Εκτίµηση Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Υλικού Συµβούλου Καθηγητή. Απόψεις των Φοιτητών Σηµεία Βελτίωσης.

Εκτίµηση Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Υλικού Συµβούλου Καθηγητή. Απόψεις των Φοιτητών Σηµεία Βελτίωσης. Χ. Πιερρακέας *1, Μ. Ξένος *2, Π. Πιντέλας *3 *1 ιδάκτωρ Πληροφορικής, ΣΕΠ στη Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας, Πρόγραµµα Σπουδών Πληροφορική, Βύρωνος 108 & Ελ. Βενιζέλου, 26224 Πάτρα, 061-361036, chrpie@otenet.gr *2 Λέκτορας Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας, Πρόγραµµα Σπουδών Πληροφορική, Σαχτούρη 16 και Αγ. Ανδρέου, Πάτρα, 26221 Τηλ: 061-361490, Φαξ: 061-361410, xenos@eap.gr *3 Καθηγητής Πανεπιστηµίου Πατρών, Ακαδηµαϊκός Υπεύθυνος του Προγράµµατος Σπουδών Πληροφορική, Πανεπιστήµιο Πάτρας, Μαθηµατικό Τµήµα, 26500 Ρίο, Τηλ: 061-997313, pintelas@math.upatras.gr Περίληψη Σκοπός της παρούσας µελέτης είναι η διερεύνηση του βαθµού τήρησης απόδοσης του ιδιαίτερου χαρακτήρα και του ρόλου του Συµβούλου Καθηγητή σε ένα Ίδρυµα που παρέχει εκπαίδευση µε τη µέθοδο της εξ αποστάσεως διδασκαλίας και η αξιολόγηση του ειδικού εκπαιδευτικού υλικού της Θεµατικής Ενότητας (Θ.Ε.) Εισαγωγή στην Πληροφορική (η οποία περιλαµβάνει 4 τόµους: Εισαγωγή στην Πληροφορική, Τεχνικές Προγραµµατισµού, οµές εδοµένων και Γλώσσες Προγραµµατισµού ) του Προγράµµατος Σπουδών (Π.Σ.) Πληροφορική του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου (ΕΑΠ). Η παρούσα µελέτη είναι µέρος µιας ευρύτερης µελέτης που περιλαµβάνει εκτίµηση όλων των παραγόντων που χαρακτηρίζουν εξ αποστάσεως συστήµατα εκπαίδευσης µε τις γνωστές ιδιαιτερότητές τους όπως το ειδικό εκπαιδευτικό υλικό, οι γραπτές εργασίες, οι οµαδικές συµβουλευτικές συναντήσεις (Ο.Σ.Σ.), ο συντονισµός και το χρονοδιάγραµµα των σπουδών καθώς και το διοικητικό προσωπικό υποστήριξης τόσο από τους φοιτητές όσο και από τους Συµβούλους - Καθηγητές. Η επεξεργασία των δεδοµένων των 112 ερωτηµατολογίων που συγκεντρώθηκαν από τους 303 φοιτητές που εγράφησαν στη Θ.Ε. Εισαγωγή στην Πληροφορική και συνεχίζουν να σπουδάζουν µετά από 11 µήνες, έδωσε σηµαντικά συµπεράσµατα για τη βελτίωση των παρεχοµένων εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Έτσι για το εκπαιδευτικό υλικό η µελέτη έδειξε ότι υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης, βελτίωσης και επανέκδοσης των τόµων που το απαρτίζουν αφού η πρώτη (που θα µπορούσε να θεωρηθεί και ως πιλοτική) εφαρµογή κατέδειξε τα ακριβή προβλήµατα ανά τόµο. Για τους Συµβούλους Καθηγητές η έρευνα έδειξε πως, παρόλο που το επίπεδο των παρεχοµένων εκπαιδευτικών υπηρεσιών είναι πολύ υψηλό και τα προβλήµατα που επισηµάνθηκαν λίγα, τονίστηκε η ανάγκη για περισσότερη επικοινωνία µεταξύ Συµβούλων - Καθηγητών και φοιτητών. 459

Abstract The purpose of this study is to rate the effectiveness of the academic teacher in a distance learning environment and the quality of the educational material used in the course Introduction to Informatics (which includes 4 volumes: Introduction to Informatics, Introduction to Software Engineering, Data Structure and Programming Languages ) in the Informatics curriculum at the Hellenic Open University. This study is a part of a survey which includes evaluation from academic students and teachers (tutors) of some procedures involved such as educational material, written exercises, face to face meetings (counseling), study coordination, study schedule and other administration services as well. This study is based on the data of 112 questionnaires collected out of 303 students that registered in the course of Introduction to Informatics and continue studying after 11 months. The result interpretation gave us very significant results which will lead to educational services improvement. This study points out the need to rewrite revised editions for specific educational material. As regards the academic staff, the study has shown that, despite the high level of educational services given and the problems marked out being of minor significance, the necessity of better communication between academic staff and students was pointed out as the problem. 1. Εισαγωγή Η εκπαιδευτική αξιολόγηση µπορεί να οριστεί ως µια συστηµατική διαδικασία συλλογής, επεξεργασίας, ανάλυσης και ερµηνείας δεδοµένων, που αφορούν συγκεκριµένα αντικείµενα, µε βάση συγκεκριµένα κριτήρια και µε σκοπό την ανατροφοδότηση των δραστηριοτήτων και των προσπαθειών µας µε χρήσιµες πληροφορίες [ΛΙΩ95], [CHI90], [CAL95]. Οι σηµαντικότεροι συντελεστές επιτυχίας ενός εκπαιδευτικού συστήµατος είναι το εκπαιδευτικό προσωπικό και το εκπαιδευτικό υλικό. Η αποτελεσµατικότητα της προσπάθειας του εκπαιδευτικού προσωπικού θεωρείται βασική προτεραιότητα σε κάθε εκπαιδευτικό σύστηµα, ενώ ταυτόχρονα η επιτυχία του εκπαιδευτικού στο ρόλο του προδιαγράφει την επιτυχία της όλης εκπαιδευτικής λειτουργίας. Η επιτυχία αυτή πρέπει να εξασφαλίζεται εκ των προτέρων και να διευκολύνεται µέσα από διαδικασίες του συνόλου του εκπαιδευτικού συστήµατος αλλά κυρίως µέσα από το παρεχόµενο εκπαιδευτικό υλικό. Ο Σύµβουλος-Καθηγητής, ο εκπαιδευτικός σε ένα σύστηµα Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (Α.εξΑ.Ε.), έχει ένα ιδιαίτερο ρόλο. Παρόλο που βρίσκεται σε απόσταση από τους φοιτητές του, θα πρέπει να τους ιδάσκει, να τους Αξιολογεί και να τους Υποστηρίζει συνεχώς. Η επικοινωνία µεταξύ τους, όπως και αν γίνεται, γραπτά, τηλεφωνικά, ηλεκτρονικά, µέσα από τις Γραπτές Εργασίες ή στις Οµαδικές Συµβουλευτικές Συναντήσεις (Ο.Σ.Σ.) θα πρέπει να δίνει τη 460

