Εργαλεία Web 2.0 για την Εκπαίδευση Εγχειρίδια χρήσης για τον εκπαιδευτικό Συγγραφική ομάδα: 14 σπουδαστές Επιμέλεια συντονισμός διορθώσεις συγγραφή - σελιδοποίηση: Καπανιάρης Α. Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε., Γενικό Τμήμα Παιδαγωγικών Μαθημάτων, Παράρτημα Βόλου Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Ελλάδα
Τα παρακάτω εγχειρίδια χρήσης των εργαλείων Web 2.0 εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του μαθήματος Εκπαιδευτική Τεχνολογία Πολυμέσα της Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε., Γενικό Τμήμα Παιδαγωγικών Μαθημάτων, Παράρτημα Βόλου και διατίθενται δωρεάν αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Οι απόψεις, οι μεταφράσεις καθώς και το περιεχόμενο των εγχειρίδιων δεν δεσμεύουν την Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. η οποία δεν φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο του εγχειριδίου. Τα παρακάτω εγχειρίδια δημιουργήθηκαν από την μετάφραση των οδηγών (manual) κάθε εφαρμογής που υπάρχει στο διαδίκτυο καθώς επίσης από εργασίες και πρακτική εξάσκηση των σπουδαστών μέσω δικτυακών εφαρμογών. Ελπίζουμε στην ευμενή κριτική σας για τυχόν λάθη και παραλείψεις που θα διορθωθούν σε επόμενη έκδοση. Σε κάθε περίπτωση τα πνευματικά δικαιώματα, πρωτότυπων κειμένων των οδηγών χρήσης, φωτογραφιών και διακριτικών σημάτων (λογότυπα) ανήκουν στις αντίστοιχες εταιρίες, φορείς και οργανισμούς. Η συγγραφική ομάδα: Γούλας Σ., Γκολντμάνη Α., Γεροκώστα Ά., Γιαννακέ Ε., Δελόγκου Μ., Καραγιάννη Μ., Μπλέτσα Ε., Μπλιάμπλια Μ., Παντελοπούλου Μ., Παπάζογλου Ε., Πολύμερος Σ., Τζαλέρα Β., Τσόκανος Γ. Επιμέλεια συντονισμός - σελιδοποίηση - διορθώσεις συγγραφή κειμένων : Καπανιάρης Α. (kapaniaris@yahoo.gr) Έκδοση 1 η, Βόλος Φεβρουάριος 2012. Αυτό έργο χορηγείται με άδεια Creative Commons Attribution-NonCommercial Greece 3.0.
Ένα διαδικτυακό εργαλείο δημιουργίας παρουσιάσεων Συγγραφική ομάδα: Γούλας Σ. Επιμέλεια: Α. Καπανιάρης Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε., Γενικό Τμήμα Παιδαγωγικών Μαθημάτων, Παράρτημα Βόλου Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Ελλάδα
Περιεχόμενα 1. Περιγραφή 2. Οδηγίες χρήσης 2.1 Δημιουργία λογαριασμού 2.2 Περιβάλλον εργασίας 2.3 Βασικές λειτουργίες 2.3.1 Εισαγωγή (Insert) 2.3.2 Πλαίσιο (Frame) 2.3.3 Χρώματα και γραμματοσειρές (Colors & Fonts) 2.3.4 Διαδρομή (Path) 2.3.5 Προβολή (Show) 2.4 Αποθήκευση και διανομή 3. Καλές πρακτικές 4. Εκπαιδευτική αξιοποίηση
1. Περιγραφή Το Prezi πρόκειται για μία διαδικτυακή εφαρμογή βασισμένη στην τεχνολογία Flash της Adobe που μας επιτρέπει να σχεδιάσουμε πρωτότυπες, εντυπωσιακές, μη γραμμικές, διαδραστικές παρουσιάσεις και ένα απλό, χωρίς περιορισμούς, λειτουργικό και εύκολο στην εκμάθηση εργαλείο αφήγησης. Δημιουργείται πάνω σε μία επιφάνεια, αντί σε μια σειρά από ξεχωριστές διαφάνειες, στην οποία μπορούμε να διευθετήσουμε το περιεχόμενό μας, δηλαδή κείμενο, εικόνες, βίντεο και άλλα χρήσιμα σχήματα ή πολυμέσα, με οποιονδήποτε τρόπο επιθυμούμε και να το ομαδοποιήσουμε