Θεατρικός χώρος. Θέατρο Αναγκαίος όρος για τη συνεύρεση καλλιτεχνών και θεατών. Παρέχει τους όρους επικοινωνίας Καθρέφτης μιας εποχής, ήθους και πολιτικής κατάστασης
Ουσιαστικά υπάρχουν 4 αρχιτεκτονικοί τύποι θεάτρου Θέατρο ιταλικής σκηνής/προσκήνιου ) (proscenium/picture frame) Αμφιθέατρο (thrust stage) Κυκλικό Θέατρο (Arena Theatre) Θέατρο χωρίς κτήριο (ελεύθερης αρχιτεκτονικής) (created and found stage spaces)
Θέατρο Ιταλικής Σκηνής Στην Ιταλία της Αναγέννησης Αίσθηση τέταρτου τοίχου Εξαιρετικό για Θεάματα και για Ρεαλισμό Κατάλληλο για μηχανισμούς θεάτρου Ενισχύει το φόκους και την αίσθηση της «μετάβασης» Έχει όμως ταξική προέλευση Μοιάζει ψυχρό και απόμακρο
ΑμφιΘέατρο Αρχαία Ελλάδα (Επίδαυρος), Ρωμαϊκό Θέατρο (Ηρώδειο) Ελισαβετιανό Θέατρο (Globe Theatre) Θέατρο Ισπανικού Χρυσού Αιώνα (Corrales) Το κοινό αγκαλιάζει το θέαμα Το κοινό βλέπει τον εαυτό του! Γι αυτό το θέατρο γράφτηκαν δραματικά αριστουργήματα (το ζήτημα της αναβίωσης)
Κυκλικό Θέατρο Χώρος για αθλητικές οργανώσεις Φυσική διάταξη θεατών Εξαιρετική αίσθηση του «γεγονότος» Δημοκρατική διάταξη Δεν υπάρχει η δυνατότητα ιδιαίτερου σκηνικού μηχανισμού
Θέατρο χωρίς κτήριο Μεσαιωνικό λειτουργικό δράμα (Εκκλησία, Αυλές, Πλατείες) Το θέαμα παρεμβαίνει στην «πόλη»
Και ακόμα μερικά είδη θεάτρου Πολυχώροι Θέατρα με πολλαπλή σκηνική δράση και με πολλές σκηνές Θέατρα με δυνατότητα αλλαγής του σκηνικού χώρου (Black Box)
Το κτίριο που λέγεται θέατρο αποτελείται κανονικά από τρία στοιχεία που οι σχέσεις τους όσον αφορά τη σημασία και το μέγεθός τους είναι πολύ διαφορετικές: 1. Σκηνή 2. Αίθουσα και διάδρομοι 3. Χώροι για ηθοποιούς, διοικητικό προσωπικό, αποθήκες.
ΣΚΗΝΗ Σκηνή είναι ο χώρος που παίζουν οι ηθοποιοί. Το κομμάτι της που φαίνεται απ τους θεατές, δεν είναι παρά ένα μικρό μέρος της. Ολόκληρη η Σκηνή αποτελείται από ένα οικοδόμημα πολύ πιο ψηλό παρά μακρύ που το συνολικό του ύψος είναι κατά μέσον όρο τρεις φορές μεγαλύτερο από κείνο της αίθουσας κι είναι περιτριγυρισμένη από έναν παχύ τοίχο που την απομονώνει απ το υπόλοιπο οικοδόμημα. Ο τοίχος αυτός δεν έχει παρά ελάχιστα ανοίγματα που επιτρέπουν την είσοδο των ηθοποιών και τη μεταφορά ορισμένων σκηνογραφικών στοιχείων.
