A. Εισαγωγή ορισμοί Διευθυντικός χρόνος () και βοηθός διευθυντής () Για τους σκοπούς της εργασίας αυτής ισχύουν οι πιο κάτω ορισμοί: 1. Σχολικό έργο τομείς εργασίας Διακρίνουμε δύο κύριους τομείς δραστηριοποίησης στα σχολεία. Αυτοί είναι η διδασκαλία και η διοίκηση. 2. Κατανομή σχολικού έργου και ιεραρχική θέση του εκπαιδευτικού Όπως οι σχετικοί κανονισμοί και εγκύκλιοι τεκμηριώνουν, ο χρόνος διδασκαλίας ενός εκπαιδευτικού είναι αντιστρόφως ανάλογος της θέσης που αυτός κατέχει στην ιεραρχία. Όσο υψηλότερη θέση έχει ο εκπαιδευτικός, τόσο αυξάνεται το διοικητικό του έργο και μειώνεται το διδακτικό. Έτσι ο έχει λιγότερο χρόνο διδασκαλίας από τον απλό δάσκαλο, ο δ/ντης από το, ενώ ο επιθεωρητής δεν έχει καθόλου διδακτικό έργο. 3. Διευθυντικός Χρόνος () Για τους σκοπούς της εργασίας αυτής ο μέλους της διευθυντικής ομάδας δίνεται από τους πιο κάτω τύπους: = διδακτικός απλού δ/λου με την ίδια υπηρεσία διδακτικός χρόνος. δ/ντη = διδακτικός απλού δ/λου με την ίδια υπηρεσία διδακτικός χρόνος δ/ντη. 4. και μέγεθος σχολικής μονάδας Η Διεύθυνση Δημοτική Εκπαίδευση (ΔΔΕ) εφαρμόζει τον ακόλουθο κανόνα αναφορικά με την ποσότητα του δ/ντη ή διευθύνοντα δημοτικού σχολείου: Όσο περισσότερο προσωπικό έχει το σχολείο τόσο μεγαλύτερος είναι ο διευθυντικός χρόνος που παρέχεται στον υπεύθυνο για την διοίκηση της σχολικής μονάδας. Η αρχή αυτή παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα: Πίνακας 1: διευθυντή και δάσκαλοι σχολικής μονάδας Θέση Διδακτικός Χρόνος 10+ δ/λους 7-9 δ/λους 6 δ/λους 5 δ/λους 4 δ/λους 3 δ/λους 11 13 15 17 19 21
(Με βαση την παράγραφο3 14 12 10 8 6 4 Πηγή δεδομένων πίνακα: www.moec.gov.cy/dde/orario_ergasias.html Ανάλογη αρχή δεν εφαρμόζεται στη Μέση Εκπαίδευση, όπου ο χρόνος διδασκαλίας των διευθυντών δεν διαφοροποιείται ανάλογα με το μέγεθος του σχολείου. 5. Διοικητικό έργο και αρχή της αναλογίας Το διοικητικό έργο που αναλαμβάνει ένα μέλος της διευθυντικής ομάδας πρέπει να είναι ανάλογο του που του παρέχεται με βάση την παράγραφο (3). Αν είναι απολύτως αναγκαίο ένα μέλος της διευθυντικής ομάδας να αναλάβει ορισμένη ποσότητα διοικητικού έργου πρέπει να του παρέχεται ο ανάλογος. Η παράγραφος (4) συνηγορεί στην εφαρμογή της αρχής της αναλογίας. B. Το διευθυντικό έργο του μέσα από τους κανονισμούς Το άρθρο 23 των περί Λειτουργίας των Δημοσίων Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης Κανονισμών του 2008 (Κ.Δ.Π.) καθορίζει τα καθήκοντα του δημοτικών σχολείων. Στο εδάφιο 4 αναφέρεται επί λέξη: 23. (4) Τηρουμένων των σχεδίων υπηρεσίας ο βοηθός διευθυντής Έχει ευθύνη για τους τομείς δραστηριοτήτων που του αναθέτει ο διευθυντής Ενώ με βάση το προαναφερθέν εδάφιο είναι σαφές ότι ο δ/ντής αναθέτει διοικητικό έργο στο, υπάρχει ασάφεια ως προς την ποσότητα του έργου αυτού. Η ασάφεια αυτή δίνει το δικαίωμα στο δ/ντη να αναθέτει όσο διοικητικό έργο επιθυμεί στον υφιστάμενο του, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να λάβει υπόψη του τη διάρκεια του διευθυντικού χρόνου ο οποίος παρέχεται στον. Η αίσθηση ότι δεν υπάρχει όριο στην ποσότητα του διοικητικού έργου που ο είναι υποχρεωμένος να αναλάβει ενισχύεται από το άρθρο 23 (3) των ίδιων κανονισμών. Έχουμε την ακόλουθη εκπληκτική διατύπωση: 23. (3) Τηρουμένων των σχεδίων υπηρεσίας ο βοηθός διευθυντής Μετέχει ενεργά σε όλες τις εργασίες, εκδηλώσεις και δραστηριότητες του σχολείου Συνδυάζοντας τα άρθρα 23(3) και 23(4) είναι φανερό ότι ένας μπορεί να αναλάβει σημαντική μερίδα του διοικητικού έργου του σχολείου, ακόμα και τομείς ευθύνης οι οποίοι καταγράφονται από το άρθρο 22 ως υπευθυνότητες του δ/ντη. Ως άμεσος υφιστάμενος του σχολικού ηγέτη, είναι υποχρεωμένος να εκτελεί τις εντολές του, αναφορικά με οποιαδήποτε εργασία του αναθέτει, αφού ο κανονισμός ρητά επιτάσσει να συμμετέχει ενεργά σε όλες τις εργασίες του σχολείου.
