ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ Αθανασίου Στογιαννίδη 1. α) Ονοµατεπώνυµο θεολόγου καθηγητή: β) Σχολείο: γ) Τάξη: Α Λυκείου. δ) Ηµεροµηνία: ε) Διδακτική ενότητα: 25. Η ευλογία για µια ζωή συζυγίας: το βαθύτερο νόηµα του µυστηρίου του Γάµου.
2. α) Πηγές και βοηθήµατα: - Ιωάννη Κογκούλη, Χρήστου Οικονόµου, Παναγιώτη Σκαλτσή, Ο Γάµος, Θεσσαλονίκη 1996. - Παναγιώτη Σκαλτσή, Γάµος και Θεία Λειτουργία: συµβολή στην ιστορία και τη θεολογία της λατρείας, Θεσσαλονίκη 1998. - π. Μιχαήλ Καρδαµάκη, Αγάπη και Γάµος, Αθήνα 1995. - π. Δηµητρίου Κωνσταντέλου, Γάµος, σεξουαλικότητα και αγαµία: µία ελληνική ορθόδοξη θεώρηση, Θεσσαλονίκη 2005. - π. Φιλοθέου Φάρου / π. Σταύρου Κοφινά, Γάµος, Αθήνα 2001. β) Μέσα διδασκαλίας: Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή µε εφαρµογή power point και προβολή σε videoprojector ή χρήση διαδραστικού πίνακα.
3. Διερεύνηση προϋποθέσεων διδασκαλίας 3. α) Θεολογικές Προϋποθέσεις Το Μυστήριο του Γάµου θεµελιώνεται στην ίδια την Αγία Γραφή. Ήδη στο βιβλίο της Γένεσης µε τη φράση «καὶ προσκολληθήήσεται πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύύο εἰς σάάρκα µμίίαν» (Γεν. 1, 25) εκφράζεται η έµφυτη ερωτικότητα και έλξη των δύο φύλων. Ο Γάµος ως κοινωνία αγάπης θεσµοθετείται κοινωνικά και βιολογικά από τον ίδιο τον Τριαδικό Θεό. Στην Καινή Διαθήκη ο Χριστός ξεκινά τα θαύµατά του επισκεπτόµενος το Γάµος της Κανά όπου µεταβάλλει το νερό σε κρασί, δείχνοντας ότι ευλογεί την κοινωνία αγάπης και ενότητας µεταξύ των δύο φύλων. Ο Απόστολος Παύλος εκφράζει τη θεολογία του Γάµου στην Προς Εφεσίους Επιστολή του. Απόσπασµα της επιστολής διαβάζεται ως αποστολικό ανάγνωσµα στην ιερολογία του Μυστηρίου του Γάµου. Σύµφωνα µε την παύλεια θεολογία το µυστήριο του Γάµου είναι πολύ σπουδαίο, διότι συµβολίζει την ένωση του Χριστού µε την Εκκλησία: Όπως ο Χριστός αγάπησε τόσο πολύ την Εκκλησία, ώστε θυσιάστηκε γι αυτήν µε εκούσιο µαρτυρικό θάνατο, έτσι και ο άντρας οφείλει να αγαπάει (θυσιαστικά-µαρτυρικάκενωτικά) τη σύζυγό του. Και όπως η Εκκλησία αφιερώθηκε ολοκληρωτικά µε αγάπη και απόλυτη εµπιστοσύνη στον Χριστό, έτσι και η γυναίκα οφείλει να αφιερώνεται στο σύζυγό της, µε πνεύµα αγάπης και απόλυτης εµπιστοσύνης. Η ένωση του Χριστού µε την Εκκλησία είναι ο τύπος και το πρότυπο της ένωσης του άντρα µε τη γυναίκα Όλα αυτά εκφράζονται όχι µόνο µε τον παύλειο θεολογικό λόγο αλλά και µε τα λατρευτικά σύµβολα που χρησιµοποιούνται στην Ακολουθία του Μυστηρίου του Γάµου. Πρόκειται για τα δακτυλίδια, τα στέφανα, το ρύζι, το κοινό ποτήριο και ο χορός του Ησαΐα. Το Μυστήριο του Γάµου ως κοινωνία αγάπης, αυτοπροσφοράς, αυτοθυσίας, οικειοθελούς νέκρωσης της εγωπάθειας του ανθρώπου και κυρίως ως εργαστήρι τελείωσης εν Χριστώ, ως εργαστήρι θεώσεως, αποτελεί ουσιαστική απάντηση στις προβληµατικές, ατοµικίστικες και εφήµερες δίχως ουσία και αγάπη σχέσεις των συγχρόνων ανθρώπων.
