ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΕΕ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ: «ΣΥΣΤΑΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ» Γενικά ------- Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας χαιρετίζει την πρωτοβουλία για την υλοποίηση των προγραμματικών προτάσεων του κυβερνώντος κόμματος με το ανά χείρας Σχέδιο Νόμου για την σύσταση Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής. Από δεκαετίας το ΤΕΕ επέμενε στην ανάγκη εκπόνησης μακροπρόθεσμου ενεργειακού σχεδιασμού, η ύπαρξη του οποίου προϋποθέτει την χάραξη πλαισίου και κατευθύνσεων εθνικής ενεργειακής Στρατηγικής. Η Ενέργεια είναι τομέας της Οικονομίας εξαρτώμενος από τις παγκόσμιες αγορές, τις διαχρονικές τους εξελίξεις και από επενδύσεις που η ανάληψη των κινδύνων τους γίνεται μόνο σε περιβάλλον μακροπρόθεσμα σταθερό και ανεπηρέαστο από πολιτικές παρεμβάσεις και μεταβολές. Η ενεργειακή Στρατηγική κάθε Χώρας πρέπει να είναι το αποτέλεσμα βαθιάς και πολύπλευρης πολιτικής ανάλυσης διεθνών και εθνικών συνθηκών, να αποτελεί αντικείμενο συζήτησης, σύγκλισης και τελικά επίπονης προσπάθειας συναίνεσης πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών αντιλήψεων και ομάδων αλλά και επιστημονικής ανάλυσης καταστάσεων και προοπτικών του τομέα και ασφαλώς βαθιάς και σφαιρικής αντίληψης του ρόλου της Ενέργειας στην αναπτυξιακή διαδικασία. Η χάραξη στρατηγικής γενικώς, απαιτεί ένα βάθος χρόνου 15-20 ετών τουλάχιστον, ενώ τα προγράμματα υλοποίησης σχεδιάζονται για χρόνο 5 έως 8 ετών το πολύ. Η εφαρμογή, παρακολούθηση και αναπροσαρμογή τους γίνεται μέσα σε ένα έτος ή μία διετία. Στο πλαίσιο αυτό τα πολιτικά κόμματα σχεδιάζουν και οι Κυβερνήσεις με την ευθύνη της διακυβέρνησης, εφαρμόζουν τα μεσομακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα προγράμματά τους.
2 Στην χώρα μας, στο παρελθόν έχουμε παραδείγματα στρατηγικών κατευθύνσεων και προσέγγισης στον ενεργειακό τομέα με την στήριξη της ηλεκτροπαραγωγής σε εγχώρια καύσιμα και πηγές (δεκαετίες 50, 60, 70) και την εισαγωγή του φυσικού αερίου (δεκαετία 80). Οι διάφορες ευρωπαϊκές και γειτονικές χώρες υιοθετούν διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης και εφαρμογής σε θέματα χάραξης στρατηγικών, συμπεριλαμβανομένων και των ενεργειακών. Αλλες χρησιμοποιούν φορείς μελέτης, ανάλυσης και διατύπωσης στρατηγικών κατευθύνσεων, (π.χ. Ηνωμ. Βασίλειο, Τουρκία κ.ά.) ενώ σε άλλες την ευθύνη αυτή αναλαμβάνουν οι ίδιες οι πολιτικές δυνάμεις με συναίνεση και αποδοχή κοινών απόψεων (π.χ. Γερμανία κ.ά.). Το ΤΕΕ θεωρεί ότι στις σημερινές συνθήκες (γεωπολιτικές, τεχνικοοικονομικές και πολιτικοκοινωνικές) η χώρα μας χρειάζεται ένα όργανο μελέτης, ανάλυσης και διατύπωσης προτάσεων για την εθνική ενεργειακή Στρατηγική. Είναι αυτονόητο ότι ένα τέτοιο όργανο πρέπει να έχει την αποδοχή, ικανότητα και ανεξαρτησία που προκύπτουν από την Εθνική εμβέλειά του. Η πρόταση που περιέχεται στο συζητούμενο σχέδιο νόμου που εισάγεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης κατά την γνώμη του ΤΕΕ δεν