Το κυριότερο όμως άνοιγμα είναι αυτό που εξασφαλίζει την επικοινωνία της Σκηνής με την αίθουσα, η περίφημη πρώτη μπούκα. Τ ανοίγματα αυτά μπορεί να κλείσουν γρήγορα κι ερμητικά, τα πρώτα με σιδερένιες πόρτες, το δεύτερο μ ένα σιδηρούν παραπέτασμα (rideau de fer). Όταν όλ αυτά τ ανοίγματα κλείσουν, το κλουβί της σκηνής απομονώνεται τελείως. Η αρχιτεκτονική αυτή διαρρύθμιση της σκηνής οφείλεται στον κίνδυνο πυρκαγιάς, κίνδυνο που ελαττώθηκε πολύ απ όταν χρησιμοποιήθηκε ο ηλεκτρισμός. Μέχρι τις αρχές όμως του 20 ου αιώνα, θεωρούσαν ότι υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να πιάσει η φωτιά στη σκηνή ή στα παραρτήματά της παρά μέσα στην αίθουσα ή στους άλλους χώρους. Το κλουβί της σκηνής, απομονωμένο μ αυτόν τον τρόπο, σχημάτιζε ένα τεράστιο τζάκι μέσα στο οποίο υπήρχε μεν ο κίνδυνος να καεί ότι βρισκόταν μέσα σ αυτό, αλλά αποτρεπόταν ο κίνδυνος επέκτασής της στην αίθουσα ώστε να έχει συνέπειες για τους συνωστισμένους θεατές. Τώρα πια που τα μέσα πυρόσβεσης έχουν πολύ εξελιχτεί το σιδηρούν παραπέτασμα σε πολλούς θεατρικούς χώρους έχει καταργηθεί.
Το κλουβί της σκηνής έχει επιφάνεια που μπορεί να φτάσει το διπλάσιο απ την ορατή στην αίθουσα επιφάνεια. Πράγμα που σημαίνει ότι τ ορατό μέρος της σκηνής, δηλαδή αυτό που χρησιμοποιείται σα χώρος για το παίξιμο των ηθοποιών, δεν είναι παρά ένα μικρό κομμάτι, το μισό ή το τρίτο, απ όλη την επιφάνεια της σκηνής. Αυτή συνεχίζεται, σε βάθος και σε πλάτος, πίσω απ τα σκηνικά. Απ αυτή χρησιμοποιούν καμιά φορά, για τα μεγάλα θεάματα, όλη την ορατή επιφάνειά της. Άλλοτε, αντίθετα, για ορισμένα έργα κλειστού χώρου με λίγα πρόσωπα, την ελαττώνουν, περιορίζοντας το σκηνικό γύρω απ τον χώρο που κινούνται οι ηθοποιοί.
Τ άνοιγμα προς το κοινό μπορεί να μικρύνει χάρις στο παραπέτο του Αρλεκίνου. Αυτό αποτελείται από κάθετα επίπεδα, που μπορούν να γλιστρήσουν πλάγια και κάθετα, ελαττώνοντας έτσι το φάρδος και το ύψος της σκηνικής αψίδας. Κάθε μέρος της σκηνής έχει ένα καθιερωμένο όνομα. Το δεξί απ τον θεατή μέρος λέγεται πλευρά-αυλή (coté cour), τ αριστερό πλευρά-κήπος (coté jardin). Τα ονόματα αυτά προέρχονται απ την αίθουσα του μεγάρου του Κεραμεικού, στο Παρίσι που χρησιμοποιήθηκε απ τη Γαλλική Κωμωδία στα μέσα του 18 ου αιώνα και που η σκηνή της έβγαζε απ τη μια μεριά σε κήπο κι απ την άλλη στην αυλή του παλατιού.
Το τελείως πίσω μέρος της σκηνής λέγεται βάθος ή φόντο. Συνήθως είναι ένα τελάρο ή σκέτο πανί τεντωμένο με δυο πήχες πάνω και κάτω, ώστε να μπορεί να διπλώνεται στη μέση για να το τραβήξουμε ψηλά αν δεν υπάρχει αρκετό ύψος σκηνής που να χωράει ολόκληρο και να το κρύβει. Είναι το τελευταίο στο βάθος σκηνικό και χρησιμεύει ακριβώς για φόντο για όλα τ άλλα, εκτός απ την περίπτωση που χρησιμοποιούμε κατευθείαν σαν φόντο το κυκλόραμα ή αλλιώς περιστροφικό, για το οποίο θα γίνει λόγος πιο κάτω.