3. β) Διδακτική Ανάλυση (ή ψυχοπαιδαγωγικές και κοινωνικές προϋποθέσεις) - Διερεύνηση διανοητικών ικανοτήτων. Για να κατανοήσουν οι µαθητές το παραπάνω θεολογικό περιεχόµενο οφείλουν να είναι σε θέση να αντιλαµβάνονται την έννοια της µεταφοράς καθώς και τον τρόπο µε τον οποίον ο άνθρωπος χρησιµοποιεί τα σύµβολα. Δηλ. Να είναι σε θέση οι µαθητές να κατανοούν ότι ένα αντικείµενο ή µία λέξη υπερβαίνει την κυριολεκτική της σηµασία και αναφέρεται (= ανάγεται) σε µία έννοια ή πραγµατικότητα που έχει ενδεχοµένως αφηρηµένο περιεχόµενο, όπως π.χ. η έννοια «αγάπη», «ελευθερία», «ενότητα». Πολύ περισσότερο, οι µαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να µπορούν να κατανοούν και να σχηµατίζουν έννοιες αφηρηµένες. Για να επιτύχουν τα δύο παραπάνω πράγµατα θα πρέπει να βρίσκονται στην εφηβεία και νοητικώς να διανύουν το στάδιο της τυπικήής λειτουργικήής σκέέψης (12ο 16ο έέτος), σύµφωνα µε τη γνωστή τυπολογία του Jean Piaget για τη γνωστική ανάπτυξη του ανθρώπου. - Διερεύνηση δεξιοτήτων. Επίσης, οι µαθητές θα πρέπει από το Γυµνάσιο να είναι ήδη εξοικειωµένοι µε την ανάγνωση του πρωτοτύπου κειµένου της Καινής Διαθήκης και ακόµη να έχουν µία προσωπική εµπειρία από συµµετοχή σε µία Ακολουθία του Μυστηρίου του Γάµου. Χωρίς προσλαµβάνουσες εµπειρικές παραστάσεις είναι κάπως δύσκολο να µιλήσουµε στα παιδιά για το θέµα αυτό. Οι προσλαµβάνουσες παραστάσεις σχετικά µε το Μυστήριο του Γάµου καθιστούν τους µαθητές ικανούς να γνωρίζουν ορισµένα χαρακτηριστικά στιγµιότυπα-µέρη του και να µπορούν να τα περιγράψουν. - Διερεύνηση του συναισθηµατικού τους κόσµου. Παράλληλα, δεν θα πρέπει να µας διαφεύγει ότι γεγονός ο συναισθηµατικός κόσµος των εφήβων (διότι σε εφήβους πρέπει να διδάξουµε το µάθηµα αυτό) είναι ιδιαίτερα φορτισµένος: έντονες συγκινήσεις, ερωτική έλξη προς το άλλο φύλο, ανάπτυξη της σεξουαλικότητας, έντονες και ακραίες πολλές φορές καταστάσεις έκφρασης και βίωσης της ερωτικότητας (όπως αποµόνωση από τους άλλους, αδιαφορία για το σχολικό περιβάλλον και τη σχολική επίδοση γενικότερα, αποµάκρυνση από τις γονεϊκές ηθικές επιταγές κ.