δυνατότητα στο Σύµβουλο Καθηγητή να ανταποκριθεί στον τριπλό ρόλο του [ROW98, RAC93]. Σε κάθε περίπτωση ο εκπαιδευτικός θα πρέπει πρόθυµα να λύνει τις απορίες των φοιτητών του, φιλικά και προσιτά να συζητά µαζί τους για θέµατα που τους απασχολούν, να τους καθοδηγεί στη µελέτη τους, να τους ανατροφοδοτεί κατάλληλα αλλά κυρίως να τους εµψυχώνει και να τους ενθαρρύνει να συνεχίσουν τις σπουδές τους, αισθανόµενοι πως δεν πορεύονται µόνοι αλλά εκείνος κατανοεί τα προβλήµατά τους και µπορεί να τους υποστηρίξει αποτελεσµατικά Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού αποτελούσε πάντα και συνεχίζει να αποτελεί µια από τις δυσκολότερες περιπτώσεις αξιολόγησης [ ΗΜ91]. Είναι γενικά αποδεκτό πως όταν η αξιολόγηση αφορά πρόσωπα τότε η απόλυτη αντικειµενικότητα είναι ενδεχόµενα ανέφικτη. Έτσι, ο υπάρχων σχεδιασµός και η οργάνωση του όλου εκπαιδευτικού συστήµατος µέσα στο οποίο είναι ενταγµένος ο υπό αξιολόγηση εκπαιδευτικός καθώς και οι εκπαιδευτικές διαδικασίες και διδακτικές µέθοδοι που αυτό χρησιµοποιεί και πιθανώς έχει επιβάλλει στον εκπαιδευτικό, η ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού, η επάρκεια εποπτικών µέσων και υλικοτεχνικής υποδοµής και η εν γένει υποστήριξη του, διοικητική ή γενικότερη κατά τη διαδικασία της διδασκαλίας είναι άρρηκτα συνδεδεµένα µε την αξιολόγηση αυτή. Το ειδικό εκπαιδευτικό υλικό το συµβατό µε την εξ αποστάσεως εκπαιδευτική µεθοδολογία είναι ο δεύτερος σηµαντικότατος συντελεστής επιτυχίας ο οποίος θα πρέπει να πληροί συγκεκριµένες απαιτήσεις και να επιτελεί συγκεκριµένες λειτουργίες. Για να µπορέσει το εκπαιδευτικό υλικό να ανταποκριθεί σε αυτές τις απαιτήσεις θα πρέπει να περικλείει ένα άσκαλο σε ετοιµότητα [ROW98, RAC93] πρόθυµο και διαθέσιµο διαρκώς ώστε να καθοδηγεί το σπουδαστή στη µελέτη του, να προάγει την αλληλεπίδραση του µαθητή µε το µαθησιακό υλικό, να επεξηγεί δύσκολα σηµεία και έννοιες, να αξιολογεί και ενηµερώνει το φοιτητή για την πρόοδό του και να εµψυχώνει ενθαρρύνει το σπουδαστή συνεχώς. Το εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να είναι έτσι σχεδιασµένο και να διαθέτει εκείνα τα χαρακτηριστικά που δίνουν τη δυνατότητα στο φοιτητή να καθορίζει µόνος του το τόπο, το χρόνο και το ρυθµό της µελέτης και µάθησής του, υπηρετώντας έτσι το ιδεώδες της Ανοικτής Εκπαίδευσης. εν θα πρέπει επίσης να υποτιµηθούν ορισµένοι "ιδιαίτεροι" παράγοντες όπως τα ατοµικά χαρακτηριστικά των εκπαιδευοµένων, οι οποίοι θα κληθούν να αποτελέσουν την κύρια πηγή άντλησης δεδοµένων για την υπό µελέτη αξιολόγηση τόσο του Συµβούλου Καθηγητή όσο και του εκπαιδευτικού υλικού. Οι εκπαιδευόµενοι ενός Ανοικτού Πανεπιστηµίου επειδή οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) δεν έχουν προηγούµενη εµπειρία σε ΑεξΑΕ είναι συνηθισµένοι στο 461

δάσκαλο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (προπτυχιακούς φοιτητές) ή στον καθηγητή τριτοβάθµιας εκπαίδευσης (µεταπτυχιακούς φοιτητές) και στα κλασσικά σχολικά βιβλία ή πανεπιστηµιακά συγγράµµατα, ενώ δεν είναι καθόλου εξοικειωµένοι µε το ρόλο του "δασκάλου" συµβούλου καθηγητή ούτε µε το ειδικό εκπαιδευτικό υλικό. Στη συνέχεια της µελέτης στη 2 η ενότητα παρουσιάζονται το υλικό, αναλύονται οι άξονες µε τα επιµέρους κριτήρια που χρησιµοποιούνται για την αξιολόγηση και οι µέθοδοι που χρησιµοποιήθηκαν. Στη συνέχεια στην 3 η ενότητα παρουσιάζονται τα γενικά στοιχεία του δείγµατος που χρησιµοποιήθηκε για τη µελέτη. Ακολούθως στην 4 η ενότητα παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα της παρούσας µελέτης, που προέκυψαν από την επεξεργασία των απαντήσεων των φοιτητών τόσο για το Σύµβουλο Καθηγητή όσο και για κάθε ένα από τους τέσσερις τόµους που απαρτίζουν το εκπαιδευτικό υλικό. Τέλος στην 5 η ενότητα αναφέρονται τα συµπεράσµατα της παρούσας µελέτης. 2. Υλικό και Μέθοδοι Είναι προφανές πως κατά τη διεξαγωγή µιας αξιολόγησης δεν µπορούν να αξιολογούνται τα πάντα, για αυτό και αρχικά θα πρέπει να προσδιορίζονται οι στόχοι της αξιολόγησης, δηλαδή γιατί θα πρέπει να γίνει αυτή η αξιολόγηση και µε βάση ποιες κατευθυντήριες γραµµές θα διεκπεραιωθεί. Βασικής σηµασίας κατά το σχεδιασµό και διεξαγωγή µιας αξιολόγησης είναι ο προσδιορισµός των αξόνων αξιολόγησης, των βασικών κατευθύνσεων δηλαδή από τις οποίες θα προκύψουν τα διάφορα επιµέρους κριτήρια - παράγοντες για τον έλεγχό τους. Η παρούσα έρευνα αποτελεί τµήµα µιας ευρύτερης έρευνας που σκοπό έχει τον εντοπισµό εκείνων των παραγόντων που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία σε εξ αποστάσεως συστήµατα εκπαίδευσης µε την αξιολόγηση όλων εκείνων των χαρακτηριστικών παραγόντων που το απαρτίζουν. Οι άξονες µιας τέτοιας αξιολόγησης αφορούν: το Σύµβουλο Καθηγητή το Εκπαιδευτικό Υλικό τις Γραπτές Εργασίες τις Οµαδικές Συµβουλευτικές Συναντήσεις το Συντονισµό των Σπουδών τη ιοικητική Υποστήριξη του Ε.Α.Π. τις Σπουδές στο Ε.Α.Π. γενικά ηµιουργήθηκε ερωτηµατολόγιο που αποτελούσαν 38 ερωτήσεις µε σκοπό την εκτίµηση των φοιτητών του Προγράµµατος Σπουδών της Πληροφορικής για τους παραπάνω άξονες. 462