Ο τοίχος που είναι στο βάθος του κλουβιού της σκηνής, πίσω απ το φόντο, λέγεται τοίχος βάθους. Το εμπρός μέρος λέγεται πρόσοψη. Δεξιά κι αριστερά βρίσκονται τα παρασκήνια, απ όπου κυλάν τα σκηνικά που μεταφέρονται από κάθε πλευρά. Το μέσο της επιφάνειας της σκηνής λέγεται θέατρο. Το εμπρός απ τη σκηνή μέρος, μπροστά ακόμα κι απ την αυλαία ονομάζεται κατά κυριολεξία προσκήνιο. Είναι συνήθως καμπύλο μπροστά και προχωρεί μέσα στην αίθουσα. Συχνά στο προσκήνιο προχωρούν και παίζουν οι ηθοποιοί.
Κάτω απ το προσκήνιο στα μουσικά θέατρα βρίσκεται ο χώρος της ορχήστρας. Όταν ο ηθοποιός πηγαίνει απ την πρόσοψη στο βάθος, λέμε πως ανεβαίνει, ενώ προς την αντίθετη κατεύθυνση πως κατεβαίνει. Οι όροι αυτοί εξηγούνται απ το γεγονός ότι, μέχρι την κατασκευή το 1913, του θεάτρου των Ηλυσίων, το πάτωμα της σκηνής ήταν επικλινές προς τα εμπρός, για να επιτρέπει καλύτερη ορατότητα στους θεατές της πλατείας.
Τ ανέβασμα ενός σκηνικού λέγεται στήσιμο, το κατέβασμα ξήλωμα. Βαλμένοι, γενικά, κολλητά στον τοίχο της πρόσοψης βρίσκεται το ηλεκτρολογείο με τους πίνακες ηλεκτρισμού, σύνολο όλων των συσκευών που επιτρέπουν τη ρύθμιση των φωτισμών της αίθουσας και της σκηνής κι εκεί βρίσκεται ο ηλεκτρολόγος. Σήμερα τοποθετείται και σ άλλα μέρη του θεάτρου, πολλές φορές και στο βάθος της πλατείας, απ όπου βλέπει μ άνεση τη Σκηνή.
Το πάτωμα της Σκηνής χωρίζεται απ τους πλαϊνούς τοίχους μ ένα χάσμα, κενό διάστημα σκεπασμένο με σανίδες που τ αφήνουν ελεύθερο για τις κινήσεις των αντίβαρων που επιτρέπουν τ ανέβασμα και κατέβασμα των σκηνικών, όπως θα δούμε πιο κάτω. Ο τοίχος του βάθους έχει καμιά φορά ένα άνοιγμα που βγάζει σε μια πίσω-σκηνή που επιτρέπει την αύξηση του βάθους της.
Όλο το πάτωμα της σκηνής, είτε ορατό είτε κρυμμένο απ τα σκηνικά λέγεται παλκοσένικο. Το παλκοσένικο δεν έχει ούτε ομοιογένεια, ούτε συνέχεια. Είναι φτιαγμένο από ξύλινες τάβλες ή τράπες, για τις οποίες θα γίνει λόγος πιο κάτω, βαλμένες τη μια δίπλα στην άλλη χωρίς συνοχή, στο φάρδος της σκηνής και πλάτους ενός μέτρου η κάθε μια. Κάθε σειρά τάβλες ονομάζεται δρόμος. Ανάμεσα στους δρόμους βρίσκονται μια ή περισσότερες σειρές τάβλες πολύ πιο στενές που λέγονται μικρές τράπες, πλάτους 25 εκατοστών περίπου κι αποτελούν τους ψευτόδρομους. Ένας δρόμος κι ένας ή περισσότεροι ψευτόδρομοι αποτελούν ένα επίπεδο ή πλάνο.