α.). Ως προς το ζήτηµα του συναισθηµατικού κόσµου των µαθητών οφείλουµε να υπογραµµίσουµε θεολογικά το γεγονός ότι ο έρωτας και η σεξουαλικότητα είναι πράγµατα που εµφύτεψε ο Θεός στις ζωές των ανθρώπων. Να απεµπολίσουµε οποιαδήποτε µορφή ενοχής απέναντι σ αυτά. Ταυτόχρονα όµως να αγγίξουµε το συναισθηµατικό τους κόσµο µε τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να φανεί ότι Εκκλησία θέλει να διασώσει την ιερότητα και την σπουδαιότητα τόσο της σεξουαλικότητας όσο και του έρωτα. Και ότι αυτό γίνεται µόνο εν Χριστώ. Για να το καταστήσουµε αυτό σαφές µπορούµε να περιγράψουµε όχι µόνο τις χαρές αλλά και τις δυσκολίες που βιώνει ένα αντρόγυνο. Θα χρησιµοποιήσουµε την αφήγηση. Έτσι θα ευαισθητοποιήσουµε τον συναισθηµατικό τους κόσµο, ώστε να αντιληφθούν ότι η αγάπη δεν είναι µόνο κάτι το εφήµερο και επιφανειακό αλλά κάτι που χρειάζεται κόπο και αυτοθυσία. - Διερεύνηση κοινωνικών προϋποθέσεων. Εκτός των παραπάνω, χρειάζεται να γνωρίζουµε εάν κάποια παιδιά βιώνουν την εµπειρία ενός χωρισµού. Αυτό µπορούµε εύκολα να το πληροφορηθούµε µε διακριτικότητα σε συνεννόηση είτε µε τον διευθυντή είτε µε τον υπεύθυνο καθηγητή της τάξης. Κατά τον ίδιο τρόπο µπορούµε να πληροφορηθούµε, εάν κάποιοι µαθητές βιώνουν εµπειρίες οικογενειακής έντασης λόγω οικονοµικών προβληµάτων ή προβληµάτων υγείας. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνούµε ότι οι µαθητές διαθέτουν µία δική τους «γλώσσα» µε την οποίαν εκφράζονται για θέµατα σεξουαλικού ή ερωτικού περιεχοµένου. Αποφεύγοντας βωµολοχίες επιβάλλεται να «προσγειωθούµε» στη γλώσσα τους και να µιλήσουµε µε αυτήν για το Μυστήριο του Γάµου. - Διερεύνηση του περιεχοµένου για το παρόν και το µέλλον των µαθητών. Ως διδάσκοντες πρέπει να είµαστε ξεκάθαροι µέσα µας, ότι η διδασκαλία του Μυστηρίου του Γάµου µε βάση τη θεολογία και ζωή της Ορθόδοξης Εκκλησίας αποτελεί µία πρόσκληση προβληµατισµού
για τους µαθητές, ώστε να συνειδητοποιήσουν πως η αγάπη αποτελεί κάτι το µεγαλειώδες που, ενώ ξεκινάει ως ερωτικότητα και σεξουαλικότητα, εν συνεχεία, οφείλει να έχει τη δυναµική µιας µετουσίωσης σε αυτοθυσία και ανιδιοτέλεια. Και ότι ο Γάµος µέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία επαναφέρει µε γλαφυρό τρόπο το όραµα και το σκοπό της ανθρώπινης ζωής: την αγιότητα, την τελείωση εν Χριστώ, τη θέωση. Ο Γάµος δεν είναι ένα ζήτηµα κοινωνικής αποκατάστασης. Είναι και τέτοιο, όµως η σηµασία του δεν εξαντλείται εδώ. Είναι πρώτα απ όλα Μυστήριο αγιασµού ψυχής και σώµατος και άρα πρόσκληση µετοχής σ ένα εργαστήριο αγιότητας.
