Φορέας υλοποίησης: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ.Ε. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ (Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ.)

Τίτλος έργου: Παιδεία Οµογενών Ι & Γέφυρα Φορέας υλοποίησης: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ.Ε. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ (Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ.) Επιστηµονικός υπεύθυνος: Καθηγητής Μιχάλης αµανάκης (Καθηγητής ιαπολιτισµικής Παιδαγωγικής & ιευθυντής του Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ.), Πανεπιστήµιο Κρήτης, Σχολή Eπιστηµών της Aγωγής, Παιδαγωγικό Tµήµα.E. 1. ιάρκεια : Έναρξη: 3 /7/1997, Λήξη: 31/12/1999 Μετάβαση από το Ι στο ΙΙ «γέφυρα» Έναρξη: 1/1/2000, Λήξη: 31/10/2001 2. Προϋπολογισµός (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο): 4.343.944,53 Μετάβαση από το Ι στο ΙΙ «γέφυρα» 2000-2001: 1.190.340,46 3. Συνολικός αριθµός συνεργατών που έλαβαν µέρος στην εφαρµογή του έργου: 134 4. Αριθµός συνεργατών που ήταν µέλη του πληθυσµού στόχου: Περί τους 100. 5. Συνολικός αριθµός του µαθητικού πληθυσµού στόχου: 100.000 6. Συνολικός αριθµός µαθητών του πληθυσµού στόχου στους οποίους απευθύνθηκε το έργο: 1

7. Συνολικός αριθµός µαθητών του πληθυσµού στόχου που κρίνεται ότι ωφελήθηκαν από το έργο: 607 µαθητές (Προµηθέας) + εκπαιδευτικό υλικό 50.000 = 50.607 µαθητές 8. Συνολικός αριθµός εκπαιδευτικών εργαζοµένων σε σχολεία µε µαθητές του πληθυσµού στόχου που επιµορφώθηκαν από το έργο και συνολικός αριθµός ωρών επιµόρφωσης ανά ακαδηµαϊκό έτος: 3.835 άτοµα, 280.645 ανθρωποώρες 9. Σύντοµη περιγραφή των εκπαιδευτικών προβληµάτων του µαθητικού πληθυσµού στόχου : Προβλήµατα και αναγκαιότητες Η παρουσία περισσοτέρων από 4.000.000 ατόµων ελληνικής καταγωγής σε περισσότερες από 100 χώρες ανά την υδρόγειο και η οργανωµένη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισµού σ αυτά τα άτοµα, σε τουλάχιστον 40 από τις 100 χώρες, σε συνδυασµό µε την οικονοµική, πολιτική και πολιτιστική παρουσία των αποδήµων στο εξωτερικό, αποτελούν αδιάσειστα τεκµήρια ότι ο ελληνισµός ζει και δρα σε µεγάλο βαθµό εκτός των ελλαδικών συνόρων. Η διατήρηση και η καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας στους απόδηµους Έλληνες βρίσκονται σήµερα σε µια κρίσιµη καµπή, δεδοµένου ότι τα άτοµα σχολικής ηλικίας ανήκουν κυρίως στην τρίτη γενιά. Αυτό σηµαίνει ότι τα άτοµα αυτά είναι στην καλύτερη περίπτωση δίγλωσσα -µε κυρίαρχη όµως γλώσσα εκείνη της χώρας υποδοχής (µονόπλευρη διγλωσσία)- και σε αρκετές περιπτώσεις είναι µονόγλωσσα, δηλαδή οµιλούν µόνο τη γλώσσα της χώρας υποδοχής. Το τελευταίο ισχύει ιδιαίτερα για τα παιδιά που προέρχονται από µικτούς γάµους. Οι κοινωνικοπολιτισµικές και ιδιαίτερα οι γλωσσικές προϋποθέσεις, καθώς και τα κίνητρα µάθησης και οι προσδοκίες των µαθητών της τρίτης γενιάς διαφοροποιούνται σηµαντικά από εκείνες των προηγούµενων γενεών. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται την αναγκαιότητα µιας «ειδικής» αντιµετώπισης 2

