Συμβουλεύει ο κ. Σταύρος Αθανασίου, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, μαιευτήρας γυναικολόγος, ειδικός Ουρογυναικολογίας Η εμφάνιση της ακράτειας δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τη γήρανση- αντίθετα, σημαντικό ποσοστό αφορά δραστήριες γυναίκες μέσης ηλικίας. Δυστυχώς, ακόμη και σήμερα, ελάχιστες ομολογούν το πρόβλημα, ενώ οι περισσότερες αρνούνται να το αντιμετωπίσουν. Η ακράτεια ουρών, οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, η πρόπτωση των οργάνων της πυέλου και άλλες συναφείς διαταραχές εμφανίζονται συχνά στις γυναίκες κάθε ηλικίας, επηρεάζοντας αρνητικά την ποιότητα της ζωής τους. Η διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση αυτών των προβλημάτων καθιέρωσε την Ουρογυναικολογία, μια εξειδίκευση της Μαιευτικής - Γυναικολογίας, που παρακολουθεί όλες τις εξελίξεις σχετικά με τα ουρολογικά προβλήματα των γυναικών και τη χαλάρωση του πυελικού εδάφους. Όπως μας εξηγεί ο κ. Σταύρος Αθανασίου, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, μαιευτήρας γυναικολόγος, ειδικός Ουρογυναικολογίας, στις μέρες μας εφαρμόζονται επαναστατικές μέθοδοι αντιμετώπισης τέτοιων προβλημάτων -με πρωτοποριακές φαρμακευτικές θεραπείες αλλά και ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές τεχνικές- που εξασφαλίζουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Συγκεκριμένα, η ακράτεια συνιστά ένα συχνό ιατρικό πρόβλημα που επηρεάζει 200 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ενώ σε ποσοστό έως και 80% οι πάσχοντες είναι γυναίκες. Αυτό οφείλεται στην ιδιαίτερη ανατομία της γυναικείας πυέλου, την εγκυμοσύνη, στους τοκετούς και στις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά την εμμηνόπαυση. Η ασθενής γυναίκα προσπαθεί να αποκρύψει το γεγονός της ακράτειας, περιορίζοντας τις σωματικές και επαγγελματικές δραστηριότητες, την άθληση, τις εκδρομές, τα ταξίδια, την ψυχαγωγία και τις κοινωνικές της επαφές. Το σημαντικότερο όμως που αναφέρουν 6 στις 10 γυναίκες είναι ότι η ακράτεια επηρεάζει τη συναισθηματική τους υγεία, γεγονός το οποίο ευθύνεται για την εμφάνιση υψηλών επιπέδων άγχους, σεξουαλικής δυσλειτουργίας αλλά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κατάθλιψης. 1 / 5
Αιτιολογία και διάγνωση Οι επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει πως περίπου 3 στις 10 γυναίκες αντιμετωπίζουν κάποια μορφή ακράτειας, ενώ περίπου ένα 10% των γυναικών βιώνουν έντονα συμπτώματα που δυσχεραίνουν την καθημερινότητα τους, αναφέρει ο κ. Αθανασίου. Η ακράτεια συμβαίνει όταν χάνεται ο έλεγχος της ουροδόχου κύστης, με αποτέλεσμα την ακούσια απώλεια ούρων. Η ποσότητα που διαφεύγει μπορεί να κυμαίνεται από λίγες σταγόνες ώς την πλήρη κένωση της κύστης. Συχνότερες μορφές της πάθησης είναι η ακράτεια από προσπάθεια, που συμβαίνει κατά το βήχα, το φτέρνισμα, το δυνατό γέλιο, με μια