4. Γενικός Σκοπός και Επιµέρους Στόχοι της διδακτικής ενότητας Γενικός Σκοπός της διδακτικής ενότητας: - Να κατονοµάσουν προφορικά οι µαθητές τους λόγους για τους οποίους το Μυστήριο του Γάµου στη ζωή της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι ευλογία ζωής διατυπώνοντας παράλληλα την άποψή τους µε συγκεκριµένα παραδείγµατα. Επιµέρους Στόχοι της διδακτικής ενότητας: α) Να καταγράψουν το σκοπό του Μυστηρίου του Γάµου µε βάση τη θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας σε δύο σειρές. β) Χρησιµοποιώντας το κείµενο της Γένεσης να διατυπώσουν το λόγο για τον οποίον το Μυστήριο του Γάµου κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία οδηγεί το ανδρόγυνο σε µία κοινωνία αγάπης. γ) Να σχολιάσουν θεολογικά και µε προφορικό λόγο διάρκειας πέντε λεπτών το αγιογραφικό χωρίο «τὸ µμυστήήριον τοῦτο µμέέγα ἐστίίν, ἐγὼ δὲ λέέγω εὶς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν ἐκκλησίίαν» (Εφεσ. 5, 32) δ) Να κατανοµάσουν γραπτώς µε βάση τη λειτουργική θεολογία της Εκκλησίας µας το συµβολικό περιεχόµενο των δακτυλιδιών, των στεφάνων, του κοινού ποτηρίου και του χορού του Ησαΐα (λείπει το κριτήριο) ε) Να διατυπώσουν προφορικά και µε συγκεκριµένα παραδείγµατα τους λόγους για τους οποίους ο πολιτικός γάµος σύµφωνα µε την παράδοση της Εκκλησίας µας δεν είναι Μυστήριο.
5. Μέθοδος, µορφή, τρόπος διεξαγωγής και πορεία διδασκαλίας. Χρησιµοποιούµε τη λεγόµενη επαγωγική µέθοδο, η οποία συνίσταται σε µία λογική πορεία από τα επιµέρους στοιχεία προς το όλον. Δηλ. επισηµαίνοντας επιµέρους θεολογικές διαστάσεις του Μυστηρίου του Γάµου, επαγωγικά, επιδιώκουµε να υποβοηθήσουµε τους µαθητές να κατακτήσουν το γενικό σκοπό της εν λόγω διδακτικής ενότητας. Ως προς το ζήτηµα της επιλογής της κατάλληλης µορφής διδασκαλίας χρησιµοποιούµε τον εξελίσσοντα διάλογο σε συνδυασµό µε ερωτήσεις και την ελεύθερη συζήτηση, καθορίζοντας όµως κανόνες γι αυτήν. Τρόπος διεξαγωγής της διδασκαλίας είναι η λεγόµενη διαλογική διδασκαλία. Τέλος, ως προς το ζήτηµα της κατάλληλης πορείας διδασκαλίας επιλέγουµε τη λεγόµενη τετραµερή διάρθρωση ή πορεία διδασκαλίας, η οποία συνίσταται στις εξής φάσεις: α. Εισαγωγική Φάση ή Φάση Βιωµατικής Προπαρασκευής. β. Φάση της Πρόσκτησης ή Συνάντησης µε το νέο. γ. Φάση της Επεξεργασίας και δ. Φάση της Πραγµάτωσης ή Έκφρασης ή Εφαρµογής.