της εκπαίδευσης αυτών των µαθητών. Αυτή η ειδική αντιµετώπιση εστιάζεται στη παρούσα φάση σε δύο κυρίως άξονες: στην κατάλληλη κατάρτιση και επιµόρφωση του διδακτικού προσωπικού και στην παραγωγή κατάλληλου διδακτικού υλικού για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισµού σε άτοµα ελληνικής καταγωγής στο εξωτερικό. Υπάρχουν όµως και χώρες στις οποίες επιβάλλεται η ενεργοποίηση της Ελλάδας όχι µόνο επειδή ζουν άτοµα ελληνικής καταγωγής σ αυτές, τα οποία θέλουν να διδαχτούν την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισµό, αλλά και επειδή στα εκπαιδευτικά συστήµατα αυτών των χωρών παρέχεται η δυνατότητα σε άτοµα µη ελληνικής καταγωγής να διδαχτούν την ελληνική γλώσσα. Μια τέτοια χώρα, για παράδειγµα, είναι η Αυστραλία. Από τα παραπάνω προκύπτει η σκοπιµότητα διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας τόσο ως δεύτερης γλώσσας σε άτοµα ελληνικής καταγωγής, όσο και ως ξένης γλώσσας κυρίως σε αλλόφωνους πληθυσµούς. Τα επιµέρους στοιχεία της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό, τα οποία τεκµηριώνουν την αναγκαιότητα του έργου έχουν ως εξής: Φορείς και µορφές ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης Οι φορείς και οι µορφές της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό διαµορφώθηκαν στα πλαίσια της ιστορικής εξέλιξης των ελληνικών παροικιών στις διάφορες χώρες υποδοχής και ως εκ τούτου διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα, όπως, εξάλλου, διαφοροποιούνται γλωσσικά και πολιτισµικά οι Έλληνες της διασποράς µεταξύ τους, ανάλογα µε τη χώρα που ζουν. Οι συνηθέστεροι φορείς ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό -και οι οποίοι καταγράφονται και νοµιµοποιούνται στο νόµο 2413/96- είναι: α) οι ελληνικές διπλωµατικές ή προξενικές αρχές, β) οι ορθόδοξες εκκλησίες, 3

γ) οι εκπαιδευτικές αρχές των χωρών υποδοχής, δ) οι ελληνικές κοινότητες, ε) ελληνικά ιδρύµατα, στ) σύλλογοι γονέων και πολιτιστικοί ή µορφωτικοί σύλλογοι, ζ) σωµατεία και άλλα νοµικά ή φυσικά πρόσωπα. Οι συνηθέστερες µορφές ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, οι οποίες απευθύνονται σε µαθητές της Α/βάθµιας και Β/βάθµιας εκπαίδευσης και µνηµονεύονται και στο νόµο 2413/96, είναι: α) Τµήµατα ελληνικής γλώσσας, ενταγµένα στα σχολεία των χωρών υποδοχής, στα οποία διδάσκεται η ελληνική ως δεύτερη ή ως ξένη γλώσσα. β) Τµήµατα Ελληνικής (µητρικής) Γλώσσας, των οποίων φορείς είναι παροικιακοί οργανισµοί, ή οι ελληνικές διπλωµατικές αρχές. γ) Τµήµατα ελληνικής στα Ευρωπαϊκά Σχολεία. δ) ίγλωσσες Τάξεις ενταγµένες στα σχολεία των χωρών υποδοχής. ε) ίγλωσσα Σχολεία, όπου φοιτούν µόνο οµογενείς ή και αλλογενείς µαθητές. στ) Αµιγή ελληνικά Σχολεία. ζ) Τέλος, πρέπει να µνηµονευθούν τα Τµήµατα ελληνικής στην τριτοβάθµια εκπαίδευση των χωρών υποδοχής, στα οποία καταρτίζονται εκπαιδευτικοί για τη διδασκαλία της ελληνικής στην πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση (εκπαίδευση εκπαιδευτικών). Σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει µια αντιστοιχία µεταξύ φορέων και µορφών ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης. Οι παροικιακοί φορείς, για παράδειγµα, είναι συνήθως φορείς των Τµηµάτων Ελληνικής (µητρικής) Γλώσσας. Ωστόσο, δεν είναι πλήρως αποσαφηνισµένο ποιος κάνει τι, πού, πώς και γιατί. Γι αυτό κατά την έναρξη του έργου ήταν αναγκαία µια εµπεριστατωµένη µελέτη. Εκπαιδευτικό προσωπικό 4

Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν στις διάφορες µορφές ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό µπορούν να χωριστούν στις ακόλουθες τέσσερις κατηγορίες: α) Εκπαιδευτικοί έλληνες δηµόσιοι υπάλληλοι, αποσπασµένοι στο εξωτερικό, β) Εκπαιδευτικοί απόφοιτοι ελλαδικών Ανώτερων και Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων, που εργάζονται µε σύµβαση ιδιωτικού δικαίου, γ) Μη «προσοντούχοι» εκπαιδευτικοί που διδάσκουν κυρίως στα Τµήµατα Ελληνικής Γλώσσας, των οποίων φορείς είναι οι παροικιακοί οργανισµοί, δ) Προσοντούχοι εκπαιδευτικοί που έχουν αποφοιτήσει από τα ΑΕΙ των χωρών υποδοχής. Η τελευταία κατηγορία αυξάνεται από χρόνο σε χρόνο και φαίνεται ότι θα εξελιχθεί στην κυρίαρχη κατηγορία. Αυτή η κατηγορία των εκπαιδευτικών θα αποτελέσει την καλύτερη µελλοντική λύση, υπό την προϋπόθεση ότι το ελληνικό κράτος θα δηµιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για µια συνεχή, συστηµατική επιµόρφωσή τους στην Ελλάδα. Eκπαιδευτικό υλικό Αποτελεί πλέον κοινό τόπο, ότι το διδακτικό υλικό που παράγεται στην Ελλάδα για τα ελλαδικά σχολεία και που «εξάγεται» στο εξωτερικό, δεν είναι κατάλληλο για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας σε µαθητές ελληνικής καταγωγής στο εξωτερικό. Για το λόγο αυτό καταβάλλονται προσπάθειες, τόσο από τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες των χωρών υποδοχής, όσο και από τους ίδιους τους οµογενείς, για την παραγωγή κατάλληλου διδακτικού υλικού, είτε σε µορφή κειµένου, είτε, ωστόσο, και σε ηλεκτρονική µορφή. Την τελευταία 8ετία έχουν ξεκινήσει κάποιες προσπάθειες και στην Ελλάδα και συγκεκριµένα στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και σε ορισµένα ΑΕΙ. Οι µέχρι τώρα γνώσεις και η εµπειρία που διαθέτουµε µας οδηγούν, ωστόσο, στο συµπέρασµα ότι για την παραγωγή κατάλληλου υλικού είναι 5

αναγκαία µια στενή συνεργασία µεταξύ προσώπων (ειδικών) και υπηρεσιών στην Ελλάδα και στις χώρες υποδοχής. Πριν, όµως, προχωρήσουν οι οµάδες των ειδικών στην παραγωγή κατάλληλου υλικού για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης και ως ξένης γλώσσας στο εξωτερικό ήταν αναγκαία η συγκέντρωση του ήδη υπάρχοντος, αλλά όχι πάντα γνωστού σε όλους, διδακτικού υλικού, η αξιολόγησή του και η σύνταξη µιας µελέτης-έκθεσης για τις δυνατότητες αξιοποίησής του, πράγµα που έγινε κατά την εν λόγω χρονική περίοδο ηµιουργία Βάσεων εδοµένων Η δηµιουργία Βάσεων εδοµένων και Επικοινωνιακών ικτύων είναι αναγκαία, όσο ποτέ άλλοτε, επειδή αυτά, µεταξύ των άλλων, θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά και για την επίτευξη των δράσεων του έργου, οι οποίες αφορούν στην παραγωγή και διάδοση του εκπαιδευτικού υλικού, και στην επιµόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού. 10. Σύντοµη περιγραφή του έργου: Αντικείµενο του έργου: Το έργο στοχεύει στη διατήρηση, την καλλιέργεια και την προώθηση της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισµού τόσο σε µαθητές ελληνικής καταγωγής που ζουν στο εξωτερικό και φοιτούν σε σχολεία της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης όσο και σε αλλόφωνους µαθητές που επιθυµούν να γίνουν κοινωνοί του ελληνικού πολιτισµού και να µάθουν την ελληνική γλώσσα. H επίτευξη του βασικού στόχου του έργου επιδιώκεται µέσω τριών δράσεων: (ΑΘΗΝΑ, ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, ΕΡΜΗΣ), από τις οποίες καθεµιά περιλαµβάνει µια σειρά υποδράσεων (υποέργων) µε συγκεκριµένους στόχους. Επειδή η υλοποίηση των δράσεων προϋποθέτει µια στενή συνεργασία µεταξύ ειδικών επιστηµόνων και εκπαιδευτικών στην Ελλάδα και στις χώρες υποδοχής, προτάσσεται µια «επιτελική συνάντηση εργασίας» αυτών των ειδικών προσώπων, οι στόχοι της οποίας είναι: 6