Γ. Υφιστάμενος Με βάση τις ισχύουσες σήμερα διευθετήσεις που καθορίζουν το σε σχέση με τη θέση του εκπαιδευτικού και το μέγεθος της σχολικής μονάδας, προκύπτει ο ακόλουθος πίνακας: Πίνακας 2: δ/ντων και 1 Αριθμός μελών διδακτικού προσωπικού 2 Σύνολο μελών διευθυντικής ομά δας 3 Διδακτικός Χρόνος διευθυντή (περί οδοι) 4 Διδακτικός Χρόνος β. δ/ντή (περί οδοι) 5 Έτη υπηρεσίας μελών διευθυντικής ομάδας 6 Διδακτικός χρόνος απλού δασκάλου με την ίδια συνολική υπηρεσία 7 χρόνος δ/ντη 8 ανά 9 Σύνολο 10 Ποσοστο ανά 3 1 21 23 15-20 27 6-6 20+ 25 4 4 4 1 19 15-20 27 8 8 20+ 25 6 6 5 1 17 15-20 27 10 10 20+ 25 8 8 6 1 15 15-20 27 12 12 20+ 25 10 10 7-9 2 13 15-20 27 14 4 18 22,2 (σημ.1) 20+ 25 12 2 14 14,3 10-14 3 11 15-20 27 16 4 24 16,6 (σημ.2) 20+ 25 14 2 18 11,1 15-19 4 15-20 27 16 4 28 14,3 (σημ.3) 20+ 25 14 2 20 10,0 Σημειώσεις 1. Ένας δ/ντης και ένας. 2. Ένας δ/ντης και δύο. 3. Ένας δ/ντης και τρεις. Πίνακας 3: ποσοστιαία κατανομή ανάλογα με το προσωπικό του σχολείου και την συνολική υπηρεσία του διευθυντικού προσωπικού Αριθμός δασκάλων σχολείου Ποσοστό του δ/ντη Ποσοστό του 1 ου Ποσοστό του 2 ου Ποσοστό του 3 ου 7-9 85,7 14,3 - - Συνολική υπηρεσία διευθυντικής ομάδας
10-14 77,8 11,1 11,1-15-19 70,0 10,0 10,0 10,0 7-9 77,8 22,2 - - 10-14 66,6 16,7 16,7-15-19 57,1 14,3 14,3 14,3 20+ έτη υπηρεσίας 15-20 έτη υπηρεσίας Από τους πίνακες 2 και 3 προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα: 1. Οι με 20+ έτη υπηρεσίας έχουν ίσο με 10%-14,3% του της σχολικής μονάδας στην οποία υπηρετούν. (Βλέπε και Παράρτημα 1) Η συμμετοχή τους στο διοικητικό έργο θα πρέπει να περιοριστεί στο προαναφερθέν ποσοστό. Διαζευκτικά, θα πρέπει να μειωθεί ο διδακτικός χρόνος του για να μπορέσει αυτός να εμπλακεί ουσιαστικότερα στη διοίκηση του σχολείου. 2. Οι με 15-20 χρόνια υπηρεσίας έχουν ίσο με 14,3%-22,2% του συνολικού ανάλογα με τη σχολική μονάδα που υπηρετούν. Έχουν περισσότερο χρόνο για διοίκηση, εφόσον οι απλοί δάσκαλοι με την ίδια υπηρεσία έχουν περισσότερο διδακτικό χρόνο. Αποτελούν όμως μια ισχνή μειοψηφία του συνόλου των, εφόσον η μέση υπηρεσία στην πρώτη προαγωγή, ήταν τον Απρίλιο του 2009 τα 18,79 έτη υπηρεσίας. (Μ. Πόλης, Προαγωγές 2009) 3. Όσο μεγαλύτερο είναι το σχολείο, τόσο το ποσοστό ανά ελαττώνεται. Έτσι σε 7-9 δασκάλους το ποσοστό ανά κυμαίνεται από 14,2% ως 22,2% ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας του. Το αντίστοιχο ποσοστό σε σχολεία με 15-19 δασκάλους κυμαίνεται μεταξύ 10% - 14,3% σχεδόν το μισό. 4. Οι με συνολικό χρόνο υπηρεσίας 15-20 έτη έχουν περισσότερο από με 20+ έτη υπηρεσίας. Ο των της πρώτης ομάδας κυμαίνεται μεταξύ 14,3% και 