6. Πορεία Διδασκαλίας Έκθεση του µαθήµατος κατά στάδια Α. Φάση: (Εισαγωγική Φάση ή Φάση Βιωµατικής Προπαρασκευής). Εδώ επιδιώκουµε να εγείρουµε το ενδιαφέρον των µαθητών. Πώς; Χρησιµοποιώντας τη µέθοδο Artful Thinking προβάλλουµε µέσω video-projector ένα video clip του Νίκου Πορτοκάλογλου µε το γνωστό τραγούδι «Να µε προσέχεις». Προβάλλουµε µε τη βοήθεια video projector δύο παράθυρα: το ένα δείχνει το video clip, και το άλλο παρουσιάζει στο πρόγραµµα word τους στίχους του τραγουδιού. Μπορεί κανείς, βέβαια, µε κατάλληλη προεργασία να ετοιµάσει βίντεο µε τους στίχους µαζί ή να το βρει έτοιµο από το διαδίκτυο. Κατόπιν, ρωτούµε τους µαθητές, εάν τους άρεσε το συγκεκριµένο τραγούδι και τους ζητούµε να εκφράσουν τις απόψεις τους. - Στο τέλος της συζήτησης, ερώτηση του διδάσκοντα: - Βλέπετε, παιδιά πως όταν κάποιος αγαπάει, νοιάζεται για τον άλλο, τον αγαπάει σε όποια κατάσταση και αν βρίσκεται, τον αντέχει, τον υποµένει. Για δείτε τι λέει και ο Απόστολος Παύλος για την αγάπη. - Ανάγνωση του ύµνου της αγάπης (Α Κορ. 12,27 13,13). Προβολή του ύµνου σε διαφάνεια µε το πρόγραµµα power-point. - Ερώτηση του διδάσκοντος: - Συµφωνείτε παιδιά µε τα όσα λέει ο Απόστολος Παύλος; Αναµενόµενη απάντηση: Μακάρι όλοι οι άνθρωποι να κατανοούσαν έτσι την αγάπη. Δυστυχώς, όµως, οι περισσότεροι κοιτάζουν µόνο το συµφέρον τους. - Παρέµβαση του διδάσκοντος: Ωστόσο, παιδιά, υπάρχει τρόπος να µπορέσει ο άνθρωπος µέσω της Ορθόδοξης Εκκλησίας να βιώσει αυτή την αγάπη. Για να δούµε παιδιά, µε ποιον τρόπο η Ορθόδοξη Εκκλησία θέλει να οδηγήσει τον άνθρωπο σε αυτού του είδους την αγάπη.
Β. Φάση: (Φάση της Πρόσκτησης ή Συνάντησης µε το νέο). Εδώ οι µαθητές συναντιούνται µε ένα νέο γι αυτούς προς µάθηση υλικό. Ερώτηση προς του µαθητές: -Τι λέτε παιδιά; Μήπως θα θέλατε να µελετήσουµε από κοντά όλα τα λόγια που διαβάζονται στο Μυστήριο του Γάµου; Είµαι σίγουρος ότι µάλλον οι περισσότεροι από εσάς ίσως δεν καταλαβαίνετε και πάρα πολλά λόγω της αρχαίας γλώσσας. Τι λέτε; Δεν θα ήταν ωραίο να ξέρουµε τι ακριβώς λέγεται εκεί; Μήπως έτσι θα καταλάβουµε καλύτερα γιατί ο γάµος ονοµάζεται Μυστήριο; Να δούµε τελικά τι το µυστηριώδες έχει αυτό το Μυστήριο; Πιθανές απαντήσεις: - Ναι, κύριε! Και τι µ αυτό; Λέτε και θα γίνουν οι οικογένειες καλύτερες; (απάντηση από µαθητή που βιώνει µία κατάσταση χωρισµού και απόρριψης) Επεµβαίνουµε: Δεν θα θέλατε εσείς να αγαπήσετε και να σας αγαπήσουν κάποτε µε όλη την καρδιά σας; Δεν θα θέλατε να ζήσετε την απόλυτη ευτυχία δίχως όρια; Μήπως η Εκκλησία µας έχει να πει κάτι γι αυτό; Για την ευτυχία δίχως όρια; Αναµενόµενες αντιδράσεις απαντήσεις: Προβληµατισµός, σιωπή, «Για να δούµε κύριε!». Δραστηριότητα: Μοιράζουµε στους µαθητές δύο κείµενα. Ένα από τη βιβλική διήγηση της Γένεσης για τη δηµιουργία και την πτώση του ανθρώπου και ένα από την Προς Εφεσίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου και συγκεκριµένα την περικοπή που εµπεριέχεται στην Ακολουθία του Γάµου. Καθένα από τα δύο κείµενα εµφανίζεται σε δύο παράλληλες στήλες. Στην αριστερή παρουσιάζω το πρωτότυπο (αρχαίο) κείµενο και στην δεξιά µία απόδοση στη δηµοτική. Χρησιµοποιώ το video-projector για την παρουσίαση των κειµένων. Μιλούµε κατόπιν στους µαθητές: Όπως καταλάβατε παιδιά σήµερα θα µιλήσουµε το Γάµο. Όχι γενικά και αόριστα για το Γάµο όπως τον καταλαβαίνει η Ορθόδοξη Εκκλησία. Το θέµα είναι µεγάλο και ιδιαίτερο. Ας ξεκινήσουµε µελετώντας τα δύο αυτά κείµενα που βλέπετε στην οθόνη. (Αναθέτουµε σε τέσσερις µαθητές να διαβάσουν κάθε µία από τις στήλες που προβάλλονται).
