηµείας (σ. 31 της έκθεσης «WTT - από το φρέαρ στον τροχό» έκδοση 2γ 2007 που διατίθεται στην ηλεκτρονική EL 5 EL

ακριβή αποτελέσµατα, δεδοµένου ότι προσφέρουν τη δυνατότητα τα να ληφθεί υπόψη φάσµα περιβαλλοντικών παραγόντων, συµπεριλαµβανοµένων και των αλληλεπιδράσεων τους. Ωστόσο, το αποτέλεσµα εξαρτάται από την ποιότητα των αρχικών δεδοµένων συµπεριλαµβανοµένης της επικύρωσης στον τοµέα όπου εφαρµόζεται. Σε παγκόσµιο επίπεδο τα αντίστοιχα περιφερειακά δεδοµένα δεν θεωρούνται επαρκούς ποιότητας. Εναλλακτική λύση προς το µοντέλο που βασίζεται σε διεργασίες αποτελεί το στατιστικό µοντέλο, όπως το µοντέλο που διαµόρφωσαν οι Stehfest και Bouwman (µοντέλο S&B). Το µοντέλο αυτό αποτελεί σήµερα την πλέον προωθηµένη στατιστική θεώρηση των εκποµπών N 2 O. Εν τούτοις το συγκεκριµένο µοντέλο χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα όπως επισήµανε ο Smeets και άλλοι 13 ενώ παράλληλα έχει και ορισµένα µειονεκτήµατα πρωτίστως επειδή: α) το µοντέλο βασίζεται σε περίπου 1000 µετρήσεις πεδίου αλλά καµία εξ αυτών δεν έχει πραγµατοποιηθεί σε αρκτικές περιοχές, β) τα οργανικά εδάφη έχουν εξαιρεθεί δεδοµένου ότι οι ως άνω µετρήσεις επηρεάζουν σοβαρά τις προβλέψεις για τις εκποµπές από ανόργανα εδάφη, γ) το είδος καλλιέργειες αναγνωρίζεται ως σηµαντική παράµετρος για τις εκποµπές N 2 O, ωστόσο, το δείγµα των µετρήσεων πεδίου που χρησιµοποιήθηκε ως βάση του µοντέλου δεν είναι αρκετά µεγάλο ώστε να καλύψει όλα τα είδη καλλιεργειών. Ως εκ τούτου επιβάλλεται να βελτιωθεί το στατιστικό µοντέλο µειώνοντας τις αβεβαιότητες του µε την αύξηση του αριθµού των µετρήσεων πεδίου υπό ποικίλες συνθήκες 14. Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) της Επιτροπής ασχολείται µε την ανάλυση των εκποµπών N 2 O όπως κατανέµονται σε περιφερειακό επίπεδο. Η πλέον προηγµένη προσέγγιση σήµερα συνίσταται στην εφαρµογή του µοντέλου Stehfest και Bouwman 15 σε παγκόσµιο επίπεδο για φάσµα ειδών που καλλιεργούνται µε στόχο την παραγωγή βιοκαυσίµων και βιορευστών. Εν τούτοις, η ακρίβεια των δεδοµένων, σε συνδυασµό µε το γεγονός ότι τα περισσότερα βιοκαύσιµα και βιορευστά προέρχονται από είδη που εµπίπτουν στην κατηγορία «άλλες καλλιέργειες», όταν ο τύπος της καλλιέργειας είναι καθοριστικής σηµασίας για τον καθορισµό των εκποµπών, αφήνει σαφώς να εννοηθεί ότι αυτό το έργο επί του παρόντος δεν προσφέρεται ως βάση για τη διατύπωση προτάσεων δεσµευτικής νοµοθεσίας. 4. ΕΝ Ε ΕΙΓΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ N 2 O ΑΠΟ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΣΕ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ Η κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν τις εκποµπές N 2 O από τα γεωργικά εδάφη εξελίσσεται ταχέως, µολονότι εξακολουθεί να παραµένει µάλλον περιορισµένη. Κατά 13 14 15 διεύθυνση: http://ies.jrc.ec.europa.eu/our-activities/support-to-eu-policies/well-to-wheelsanalysis/wtw.html). Smeets, Bouwman, Stehfest, van Vuuren, Posthuma: Η συµβολή του N 2 O στο ισοζύγιο των αερίων θερµοκηπίου των βιοκαυσίµων πρώτης γενεάς σελίδες 1-23. Smeets, Bouwman, Stehfest, van Vuuren, Posthuma: Η συµβολή του N2O από τα βιοκαύσιµα πρώτης γενεάς στο ισοζύγιο των αερίων θερµοκηπίου, σελίδες 1-23. Περιγραφή του µοντέλου διατίθεται στην εργασία των Stehfest και Bouwman του 2006 µε τίτλο: Εκποµπές N 2 O και NO από αγροτικές γαίες και εδάφη που καλύπτονται από φυσική βλάστηση : Σύνοψη των διαθεσίµων δεδοµένων από µετρήσεις και µοντέλο των παγκόσµιων εκποµπών ετησίως σελίδες 207-228. EL 6 EL