Τα επίπεδα αριθμούνται αρχίζοντας απ την πρόσοψη. Το προσκήνιο είναι το επίπεδο μηδέν, μετά ανεβαίνοντας προς το βάθος, το πρώτο επίπεδο, δεύτερο επίπεδο, κλπ. Σε μια κανονική σκηνή υπάρχουν 6 με 8 επίπεδα. Απ αυτό βγήκαν κι οι εκφράσεις όπως: ένας άνθρωπος σε πρώτο επίπεδο (πλάνο), γιατί οι ηθοποιοί παίζαν άλλοτε κανονικά σε τόσο πιο κοντινό στην πρόσοψη πλάνο (επίπεδο), όσο μεγαλύτερη ήταν η αξία τους στην ιεραρχία των ηθοποιών. Δρόμοι και ψευτόδρομοι χωρίζονται από κενά που κόβουν το φάρδος του παλκοσένικου μέχρι τις άκρες και λέγονται χαντάκια. Τα κενά αυτά χρησιμεύουν για να γλιστράν σκηνικά.
Έτσι το πάτωμα του παλκοσένικου είναι φτιαγμένο από στοιχεία ανεξάρτητα το ένα απ τ άλλο που μπορεί να σηκωθούν γρήγορα για να επιτρέψουν τ ανέβασμα απ τα κάτω αντικειμένων κι ηθοποιών ή το κατέβασμά τους. Αυτά τα στοιχεία ονομάζονται τραμπουκέτα ή τράπες. Το ξύλο που είναι το καθιερωμένο υλικό κατασκευής του εδάφους του παλκοσένικου, αποδείχτηκε σαν το καλύτερο για τον ηθοποιό. Προσφέρει ταυτόχρονα τη στερεότητα και την ευλυγισία που είναι απαραίτητες για τις κινήσεις του. Τ άλλα υλικά αποδειχτήκαν ή πάρα πολύ μαλακά ή πάρα πολύ σκληρά (τσιμέντο).
Οποιοδήποτε πάτωμα ανεξάρτητα απ το μέγεθός του που βρίσκεται ψηλότερα απ το επίπεδο του πατώματος της σκηνής λέγεται πρατικάμπλ (praticaqble). Για ν ανεβαίνουμε βάζουμε σκαλιά ή επικλινή επίπεδα. Έτσι με τα πρατικάμπλ μπορούμε να δημιουργήσουμε μια σύνθεση επιπέδων σε διάφορα ύψη. Για να γίνονται πρατικάμπλ σ ορισμένα θέατρα έχουν αποθηκευμένα ξύλινα καπάκια 1Χ1 και 2Χ1 μέτρα και φισούνες για να τοποθετούνται πάνω τους τα καπάκια. Οι φισούνες έχουν διάφορα ύψη αλλά είναι σπαστές με μεντεσέδες για να μην πιάνουν, όταν αποθηκεύονται, πολύ χώρο και γι αυτό λέγονται έτσι.
Κάτω απ το παλκοσένικο βρίσκονται τα κάτω ή καταπακτές που κανονικά κι αυτά διαιρούνται σε περισσότερα πατώματα. Καθένα απ τα πατώματα αυτά έχει έναν ιδιαίτερο προορισμό. Γενικά εκεί βρίσκονται οι τροχαλίες κι οι κύλινδροι που χρησιμεύουν για να εμφανίζουν ή να εξαφανίζουν διάφορα σκηνογραφικά στοιχεία.
Πάνω απ το παλκοσένικο βρίσκονται οι καμάρες. Ονομάζουμε έτσι το διάστημα από πάνω απ το σκηνικό πλαίσιο μέχρι τη στέγη του οικοδομήματος. Το ύψος τους είναι τουλάχιστον ίσο με το ύψος της σκηνικής αψίδας. Το τελάρο όλης της σκηνής είναι λοιπόν κανονικά τριπλάσιο απ το τελάρο του ανοίγματος προς την αίθουσα.