Γ. Φάση: (Φάση της Επεξεργασίας). Εδώ οι µαθητές µε τη βοήθειά µας προσπαθούν να ανακαλύψουν και να επεξεργαστούν τις θεολογικές διαστάσεις του Μυστηρίου του Γάµου. 1 η Βασική Ερώτηση που υποβάλλουµε στους µαθητές: - Σύµφωνα µε το κείµενο της Παλαιάς Διαθήκης ποιος λέτε να είναι ο σκοπός του Γάµου; Αναµενόµενες απαντήσεις: - Η τεκνογονία, η δηµιουργία οικογένειας, το να έρθουν πιο κοντά ο άντρας προς τη γυναίκα κ.α. Μέσα από το διάλογο και την ανοιχτή συζήτηση οφείλουµε να υποβοηθήσουµε τη σκέψη των µαθητών, ώστε να κατανοήσουν πως ο σκοπός του Γάµου βρίσκεται στη φράση «είίς σάάρκα µμίίαν» επισηµαίνοντας την έννοια της επικοινωνίας, της κοινωνίας, της ενότητας και της οικογένειας. Υπογραµµίζουµε µε διακριτικότητα ότι πρωταρχικός σκοπός του γάµου δεν είναι η απόκτηση τέκνων αλλά η ενότητα των συζύγων και η ψυχοσωµατική του ολοκλήρωση µε την ευλογία του Θεού. Γράφουµε στον πίνακα κωδικοποιηµένα και σύντοµα την απάντηση σ αυτό το ερώτηµα: Ανώτατος σκοπός του γάµου είναι η ενότητα και η κοινωνία των συζύγων. 2 η Βασική Ερώτηση που υποβάλλουµε στους µαθητές: - Μήπως προσφέρει ο Χριστός ένα δώρο στον άνθρωπο ευλογώντας το θεσµό της ένωσης του άντρα µε τη γυναίκα, (δηλ. ευλογώντας το θεσµό του Γάµου); - Αναµενόµενες απαντήσεις: - Τα παιδιά, χαρά, ευτυχία, να πάνε τα πράγµατα καλά στη ζωή τους κ.τ.ο. Ο διάλογος συνεχίζεται. Ζητούµε από τα παιδιά να ξαναδιαβάσουν το κείµενο της Γένεσης και ιδιαίτερα να εστιάσουν την προσοχή τους στην εξιστόρηση της πτώσης. Στη συνέχεια θέτουµε την εξής ερώτηση στα παιδιά: - Αφού έφαγαν οι πρωτόπλαστοι από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού, κάποια στιγµή ο Θεός συναντάει τον Αδάµ και του ζητάει το λόγο για τον οποίον παράκουσαν την εντολή του. Τι απαντάει ο Αδάµ παιδιά; Αναµενόµενες απαντήσεις: - Ρίχνει το βάρος στην Εύα. Ερώτηση καθηγητή: - Και η Εύα τι δικαιολογία βρίσκει παιδιά; Αναµενόµενες απαντήσεις: - Λέει ότι την εξαπάτησε το φίδι. Ερώτηση καθηγητή: Τι σηµαίνουν όλα αυτά παιδιά; Η παρακοή σε ποια κατάσταση οδήγησε τον άνθρωπο; Αναµενόµενες απαντήσεις: Ο ένας ρίχνει το βάρος στον άλλο. Ερώτηση καθηγητή: Δηλ. παιδιά; Μέσα στις ψυχές του τι υπάρχει; Αναµενόµενες απαντήσεις: Μίσος, διχόνοια, εχθρότητα. Ερώτηση καθηγητή: Τότε, εφόσον ο Χριστός αγαπάει τον άνθρωπο και θέλει να τον βοηθήσει, τι νοµίζετε ότι προσφέρει στους ανθρώπους που θέλουν να παντρευτούν; Ποιο είναι το δώρο του; Αναµενόµενες