Η παρούσα µελέτη επικεντρώνεται στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού ενός συστήµατος ΑεξΑΕ µε κριτήρια: Α. Η εµψύχωση, υποστήριξη και γενικά η υποβοήθηση προς τους φοιτητές Β. Η επικοινωνία του µε τους φοιτητές Γ. Η γενικότερη εντύπωση από τη συµπεριφορά του. Ο τρόπος επικοινωνίας του στις συµβουλευτικές συναντήσεις Ε. Ο τρόπος που αξιολογεί και σχολιάζει τις γραπτές εργασίες και στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού µε κριτήρια (ο έλεγχος εκτίµηση έγινε ανά τόµο): Α. Σαφήνεια του περιεχοµένου του εκπαιδευτικού υλικού Β. Υποκίνηση ενδιαφέροντος του εκπαιδευόµενου Γ. Υποκίνηση της πρωτοβουλίας και της συµµετοχής στην πορεία της µάθησης. Υποβοήθηση στην πορεία της µάθησης ιδιαίτερα από τις δραστηριότητες / ασκήσεις και ασκήσεις αυτοαξιολόγησης Ε. Γενικότερη εκτίµηση και συγκεκριµένα προβλήµατα στην εκµάθηση του εκπαιδευτικού υλικού Μετρήθηκαν και συνεκτιµήθηκαν εξωτερικοί παράγοντες των εκπαιδευοµένων που µετείχαν στην έρευνα γιατί όπως είναι γνωστό επηρεάζουν τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης. Τέτοιοι παράγοντες που συνεκτιµήθηκαν για κάθε φοιτητή ήταν: το φύλο η ηλικία η οικογενειακή κατάσταση η επαγγελµατική απασχόληση προηγούµενη εκπαίδευση και εµπειρία στο γνωστικό αντικείµενο ο διαθέσιµος χρόνος για µελέτη Για τα συγκεκριµένα κριτήρια που χρησιµοποιήθηκαν οι κλίµακες για τη µέτρησή τους είναι κυρίως τακτικές κλίµακες γιατί το ζητούµενο από την πηγή της αξιολόγησης (ερωτώµενοι εκπαιδευόµενοι) είναι η ιεράρχηση της στάσης τους απέναντι στο σύµβουλο - καθηγητή και στο εκπαιδευτικό υλικό (έτσι όπως η στάση αυτή διατυπώνεται µέσα από το κριτήριο - µεταβλητή). Έτσι για τα περισσότερα κριτήρια η κλίµακα ήταν η γνωστή πενταβάθµια κλίµακα : 1. Καθόλου 2. Λίγο 3. Μέτριο 4. Καλό 5. Πολύ καλό και 1. Πολύ κακός/ή 2. Κακός/ή 3. Μέτριος/α 4. Καλός/ή 5. Πολύ καλός/ή κλπ. Επίσης περιλαµβάνονται κριτήρια µε ονοµαστικές κλίµακες όπως : ΝΑΙ, ΟΧΙ, εν γνωρίζω. 463

Τέλος, περιλαµβάνονται ερωτήσεις στις οποίες η απάντηση είναι περιγραφική και η οποία συµπληρώνει την κλίµακα µέτρησης του κριτηρίου όπως για παράδειγµα : Αναφέρατε συγκεκριµένα ή Αιτιολογήσατε ή Προτείνετε. Μετά τη συλλογή των δεδοµένων, ακολουθεί η κωδικοποίησή τους ώστε να είναι δυνατή η περαιτέρω επεξεργασία και ανάλυσή τους. Οι κλειστού τύπου ερωτήσεις είναι ήδη κωδικοποιηµένες ενώ οι απαντήσεις σε κριτήρια - µεταβλητές ανοικτού τύπου χρειάζονται οµαδοποίηση και κατά το δυνατόν κωδικοποίηση για να µπορέσουν να αναλυθούν στατιστικά (content analysis - ανάλυση περιεχοµένου). Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε ανάµεσα σε όσους από τους φοιτητές της Θεµατικής Ενότητας Εισαγωγή στην Πληροφορική του Π.Σ. Πληροφορική συνεχίζουν και µετά την 6 η γραπτή εργασία έχοντας παραδώσει τουλάχιστον 5 γραπτές εργασίες και έχουν συµµετάσχει στις Οµαδικές Συµβουλευτικές Συναντήσεις (ΟΣΣ). Άρα έχουν συµµετάσχει σε όλες τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που χαρακτηρίζουν τα εξ αποστάσεως συστήµατα διδασκαλίας και έχουν ενηµερωθεί αναλυτικά για αυτά κατά τη διάρκεια της 1 ης Οµαδικής Συµβουλευτικής Συνάντησης όπου όχι µόνο αναλύθηκε διεξοδικότατα ο τρόπος της εξ αποστάσεως µάθησης αλλά επίσης διευκρινίστηκαν θέµατα όπως ο ρόλος του Συµβούλου Καθηγητή, πως θα πρέπει να είναι το εκπαιδευτικό υλικό, πως θα πρέπει να µελετούν όπως αυτά υλοποιούνται αυτή τη στιγµή από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο. Ακόµα οι φοιτητές αυτοί έχουν λάβει τα συνοδευτικά σχόλια από το Σύµβουλο Καθηγητή τους κατά την αξιολόγηση των γραπτών εργασιών, έχουν λάβει τις απαραίτητες συµβουλευτικές επιστολές, έχουν κατ επανάληψη επικοινωνήσει τόσο µε το Σύµβουλο Καθηγητή τους όσο και µε τις διοικητικές υπηρεσίες του Ε.Α.Π. Αυτοί οι φοιτητές καλούνται τόσο να αποτιµήσουν όσο και να προτείνουν βελτιώσεις που αφορούν τις παραπάνω διαδικασίες όπως αυτοί τις κατανόησαν και τους επηρέασαν είτε θετικά είτε αρνητικά στη διάρκεια της 11µηνης πρώτης τους επαφής µε την εξ αποστάσεως µαθησιακή διαδικασία. Η επιλογή της Θ.Ε. Εισαγωγή στην Πληροφορική έγινε γιατί αυτήν επέλεξε το σύνολο σχεδόν των φοιτητών του Π.Σ. της Πληροφορικής σε ποσοστό 98% (498 άτοµα σε σύνολο 510). Στην έρευνα τελικά έλαβε µέρος δείγµα 112 φοιτητών σε σύνολο 303 φοιτητών (ποσοστό 36,96%). Ως όργανο µέτρησης χρησιµοποιήθηκε το γραπτό ερωτηµατολόγιο που αναφέρθηκε παραπάνω, που µοιράστηκε στους φοιτητές κατά τη διάρκεια της 4 ης Ο.Σ.Σ. και σε ορισµένες περιπτώσεις 464

στάλθηκε ταχυδροµικά. Ο µέσος χρόνος που απαιτήθηκε για τη συµπλήρωση κάθε ερωτηµατολογίου ήταν 20 λεπτά περίπου. Από τις 38 ερωτήσεις συνολικά που περιείχε το ερωτηµατολόγιο, 9 ήταν ανοικτού τύπου και 29 κλειστού τύπου. Από τις ερωτήσεις αυτές για της σκοπούς της παρούσας µελέτης χρησιµοποιήθηκαν 12 ερωτήσεις κλειστού τύπου που αφορούσαν το σύµβουλο καθηγητή και το εκπαιδευτικό υλικό (το οποίο περιλαµβάνει 4 τόµους: Εισαγωγή στην Πληροφορική, Τεχνικές Προγραµµατισµού, οµές εδοµένων και Γλώσσες Προγραµµατισµού ). Στους πίνακες αποτελεσµάτων οι µεν µετρήσιµες µεταβλητές παρουσιάζονται µε τη µέση τιµή (mean value), την τυπική απόκλιση (standard deviation), την ελάχιστη (min value) και τη µέγιστη (max value) τιµή, οι δε µη µετρήσιµες µεταβλητές (βαθµωτές, διχοτοµικές ή κατηγορικές) παρουσιάζονται µε τη συχνότητα εµφάνισης της απάντησης καθώς και µε τη σχετική συχνότητα της κάθε τιµής της µεταβλητής. Οι στατιστικοί έλεγχοι που χρησιµοποιήθηκαν ήταν x 2 -test (Chisquare test µε ή χωρίς το διορθωτικό παράγοντα κατά Yates), t-test, One Way ANOVA, Spearman Rank Order Correlation Coefficient και Pearson s product moment coefficient για τον έλεγχο τόσο των στατιστικών διαφορών όσο και των συσχετίσεων των παραµέτρων [ANA97], [CAL95], [ROW97], [ΚΑΤ86]. Κατά τη στατιστική ανάλυση και επεξεργασία των δεδοµένων οι διαφορές και συσχετίσεις που προκύπτουν θεωρούνται στατιστικά σηµαντικές αν και µόνο αν αντιστοιχούν σε πιθανότητα p<0,05 (όπως αυτή προκύπτει από τον αντίστοιχο κάθε φορά στατιστικό έλεγχο). 3. Γενικά Στοιχεία είγµατος Το συνολικό δείγµα της µελέτης µας αποτελείται από 112 φοιτητές, µέσης ηλικίας 32,2 ± 5,2 έτη µε ελάχιστη ηλικία τα 24 έτη και µέγιστη τα 47 έτη. Η µέση ηλικία του πληθυσµού είναι 31,3 έτη, όπως προέκυψε από ανάλογη µελέτη που πραγµατοποιήθηκε σε ολόκληρο το πληθυσµό µε σκοπό να µελετηθούν και να εξαχθούν συµπεράσµατα για τις αιτίες διακοπής φοίτησης και των παραγόντων που σχετίζονται µε αυτές [ΞΕΝ01]. Από αυτούς οι 69 (ποσοστό 61,6%) είναι άνδρες και οι υπόλοιπες 43 γυναίκες (ποσοστό 38,4%). Οι µισοί σχεδόν από τους ερωτώµενους (57 άτοµα ποσοστό 50,9%) δήλωσαν έγγαµοι ενώ οι υπόλοιποι 55 (ποσοστό 49,1%) άγαµοι (Πίνακας 1). Από τους έγγαµους οι 20 (ποσοστό 36,4%) είχαν 1 παιδί, άλλοι 17 (ποσοστό 30,9%) είχαν 2 παιδιά, άλλοι 4 (ποσοστό 7,3%) είχαν 3 παιδιά, ενώ οι υπόλοιποι 14 (ποσοστό 25,4%) δεν είχαν παιδιά (Πίνακας 2). 465