σε πλαίσια. Η επιλογή της σειράς που θα προβληθεί κάθε στοιχείο, αλλά και αν και σε ποιο σημείο θα εστιάσουμε, συνεισφέρει σημαντικά σε μια ξεχωριστή εμπειρία και συμβάλλει καταλυτικά στην καταλληλότερη οργάνωση και στη δυναμική αποτύπωση των πληροφοριών, στην αποτελεσματικότερη κατανόηση ενός θέματος και στη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ εννοιών. Όλα τα δεδομένα μας αποθηκεύονται στον ιστό και είναι διαθέσιμα από οποιονδήποτε υπολογιστή με σύνδεση στο διαδίκτυο. Το Prezi προσφέρει το Prezi Desktop για επεξεργασία χωρίς να απαιτείται online πρόσβαση, το Prezi Meeting για συνεργασία σε πραγματικό χρόνο και το Prezi Viewer, την εφαρμογή για ipad. Αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες συσκευές και να προσαρμοστεί στις γλωσσικές ανάγκες της κάθε χώρας.
2. Οδηγίες χρήσης 2.1 Δημιουργία λογαριασμού Πριν ξεκινήσουμε θα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα λογαριασμό στο Prezi.com. Το πρώτο δίλημμα που τίθεται είναι αν επιθυμούμε να αποκτήσουμε ένα δωρεάν, δημόσιο λογαριασμό, ένα μαθητικό / εκπαιδευτικό, ο οποίος απαιτεί απλώς μία διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα ή να καταβάλλουμε ένα αντίτιμο, εξασφαλίζοντας προστασία του ιδιωτικού απορρήτου, μεγαλύτερο αποθηκευτικό χώρο και τη δυνατότητα να εργαστούμε, χωρίς να χρειάζεται να έχουμε συνδεθεί στο διαδίκτυο. Η διαδικασία συμπλήρωσης των στοιχείων εγγραφής είναι πολύ εύκολη και ολοκληρώνεται άμεσα. Μόλις συνδεθούμε στο λογαριασμό μας, είμαστε έτοιμοι να δημιουργήσουμε το πρώτο μας Prezi. Επιλέγουμε την καρτέλα Your prezis, η οποία βρίσκεται στο πάνω
μέρος της οθόνης και μας κατευθύνει στο μέρος που θα αποθηκεύονται όλες οι παρουσιάσεις μας. Δίνουμε τον τίτλο του Prezi και περιγράφουμε συνοπτικά το περιεχόμενό του. Πατώντας New prezi, εμφανίζονται έξι πρότυπα και με τη βοήθεια της προεπισκόπησης διαλέγουμε αυτό που κρίνουμε ότι ανταποκρίνεται καλύτερα στην περίπτωσή μας. 2.2 Περιβάλλον εργασίας Το περιβάλλον του Prezi έχει αναπτυχθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να βοηθάει το χρήστη να παρουσιάσει τις ιδέες και τις σκέψεις του, όσο το δυνατόν πιο εύκολα. Τα βασικά στοιχεία του περιλαμβάνουν:
1. Το κυκλικό μενού. Εδώ βρίσκονται όλα τα απαραίτητα εργαλεία για να δημιουργήσουμε τα δικά μας Prezi. 2. Το επάνω κεντρικό μενού, από το οποίο έχουμε πρόσβαση σε εντολές αποθήκευσης, αναίρεσης, διαδικτυακής συνάντησης και συνεργασίας, εκτύπωσης, βοήθειας και εξόδου. 3. Τους φακούς εστίασης και το πλήκτρο για να αποκτήσουμε γενική άποψη της παρουσίασής μας. 4. Το μενού πλοήγησης, όπου μέσα από τη λειτουργία προβολής μπορούμε να παρακολουθήσουμε και να ελέγξουμε το Prezi μας. 5. Το εργαλείο μορφοποίησης zebra για να χειριστούμε στοιχεία της παρουσίασης. 6. Τον επεξεργαστή κειμένου. 7. Την επιφάνεια εργασίας του Prezi. Στο παρασκήνιο υπάρχει ένα πλέγμα που καθορίζει το χώρο μας. Κρατώντας πατημένο το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού μπορούμε να μετακινήσουμε τον καμβά σε όποιο σημείο επιθυμούμε.