α) Ο συνολικός σχεδιασµός υλοποίησης του έργου, έτσι ώστε να αποσαφηνιστούν τα πλαίσια συνεργασίας και ο συντονισµός κατά χώρα των Επιστηµονικών Επιτροπών και των Οµάδων Εργασίας. β) Η δηµιουργία ενός πρώτου δικτύου επικοινωνίας, που θα αποτελέσει τον πυρήνα για τα προς δηµιουργία δίκτυα επικοινωνίας, που προβλέπονται στο Τ..Ε. ΡΑΣΗ Ι, ΑΘΗΝΑ (Α): Eκπαιδευτικό Υλικό -Εκπαιδευτικά Προγράµµατα Η παραγωγή διδακτικού υλικού και η εκπόνηση δίγλωσσων εκπαιδευτικών προγραµµάτων είναι διαδικασίες, οι οποίες εκτός από την άρτια οργάνωση προϋποθέτουν επιστηµονικές µελέτες που θα αποτελέσουν σταθερή βάση για τις περαιτέρω διαδικασίες: Γι αυτό, σε πρώτη φάση, συντάχθηκαν µελέτες σχετικά µε: τις συνθήκες διεξαγωγής και τις µορφές της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό, τους κοινωνικούς χώρους χρήσης της ελληνικής, τους φορείς ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, τις κοινωνικοπολιτισµικές και γλωσσικές (επίπεδα γλωσσοµάθειας) προϋποθέσεις των µαθητών, τις δυνατότητες και τις στρατηγικές προώθησης της ελληνικής ως ξένης γλώσσας σε αλλόφωνους στο εξωτερικό, τις δυνατότητες και τους τρόπους εφαρµογής δίγλωσσων εκπαιδευτικών προγραµµάτων σε σχολεία στις χώρες υποδοχής. Οι µελέτες κατέληξαν σε συγκεκριµένα συµπεράσµατα ως προς τα παραπάνω θέµατα, καθώς και σε εξειδικευµένες προτάσεις ως προς την αξιοποίηση των συµπερασµάτων στην υλοποίηση των υποέργων (υποδράσεων). Τα έργα µε τη σειρά τους στοχεύουν στα εξής: Στην ανάπτυξη επιπέδων γλωσσοµάθειας της ελληνικής ως δεύτερης και ως ξένης γλώσσας, καθώς και στην καθιέρωση πλαισίου για την «πιστοποίηση της ελληνοµάθειας». 7

Στην επεξεργασία συγκεκριµένων προτάσεων ως προς την καταλληλότητα και τους τρόπους αξιοποίησης του ήδη υπάρχοντος εκπαιδευτικού υλικού (σε παραδοσιακή ή ηλεκτρονική µορφή) για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισµού. Στην παραγωγή νέου συµπληρωµατικού εκπαιδευτικού υλικού, σε µορφή κειµένων και σε ηλεκτρονική µορφή, για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισµού σε οµογενείς (ελληνική ως δεύτερη γλώσσα) και αλλογενείς (ελληνική ως ξένη γλώσσα) µαθητές της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Στην ανάπτυξη µεθόδου για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης και ως ξένης γλώσσας. Στην κατάρτιση καταλόγου βιβλίων κατάλληλων για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισµού σε µαθητές ελληνικής καταγωγής στο εξωτερικό. Στην πιλοτική εφαρµογή δίγλωσσων προγραµµάτων εκπαίδευσης και στην κατάρτιση σχετικών προγραµµάτων σπουδών. ΡΑΣΗ ΙΙ, ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ(Π) : Eπιµόρφωση Εκπαιδευτικών - Ανταλλαγές Εκπαιδευτικών και Μαθητών Στη συγκεκριµένη δράση επιδιώχθηκε η επίτευξη των ακόλουθων στόχων: Επιµόρφωση των 26 Συντονιστών Εκπαίδευσης, οι οποίοι αποσπάσθηκαν το θέρος του 1997 στο εξωτερικό για να στελεχώσουν τα Γραφεία Εκπαίδευσης. Επιµόρφωση περίπου 450 ελλαδιτών εκπαιδευτικών που αποσπασθηκαν κατά την τριετία 1997-1999 στο εξωτερικό. Επιµόρφωση 250 οµογενών εκπαιδευτικών (κυρίως στην Ελλάδα), οι οποίοι θα λειτουργούσαν στη συνέχεια ως πολλαπλασιαστές στις περιοχές που εργάζονται. Σύνταξη µελέτης ως προς τις επιµορφωτικές ανάγκες, τη µορφή, τους στόχους και τα περιεχόµενα επιµόρφωσης των εκπαιδευτικών. 8