Οικογενειακή κατάσταση f rf% Άγαµοι 57 50,9 Έγγαµοι 55 49,1 Σύνολο 112 100,0 Πίνακας 1: Οικογενειακή κατάσταση Αριθµός παιδιών f rf% Κανένα 14 25,4 1 παιδί 20 36,4 2 παιδιά 17 30,9 3 παιδιά 4 7,3 Σύνολο 55 100,0 Πίνακας 2: Αριθµός παιδιών Το µεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών που συµµετείχαν στη µελέτη µας (77 άτοµα - ποσοστό 68,7%) εργάζονται κανονικά παράλληλα µε τις σπουδές τους στο Ε.Α.Π. Μόνο 3 άτοµα (ποσοστό 2,7%) δεν εργάζονται ή εργάζονται µερικώς (οικιακά, part-time εργασία κλπ) ενώ αντίθετα ένα αρκετά υψηλό ποσοστό (29 άτοµα - ποσοστό 25,9%) εργάζονται σε περισσότερες από 1 δουλειές παράλληλα µε τις σπουδές τους. Τρεις στους τέσσερις (84 άτοµα ποσοστό 75,0%) από τους συµµετέχοντες στην παρούσα έρευνα φοιτητές δηλώνει ότι έχει κάποιου είδους µεταλυκειακή εκπαίδευση στους υπολογιστές (Πίνακας 3). Υψηλό ποσοστό (70 άτοµα ποσοστό 62,5%) ασχολείται επαγγελµατικά µε του Η/Υ. Η απασχόληση αυτή σχετίζεται µε τη απλή χρήση των υπολογιστών στη δουλειά τους (όπως χρήση κειµενογράφων, πακέτων κλπ) (µερικώς), ή αποτελεί το κύριο αντικείµενο της δουλειάς τους (όπως διδασκαλία πληροφορικής, προγραµµατισµός κλπ) (πλήρως) (Πίνακας 4). Έχετε εκπαιδευτεί σε ηλεκτρονικούς f rf% υπολογιστές στο παρελθόν; Όχι 28 25,0 Ναι 84 75,0 Σύνολο 112 100,0 Πίνακας 3: Έχετε εκπαιδευτεί σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές στο παρελθόν; Ασχολείστε επαγγελµατικά µε τους Η/Υ; f rf% Όχι 42 37,5 Μερικώς 40 35,7 Πλήρως 30 26,8 Σύνολο 112 100,0 Πίνακας 4: Ασχολείστε επαγγελµατικά µε τους Η/Υ; 466

4. Αποτελέσµατα 4.1 Σύµβουλος Καθηγητής Σε γενικές γραµµές, οι φοιτητές δηλώνουν πολύ και πάρα πολύ ικανοποιηµένοι από την ενθάρρυνση, και παρότρυνση που έτυχαν από τους Συµβούλους Καθηγητές τους στη διάρκεια του πρώτου έτους των σπουδών τους, σύµφωνα µε 95 από τα 112 άτοµα (ποσοστό 84,8%) (Πίνακας 5). Ο καθηγητής σύµβουλος, σας υποβοηθά και σας παροτρύνει στην πορεία των σπουδών σας; f rf% Καθόλου 3 2,7 Λίγο 0 0,0 Μέτρια 14 12,5 Πολύ 24 21,4 Πάρα πολύ 71 63,4 Σύνολο 112 100,0 Πίνακας 5: Σε γενικές γραµµές, ο καθηγητής σύµβουλος, σας υποβοηθά και σας παροτρύνει στην πορεία των σπουδών σας; Μόνο σε 4 περιπτώσεις (ποσοστό 3,6%) δεν υπήρξε κανενός είδους επικοινωνία µε το Σύµβουλο Καθηγητή ούτε µέσω e-mail ούτε µε άλλους συµβατικούς τρόπους, όπως ταχυδροµείο / τηλέφωνο (Πίνακας 6). Από τους υπόλοιπους 108 φοιτητές οι οποίοι µε κάποιο τρόπο επικοινωνούσαν µε το Σύµβουλο Καθηγητή τους, χαρακτηρίζουν αυτή την επικοινωνία πολύ και πάρα πολύ ικανοποιητική σε 101 περιπτώσεις ποσοστό που ξεπερνά το 90% των ερωτηθέντων (Πίνακας 7). Υπήρξε επικοινωνία µε τον καθηγητή σύµβουλό σας; f rf% Όχι 4 3,6 Ναι 108 96,4 Σύνολο 112 100,0 Πίνακας 6: Υπήρξε γραπτή / τηλεφωνική / µέσω e-mail επικοινωνία µε τον καθηγητή σύµβουλό σας; Ικανοποίηση από την επικοινωνία µε τον καθηγητή σύµβουλο f rf% Καθόλου 1 0,9 Λίγο 0 0,0 Μέτρια 6 5,6 Πολύ 32 29,6 Πάρα πολύ 69 63,9 Σύνολο 108 100,0 Πίνακας 7: Μείνατε ικανοποιηµένος / η από την επικοινωνία αυτή; 467

Παρόλη την ικανοποίηση που εξέφρασαν οι ερωτώµενοι για την επικοινωνία µε τους Συµβούλους Καθηγητές επιθυµούν σε ποσοστό που υπερβαίνει το 50% (61 άτοµα ποσοστό 54,5%) τακτικότερη επικοινωνία µαζί τους (γεγονός που περισσότερο οφείλεται σε προβλήµατα που αφορούσαν το εκπαιδευτικό υλικό όπως θα φανεί παρακάτω) (Πίνακας 8, Σχήµα 1). Τακτικότερη επικοινωνία µε τον Καθηγητή f rf% Όχι 6 5,3 Ήταν ικανοποιητική 45 40,2 Ναι 61 54,5 Σύνολο 112 100,0 Πίνακας 8: Θα επιθυµούσατε η επικοινωνία µε τον Καθηγητή σας να είναι τακτικότερη; 30 25 20 15 10 5 0 Όχι Ήταν ικανοποιητική Ναι Σχήµα 1: Θα επιθυµούσατε η επικοινωνία µε τον Καθηγητή σας να είναι τακτικότερη; Η πλειοψηφία των φοιτητών (ποσοστό 67,8%) εκφράζει πολύ καλή άποψη για την γενική εντύπωση που αποκόµισε από το Σύµβουλο Καθηγητή του. 55 φοιτητές (ποσοστό 49,1%) θεωρούν πολύ καλό το σχολιασµό των εργασιών ως προς τη χρησιµότητα ενώ άλλοι 47 (ποσοστό 42,0%) καλό. Η ικανοποίηση από τον τρόπο επικοινωνίας µε τους Συµβούλους Καθηγητές είναι πολύ καλή για ποσοστό που προσεγγίζει το 55% και πάρα πολύ καλή για το 33,9%. Σε πολύ χαµηλά ποσοστά κυµαίνονται οι µέτριες και κάτω του µετρίου απόψεις για τα παραπάνω κριτήρια που αφορούν το Σύµβουλο Καθηγητή ενώ σε καµιά από αυτές δεν υπερβαίνουν συνολικά το 10% (Πίνακας 9). 468