Εστιάζουμε στην επιφάνειά μας ή απομακρυνόμαστε από αυτήν με τη βοήθεια του μεγεθυντικού φακού που βρίσκεται στα δεξιά ή χρησιμοποιώντας τη ρόδα κύλισης του ποντικιού. Στην πάνω αριστερά γωνία βρίσκεται το κύριο μενού σε κυκλική μορφή. Με αυτό έχουμε πρόσβαση σε όλες τις απαραίτητες λειτουργίες. Επιλέγοντας ένα από τους μικρότερους κύκλους θα διευρυνθεί και θα εμφανιστούν περισσότερες επιλογές. Για να επιστρέψουμε στον αρχικό κύκλο, πατάμε στο μέρος του που ακόμα φαίνεται. Στο πάνω μέρος της οθόνης και κεντρικά βρίσκεται ένα επιπλέον μενού. Εκεί υπάρχει η δυνατότητα αποθήκευσης της εργασία μας, αν και το Prezi το αναλαμβάνει αυτόματα και σε τακτικά χρονικά διαστήματα. Επίσης, είναι εφικτή η έναρξη online παρουσίασης και αποστολής πρόσκλησης για επεξεργασία με το μέγιστο αριθμό παράλληλων χρηστών να μην ξεπερνάει τους δέκα, αποθήκευσής του σε pdf μορφή και μέσα από εκεί εκτύπωσής του, αναίρεσης μίας ενέργειάς μας, βοήθειας και εξόδου. Με διπλό κλικ σε οποιοδήποτε σημείο του καμβά, πληκτρολογούμε κείμενο ή ακόμα και μία διεύθυνση ιστοσελίδας που θέλουμε να κατευθυνθούμε και στη συνέχεια, εφόσον το επιθυμούμε καθορίζουμε την στοίχιση, προσθέτουμε κουκκίδες, αυξομειώνουμε τα περιθώρια και προσδιορίζουμε το χρώμα & τη γραμματοσειρά. Τα βέλη στη δεξιά κάτω πλευρά της γραμμής εργαλείου καθιστούν εφικτή την αλλαγή του πλάτους του.
Βασικό εργαλείο μορφοποίησης του περιεχομένου μας είναι το zebra και εμφανίζεται επιλέγοντας το κάθε στοιχείο. Αποτελείται από τρεις κύκλους, τον ένα μέσα στον άλλον, με τους οποίους μπορούμε να μετακινήσουμε, να αλλάξουμε το μέγεθος του κειμένου / αντικειμένου και να το περιστρέψουμε σε οποιαδήποτε γωνία. 2.3 Βασικές λειτουργίες 2.3.1 Εισαγωγή (Insert) Πατώντας το Insert από το κυκλικό μενού εισάγουμε εικόνα (σε μορφή jpg, png και gif), βίντεο από το YouTube, έτοιμα σχεδιαγράμματα, πίνακες, γραφήματα και εννοιολογικά δέντρα, αρχεία pdf, ήχου (flv και swf) και βίντεο και σχήματα (βέλος, γραμμή, ορθογώνιο, κύκλο, τρίγωνο), ενώ μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το εργαλείο επισήμανσης, να κρατήσουμε σημειώσεις και να σχεδιάσουμε με το μολύβι.