συνέπεια το συγκεκριµένο θέµα θα πρέπει να κατανοηθεί καλύτερα πριν να καταβληθούν προσπάθειες για να αντιµετωπισθεί σε σχέση µε τρίτες χώρες. Η Επιτροπή έχει δηµοσιοποιήσει τα αποτελέσµατα που προέκυψαν από τις µέχρι σήµερα εργασίες του ΚΚΕρ στον ιστότοπο του, µαζί µε περιγραφή της µεθοδολογίας και των δεδοµένων που χρησιµοποιήθηκαν. Τοιουτοτρόπως, η Επιτροπή επιδιώκει να συγκεντρώσει σχόλια και αντιδράσεις για τη µέθοδο και τα δεδοµένα που χρησιµοποιήθηκαν ώστε να βελτιώσει την κατάρτιση των µοντέλων, που σε µεταγενέστερο στάδιο θα µπορούσαν ενδεχοµένως να αποτελέσουν υπόβαθρο για νοµοθετική πρόταση. Ιδιαίτερα σχετική µε το αντικείµενο είναι εν προκειµένω η κατανόηση των εκποµπών N 2 O από καλλιέργειες σε τρίτες χώρες καθώς και η συµπερίληψη τους στα µοντέλα N 2 O. Τα στατιστικά δεδοµένα για καθοριστικής σηµασίας παραµέτρους, όπως τα χαρακτηριστικά των εδαφών, η χρήση λιπασµάτων και οι αποδόσεις κατά τη συγκοµιδή, είναι επίσης περιορισµένα για ορισµένες περιφέρειες και θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείµενο δέουσας προσοχής.. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Βάσει του άρθρου 19 παράγραφος 4 της οδηγίας η Επιτροπή έχει την υποχρέωση να αξιολογήσει κατά πόσον είναι εφικτό να διευρυνθεί το πεδίο εφαρµογής της συγκεκριµένης απαίτησης ώστε να καλύπτει και τρίτες χώρες. Λαµβάνοντας υπόψη τα προαναφερόµενα, η Επιτροπή, παρόλο ότι είναι επιθυµητό, είναι της γνώµης ότι δεν είναι ακόµη εφικτό να διαµορφωθούν νοµικά δεσµευτικοί κατάλογοι περιοχών για τρίτες χώρες, δεδοµένου ότι καθοριστικής σηµασίας συνιστώσα για τους απαραίτητους υπολογισµούς παραµένει ασαφής και µπορεί εύκολα να αµφισβητηθεί καθώς και ότι οι τρίτες χώρες δεν είχαν καµία δυνατότητα να συµβάλουν στη µεθοδολογία και τα δεδοµένα που χρησιµοποιήθηκαν. Ως εκ τούτου δεν κρίνεται σκόπιµο, τουλάχιστον επί του παρόντος να εκπονηθούν νοµοθετικοί κατάλογοι για τρίτες χώρες βάσει των ήδη υφιστάµενων µοντέλων για τις εκποµπές N 2 O από τη γεωργία. Εντούτοις είναι σηµαντικό να βελτιωθεί η κατανόηση του θέµατος και να εξεταστούν τα χρησιµοποιούµενα δεδοµένα ενόψει νέας αξιολόγησης το 2012. Κατά συνέπεια η Επιτροπή δηµοσίευσε τα προκαταρκτικά αποτελέσµατα των εργασιών του ΚΚΕρ µαζί µε όλα τα απαραίτητα δεδοµένα και την περιγραφή της µεθοδολογίας ώστε να υποστηριχθεί ανάλογη διαδικασία στην ιστοσελίδα του ΚΚΕρ 16. Θα το χρησιµοποιήσει ως βάση συζήτησης µε τις τρίτες χώρες στο πλαίσιο του µεταξύ τους διαλόγου και ανταλλαγής πληροφοριών βάσει του άρθρου 23 παράγραφος 2 της οδηγίας για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. 16 Ενηµερωµένες µορφές, συµπεριλαµβανοµένης της λεπτοµερούς περιγραφής των µεθόδων υπολογισµού και των χρησιµοποιούµενων αρχικών δεδοµένων, παρέχονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://afoludata.jrc.ec.europa.eu/index.php/dataset/files/221 EL 7 EL