22,2% έναντι 10% - 14,3% των πιο ηλικιωμένων. Είναι απόλυτα λογικό να μειωθεί ο διδακτικός χρόνος του διευθυντικού προσωπικού με 20+ έτη συνολικής υπηρεσίας. Δ. Απλοί δάσκαλοι με λιγότερο ή ίσο διδακτικό χρόνο από τους Εφόσον η ΔΔΕ αναμένει από τους ουσιαστικό διοικητικό έργο πρέπει να διαφοροποιεί σημαντικά το διδακτικό χρόνο του από αυτόν του απλού δ/λου. Όχι μόνο δεν συμβαίνει αυτό αλλά έχουμε: 1. Μόνο 2 περιόδους την εβδομάδα (16 λεπτά ημερησίως ) μείωση διδακτικού χρόνου του σε σύγκριση με απλό δάσκαλο με 20+ έτη υπηρεσίας. 2. Απλός δάσκαλος με 20+ έτη υπηρεσίας που εργάζεται σε δύο σχολεία ευρισκόμενα σε διαφορετικές κοινότητες έχει τον ίδιο διδακτικό χρόνο με, ανεξάρτητα αν υπάρχει διακίνηση από σχολείο σε σχολείο την ίδια ημέρα.
3. Απλοί δάσκαλοι με 20+ έτη υπηρεσίας που συντονίζουν στο σχολείο τους εκπαιδευτικό πρόγραμμα (προαγωγή υγείας, οικολογικά) έχουν ίσο ή μικρότερο διδακτικό χρόνο από ο οποίος, ανάλογα με τις διαθέσεις του δ/ντη του, μπορεί να πάρει σημαντικό αριθμό διοικητικών τομέων για συντονισμό και διεκπεραίωση. 4. Απλός δάσκαλος με 20+ έτη υπηρεσίας με συντονιστικό χρόνο 1-4 περιόδων για ΗΥ πιθανότατα έχει μικρότερο διδακτικό χρόνο από. Τα προαναφερθέντα παραδείγματα παραβιάζουν τον ορισμό 2 και πρέπει να εξαλειφθούν, αν το ΥΠΠ θέλει να διατηρήσει την αξιοπιστία του. Εναλλακτικά, αν το ΥΠΠ θεωρεί ότι θα πρέπει για μια υπευθυνότητα ή πρόγραμμα να δίνεται χρόνος 2 περιόδων σε απλό δ/λο, τότε και ο με 20+ έτη υπηρεσίας πρέπει να αναλαμβάνει μόνο μια υπευθυνότητα, αφού ο διδακτικός του χρόνος διαφοροποιείται από αυτόν του απλού δ/λου κατά 2 περιόδους μόνο. Ε. και μέγεθος της σχολικής μονάδας Η διακύμανση του ανάλογα με το μέγεθος της σχολικής μονάδας είναι η ακόλουθη: Πίνακας 4: και μέγεθος της σχολικής μονάδας Αριθμός δασκάλων σχολείου Συνολικός / αριθμό δ/λων (σημ.5) 3 4 5 6 9 (σημ.2) 14 (σημ.3) 19 (σημ.4) 4 6 8 10 14 18 20 1,33 1,5 1,6 1,67 1,56 1,29 1,05 Είναι φανερό ότι τα πολύ μικρά και τα πολύ μεγάλα σχολεία έχουν, συγκριτικά, λιγότερο από τα μεσαία σχολεία. Σημειώσεις 1. Οι δ/ντες και οι του πίνακα αυτού έχουν 20+ έτη υπηρεσίας. 2. Η διευθυντική ομάδα είναι διμελής. (1 δ/ντης, 1 ) 3. Η διευθυντική ομάδα είναι τριμελής. (1 δ/ντης, 2 ) 4. Η διευθυντική ομάδα είναι τετραμελής. (1 δ/ντης, 3 ) 5. Κατά προσέγγιση εκατοστού. Ζ. Τι πρέπει να γίνει