Οι καμάρες αποτελούνται από δυο κύρια στοιχεία. Στις πλευρές, οι υπηρεσίες, ένα είδος στενοί εξώστες που χρησιμοποιούνται απ τους μηχανικούς σκηνής για τ ανέβασμα ή κατέβασμα σκηνογραφικών στοιχείων. Σκάλες κι ανελκυστήρες συνδέουν τις διάφορες γεφυρίτσες. Μια κρεμαστή γέφυρα επιτρέπει να επικοινωνούν οι γεφυρίτσες της πλευράς-αυλή με τις γεφυρίτσες της πλευράςκήπος, της δεξιάς δηλαδή κι αριστερής πλευράς της σκηνής. Ανάμεσα στους στενούς εξώστες βρίσκεται η σχάρα, ένα είδος δίσκου μ ανοίγματα που συγκρατεί τις δέσμες σκοινιών και τα σκοινιά απ τις τροχαλίες. Βρίσκεται 1,50 2 μέτρα πιο κάτω απ τη στέγη της σκηνής ώστε να μπορεί να κυκλοφορεί ένας μηχανικός του θεάτρου.
Από τη σχάρα είναι δεμένο το σταγκόνι που είναι ένας ξύλινος δυνατός πήχης σαν κουρτινόξυλο ή σωλήνας σιδερένιος, διαμέτρου 2 2,5 ιντσών, τοποθετημένος οριζόντια, ψηλά στο πάνω μέρος της σκηνής. Πιάνει όλο το πλάτος της σκηνής ως τα παρασκήνια. Το κρατάν απ τη σχάρα τρία σκοινιά, στο κέντρο και στις δυο άκρες του. Τα σκοινιά περνάν σε τροχαλίες τοποθετημένες πάνω στη σχάρα κι έτσι το σταγκόνι μπορεί κι ανεβοκατεβαίνει. Τα σκοινιά περνάν απ την τροχαλία και φτάνουν ως το πάτωμα της σκηνής για να τα μεταχειρίζεται ο μηχανικός από κάτω κι απ τα πλάγια της σκηνής. Τα σταγκόνια χρησιμεύουν για να δένουν τελάρα ή φόντα ή προβολείς ή οτιδήποτε θέλουμε ν ανεβοκατεβαίνει για να έρχεται στο ύψος που χρειάζεται. Είναι κρεμασμένα στη σχάρα κάθε 0,30 0,50 πόντους απόσταση το ένα απ τ άλλο, για να υπάρχει η δυνατότητα, εφόσον τα χρειαστούμε, να μεταχειριστούμε όσα θέλουμε. Τα τελάρα δένονται πάνω στο σταγκόνι ή σε γάντζους απ το σταγκόνι με τρία σκοινιά. Ανάλογα με το βάρος του τελάρου τοποθετούνται αντίβαρα για να λειτουργήσει το σταγκόνι.
Τα αντίβαρα είναι κομμάτια από σίδερο 5, 15 ή και περισσότερων κιλών ανάλογα για να ζυγιάζουν το βάρος του τελάρου. Έχουν μια κάθετη εγκοπή στο πλάι για να περνάει και να στερεώνεται το σκοινί που περνάει δίπλα απ την τροχαλία και φτάνει στο ύψος που το μεταχειρίζεται ο μηχανικός. Έτσι σχηματίζεται με τ αντίβαρο μοχλός που διευκολύνει τ ανεβοκατέβασμα του τελάρου όσο βαρύ κι αν είναι.
Στην κορφή απ τις καμάρες, στο ψηλότερο μέρος της στέγης, βρίσκεται ένα είδος διπλής καταπακτής που μπορεί ν ανοίξει γρήγορα. Ο προορισμός αυτής της καπνοδόχου κινδύνου είναι, σε περίπτωση πυρκαγιάς, να δημιουργήσει ένα ρεύμα αέρος προς τα πάνω που να διοχετεύει τις φλόγες στο κλουβί της σκηνής και ν αποτρέψει τον κίνδυνο μετάδοσής της και σ άλλα μέρη του οικοδομήματος. Σε περίπτωση που η πυρκαγιά δεν μπορεί να σβηστεί στο μέρος της σκηνής ή των παρασκηνίων όπου εκδηλώθηκε, ανοίγουν το διάφραγμα της δεξαμενής ή δεξαμενών νερού που βρίσκονται στην κορφή του κλουβιού της σκηνής και που λέγονται μεγάλη βοήθεια. Σε μια στιγμή πλημμυρίζει, έτσι, όλη η σκηνή. Τουλάχιστον δυο τρεις στρόφιγγες ανοίγματος, τοποθετημένες σε διαφορετικά μέρη, είναι υποχρεωτικές.