Υλοποίηση προγράµµατος ανταλλαγών για 255 µαθητές και 45 εκπαιδευτικούς, κατά τη χρονική διάρκεια υλοποίησης του έργου. ΡΑΣΗ ΙΙΙ, ΕΡΜΗΣ (Ε): Βάσεις εδοµένων-επικοινωνιακά ίκτυα Στα πλαίσια της δράσης 3, τέλος, επιδιώχθηκε η επίτευξη των ακόλουθων στόχων: ηµιουργία Βάσεων εδοµένων στις οποίες θα εµπεριέχονται: στατιστικά δεδοµένα, κατάλογοι βιβλίων για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισµού, στοιχεία του διδακτικού υλικού, κατάλογοι ιδρυµάτων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό που ασχολούνται µε την παιδεία και την εκπαίδευση των ελλήνων της ιασποράς ή µε τη διδασκαλία της ελληνικής κτλ. Καθιέρωση ικτύων Επικοινωνίας στις περιοχές ευθύνης των 26 Συντονιστών Εκπαίδευσης (26 Network Groups). Καθιέρωση ικτύου Επικοινωνίας µέσω του World Wide Web στο Internet. Αναδιοργάνωση και αναµόρφωση του περιοδικού ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ, έτσι ώστε αυτό να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις προσδοκίες των νέων γενεών και να µπορεί να προσεγγίζει επίσης αλλόφωνους µαθητές στο εξωτερικό. 11. ράσεις που εφαρµόστηκαν για την αντιµετώπιση των προβληµάτων απευθυνόµενες στον µαθητικό πληθυσµό στόχο: Σε κάθε µία από τις τρεις δράσεις του έργου υλοποιήθηκαν επιγραµµατικά οι ακόλουθες δραστηριότητες: ΡΑΣΗ Ι AΘΗΝΑ Α1 Η Ανάπτυξη επιπέδων γλωσσοµάθειας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας/ξένης γλώσσας (Βλέπε παράρτηµα Πίνακας 2: Μελέτες Προγράµµατος Παιδεία Οµογενών) Α2 Η καθιέρωση πλαισίου για την πιστοποίηση εκµάθησης της ελληνικής γλώσσας (σε διεθνές επίπεδο) 9

Εκπαιδευτικό (διδακτικό) Υλικό: Α3Αξιολόγηση του υπάρχοντος διδακτικού υλικού για τη διδασκαλία του ελληνικού πολιτισµού και η αναπαραγωγή του: α Αξιολόγηση, β Αναπαραγωγή, γ Πιλοτική Εφαρµογή. (Βλέπε παράρτηµα Πίνακας 2: Μελέτες Προγράµµατος Παιδεία Οµογενών) Α4 Εκπόνηση διδακτικού υλικού (σε είδος ντοσιέ) για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης γλώσσας (για µαθητές και για εκπαιδευτικούς) παραγωγή υλικού για µαθητή παραγωγή υλικού για εκπαιδευτικούς Α5 Εκπόνηση διδακτικού υλικού για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως ξένης γλώσσας παραγωγή υλικού για µαθητή παραγωγή υλικού για εκπαιδευτικούς Α6 Κατάρτιση καταλόγου βιβλίων για την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισµό για τους εκπαιδευτικούς και µαθητές Εκπαιδευτικά (δίγλωσσα) Προγράµµατα: Α9 Μελέτη µε προτάσεις/συστάσεις για την πιθανότητα εφαρµογής δίγλωσσου εκπαιδευτικού προγράµµατος (της ελληνικής και της γλώσσας της χώρας υποδοχής) σε σχολεία όπου λειτουργεί ελληνικό πρόγραµµα γλώσσας (Βλέπε παράρτηµα Πίνακας 2: Μελέτες Προγράµµατος Παιδεία Οµογενών) Α10 Πιλοτική Εφαρµογή: Προγραµµάτων Σπουδών και διδακτικού υλικού σε σχολεία Α11 Εκπόνηση και αναπαραγωγή προγραµµάτων σπουδών για την εκµάθηση της ελληνικής γλώσσας για: α) ελληνόφωνα παιδιά που ζουν στο εξωτερικό (ελληνική ως δεύτερη γλώσσα) και β) αλλόφωνα παιδιά που ζουν στο εξωτερικό (ελληνική ως ξένη γλώσσα) ΡΑΣΗ Ι Ι ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ (Π) Π3 Η χορήγηση βραβείων και επαίνων σε αριστεύοντες µαθητές στην ελληνική γλώσσα και σε εκπαιδευτικούς που 10