απότομη κίνηση ή το σήκωμα κάποιου βάρους, και η ακράτεια επιτακτικού τύπου, που χαρακτηρίζεται από ξαφνική και έντονη ανάγκη ούρησης. Η εμφάνιση της ακράτειας μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες που ενοχοποιούνται σε διαφορετικό βαθμό. Στις αιτίες περιλαμβάνονται η κληρονομικότητα - προδιάθεση. Δηλαδή, η εκ γενετής χαλαρότητα ιστών και μυών που στηρίζουν τα εσωτερικά γεννητικά όργανα-ουροδόχο κύστη. Είναι αρκετά πιθανό μια γυναίκα της οποίας η μητέρα έχει παρουσιάσει ακράτεια να παρουσιάσει και η ίδια το πρόβλημα αυτό. Επίσης οι εγκυμοσύνες - τοκετοί. Η μήτρα μεγαλώνοντας λόγω εγκυμοσύνης πιέζει την ουροδόχο κύστη και τα νεύρα της περιοχής. Κατά τον τοκετό είναι ενδεχόμενο να προκληθούν κακώσεις σε μυς - ιστούς που στηρίζουν κόλπο - μήτρα, με αποτέλεσμα ακράτεια ούρων, χαλάρωση κόλπου και πρόπτωση μήτρας. Η καισαρική τομή δεν προστατεύει πάντοτε από τέτοιου είδους προβλήματα. Επιπλέον πρόβλημα ακράτειας μπορεί να παρουσιάσουν και γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει. Ένας άλλος παράγοντας είναι η παχυσαρκία, αφού τα επιπλέον κιλά καταπονούν και πιέζουν την ουροδόχο κύστη και τους πέριξ ιστούς και μυς, με συνέπεια να χαλαρώνουν, να μη λειτουργούν φυσιολογικά και να παρουσιάζεται ακράτεια. Ρόλο στην εκδήλωση ακράτειας παίζει και η χρόνια άρση βάρους ή η αύξηση ενδοκοιλιακής πίεσης από χρόνιο βήχα (κάπνισμα, άσθμα), δυσκοιλιότητα αλλά και η βαριά χειρωνακτική εργασία. Κατά τον ειδικό, άλλα αίτια για την ακράτεια είναι η εμμηνόπαυση (η έλλειψη οιστρογόνων οδηγεί σε λέπτυνση ιστών κόλπου - ουροδόχου κύστης) και η γήρανση. Διότι με το πέρασμα του χρόνου ουροδόχος κύστη - ουρήθρα δεν λειτουργούν το ίδιο αποτελεσματικά. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι θα εμφανιστεί υποχρεωτικά ακράτεια. Τέλος, νευρολογικά προβλήματα (εγκεφαλικά επεισόδια, διαβήτης, νόσος του Πάρκινσον, σκλήρυνση κατά πλάκας) ενέχονται στην εκδήλωση ακράτειας στις γυναίκες. Η έγκαιρη και σωστή διάγνωση της αιτίας αποτελεί το κλειδί για αποτελεσματική θεραπεία, λαμβάνοντας υπόψη πως κάθε τύπος ακράτειας αντιμετωπίζεται διαφορετικά, τονίζει ο κ. Αθανασίου. Η ανάλυση ούρων και το υπερηχογράφημα νεφρών - ουροδόχου κύστης είναι απαραίτητες εξετάσεις που συμπληρώνουν την κλινική εκτίμηση. Ομως η σημαντικότερη εξέταση είναι ο ουροδυναμικός έλεγχος. Πρόκειται για ένα απλό, ανώδυνο ειδικό τεστ, διάρκειας περίπου 30 λεπτών, που εκτελείται χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία και ελέγχει τη λειτουργία ουροδόχου κύστης - ουρήθρας. Διαγιγνώσκει αντικειμενικά την αιτία και βοηθά στη σωστή και επιτυχή αντιμετώπιση της ακράτειας. Συνιστάται ιδιαίτερα και σε γυναίκες με κυστεοκηλη - πρόπτωση μήτρας, ακόμα και χωρίς συμπτώματα ακράτειας. Περίπου 50% των γυναικών αυτών παρουσιάζουν 2 / 5