ανταποκρίνεται στις ανωτέρω απαιτήσεις. Θα παραθέσουμε κατωτέρω περιληπτικά τα γενικά σχόλιά μας αναφερόμενοι τόσο στις γενικές του διατάξεις, όσο και στις ρυθμίσεις των επί μέρους άρθρων. Ορισμός Αρμοδιότητες Η σημασία της ενεργειακής πολιτικής άλλων χωρών σήμερα, μεγάλων και μικρών, έχει αναγορευθεί σε παράγοντα εξ ίσου σημαντικό με την στρατιωτική ισχύ, τις πολιτικές και τις κινήσεις τους στο διεθνή χώρο (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Σαουδική Αραβία, Ιράν, Τουρκία κ.λ.π.). Το Σ.Ε.Ε.Σ. δεν μπορεί επομένως να είναι γνωμοδοτικό όργανο μόνο του Υπουργείου Ανάπτυξης (άρθρο 1). Πρέπει να είναι γνωμοδοτικό όργανο της Κυβέρνησης. Η δομή και τα ανατιθέμενα καθήκοντα, όπως αναφέρονται στο άρθρο 2 (αρ. 2.1α, 2.1β, 2.1στ, 2.1.η, 2.1ι), προσιδιάζουν περισσότερο σε Διευθύνσεις και Υπηρεσίες του ΥΠΑΝ. Άρθρο 2.1α. Η συλλογή και η επεξεργασία στοιχείων σχετικών με την παραγωγή, την προμήθεια, τη διάθεση, την κατανάλωση κάθε μορφής
3 ενέργειας, καθώς και με τα ενεργειακά αποθέματα της χώρας, η αναζήτηση των στοιχείων αυτών από τους οικείους ενεργειακούς φορείς. Άρθρο 2.1β. Η συλλογή, η μελέτη και η αξιοποίηση στοιχείων σχετικών με τα ενεργειακά συστήματα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) και των χωρών που συμμετέχουν στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (Ο.Ο.Σ.Α.). Άρθρο 2.1στ. Η μελέτη μεθόδων εξοικονόμησης ενέργειας και η διατύπωση σχετικών εισηγήσεων για την λήψη πρακτικών μέτρων διάδοσης και εφαρμογής των μεθόδων αυτών. Άρθρο 2.1η. Η σύνταξη προτάσεων για την κωδικοποίηση και απλοποίηση της νομοθεσίας που αφορά σε ζητήματα ενέργειας. Άρθρο 2.1ι. Κάθε μορφής συνεργασία με αντίστοιχα όργανα άλλων κρατών και διεθνείς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στους τομείς της ενέργειας. Η αναφορά στην PAE και η προσπάθεια διασαφήνισης για την μη επικάλυψη αρμοδιοτήτων στο άρθρο 2.1, όχι μόνο δεν είναι επιτυχής, αλλά επαναφέρει στο προσκήνιο και το βασικό μειονέκτημα, κατά την άποψη του ΤΕΕ, της δέσμευσης του Υπουργού Ανάπτυξης σε πολιτικές αποφάσεις από την σύμφωνη γνώμη της ΡΑΕ που είχε έντονα διατυπωθεί στην επιτροπή σας κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου για τον Ηλεκτρισμό. Η ΡΑΕ αποτελεί ρυθμιστική αρχή με σημαντικότατο ρόλο και πολλαπλές αρμοδιότητες. Ομως η ανάθεση στην ΡΑΕ και καθαρά πολιτικών καθηκόντων και μάλιστα συναφών με την εξωτερική πολιτική της Χώρας είναι άστοχη και επικίνδυνη, δίδει δε την εντύπωση φωτογραφικής χαριστικής ρύθμισης χωρίς σχέση με την περιγραφή αρμοδιοτήτων. (άρθρο 7.2). Συνθεση και Συγκροτηση Ενώ η προσπάθεια της βαθύτατης πολιτικής ανάλυσης και της συναίνεσης απαιτεί εκπροσώπηση στην Διοίκηση φορέων των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δυνάμεων της Χώρας, υπάρχει παντελής έλλειψη τέτοιας ποιότητας εκπροσώπησης. Στο σύνολό του το Δ.Σ. του οργάνου και η Διοίκησή του είναι ελεγχόμενο από τον Υπουργό Ανάπτυξης χωρίς την ελάχιστη εκπροσώπηση πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών ή επιστημονικών φορέων.: (άρθρο 3.2.).