Όλη τη διάρκεια της παράστασης, ένας ή περισσότεροι πυροσβέστες υπηρεσίας βρίσκονται στα παρασκήνια, έτοιμοι να επέμβουν με κατασβεστήρες και να βάλουν σε λειτουργία τη μεγάλη βοήθεια. Κάτι τέτοιο όμως γίνεται στα πολύ μεγάλα θέατρα.
Η σκηνή που εξετάσαμε είναι του κλασικού ιταλικού τύπου. Το σύνολο του παλκοσένικου αυτής της σκηνής είναι ακίνητο, αφού, όπως είδαμε, καθένα απ τα στοιχεία του πατώματός της είναι αμετακίνητο. Τον περισσότερο καιρό οι αλλαγές σκηνικού ήσαν ανύπαρκτες ή σπάνιες κι απλές. Ακόμα κι όταν η τραγωδία με μηχανές, αργότερα η όπερα, στο δεύτερο μισό του 17 ου αιώνα, επιβάλαν θεαματικές αλλαγές κι ένα μηχανοστάσιο, όχι υποτυπώδες, αλλά ίσα ίσα εξαιρετικά τελειοποιημένο, επέτρεψε κάθε είδους μεταμορφώσεις που προκαλούσαν στον θεατή μιαν έκπληξη όλο θαυμασμό και συντελούσαν στην ψυχαγωγία της παράστασης, ακόμα και στις δυο αυτές περιπτώσεις, το ενιαίο κι ακίνητο παλκοσένικο ήταν αρκετό.
Όσο όμως κατά τη διάρκεια του 19 ου αιώνα κι ειδικά κάτω απ την επίδραση του ρεαλισμού, η σκηνογραφία έγινε πιο πολύπλοκη και πιο λεπτόλογη, οι αλλαγές σκηνικών περισσότερες, αναζητηθήκαν νέα μέσα για τη γρήγορη αλλαγή σκηνικού, χωρίς όμως κανένα απ αυτά να κατορθώσει να καθιερωθεί. Πραγματικά, κανένα απ τα μέσα που επινοηθήκαν και πραγματοποιηθήκαν δεν επιβλήθηκε σαν οριστική τελειοποίηση. Γι αυτό θ αρκεστούμε μόνο να τα σημειώσουμε.
Οι καινοτομίες αυτές μπορεί να συνοψιστούν σε τρεις κυρίως μορφές: 1. Σκηνές κυλιόμενες ή Βαγόνια: Τρεις κινητές σκηνές, διαταγμένες στις δυο πλευρές του παλκοσένικου και πίσω απ αυτό που είναι δυνατό να γλιστρήσουν διαδοχικά στον κεντρικό χώρο της σκηνής ή αντίθετα, να μεταφερθούν πίσω στην αρχική τους θέση, για να κάνουν τόπο σε μιαν άλλη σκηνή. Τρία διαφορετικά σκηνικά μπορεί να είναι έτσι ταυτόχρονα έτοιμα και, αν υπάρχει ανάγκη από μεγάλο αριθμό διαφορετικών σκηνικών, μπορεί να ετοιμαστούν ένα ή δυο την ώρα που χρησιμοποιείται ήδη η Τρίτη σκηνή. Ο τύπος αυτός έχει το μειονέκτημα, εκτός απ τη βαριά μάζα που είναι ανάγκη να μετακινηθεί και τις απαραίτητες ηλεκτρικές μηχανές γι αυτόν τον τρόπο γλιστρήματος των σκηνικών, ν απαιτεί κλουβί σκηνής μ επιφάνεια τουλάχιστον έξη φορές πιο μεγάλη απ την επιφάνεια του χώρου που είναι το παίξιμο.