κάνουν πρωτοποριακές ενέργειες στη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και πολιτισµού Π4 Η ίδρυση προγράµµατος για την ελληνική παιδεία του εξωτερικού που έχει ως στόχο: Πρόγραµµα Ανταλλαγών Μαθητών/µαθητικά συµπόσια Πρόγραµµα Ανταλλαγών Εκπαιδευτικών ΡΑΣΗ ΕΡΜΗΣ (Ε) Ε4 Αναδιοργάνωση και εµπλουτισµός του περιοδικού ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ και η προσέγγισή του στις γλωσσικές ικανότητες και τα ενδιαφέροντα των µαθητών 2 ης και 3 ης γενιάς οµογενών καθώς και η προσέγγιση του σε αλλόφωνους µαθητές στο εξωτερικό. Παρατήρηση: To υποέργο υλοποιηθηκε µε ευθύνη της ΙΠΟ Ε. Ε5 Η καθιέρωση ικτύου Επικοινωνίας µέσω World Wide Web στο Internet για την σύσφιξη σχέσεων φορέων ελληνικής παιδείας ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΘΕΝΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ & ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΑΘΗΤΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙ Α ΣΥΝΟ ΧΩΡΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Λ0 37 Αυστραλία, Λατινική Αµερική 28/12/ 1997-18/1/ 1998 29 /6/ 1998-17 /7/ 43 ΗΠΑ, Καναδάς 1998 27 /12 /1998-17 37 Αυστραλία Ν. Αφρική /1/ 1999 29/6/1998-17/7/ 48 Γαλλία, Αγγλία, Γερµανία 1998 Πρόγραµµα Πάτρας 2-23 /7/1999 63 Η.Π.Α., Καναδάς, Ρωσία 2-25/ 1/ 2000 32 Αυστραλία 11

17-29/ 9/ 2000 26 Αυστραλία 7-30/ 1/ 2001 23 Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία 30/9 32 Αυστραλία 14/10/2001 ΣΥΝΟΛΟ 341 ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΑΘΗΤΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ 1 ο Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου- Ιούνιος 1998 2 ο Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου- Ιούνιος 1999 3 ο Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου- Ιούλιος 2000 4 ο Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου- Ιούνιος 2001 ΣΥΝΟΛΟ Φεστιβάλ Μαθητικού Θεάτρου ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 82 ΗΠΑ, Καναδάς. Αυστραλία, Γερµανία, Ουκρανία 65 Αργεντινή, Βέλγιο, Μ. Βρετανία, Η.Π.Α., Γερµανία 53 Αργεντινή, Ν. Αφρική, Ρωσία, Σουηδία 66 Αυστραλία, Γεωργία, Γερµανία, ΗΠΑ (2 οµάδες), Καναδάς 266 607 12. Ώρες ανά εβδοµάδα του σχολικού έτους που διήρκεσαν οι δράσεις προς µαθητές και σύνολο ωρών κατ έτος και σύνολο στη διάρκεια του έργου: - 12