Για να επεξεργαστούμε οτιδήποτε έχουμε προσθέσει θα πρέπει πάντα να επιστρέφουμε στο αρχικό μενού. 2.3.2 Πλαίσιο (Frame) Μέσα από την επιλογή του Frame εντάσσουμε το περιεχόμενό μας σε ένα πλαίσιο (φανερό ή κρυφό), ώστε να καταστήσουμε ευκολότερο για το κοινό (τάξη, μαθητές) να επικεντρωθεί σε αυτό που θέλουμε. Επιπροσθέτως, θα βοηθήσει στην εστίαση, στην ομαδοποίησή του, αφού θα μετακινείται και θα περιστρέφεται ως ένα ενιαίο σύνολο, αλλά και στην ευκολότερη επιλογή του μονοπατιού που θα ακολουθηθεί.
2.3.3 Χρώματα και γραμματοσειρές (Colors & Fonts) Πατώντας Colors & Fonts μας δίνεται η δυνατότητα να διαλέξουμε ένα από τα προτεινόμενα θέματα για το περιβάλλον εργασίας μας και να κάνουμε πιο εντυπωσιακό το Prezi μας, ενώ μέσα από το Theme wizard μπορούμε να προσδιορίσουμε λεπτομερώς το χρώμα που θα έχει το φόντο και κάθε στοιχείο της παρουσίασής μας, όπως και τη γραμματοσειρά που θα χρησιμοποιήσουμε (αν και προς το παρόν οι περισσότερες δεν υποστηρίζουν ελληνικούς χαρακτήρες).
2.3.4 Διαδρομή (Path) Για να καθορίσουμε τη σειρά με την οποία θα προβληθεί το περιεχόμενό μας, πιέζουμε το Path που βρίσκεται αριστερά στο μενού. Ξεκινάμε εστιάζοντας εκεί που θέλουμε να δείξουμε (συνήθως στον τίτλο της παρουσίασης).
Συνεχίζουμε επιλέγοντας οποιοδήποτε αντικείμενο και παρατηρούμε τους μικρούς αριθμούς που εμφανίζονται. Αυτοί υποδηλώνουν τη διαδρομή που θα ακολουθηθεί. Για να διορθώσουμε ένα λάθος που έχουμε κάνει, επιλέγουμε τον αριθμό και τον τοποθετούμε εκεί που πρέπει. Οι κύκλοι που εμφανίζονται μεταξύ των αριθμημένων σημείων (αν τους σύρουμε σε σημείο που δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο, εξαφανίζονται) μπορούν επίσης να μετακινηθούν. Οι μικρογραφίες που βρίσκονται στο κάτω μέρος της επιφάνειας του Prezi διευκολύνουν στην αναδιάταξη της σειράς και στη διαγραφή σημείων της διαδρομής.
2.3.5 Προβολή (Show) Για προεπισκόπηση του Prezi επιλέγουμε τη λειτουργία προβολής (Show). Η κίνηση στην επόμενη διαφάνεια επιτυγχάνεται πιέζοντας τα βέλη στην κάτω δεξιά γωνία, ενώ μεταφέροντας το ποντίκι επάνω τους και κρατώντας παράλληλα πατημένο το αριστερό πλήκτρο του μπορούμε να ρυθμίσουμε ανά πόσα δευτερόλεπτα θα αναπαράγεται, με αυτόματο τρόπο το κάθε στοιχείο της παρουσίασής μας. Η προεπιλεγμένη τιμή είναι 4, ενώ δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουμε 10 ή 20. 2.4 Αποθήκευση και διανομή Με την έξοδό μας από την εφαρμογή, θα έχουμε ολοκληρώσει τη δημιουργία του Prezi μας. Από το Your prezis έχουμε πρόσβαση σε όλες τις παρουσιάσεις μας.