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Πολύ κακή Κακή Μέτρια Καλή Πολύ καλή Γενική εντύπωση 3 2,7% 0 0,0% 4 3,6% 29 25,9% 76 67,8% Πολύ κακός Κακός Μέτριος Καλός Πολύ καλός Ο σχολιασµός των εργασιών ως προς τη χρησιµότητα 0 0,0% 3 2,7% 7 6,2% 47 42,0% 55 49,1% Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Ικανοποίηση από τον τρόπο 1 2 10 38 61 επικοινωνίας στις Ο.Σ.Σ. 0,9% 1,8% 8,9% 33,9% 54,5% Πίνακας 9: Άποψη για το σύµβουλο - καθηγητή Συγκεντρώνοντας τις εκτιµήσεις των σπουδαστών από τα παραπάνω κριτήρια και χρησιµοποιώντας επιπλέον τα κριτήρια της ικανοποίησης από την επικοινωνία µε το σύµβουλο καθηγητή και της ικανοποίησης από την ενθάρρυνση, και παρότρυνση που έτυχαν από τους Συµβούλους Καθηγητές στη διάρκεια του πρώτου έτους των σπουδών τους παρατηρούµε ότι η συνολική εκτίµηση προσεγγίζει σε πολύ µεγάλο βαθµό το άριστο αφού ποσοστό των ερωτηθέντων φοιτητών που προσεγγίζει το 95% εµφανίζεται πολύ και πάρα πολύ ικανοποιηµένο από αυτούς (Πίνακας 10, Σχήµα 2). Ο µέσος όρος της συνολικής εκτίµησης, στην πενταβάθµια κλίµακα που επιλέχτηκε στην οποία το 1 αναπαριστά την καθόλου ή πολύ κακή ικανοποίηση ενώ το 5 αναπαριστά την πάρα πολύ ή πολύ καλή ικανοποίηση, βρίσκεται µεταξύ της πολύ µεγάλης και της πάρα πολύ µεγάλης ικανοποίησης (4,4 ± 0,7). Συνολικό σκορ εκτίµησης συµβούλου καθηγητή f rf% Καθόλου 0 0,0 Λίγο 3 2,7 Μέτρια 4 3,6 Πολύ 23 20,5 Πάρα πολύ 82 73,2 Σύνολο 112 100,0 Πίνακας 10 : Συνολική εκτίµηση συµβούλου - καθηγητή 70 60 50 40 30 20 10 0 Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Σχήµα 2 : Συνολική εκτίµηση συµβούλου - καθηγητή 469

4.2 Εκπαιδευτικό υλικό Αντίθετα µε την πολύ καλή άποψη που κατέθεσαν οι ερωτώµενοι φοιτητές για τους Συµβούλους Καθηγητές η εκτίµηση για το εκπαιδευτικό υλικό (που αποτελείται από 4 τόµους: Εισαγωγή στην Πληροφορική, Τεχνικές Προγραµµατισµού, οµές εδοµένων και Γλώσσες Προγραµµατισµού ) δεν ήταν τόσο ικανοποιητική. Έτσι πάνω από τους µισούς φοιτητές αντιµετωπίζουν ορισµένες δυσκολίες στην εκµάθηση του εκπαιδευτικού υλικού (60 άτοµα ποσοστό 53,6%) και πάνω από 1 στους 4 (30 άτοµα ποσοστό 26,8%) αντιµετωπίζει πολλές δυσκολίες και προβλήµατα (όπως φαίνεται και αναλυτικότερα παρακάτω ανά τόµο) (Πίνακας 11, Σχήµα 3). υσκολίες εκµάθησης διδακτικού υλικού f rf% Όχι 22 19,6 Ναι, ορισµένες 60 53,6 Ναι, πολλές 30 26,8 Σύνολο 112 100,0 Πίνακας 11: Αντιµετωπίζετε δυσκολίες στην εκµάθηση του διδακτικού υλικού; 70 60 50 40 30 20 10 0 Όχι Ναι, ορισµένες Ναι, πολλές Σχήµα 3: Αντιµετωπίζετε δυσκολίες στην εκµάθηση του διδακτικού υλικού; Ακολούθως έγινε προσπάθεια εκτίµησης των συγκεκριµένων προβληµάτων όπως αυτά υποδείχτηκαν ανά τόµο. Η εκτίµηση έγινε µε κριτήρια: τη σαφήνεια του περιεχοµένου του εκπαιδευτικού υλικού, την υποκίνηση του ενδιαφέροντος του εκπαιδευόµενου, την υποκίνηση της πρωτοβουλίας και της συµµετοχής στην πορεία της µάθησης, την υποβοήθηση στην πορεία της µάθησης ιδιαίτερα από τις δραστηριότητες / ασκήσεις και τις ασκήσεις αυτοαξιολόγησης και τη γενικότερη εκτίµηση για συγκεκριµένα προβλήµατα στην εκµάθηση του εκπαιδευτικού υλικού. 470

Πρώτος τόµος Τα στοιχεία έδειξαν ότι το 49,1% των φοιτητών έχει πολύ καλή γενική άποψη για τον 1 ο Τόµο ενώ άλλο ένα αρκετά υψηλό ποσοστό (31 άτοµα 27,7%) θεωρεί τον τόµο αυτό µέτριο. Το 43,8% των φοιτητών θεωρεί το περιεχόµενό του πολύ σαφές και κατανοητό ενώ το 42,9% δηλώνει πως το ενδιαφέρον του υποκινείται µέτρια. Το µεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών (50,9%) θεωρεί πως η πρωτοβουλία και η συµµετοχή στη µάθηση υποκινείται µέτρια, ενώ µέτρια επίσης βοηθούν οι δραστηριότητες / ασκήσεις και οι ασκήσεις αυτοαξιολόγησης στην πορεία της µάθησης (Πίνακας 12). ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Γενική άποψή 7 6,2% 12 10,7% 31 27,7% 55 49,1% 7 6,3% Το περιεχόµενο είναι σαφές, κατανοητό; 4 3,6% 13 11,6% 40 35,7% 49 43,8% 6 5,3% Υποκινεί το ενδιαφέρον σας; 1 0,9% 12 10,7% 48 42,9% 39 34,8% 12 10,7% Υποκινεί την πρωτοβουλία και τη 7 8 57 30 10 συµµετοχή σας στη µάθηση; 6,3% 7,1% 50,9% 26,8% 8,9% Οι δραστηριότητες / ασκήσεις και οι ασκήσεις αυτοαξιολόγησης σας βοήθησαν στην πορεία της µάθησης; 4 3,6% 10 8,9% 43 38,4% 42 37,5% 13 11,6% Πίνακας 12: Εκτίµηση πρώτου τόµου ανά κριτήριο Συνολικά 58 φοιτητές (ποσοστό 51,8%) εκτιµούν συνολικά τον πρώτο τόµο ως πολύ καλό, 38 (ποσοστό 33,9%) ως µέτριο, µόνο 11 (ποσοστό 9,8%) ως πάρα πολύ καλό και µόλις 5 (ποσοστό 4,5%) λίγο ή καθόλου καλό (Σχήµα 4). Ο µέσος όρος της συνολικής εκτίµησης, στην πενταβάθµια κλίµακα που επιλέχτηκε στην οποία το 1 αναπαριστά την καθόλου ή πολύ κακή ικανοποίηση ενώ το 5 αναπαριστά την πάρα πολύ ή πολύ καλή ικανοποίηση, υπολογίστηκε λίγο ψηλότερα το µετρίου (3,4 ± 0,7). εύτερος τόµος Το 50 % των ερωτηθέντων εκφράζει πολύ καλή γενική άποψη για το 2 ο Τόµο. Το 46,4% θεωρεί το περιεχόµενό του πολύ σαφές και κατανοητό ενώ παράλληλα δηλώνει πως υποκινεί πολύ το ενδιαφέρον του στη µαθησιακή διαδικασία. Το 42,9% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι υποκινείται µέτρια η πρωτοβουλία και η συµµετοχή του στη µάθηση ενώ άλλοι 45 (ποσοστό 40,2%) εκφράζουν την άποψη ότι η υποκίνηση αυτή είναι πολύ ικανοποιητική. Τέλος ποσοστό που υπερβαίνει το 65% των ερωτηθέντων και το οποίο είναι εµφανώς υψηλότερο του αντίστοιχου του 1 ου τόµου εκφράζει την άποψη ότι οι ασκήσεις / δραστηριότητες και ασκήσεις αυτοαξιολόγησης που περιέχονται βοήθησαν πολύ και πάρα πολύ στην πορεία της µάθησης (Πίνακας 14). 471

ΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Γενική άποψή 0 0,0% 4 3,6% 37 33,0% 56 50,0% 15 13,4% Το περιεχόµενο είναι σαφές, κατανοητό; 0 0,0% 20 17,9% 32 28,6% 52 46,4% 8 7,1% Υποκινεί το ενδιαφέρον σας; 0 0,0% 9 8,1% 38 33,9% 52 46,4% 13 11,6% Υποκινεί την πρωτοβουλία και τη 3 7 48 45 9 συµµετοχή σας στη µάθηση; 2,7% 6,2% 42,9% 40,2% 8,0% Οι δραστηριότητες / ασκήσεις και οι ασκήσεις αυτοαξιολόγησης σας βοήθησαν στην πορεία της µάθησης; 4 3,6% 12 10,7% 23 20,5% 50 44,7% 23 20,5% Πίνακας 14: Εκτίµηση δεύτερου τόµου ανά κριτήριο Συνολικά 56 φοιτητές (ποσοστό 50,0%) από τους ερωτηθέντες εκφράζουν πολύ καλή συνολική εκτίµηση για το 2 ο τόµο. 26 (ποσοστό 23,2%) θεωρούν συνολικά πάρα πολύ καλό τον τόµο ενώ άλλοι 27 το θεωρούν συνολικά ως µέτριο (Σχήµα 4). Μόλις 3 (ποσοστό 2,7%) εκφράζει συνολική άποψη για το 2 ο τόµο κάτω του µέτριου. Ο µέσος όρος της συνολικής εκτίµησης του δευτέρου τόµου υπολογίστηκε µεταξύ της µέτριας και της πολύ µεγάλης ικανοποίησης (3,6 ± 0,7). Τρίτος τόµος Η γενική άποψη για τον τρίτο τόµο του εκπαιδευτικού υλικού είναι πολύ καλή για το µεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών (45,5%). Το µεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων όµως (44,7%) θεωρεί το περιεχόµενο µέτρια σαφές και κατανοητό. Μειωµένο σχετικά είναι το ποσοστό των ερωτηθέντων που εκτιµά την υποκίνηση του ενδιαφέροντος πολύ καλή (42 άτοµα, ποσοστό 37,5%), ενώ 34 άτοµα (ποσοστό 30,3%) τη θεωρούν µέτρια. Το 38,4% των ερωτηθέντων δηλώνει πως η υποκίνηση της πρωτοβουλίας και της συµµετοχής στη µάθηση είναι πολύ καλή. Παρόµοιο ποσοστό (39,3%) θεωρεί πολύ ικανοποιητική τη βοήθεια και την προσφορά στην πορεία της µάθησης των δραστηριοτήτων / ασκήσεων και των ασκήσεων αυτοαξιολόγησης που περιέχονται στον τρίτο τόµο (Πίνακας 16). ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Γενική άποψή 1 0,9% 9 8,0% 37 33,0% 51 45,5% 14 12,5% Το περιεχόµενο είναι σαφές, κατανοητό; 5 4,5% 24 21,4% 50 44,7% 25 22,3% 8 7,1% Υποκινεί το ενδιαφέρον σας; 6 5,4% 15 13,4% 34 30,3% 42 37,5% 15 13,4% Υποκινεί την πρωτοβουλία και τη 8 17 37 43 7 συµµετοχή σας στη µάθηση; 7,1% 15,2% 33,0% 38,4% 6,3% Οι δραστηριότητες / ασκήσεις και οι ασκήσεις αυτοαξιολόγησης σας βοήθησαν στην πορεία της µάθησης; 3 2,7% 15 13,4% 37 33,0% 44 39,3% 13 11,6% Πίνακας 16: Εκτίµηση τρίτου τόµου ανά κριτήριο 472

Συνολικά 59 άτοµα (ποσοστό 52,7%) θεωρούν τον τρίτο τόµο συνολικά πολύ ικανοποιητικό, 30 (ποσοστό 26,8%) µέτρια ικανοποιητικό. Μόνο 14 φοιτητές (ποσοστό 12,5%) τον εκτιµούν ως πάρα πολύ ικανοποιητικό και µόλις 9 (ποσοστό 8%) λίγο ικανοποιητικό (Σχήµα 4). Παρόµοια, µε τον πρώτο τόµο, ο µέσος όρος της συνολικής εκτίµησης του τρίτου τόµου υπολογίστηκε λίγο ψηλότερα το µετρίου (3,4 ± 0,8). Τέταρτος τόµος Σχετικά µε την εκτίµηση του τέταρτου τόµου, η γενική άποψη είναι πολύ ικανοποιητική για 49 φοιτητές (ποσοστό 13,7%). Το περιεχόµενο θεωρείται από 39 φοιτητές (ποσοστό 34,8%) πολύ ικανοποιητικό και για 36 (ποσοστό 32,1%) µέτρια ικανοποιητικό. 42 φοιτητές (ποσοστό 37,5%) δηλώνουν πως το ενδιαφέρον τους υποκινήθηκε µέτρια. Αυξηµένο όµως σε σύγκριση µε τους άλλους 3 τόµους είναι το ποσοστό που θεωρεί την υποκίνηση του ενδιαφέροντος πολύ ικανοποιητική (ποσοστό 27,7%) και πάρα πολύ ικανοποιητική (ποσοστό 25%). Η υποκίνηση της πρωτοβουλίας και της συµµετοχής στη µάθηση θεωρείται µέτρια για το 37,5% και πολύ καλή για το 36,6% των ερωτηθέντων. 38 φοιτητές (ποσοστό 33,9%) χαρακτηρίζουν τη βοήθεια στη µάθηση των δραστηριοτήτων / ασκήσεων και των ασκήσεων αυτοαξιολόγησης πολύ ικανοποιητική και 24 (ποσοστό 4,4%) πάρα πολύ ικανοποιητική (Πίνακας 18). ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΤΟΜΟΣ Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Γενική άποψή 4 3,6% 12 10,7% 28 25,0% 49 43,7% 19 17,0% Το περιεχόµενο είναι σαφές, κατανοητό; 4 3,6% 21 18,8% 36 32,1% 39 34,8% 12 10,7% Υποκινεί το ενδιαφέρον σας; 1 0,9% 10 8,9% 42 37,5% 31 27,7% 28 25,0% Υποκινεί την πρωτοβουλία και τη 7 6 42 41 16 συµµετοχή σας στην µάθηση; 6,3% 5,3% 37,5% 36,6% 14,3% Οι δραστηριότητες / ασκήσεις και οι ασκήσεις αυτοαξιολόγησης σας βοήθησαν στην πορεία της µάθησης; 3 2,7% 16 14,3% 31 27,7% 38 33,9% 24 21,4% Πίνακας 18: Εκτίµηση τέταρτου τόµου ανά κριτήριο Η συνολική εκτίµηση για τον τέταρτο τόµο είναι πολύ καλή για το 46,4% των ερωτηθέντων, πάρα πολύ καλή για το 24% των φοιτητών και µέτρια για το 23,2%. Μόλις 7 άτοµα (ποσοστό 6,3%) χαρακτηρίζουν συνολικά τον τόµο λίγο ικανοποιητικό (Σχήµα 4). Τέλος, παρόµοια µε το δεύτερο τόµο, ο µέσος όρος της συνολικής εκτίµησης του τέταρτου τόµου υπολογίστηκε ανάµεσα της µέτριας και της πολύ µεγάλης ικανοποίησης (3,5 ± 0,9). 473