13. ράσεις που εφαρµόστηκαν για την αντιµετώπιση των προβληµάτων στους γονείς και την οµάδα του µαθητικού πληθυσµού στόχου: Σε συνδυασµό µε την υλοποίηση επιµορφωτικών προγραµµάτων για εκπαιδευτικούς πραγµατοποιήθηκαν και ενηµερωτικές συναντήσεις για φορείς και γονείς. 14. Εκπαιδευτικά υλικά που παρήχθησαν από το έργο [τίτλοι και σύντοµη περιγραφή. Όποιο υλικό είναι σε ηλεκτρονική µορφή, να αναφέρεται]: ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΠΑΙ ΕΙΑ ΟΜΟΓΕΝΩΝ Ι και ΓΕΦΥΡΑ 1. Παίζω και µιλώ (βιβλίο µαθητή, τετράδιο δραστηριοτήτων, οδηγίες για τον εκπαιδευτικό) 2. Παίζω και µαθαίνω (βιβλίο µαθητή, τετράδιο δραστηριοτήτων) 3. Βλέπω και διαβάζω (βιβλίο µαθητή, τετράδιο δραστηριοτήτων) 4. Μαθαίνω να διαβάζω (βιβλίο µαθητή, τετράδιο δραστηριοτήτων) 5. ιαβάζω και γράφω (βιβλίο µαθητή, τετράδιο δραστηριοτήτων) 6. Μιλώ και γράφω Ελληνικά στις γειτονιές του κόσµου (Βιβλίο, τετράδιο δραστηριοτήτων και Οδηγίες για τον εκπαιδευτικό) Γέφυρα 7. Παίζω και µιλώ (Βιβλίο, Ασκήσεις και δραστηριότητες, Οδηγός για τον/τη νηπιαγωγό) 8. Γράµµατα πάνε κι έρχονται Ελληνικά στον κόσµο (Βιβλίο Τετράδιο ραστηριοτήτων 1) 9. Μιλώ και γράφω Ελληνικά στις γειτονιές του κόσµου (Τετράδιο ραστηριοτήτων 2) 10. (Υλικό ετερότητας για 3 η τάξη) 11. Ο Κόσµος των Ελληνικών (Βιβλίο, Τετράδιο ραστηριοτήτων) 12. Μια φορά κι έναν καιρό 1 13. Μια φορά κι έναν καιρό 2 14. Μαθαίνω να διαβάζω και να γράφω 15. Στη Μυθοχώρα µε τα φτερά του Πήγασου 16. Ισπανοελληνικό λεξικό 17. Ελληνικά γιατί όχι; 18. Ελληνικά από κοντά 19. ΤΑ ΧΕΛΙ ΟΝΙΑ (CD) 20. Ο ιαγόρας στην Ολυµπία (DVD) Βλ. αναλυτικότερα την ιστοσελίδα του προγράµµατος www.uoc.gr/diaspora Καθώς και το Παράρτηµα, «Πίνακας 1: Εκπαιδευτικό Υλικό Προγράµµατος Παιδεία Οµογενών» 13

15. Λοιπές δράσεις [τίτλοι, διάρκεια της κάθε δράσης και σύντοµη περιγραφή]: Επιµόρφωση εκπαιδευτικών: Π1 Επιµόρφωση ελλήνων εκπαιδευτικών και συντονιστών εκπαίδευσης για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας που αποσπούνται σε χώρες όπου ζουν οµογενείς Π2Επιµόρφωση οµογενών εκπαιδευτικών για την διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας ΡΑΣΗ ΕΡΜΗΣ (Ε) Βάσεις δεδοµένων: Ε1 Συστηµατική καταγραφή και ανάλυση ποιοτική και ποσοτική και δηµιουργία βάσης δεδοµένων µε στατιστικά στοιχεία. Ε2Εκτύπωση ενηµερωτικού φυλλαδίου για εκπαιδευτικούς, γονείς και φορείς µε τη λίστα φορέων που παρέχουν ελληνική παιδεία στο εξωτερικό τη λίστα φορέων και προγραµµάτων στην Ελλάδα που συµβάλουν στην υποστήριξη της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισµού στο εξωτερικό κτλ. ίκτυα επικοινωνίας: Ε3 Η καθιέρωση του ικτύου Επικοινωνίας και Συµβουλής τοπικών φορέων ελληνικής εκπαίδευσης και εκπαιδευτικών συλλόγων του εξωτερικού όπου υπάρχει γραφείο Συντονιστών Εκπαίδευσης των ελληνικών αρχών του εξωτερικού (26 Network Groups ) 14