λανθάνον πρόβλημα στην ουρήθρα και χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετωπίσεως για αποφυγή ακράτειας ούρων έπειτα από χειρουργική αποκατάσταση της κυστεοκήλης - πρόπτωσης, υπογραμμίζει ο καθηγητής. Οι λύσεις στο πρόβλημα Με την πρόοδο της ιατρικής, νέες θεραπείες είναι πλέον διαθέσιμες. Μάλιστα φαίνεται πως η συντριπτική πλειονότητα περιπτώσεων αντιμετωπίζονται εύκολα, με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ο κ. Αθανασίου τονίζει πως πράγματι η ακράτεια είναι ένα ευαίσθητο κεφάλαιο στην υγεία της γυναίκας, αλλά δεν είναι ντροπή. Αποτελεί ένα σύμπτωμα που θεραπεύεται. Η αναζήτηση βοήθειας και η εμπιστοσύνη στον γιατρό και στις νέες, σύγχρονες θεραπείες οδηγούν στη λύτρωση και ανακούφιση από την ανησυχία και την αμηχανία που προ καλεί η ακράτεια, ταλαιπωρώντας το ωραίο φύλο. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει αλλαγή συμπεριφοράς. Με άλλα λόγια, είναι αρκετές ασθενείς που επιδεινώνουν την ακράτεια με κακές συνήθειες που έχουν υιοθετήσει στην καθημερινότητα τους. Η μείωση της λήψης υπερβολικής ποσότητας υγρών, καφέ και αλκοόλ βοηθά στη βελτίωση των συμπτωμάτων. Επίσης, πολύ βοηθητικές είναι οι ασκήσεις πυελικών μυών (Kegel) για ενδυνάμωση των εσωτερικών μυών, που στηρίζουν ουροδόχο κύστη και ουρήθρα, καθώς και του σφιγκτήρα της ουρήθρας - τους μυς που ρυθμίζουν την ούρηση. Οι ασκήσεις θα πρέπει να επαναλαμβάνονται καθημερινά, σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει δοθεί σε κάθε ασθενή αναλόγως του τύπου της ακράτειας. Το μεγάλο τους πλεονέκτημα είναι ότι μπορεί να γίνουν οποιαδήποτε στιγμή χωρίς κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία. Όπως διευκρινίζει ο κ. Αθανασίου, οι ασκήσεις των πυελικών μυών συστήνονται όχι μόνο για θεραπεία, αλλά και για πρόληψη, ιδιαίτερα σε γυναίκες που αναλαμβάνονται το πρόβλημα στα αρχικά του στάδια και μπορεί έτσι να προλάβουν την επιδείνωση του. Μάλιστα, ιδιαίτερα χρήσιμη κρίνεται η εκτέλεση των ασκήσεων προληπτικά σε γυναίκες μετά τον τοκετό - ιδιαίτερα σ' εκείνες που αρχίζουν να αντιλαμβάνονται κάποια μικρή διαφυγή ούρων μετά την εγκυμοσύνη. Σε περίπτωση που μια ασθενής αδυνατεί να εκτελέσει σωστά τις ασκήσεις, υπάρχει η αποκαλούμενη φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους - ηλεκτρικός μαγνητικός ερεθισμός, με ειδικές συσκευές φυσικοθεραπείας που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για ενδυνάμωση των πυελικών μυών. Στις περισσότερες από αυτές, ένα ειδικό ηλεκτρόδιο στέλνει ένα μικρό ανώδυνο ηλεκτρικό ερέθισμα στους πυελικούς μυς και τους οδηγεί σε παθητική σύσπαση. Πρόσφατα μια νέα μέθοδος έχει προταθεί, κατά την οποία με τη χρήση μιας ειδικής συσκευής επιτυγχάνεται η εκγύμναση των πυελικών μυών χωρίς την ανάγκη εξέτασης. Η σύσπαση των μυών γίνεται εύκολα και ανώδυνα μέσω μαγνητικού πεδίου, ενώ η ασθενής κάθεται άνετα ενδεδυμένη σε μια ειδική πολυθρόνα. Η μέθοδος ενδείκνυται για περιπτώσεις ακράτειας ούρων από προσπάθεια και επιτακτικής ακράτειας. Ορισμένες μορφές ακράτειας (υπερδραστήρια κύστη) αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, αναφέρει ο κ. Αθανασίου. Σήμερα υπάρχει μια πλειάδα φαρμακευτικών σκευασμάτων που δρουν στην ουροδόχο 3 / 5