Επιλέγοντάς την εικόνα εκείνου με το οποίο επιθυμούμε να εργαστούμε, μπορούμε να το μετονομάσουμε, να το επεξεργαστούμε, να αποστείλουμε το σύνδεσμό του σε άλλους και να τους προσκαλέσουμε να συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία ή απλά, να το παρακολουθήσουν μαζί μας. Επίσης, να δημιουργήσουμε ένα αντίγραφό του, να το ενσωματώσουμε σε μία ιστοσελίδα ή ένα ιστολόγιο, να προσθέσουμε σχόλια και πληροφορίες, να καθορίσουμε αν οι άλλοι θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτό, μέσω της αναζήτησης (Explore) και αν θα έχουν το δικαίωμα να το αποθηκεύσουν ή / και να το επεξεργαστούν για να δημιουργήσουν ένα νέο, προσθέτοντας, εφόσον το επιθυμούν και δικά τους στοιχεία και φυσικά, να το διαγράψουμε. Η εξαγωγή του ως Portable Prezi εξασφαλίζει τη διαθεσιμότητά του, ακόμα και σε περιπτώσεις που δεν έχουμε πρόσβαση στο διαδίκτυο. Επιλέγοντάς το, λαμβάνουμε μια μη επεξεργάσιμη έκδοση του Prezi μας, καθώς και το λογισμικό αναπαραγωγής και εγκατάστασής του σε λειτουργικά συστήματα Windows και Mac.
3. Καλές πρακτικές Με δεδομένο ότι η αναζήτηση των στοιχείων που θα εντάξουμε στο Prezi είναι μία απαιτητική, αν και ταυτόχρονα διασκεδαστική εργασία, υπάρχουν συγκεκριμένες πρακτικές συμβουλές που θα μας βοηθήσουν να αποφύγουμε την σπατάλη του πολύτιμου χρόνου μας, να αξιοποιήσουμε καλύτερα τις δυνατότητές του και να δημιουργήσουμε μία αποτελεσματική παρουσίαση. Η απλότητα και η συσχέτιση του περιεχομένου με το ακροατήριο είναι το κλειδί του σωστού σχεδιασμού. Η ενδεδειγμένη λύση θα ήταν η προετοιμασία μας να ξεκινήσει μακριά από τον υπολογιστή, κρατώντας σημειώσεις σε χαρτί. Εξίσου ιδανικός είναι και ο πειραματισμός από απόσταση, δηλαδή η διατήρηση των ιδεών μας διασκορπισμένες σε διαφορετικούς χώρους, μιας και το πιο πιθανό είναι να προσθέτουμε συνεχώς νέα στοιχεία, ενώ παράλληλα εργαζόμαστε στο κείμενο και στην οργάνωση του Prezi μας. Οι εικόνες και οι φωτογραφίες είναι πιο αποτελεσματικές από το κείμενο, επειδή μπορούν να απεικονίζουν και να ενισχύουν όσα λέμε. Επιλέγουμε την υψηλότερη δυνατή ποιότητα και αποφεύγουμε τα clipart. Η επίδειξη συνέπειας στον τρόπο που επιλέγουμε τα πλαίσια και το στυλ κειμένου συμβάλλει στην κατανόηση. Η θέση και το μέγεθος του κειμένου βοηθάει στην ενίσχυση της έμφασης και στον προσδιορισμό των σχέσεων. Τα κύρια σημεία είναι σημαντικό να έχουν μεγαλύτερο μέγεθος, ενώ οι λεπτομέρειες μικρότερο. Οι ομαλές μεταβάσεις από ένα σημείο της διαδρομής στο επόμενο είναι ένα ουσιαστικό μέρος της δημιουργίας ενός καλού Prezi. Χρειάζεται προσοχή στην