4 Στην Διοίκηση τοποθετούνται άτομα με πενταετή θητεία μη ανακλητή ακόμη και από το όργανο που τα όρισε και το εκπροσωπούν: (άρθρο 3.1.). Η σύνθεσή του εμφανίζει την εικόνα 5 μελών από κρατικούς ή υπό αποκρατικοποίηση φορείς και 4 μέλη χωρίς αναφορά σε δεξιότητες και προσόντα. Η αρνητική αναφορά της παρ. 5 του άρθρου 3 προφανώς δεν αποτελεί απαίτήση προσόντων. Η παράληψη από τα μέλη του Σ.Ε.Ε.Σ του ΔΕΣΜΗΕ (ενώ προβλέπεται διαζευκτικά η συμμετοχή της ΔΕΣΦΑ) είναι δυσεξήγητη εκτός αν πρόκειται περί αβλεψίας. Τα κωλύματα για τα 4 μέλη θα πρέπει να ισχύουν και τα για μέλη των φορέων. Ο καθορισμός του χρόνου θητείας των μελών ως πενταετούς και η μη δυνατότης ανακλήσεως (πιθανώς για να διασφαλίσει συνέχεια πέραν μιας κυβερνητικής θητείας) προφανώς δεν αποτελεί απάντηση στην άποψη για σταθερές δομές που θα βασίζονται στη συναίνεση. Γενικότερα δεν διαφαίνεται από την σύνθεση η πρόθεση για την ύπαρξη της απαραίτητης συναίνεσης ώστε να διασφαλίζεται στις προτάσεις του ΣΕΕΣ, το μακροχρόνιο των απαιτήσεων των στρατηγικών κατευθύνσεων. Προτάσεις Πιστεύουμε ότι το παρόν σχέδιο νόμου πρέπει να τύχει ριζικής τροποποίησης και αναδιατύπωσης και στα 6 άρθρα του, όπως και στην παρ. 2 του άρθρου 7. Το ΤΕΕ είναι στη διάθεση του ΥΠΑΝ, προς την κατεύθυνση της συνδρομής και βοήθειάς του ως Τεχνικού Συμβούλου της Κυβέρνησης, προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις. Ειδικότερα επισημαίνουμε: 1. Για την επίτευξη αυτών των χαρακτηριστικών πιστεύουμε ότι θέση στο Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής πολιτικής, έχει το Τ.Ε.Ε., και η Ο.Κ.Ε. και τούτο διότι :
5 α) το ΤΕΕ έχει τις δυνατότητες, το ανθρώπινο επιστημονικό δυναμικό παραγωγής θέσεων και πολιτικών πέραν των άλλων και για τα ενεργειακά θέματα. Σας ενημερώνουμε ότι το ΤΕΕ εκπροσωπεί τη Χώρα μας στο παγκόσμιο Συμβούλιο Ενέργειας (W.E.C), μη Κυβερνητικό παγκόσμιο όργανο που διαμορφώνει παγκόσμιες πολιτικές στα Ενεργειακά Θέματα. Η συμμετοχή του ΤΕΕ είναι μία πρόκληση για εμπιστοσύνη και αξιοποίηση στο μεγαλύτερο επιστημονικό φορέα της χώρας μας. β) Η Ο.Κ.Ε. στην οποία μετέχουν όλοι οι κοινωνικοί εταίροι, ΣΕΒ, ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ κ.λ.π. προσδίδει με την συμμετοχή της τα πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά που είναι αναγκαία σ ένα τέτοιο όργανο. 2. Η τοποθέτηση των προτεινόμενων τεσσάρων (εκτός φορέων μελών) να γίνεται με επιλογή κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος και αξιολόγησης από ανεξάρτητο φορέα. Εν κατακλείδι, αυτό το σχέδιο Νόμου δεν μπορεί να περιορισθεί στα στενά Κυβερνητικά πλαίσια και είναι μία πρόκληση για την Κυβέρνηση να κάνει την υπέρβαση και να στοχεύσει σε Εθνική Ενεργειακή Στρατηγική για το καλό της Χώρας, που θα αντέξει στο χρόνο με αποτελέσματα προς όφελος του Ελληνικού λαού για την αξιοποίηση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο των ενεργειακών αποθεμάτων, την προστασία των καταναλωτών, την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη της Εθνικής Οικονομίας, και την προστασία του περιβάλλοντος με ασφάλεια.