70 60 1ος Τόµος 2ος Τόµος 3ος Τόµος 4ος Τόµος 50 40 30 20 10 0 Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Σχήµα 4 : Συνολικές εκτιµήσεις όλων των τόµων 5. Συµπεράσµατα Συζήτηση Στην παρούσα έρευνα έλαβε µέρος δείγµα 112 φοιτητών σε σύνολο 303 φοιτητών (ποσοστό 36,96%) της Θεµατικής Ενότητας Εισαγωγή στην Πληροφορική του Π.Σ. Πληροφορική που συνεχίζουν και µετά την 6 η γραπτή εργασία έχοντας παραδώσει τουλάχιστον 5 γραπτές εργασίες και έχουν συµµετάσχει στις Οµαδικές Συµβουλευτικές Συναντήσεις (ΟΣΣ). Ως όργανο µέτρησης χρησιµοποιήθηκε γραπτό ερωτηµατολόγιο, που µοιράστηκε στους φοιτητές κατά την διάρκεια της 4 ης Ο.Σ.Σ. και σε ορισµένες περιπτώσεις στάλθηκε ταχυδροµικά. Από τις 38 ερωτήσεις που συνολικά περιείχε το ερωτηµατολόγιο για της σκοπούς της παρούσας µελέτης χρησιµοποιήθηκαν 12 ερωτήσεις κλειστού τύπου που αφορούσαν εκτίµηση του συµβούλου καθηγητή και του εκπαιδευτικού υλικού (το οποίο περιλαµβάνει 4 τόµους: Εισαγωγή στην Πληροφορική, Τεχνικές Προγραµµατισµού, οµές εδοµένων και Γλώσσες Προγραµµατισµού ). Για τους Συµβούλους Καθηγητές η γενικότερη εκτίµηση που απορρέει από την παρούσα έρευνα, στην πενταβάθµια κλίµακα που επιλέχτηκε στην οποία το 1 αναπαριστά την καθόλου ή πολύ κακή ικανοποίηση ενώ το 5 αναπαριστά την πάρα πολύ ή πολύ καλή ικανοποίηση, δείχνει υψηλή ικανοποίηση από το επίπεδο των παρεχοµένων εκπαιδευτικών υπηρεσιών (µέσος όρος 4,4 ± 0,7). Μια σηµαντική επισήµανση αφορά τον σχολιασµό των γραπτών εργασιών, που δεν ικανοποίησε σε τόσο υψηλό βαθµό τους συµµετέχοντες φοιτητές, όσο τα υπόλοιπα κριτήρια. Η υψηλή συνολική εκτίµηση που απορρέει από την παρούσα έρευνα και αφορά το σύµβουλο 474

καθηγητή είναι ανεξάρτητη από το φύλο του φοιτητή, φαίνεται όµως να σχετίζεται (αν και όχι ισχυρά) µε την ηλικία του, αφού µεγαλύτερης ηλικίας φοιτητές δηλώνουν περισσότερο ικανοποιηµένοι από το σύµβουλο καθηγητή τους έναντι των νεωτέρων (R=0.44, p<0.0001). Ακόµα άτοµα που έχουν κάποιου είδους µεταλυκειακή εκπαίδευση στους υπολογιστές εκφράζουν µεγαλύτερη ικανοποίηση από το σύµβουλο καθηγητή σε αντίθεση µε τους υπόλοιπους οι οποίοι ίσως λόγο µη πρότερης εκπαίδευσης στους υπολογιστές περιµένουν περισσότερα και έχουν µεγαλύτερες απαιτήσεις από αυτούς (t=-2.4, DF=110, p<0.05). Το ίδιο συµπέρασµα προκύπτει και για τους φοιτητές που η εργασία τους αφορά (είτε µερικώς είτε πλήρως) ενασχόληση µε υπολογιστές (p<0.05) σε σχέση µε αυτούς που δεν ασχολούνται στον επαγγελµατικό τους χώρο µε υπολογιστές ανεξάρτητα αν στο παρελθόν έχουν ή όχι εκπαιδευτεί σε αυτούς. Το πιο σηµαντικό πρόβληµα που εντοπίστηκε από 61 άτοµα (ποσοστό 54,5%) και τονίστηκε ήταν η απαίτηση για περισσότερη επικοινωνία µε τους συµβούλους καθηγητές. Η απαίτηση αυτή επισηµαίνεται ανεξάρτητα από φύλο (t=1.7, DF=110, NS), ηλικία, πρότερη (µεταλυκειακή) εκπαίδευση στους υπολογιστές καθώς και εργασία είτε αυτή αφορά ενασχόληση (µερικώς ή πλήρως) µε υπολογιστές είτε όχι. Για µια ολοκληρωµένη αξιολόγηση ενός εκπαιδευτικού (συµβούλου καθηγητή) ενός συστήµατος ΑεξΑΕ θα πρέπει να συνεκτιµηθεί και η ποιότητα των παρεχοµένων σπουδών, της υπάρχουσας υλικοτεχνικής υποδοµής και του εκπαιδευτικού υλικού τα οποία θα πρέπει να διευκολύνουν το έργο του ( ΗΜ91). Αντίθετα, για το εκπαιδευτικό υλικό η παρούσα µελέτη έδειξε ότι υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης και πιθανά επανέκδοσης τουλάχιστον κάποιων τµηµάτων που το απαρτίζουν αφού τόσο οι συνολικές εκτιµήσεις που προέκυψαν κατάταξαν το σύνολο των τόµων λίγο ψηλότερα του µετρίου µε καλύτερο το 2 ο τόµο και χειρότερους τον 3 ο και 1 ο τόµο, χωρίς όµως οι διαφορές ανάµεσα στους τόµους να είναι στατιστικά σηµαντικές (F=2.24, DF=447, NS). Άποψη η οποία ενισχύεται και από το γεγονός ότι µόνο 22 άτοµα (ποσοστό 19,6%) δηλώνουν ότι δεν έχουν καµιά δυσκολία στην εκµάθηση του εκπαιδευτικού υλικού της Θεµατικής Ενότητας. Αναλυτικότερα, η συνολική εκτίµηση για τον πρώτο τόµο έδειξε ικανοποίηση για τα κριτήρια που χρησιµοποιήθηκαν κατά µέσο όρο λίγο µεγαλύτερη του µετρίου (µέσος όρος 3,4 ± 0,7) µε κυριότερο πρόβληµα την κάτω του µετρίου υποκίνηση της πρωτοβουλίας και της συµµετοχής των φοιτητών στη µαθησιακή διαδικασία. Η µέτρια αυτή συνολική εκτίµηση ήταν ανεξάρτητη της εργασίας των ερωτηθέντων είτε αυτή περιέχει ενασχόληση µε υπολογιστές (µερικώς ή πλήρως) είτε όχι. Οι συµµετέχοντες στην παρούσα µελέτη όµως που δεν είχαν πρότερη (µεταλυκειακή) εκπαίδευση στους υπολογιστές 475