περιστροφή, γιατί μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, ενώ και οι συχνές εστιάσεις σε περιεχόμενο, όχι μόνο δεν προσθέτουν αξία στην παρουσίασή μας, αλλά αποπροσανατολίζουν την προσοχή του κοινού. Όταν θέλουμε να πραγματοποιήσουμε μία κίνηση περιστροφής είναι απαραίτητο να έχουμε ένα σημείο αναφοράς, προκειμένου να επιστρέψουμε σε αυτό. Η αφηγηματική πορεία της παρουσίασης θα πρέπει να είναι σαφής και να καθορίζεται αφότου ολοκληρώσουμε την προσθήκη όλων των επιπλέον στοιχείων. Για να εξασφαλιστεί ότι το Prezi που έχουμε δημιουργήσει έχει νόημα και χωρίς κάποιον να το παρουσιάζει είναι θετικό να προσθέσουμε σχόλια. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν χρησιμοποιηθεί προβολέας για την παρουσίαση ενός Prezi θα επηρεαστεί η ανάλυση της οθόνης μας. Ως εκ τούτου, θα πρέπει είτε να προσαρμόσουμε το παράθυρο του φυλλομετρητή (browser) ή το αρχείο, σε περίπτωση που το έχουμε αποθηκεύσει, πριν τη σύνδεση με το υλικό (hardware) και στη συνέχεια, να επιλέξουμε προβολή σε πλήρη οθόνη για να μεγιστοποιήσουμε την οπτική μας εμπειρία, είτε κατά τη διάρκεια της σχεδίασης πλαισίων να κρατούμε πατημένο το πλήκτρο Shift, ώστε να διατηρήσουμε σταθερή την αναλογία 4:3 (την οποία συνήθως χρησιμοποιούν οι προβολείς). 4. Εκπαιδευτική αξιοποίηση H εκπαιδευτική αξιοποίηση του Prezi ακολουθεί ουσιαστικά τα σενάρια παιδαγωγικής αξιοποίησης των παρουσιάσεων με τη διαφορά όμως, της πρωτότυπης και πολύ εύκολης σύνθεσης πολυμέσων και κίνησης που έχει καλύτερα αποτελέσματα, μιας και καταφέρνει να διατηρεί την ενότητα του περιεχομένου, κατευθύνοντας εύστοχα την προσοχή των μαθητών. Είναι ιδανικό για την ερμηνευτική ανάλυση κειμένων, την παρουσίαση λεξιλογίου, οντολογιών, διατάξεων, χρονικών αλληλουχιών και εξέλιξης, κύκλων συσχετισμού (όπως διατροφικές αλυσίδες) και εικονικών περιηγήσεων, αφού συνδυάζει δημιουργικά τις αρετές της παρουσίασης με αυτές της κινηματογραφικής προβολής. Επίσης: α) επιτρέπει ανά πάσα στιγμή την εποπτεία του συνόλου, ταυτόχρονα με τη γνώση του μέρους, β) μετατρέπει το μαθητή από παθητικό αποδέκτη γνώσης σε ενεργό άτομο,
γ) έχει τη δυνατότητα ενσωμάτωσης ποικίλων πολυμέσων, κάνοντάς το εξαιρετικά ελκυστικό, αλλά και αποτελεσματικό για τη μετάδοση της γνώσης, δ) συνεισφέρει, ώστε δυσνόητες έννοιες να εντυπωθούν ευκολότερα στη μνήμη, ε) προαγάγει τη διάθεση της τάξης για έρευνα και συνδημιουργία στο πλαίσιο της ομαδοσυνεργατικής μάθησης, στ) παρέχει ένα ευέλικτο περιβάλλον για τη σε πραγματικό χρόνο συνεργασία μαθητών και εκπαιδευτικών, ζ) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο παρουσίασης εργασιών, όπως επίσης και επαναληπτικών μαθημάτων πάνω σε μεγάλες ενότητες, όπως και για κάθε είδους υλοποίηση δραστηριοτήτων.