κύστη, αναστέλλοντας τις παθολογικές συσπάσεις της που προκαλούν συχνουρία και επιτακτική ακράτεια ούρων. Τα σύγχρονα φάρμακα χορηγούνται συνήθως μόνο μία φορά ημερησίως, ενώ υπάρχουν και εναλλακτικές μορφές χορήγησης με διαδερμικά αυτοκόλλητα. Για τις λίγες ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην κλασική φαρμακευτική αγωγή χρησιμοποιείται η τοπική έγχυση βουτυλινικής τοξίνης Α με ικανοποιητικά αποτελέσματα. ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΙΑΤΡΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ Εάν: - Έχετε μικρή απώλεια ούρων όταν γελάτε, βήχετε, ασκείστε, κατόπιν απότομης κίνησης ή αναίτια. - Νιώθετε αίσθημα πίεσης στον κόλπο ή «μπούκωμα» χαμηλά στην κοιλιά (χαλάρωση κόλπου ή πρόπτωση μήτρας). - Έχετε συχνουρία. - Αισθάνεστε ξαφνικά επιτακτική ανάγκη για ούρηση, με ενδεχόμενη απώλεια ούρων ώσπου να φτάσετε στην τουαλέτα. - Πονάτε κατά την ούρηση. - Δυσκολεύεστε να ουρήσετε. - Υποφέρετε από ουρολοιμώξεις. - Παρατηρείτε απώλεια ούρων έπειτα από χειρουργική επέμβαση. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Φυσικά υπάρχει και η χειρουργική θεραπεία. Η μέθοδος τοποθέτησης κολπικής ταινίας ελεύθερης τάσης δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα με τρόπο απλό, γρήγορο, ανώδυνο. Εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ακράτεια ούρων από προσπάθεια, στις οποίες ο ειδικός γιατρός, σε συνδυασμό με τον ουροδυναμικό έλεγχο, θα επιβεβαιώσει την ανεπάρκεια του σφιγκτηριακού μηχανισμού της ουρήθρας. Η επέμβαση γίνεται μέσω μιας μικρής τομής στον κόλπο, διαμέσου της οποίας τοποθετείται ειδική ταινία στήριξης κάτω από την ουρήθρα. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου κολπικής ταινίας ελεύθερη τάσης είναι ότι γίνεται με τοπική αναισθησία, επιτρέποντας τη συνεργασία ασθενούς - ιατρού για έλεγχο της σωστής τοποθέτησης της ταινίας, διαρκεί 20-30 λεπτά, έχει ελάχιστες επιπλοκές όταν εκτελείται από ειδικούς, περιορίζεται στο ελάχιστο ο μετεγχειρητικός πόνος, παρέχει άμεση και μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα και έχει ποσοστά επιτυχίας που φτάνουν και το 95%. Η ασθενής εξέρχεται την επόμενη μέρα και μπορεί να επιστρέψει στην εργασία και στις συνήθεις δραστηριότητες της μέσα σε δύο εβδομάδες, διάστημα που θα πρέπει μόνο να αποφεύγει την ανύψωση βάρους και απότομες κινήσεις. 4 / 5
Η έγκαιρη και σωστή διάγνωση της αιτίας αποτελεί το κλειδί για αποτελεσματική θεραπεία, λαμβάνοντας υπόψη πως κάθε τύπος ακράτειας αντιμετωπίζεται διαφορετικά. Της Έλενας Κιουρκτσή popular medicine Joomla SEO powered by JoomSEF 5 / 5