Επιστηµονικές µελέτες: ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΠΑΙ ΕΙΑ ΟΜΟΓΕΝΩΝ Ι» 1. Κατάλογος βιβλίων ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ, Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 1998. 2. αµανάκης Μιχάλης, Μιχελακάκη Θεοδοσία, Λυδάκη Μαρία (επιµ.): Πρακτικά Α Συνάντησης Εργασίας, Ρέθυµνο 27 Ιουνίου-2 Ιουλίου 1997. Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 1997. 3. αµανάκης Μιχάλης, Μιχελακάκη Θεοδοσία (επιµ.): Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στο Εξωτερικό, Πρακτικά Πανελληνίου-Πανοµογενειακού Συνεδρίου, Ρέθυµνο 26-28 Ιουνίου 1998. Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 1998. 4. αµανάκης Μιχάλης (επιµ.): Παιδεία Οµογενών. Θεωρητικές και εµπειρικές προσεγγίσεις. Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 1999. 5. αµανάκης Μιχάλης (επιµ.): Σχέδιο ίδρυσης δίγλωσσων σχολείων στη Γερµανία. Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 1999. Γέφυρα 6. Βάµβουκας Μιχάλης, αµανάκης Μιχάλης, Κατσιµαλή Γεωργία (επιµ.): Προλεγόµενα Αναλυτικού Προγράµµατος για την Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στη ιασπορά, Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 2001. 7. αµανάκης Μιχάλης (επιµ.): Επίπεδα και Κριτήρια ιαπίστωσης/πιστοποίησης της Ελληνοµάθειας. Αποτελέσµατα και προβληµατισµοί ερευνητικών προγραµµάτων. Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 2001. 8. Κωνσταντινίδης Στέφανος (επιµ.): Η ελληνόγλωσση εκπαίδευση στον Καναδά. Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 2001. 9. Μιχελακάκη Θεοδοσία: Η εκπαιδευτική πολιτική της Ελλάδας για τα παιδιά των Ελλήνων µεταναστών στη Γερµανία (1975-1985). Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 2001. 10. Τάµης Αναστάσιος: Ελληνόγλωσση εκπαίδευση στην Αυστραλία: Η σηµερινή κατάσταση της Ελληνικής. Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυµνο 2001. Βλ. αναλυτικότερα την ιστοσελίδα του προγράµµατος www.uoc.gr/diaspora Καθώς και το Παράρτηµα, «Πίνακας 2: Μελέτες Προγράµµταος Παιδεία Οµογενών» 15

16. Αποτελέσµατα της κάθε δράσης (συµπεριλαµβανοµένων των επιµορφωτικών δράσεων και της παραγωγής εκπαιδευτικών υλικών) ως προς (α) Επιτεύγµατα / αλλαγές, (β) υσκολίες / στόχοι που δεν µπόρεσαν να επιτευχθούν: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΓΙΑ ΟΜΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΠΩΜΕΝΟΥΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥΣ 1997-2001 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΝΟ ΧΩΡΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΛΟ Οµογενείς εκπ/κοί επιµορφούµενοι στην Ελλάδα 28/12/ 1997 38 Αυστραλία, Λατ. Αµερική 18/1/ 1998 (Αργεντινή-Ουρουγουάη) 29 /6/ 1998 51 Η.Π.Α, Καναδά, Γεωργία 17 /7/ 1998 27 /12 /1998 35 Αυστραλία, Ν. Αφρική, Αργεντινή 17 /1/ 1999 2-23 /7/ 99 47 Η.Π.Α, Καναδά, Ρωσία 3-23/ 1/ 2000 25 Αυστραλία 5-26/ 1/ 2001 26 Αυστραλία,Ν. Ζηλανδία,Ν. Αφρική ΣΥΝΟΛΟ 222 Οµογενείς εκπαιδευτικοί επιµορφούµενοι στο εξωτερικό 1998 2001 (51 2.869 σεµινάρια) Συντονιστές Εκπαίδευσης 21-25/9/1998 24 5-10/7/1999 24 ΣΥΝΟΛΟ 48 Αποσπώµενοι Εκπαιδευτικοί (3 σεµινάρια στην Αθήνα) 27-31/7/1998 200 16

26-30/7/1999 250 2-12/772001 246 ΣΥΝΟΛΟ 696 ΓΕΝΙΚΟ 3.835 ΣΥΝΟΛΟ 17. Σύντοµη γενική αποτίµηση του έργου (ως προς τα ως άνω α και β): 18. ηµοσιότητα του έργου: 1. ιεθνές Συνέδριο «Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στο Εξωτερικό» Πανελλήνιο- Πανοµογενειακό Συνέδριο, Ρέθυµνο, 26-28 Ιουνίου 1998 2. ιηµερίδα «Μεθοδολογία της διδασκαλίας της ελληνικής ως εύτερης και ως Ξένης γλώσσας», Ρέθυµνο, 27-28 Οκτωβρίου 1998 3. ιηµερίδα «Επίπεδα παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού για την διδασκαλία της ελληνικής ως εύτερης γλώσσας σε παιδιά και νέους ηλικίας 5-18 ετών στο εξωτερικό», Ρέθυµνο, 2-3 Ιουλίου 1999. Ε. ΙΑ.Μ.ΜΕ., Πανεπιστηµιούπολη Ρεθύµνου 74100 Ρέθυµνο Τηλ.: ++28310 77605, 77635, Fax: ++28310 77636, E-mail:ediamme@edc.uoc.gr www.uoc.gr/diaspora www.ediamme.edc.uoc.gr 17