απαντήσεις: Η αγάπη, το να νικήσουν οποιαδήποτε µορφή διχόνοιας και αντιπαλότητας. Γράφουµε στον πίνακα κωδικοποιηµένα και σύντοµα την απάντηση σ αυτό το ερώτηµα: Ο Χριστός προσφέρει στους ανθρώπους που θέλουν να παντρευτούν τη δυνατότητα να ευτυχίσουν και να αγαπήσουν πραγµατικά ο ένας τον άλλο, ξεπερνώντας τους εγωισµούς τους. 3 η Βασική ερώτηση και δραστηριότητα: Αυτό το µεγάλο δώρο παιδιά το περιγράφει ο Απόστολος Παύλος σ ένα θαυµάσιο κείµενό του από την Προς Εφεσίους Επιστολή του. Πριν από λίγο το διαβάσαµε. - Για να ξαναδείτε το λίγο και πείτε µου: Γιατί ονοµάζει το Μυστήριο του Γάµου «µέγα»; Μήπως θεωρεί ότι µας θυµίζει η ένωση του άντρα και της γυναίκας µία άλλη ένωση;
Αναµενόµενες απαντήσεις: - Μιλάει για την αγάπη του Χριστού προς την Εκκλησία και το αντίστροφο. Και µάλιστα συνεχίζει υποστηρίζοντας ότι η αγάπη αυτή πρέπει να αποτελεί πρότυπο και υπόδειγµα για την αγάπη µεταξύ των συζύγων. Γράφουµε στον πίνακα κωδικοποιηµένα και σύντοµα την απάντηση σ αυτό το ερώτηµα: Ο Απόστολος Παύλος επισηµαίνει ότι ο Γάµος συµβολίζει την ένωση του Χριστού µε την Εκκλησία και κατ επέκταση την ποιότητα το είδους της σχέσης και της µεταξύ τους αγάπης. 4 η Βασική Ερώτηση και Δραστηριότητα: Δίνουµε στους µαθητές ένα κείµενο που επεξηγεί ορισµένους συµβολισµούς του Μυστηρίου του Γάµου παρουσιάζοντας ταυτόχρονα στον βιντεο-προβολέα φωτογραφίες και εικόνες αυτών των συµβόλων (δακτυλίδια, στέφανα, ρύζι, κοινό ποτήριο, χορός του Ησαΐα). Για δείτε παιδιά τις φωτογραφίες αυτές και ρίξετε µια µατιά στο κείµενο που σας δίνω. Μήπως έχουν κάποια σχέση µε τα όσα µάς περιέγραψε ο Απόστολος Παύλος στην Προς Εφεσίους Επιστολή του; Αναµενόµενες απαντήσεις: Τα δακτυλίδια συµβολίζουν την ενότητα, το στεφάνι την επιβράβευση για την έντιµη και αγνή ζωή τους πριν από το γάµο, το ρύζι την ευχή να αποκτήσουν χαρά, προκοπή και ευτεκνία, το κοινό ποτήριο τη συµµετοχή στις κοινές χαρές και λύπες, και τέλος, ο χορός του Ησαΐα την πανηγυρική ατµόσφαιρα και το αίσθηµα χαράς που συνοδεύει τους νεόνυµφους µε το Μυστήριο αυτό. Γράφουµε στον πίνακα κωδικοποιηµένα και σύντοµα την απάντηση σ αυτό το ερώτηµα: Οι συµβολισµοί στο γάµο εκφράζουν το γεγονός πως ο Γάµος ως Μυστήριο συµβολίζει τη σχέση του Χριστού µε την Εκκλησία. Στεφάνι = επιβράβευση εντιµότητας. Ρύζι = ευχή για προκοπή και ευτεκνία Κοινό ποτήριο = Συµµετοχή στην κοινή ζωή = συζυγία. Χορός του Ησαΐα = Χαρά και πανηγυρισµός.