θεωρούν τον πρώτο τόµο κατώτερο του µετρίου αντίθετα µε όσους έχουν πρότερη εκπαίδευση στους υπολογιστές (t=-2.6, DF=110, p<0.01). Για το δεύτερο τόµο η συνολική εκτίµηση δείχνει τη µεγαλύτερη ικανοποίηση των ερωτηθέντων αφού αυτή κυµάνθηκε µεταξύ της µέτριας και της πολύ µεγάλης ικανοποίησης και υπολογίστηκε στο 3,6 ± 0,7 µε κυριότερο πρόβληµα ότι το περιεχόµενο του δεν ήταν τόσο σαφές και κατανοητό. Η µεταξύ της µέτριας και της καλής συνολική εκτίµηση ήταν ανεξάρτητη της εργασίας των ερωτηθέντων είτε αυτή περιέχει ενασχόληση µε υπολογιστές (µερικώς ή πλήρως) είτε όχι. Οι συµµετέχοντες φοιτητές στην παρούσα µελέτη που δεν είχαν πρότερη (µεταλυκειακή) εκπαίδευση στους υπολογιστές θεωρούν κατά µέσο όρο τον δεύτερο τόµο µέτριο έναντι των υπολοίπων που έχουν πρότερη εκπαίδευση στους υπολογιστές οι οποίοι το θεωρούν πολύ καλό (t=-4.5, DF=110, p<0.0001). Για τον τρίτο τόµο, η συνολική εκτίµηση έδειξε ικανοποίηση για τα κριτήρια που χρησιµοποιήθηκαν κατά µέσο όρο λίγο µεγαλύτερη του µετρίου (µέσος όρος 3,4 ± 0,8) µε κυριότερο πρόβληµα επίσης ότι το περιεχόµενο του δεν ήταν τόσο σαφές και κατανοητό. Η µέτρια συνολική εκτίµηση ήταν ανεξάρτητη της εργασίας των ερωτηθέντων είτε αυτή περιέχει ενασχόληση µε υπολογιστές (µερικώς ή πλήρως) είτε όχι. Στη µέτρια αυτή εκτίµηση συµφώνησαν τόσο οι ερωτηθέντες φοιτητές που είχαν πρότερη (µεταλυκειακή) εκπαίδευση στους υπολογιστές όσο και αυτοί που δεν είχαν. Τέλος, για τον τέταρτο τόµο η συνολική εκτίµηση δείχνει µεγαλύτερη ικανοποίηση από πλευράς ερωτηθέντων αφού αυτή κυµάνθηκε µεταξύ της µέτριας και της πολύ µεγάλης ικανοποίησης για τα κριτήρια που χρησιµοποιήθηκαν και υπολογίστηκε στο 3,5 ± 0,9, µε κυριότερο πρόβληµα επίσης την ασάφεια του περιεχοµένου το οποίο δεν ήταν ικανοποιητικά κατανοητό. Η συνολική εκτίµηση των ερωτηθέντων που η εργασία τους δεν περιέχει ενασχόληση µε τους υπολογιστές ήταν χαµηλή ενώ αντίθετα η αντίστοιχη εκτίµηση ήταν καλύτερη όταν οι φοιτητές εργάζονταν σε εργασία που περιέχει χρήση υπολογιστών και ακόµα καλύτερη σε όσους από τους φοιτητές εργάζονταν µε αντικείµενο την πληροφορική (R=0.42, p<0.0001). Οι συµµετέχοντες φοιτητές στην παρούσα µελέτη που δεν είχαν πρότερη (µεταλυκειακή) εκπαίδευση στους υπολογιστές θεωρούν κατά µέσο όρο τον τέταρτο τόµο επίσης πολύ κατώτερο του µετρίου έναντι των υπολοίπων που έχουν πρότερη εκπαίδευση στους υπολογιστές οι οποίοι τον θεωρούν πολύ καλό (t=-5.2, DF=110, p<0.0001). Η συνολική εκτίµηση όλων των τόµων καταδεικνύει αρκετά προβλήµατα τα οποία θα πρέπει να αντιµετωπιστούν το συντοµότερο δυνατό. Πιθανά, η συγγραφή µικρών εγχειριδίων υποβοήθησης 476

για κάθε τόµο ανάλογα µε τα ιδιαίτερα προβλήµατα που αυτός παρουσιάζει (όπως αυτά αναφέρονται αναλυτικότερα παραπάνω) να βοηθήσει τους φοιτητές µέχρι την ολοκλήρωση της επανέκδοσης του υλικού. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης, τµήµα της οποίας προσεγγίζουµε εδώ, πηγές της αξιολόγησης εκτός από τους εκπαιδευόµενους του Ανοικτού Πανεπιστηµίου θα είναι και ειδικοί αξιολογητές που ανήκουν στο ίδρυµα, ο υπεύθυνος της θεµατικής ενότητας καθώς και οι ίδιοι ο εκπαιδευτικοί µε µια διαδικασία αυτοαξιολόγησης. Η συνεκτίµηση των στοιχείων από όλες τις παραπάνω πηγές θα δώσει περισσότερο ακριβή και αξιόπιστα αποτελέσµατα όσον αφορά την αξιολόγηση όλων των αξόνων της εκπαιδευτικής διαδικασίας ενός ανοικτού και εξ αποστάσεως συστήµατος εκπαίδευσης. Βιβλιογραφία [ΒΕΡ98] [ ΗΜ91] Βεργίδης., Λιοναράκης Α., Λυκουργιώτης Α., Μακράκης Β., Ματραλής Χ. 'Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση'. Εκδ. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο. Πάτρα, 1998. ηµητρόπουλος Ε. 'Εκπαιδευτική αξιολόγηση - Η αξιολόγηση της εκπαίδευσης και του εκπαιδευτικού έργου'. Εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1991. [ΛΙΩ95] Λιωναράκης Α. Ανοικτή Παιδεία και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση Εναλλακτικές Μορφές Εκπαίδευσης Ενηλίκων και Ανοικτά Πανεπιστήµια, στο περιοδικό Λέσχη των Εκπαιδευτικών, τεύχος 12, 1995. [ΚΑΤ86] Κάτος Α. 'Στατιστική'. Εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1986. [ΞΕΝ01] Ξένος Μ., Πιερρακέας Χ., Πιντέλας Π. Εντοπισµός Οµάδων Φοιτητών του ΕΑΠ µε Υψηλή Πιθανότητα ιακοπής Φοίτησης. Εµπειρίες και Ιδιαιτερότητες στην Πληροφορική. Έχει υποβληθεί στο: 1 ο Πανελλήνιο Συνέδριο στην ΑεξΑΕ, Πάτρα, 25-27 Μαΐου 2001. [ANA97] Anastasi A etal. 'Psychological testing'. Ed. (7 th ) Prentice Hall, New Jersey 1997. [CAL95] Calder J. Program evaluation and quality: a comprehensive guide to setting up an evaluation system. Institute of Educational Technology, Open University, Kogan Page, London, 1995. [CHI90] Chinapah U., Miron G. Evaluating educational programs and projects: holistic and practical considerations. Socio-economic Studies, No. 15, UNESCO, Paris, 1990. [RAC93] Race Ph. The Open Learning Handbook. Kogan Page, London, 1993. [ROW97] Rowtree D. Preparing Materials for Open Distance and Flexible Learning. An Action Guide for Teachers and Trainers, Institute of Educational Technology, Open University, Kogan Page, London, 1997. [ROW98] Rowtree D. Exploring Open and Distance Learning. Institute of Educational Technology, Open University, Kogan Page, London, 1998. 477