1 Να οριστούν με σαφήνεια, ποσοτικά, ποιοτικά και περιγραφικά τα διοικητικά καθήκοντα του και να καταγραφούν στους Κανονισμούς Λειτουργίας Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης και στο αντίστοιχο σχέδιο υπηρεσίας. 2. Να μειωθεί ουσιαστικά ο διδακτικός χρόνος των και να εξισωθεί με τον αντίστοιχο χρόνο απλού καθηγητή με 20+ έτη υπηρεσίας. 3. Να αυξηθεί ο συνολικός των πολύ μικρών και των μεγάλων δημοτικών σχολείων για να μπορέσουν οι αντίστοιχοι δ/ντες και να αντεπεξέλθουν στο έργο τους. Παράρτημα 1: με συνολική υπηρεσία 20+ έτη υπηρεσίας Κατωτέρω παρουσιάζουμε ποσοτικά το ανάλογα με το μέγεθος του σχολείου και τον αριθμό των μελών της διευθυντικής ομάδας. Όλα τα μέλη της διευθυντικής ομάδας έχουν 20+ έτη υπηρεσίας. 1. Σχολείο με 15-19 δασκάλους με 3 έχει την ακόλουθη κατανομή : Δ/ντης: 70% (14 περίοδοι), : 10%.(2 περιόδους έκαστος) Με βάση την αρχή της αναλογίας κάθε πρέπει να αναλαμβάνει 10% του συνολικού διοικητικού έργου. 2. Σχολείο με 10-14 δασκάλους με τριμελή διοικητική ομάδα (1 δ/ντης, 2 ) έχει συνολικά 18 περιόδους. Κάθε έχει 2 περιόδων, δηλαδή 11,1% του συνόλου και θα πρέπει να αναλαμβάνει ανάλογο διοικητικό έργο. 3. Σχολείο με 7-9 δασκάλους, ένα δ/ντη και ένα έχει 14 περιόδους. Ο διοικητικός χρόνος του Β.Δ είναι ίσος με το 14,3% του συνόλου. Συμπερασματικά: Όσο μεγαλύτερο το σχολείο, τόσο το ποσοστό ανά μειώνεται. Μπορούμε όμως να πούμε και το ίδιο για το διοικητικό έργο ανά ; Παράρτημα 2: Γραφικές παραστάσεις 1. Διευθυντικός χρόνος ανά δάσκαλο σε συνάρτηση με το μέγεθος του σχολείου Διευθυντικός χρόνος ανά δάσκαλο 1.8 1.6 1.4 1.2 0.8 1 0.6 0.4 0.2 0
2. Διευθυντικός χρόνος σε συνάρτηση με τη θέση και το μέγεθος του σχολείου 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Ποσοστό δ/ντη (15-20 έτη υπηρεσίας) Ποσοστό Β Δ/ντη (15-20 έτη υπηρεσίας) 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Ποσοστό δ/ντη (20+ έτη υπηρεσίας) Ποσοστό Β Δ/ντη (20+ έτη υπηρεσίας) 3. Κατανομή διευθυντικού χρόνου δ/ντων και και μέγεθος σχολείου 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Ποσοστό δ/ντη (20+ έτη υπ ηρεσίας) Ποσοστό δ/ντη (15-20 έτη υπ ηρεσίας) Ποσοστό Β Δ/ντη Ποσοστό Β Δ/ντη (20+ έτη υπ ηρεσίας) (15-20 έτη υπ ηρεσίας) εφταθέσιο δεκαθέσιο δεκαπενταθέσιο Συντομογραφίες : Διευθυντικός Χρόνος : Βοηθός Διευθυντής
ΔΔΕ: Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Δ/ντης: Διευθυντής ΥΠΠ: Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ΗΥ: Ηλεκτρονικός Υπολογιστής Βιβλιογραφία-Πηγές Πληροφοριών 1. Οι περί Λειτουργίας των Δημοσίων Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης Κανονισμοί. (Κ.Δ.Π 225/2008) 2. Σχέδιο Υπηρεσίας Βοηθών Διευθυντών 3. Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης, ωράριο εργασίας, έγγραφο κατατεθειμένο στην ιστοσελίδα του ΥΠΠ. (www.moec.gov.cy/dde/orario_ergasias.html) 4. Μ. Πόλη, Προαγωγές Δασκάλων 2009 έρευνα κατατεθειμένη στην ιστοσελίδα www.akida.info.