Δ. Φάση: (Φάση της Φάση της Πραγµάτωσης ή Έκφρασης ή Εφαρµογής. Θα µπορούσε να χαρακτηρισθεί και ως Έλεγχος βαθµού κατάκτησης του προς µάθηση υλικού ή πιο απλά Αξιολόγηση). Εδώ οφείλουµε να υποβοηθήσουµε το µαθητή να ελέγξει, εάν, πώς και σε ποιο βαθµό έχει κατακτήσει το υλικό που διερευνήθηκε παραπάνω. Στη συγκεκριµένη πρόταση διδασκαλίας δεν δίνουµε στους µαθητές κάποιο φύλλο αξιολόγησης, αλλά τους υποβοηθούµε να συνοψίσουν όσα έχουν ανακαλύψει και να τα τοποθετηθούν κριτικά απέναντι σε ένα ερώτηµα. Δραστηριότητα: Να επαναλάβουµε όλα όσα γράψαµε στον πίνακα παιδιά. Ποιος θέλει να διαβάσει; (Αναθέτουµε σε κάποιον µαθητή να διαβάσει τα τέσσερα συµπεράσµατά µας.) Τι καταλαβαίνουµε από όλα αυτά παιδιά; Τι είναι ο Γάµος για την Ορθόδοξη Εκκλησία; Αναµενόµενες απαντήσεις: Είναι η ευλογία, είναι το δώρο του Θεού προς τον άνθρωπο που θέλει να κάνει οικογένεια, που θέλει να ενωθεί µε το άλλο φύλο. Το δώρο αυτό τον φέρνει πιο κοντά στον Θεό. Του προσφέρει αληθινή ευτυχία. Και κυρίως του δίνει να καταλάβει ότι η πραγµατική αγάπη είναι αγάπη θυσίας και εµπιστοσύνης, όπως ακριβώς η αγάπη ανάµεσα στον Χριστό και στην Εκκλησία. 5 η Βασική Ερώτηση καθηγητή: - Πείτε µου, απ όσα έχετε µάθει έως τώρα, τι είναι το Μυστήριο µέσα στην Εκκλησία; Αναµενόµενες απαντήσεις: είναι κάτι που έχει την ευλογία του Θεού. Είναι η ευλογία του Θεού σε κάτι που έχει ανάγκη ο άνθρωπος κ.τ.ο. Παρέµβαση διδάσκοντος: Μυστήριο είναι ένα γεγονός κατά το οποίο η δύναµη του Θεού έρχεται µέσα στον άνθρωπο και µέσα στα ανθρώπινα υλικά πράγµατα και τα αλλάζει. Αυτό γίνεται µε τρόπο, τον οποίον ο ανθρώπινος νους αδυνατεί να καταλάβει, ωστόσο είναι απαραίτητη η ελεύθερη θέληση του ανθρώπου. Χωρίς την ελευθερία του ανθρώπου, ο Θεός δεν χαρίζει τη δύναµή του. Με βάση λοιπόν αυτό το νόηµα, ας θέσουµε ένα τελευταίο ερώτηµα: 6 η Βασική Ερώτηση καθηγητή: ο πολιτικός γάµος προσφέρει τα ίδια πράγµατα µε τον εκκλησιαστικό; Αναµενόµενες απαντήσεις: - Όχι κύριε, διότι δεν έχει την ευλογία της Εκκλησίας. Διότι απλά δεν είναι Μυστήριο. Διότι δεν οδηγεί τους ανθρώπους στην αγιότητα. Διότι είναι απλά ένα κοινωνικό συµβόλαιο, µία σύµβαση. Παρέµβαση καθηγητή: Άρα ο εκκλησιαστικός Γάµος προσφέρει κάτι πολύ περισσότερο στους ανθρώπους, απ ότι ο πολιτικός. Και αυτό το περισσότερο είναι ο ίδιος ο Χριστός. Μήπως έχετε κάποιες ερωτήσεις; Αν όχι, τότε µπορείτε να βγείτε έξω. Καλή σας µέρα παιδιά!