2. Περιστροφική σκηνή: Το παλκοσένικο αποτελείται από έναν δίσκο με διάμετρο δέκα μέτρα περίπου που μπορεί να περιστρέφεται γύρω απ το κέντρο του. Ο δίσκος αυτός (ή στρόφιγξ) μπορεί να διαιρεθεί σε τρία μέρη που η κορφή τους βρίσκεται στο κέντρο. Στερεώνεται σ ένα ακίνητο μέρος του παλκοσένικου, στην πρόσοψη. Όπως και στο προηγούμενο σύστημα, τρία διαφορετικά σκηνικά μπορεί να είναι ταυτόχρονα έτοιμα κι άλλα μπορούν να εγκατασταθούν, όση ώρα χρησιμοποιείται ένα απ αυτά. Το μειονέκτημα του συστήματος αυτού είναι ότι ο χώρος που παίζουν οι ηθοποιοί ελαττώνεται πολύ προς τα πίσω μέρη της σκηνής και σε πλάτος και σε βάθος.
3. Σκηνές σε ανελκυστήρες: Περισσότερα από ένα (δυο με τέσσερα) κινητά παλκοσένικα, βαλμένα το ένα πάνω στ άλλο σε μια ή δυο σειρές μπορούν να μεταφερθούν διαδοχικά απ τα κάτω στο επίπεδο της σκηνής. Ίδια οφέλη με τα δυο προηγούμενα συστήματα κι επιπλέον, ότι ο χώρος που παίζουν οι ηθοποιοί δεν ελαττώνεται κι ότι η διαίρεση του παλκοσένικου σε περισσότερα μέρη που μπορεί να μεταφερθούν σε διαφορετικά επίπεδα, επιτρέπει τη μετάθεση των μερών αυτών σε διαφορετικό ύψος. Η πείρα όμως απόδειξε πως η μετακίνηση της τεράστιας μάζας που αποτελούσε το κάθε κινητό παλκοσένικο απαιτούσε τη χρησιμοποίηση μιας εξαιρετικά δαπανηρής ηλεκτρικής εγκατάστασης. Απ την άλλη μεριά, το σύστημα αυτό, προορισμένο να επιταχύνει την παρουσίαση των διαφόρων σκηνικών, είναι στην πραγματικότητα πολύ αργό, τη στιγμή που τα παλκοσένικα δεν κατεβαίνουν παρά με ταχύτητα 0,25 του μέτρου στο δευτερόλεπτο. Τέλος η χρήση αυτών των μηχανών αποδείχτηκε ενοχλητικά θορυβώδης κι ότι προκαλούσε έντονες δονήσεις που θυμίζαν μάλλον ατμόσφαιρα εργοστασίου σε πλήρη λειτουργία παρά ατμόσφαιρα θεάτρου. Γι αυτό και το σύστημα αυτό εγκαταλείφτηκε.
Τελειώνοντας με τον χώρο της Σκηνής δε θα έπρεπε να παραλείψουμε το υποβολείο. Ένα είδος κουτιού που μπαίνει σε μια τρύπα του πατώματος της σκηνής μπροστά απ την αυλαία. Έχει τις διαστάσεις που χρειάζεται για να χωράει ένας άνθρωπος και το πάτωμά του είναι αρκετά χαμηλότερα απ το πάτωμα της σκηνής ώστε, όταν κάθεται ο υποβολέας, να εξέχει απ την τρύπα μόνο το κεφάλι του. Τ άνοιγμά του βλέπει μόνο προς τους ηθοποιούς για να τους υπαγορεύει ο υποβολέας τον ρόλο τους. ενώ απ την πλευρά των θεατών είναι κλειστό. Χρειαζόταν, όταν οι θίασοι κάναν συχνές αλλαγές έργων και δεν προλαβαίναν να μάθουν καλά τον ρόλο τους. Τώρα βέβαια έχει καταργηθεί, αλλά πάντα υποβολείς υπάρχουν στα παρασκήνια για να βοηθήσουν τον ηθοποιό σε περίπτωση ανάγκης.
ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