ΔΡΑΣΗ 1 & 2. στη χρήση των εργαλείων υπολογισμού των εκπομπών ΑΦΘ. (απογραφή και πρόβλεψη έως το 2020) Πρόγραμμα

CLIM LOCAL 2020 ΔΡΑΣΗ 1 & 2 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ στη χρήση των εργαλείων υπολογισμού των εκπομπών ΑΦΘ (απογραφή και πρόβλεψη έως το 2020) Πρόγραμμα ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΘΕΜΑ 12 / 02 / 2009 εισαγωγή στο αντικείμενο της απογραφής απαιτούμενα στοιχεία και τρόποι συλλογής συζήτηση επί της μεθοδολογίας υπολογισμού των εκπομπών ΑΦΘ σχόλια παρατηρήσεις συμπεράσματα 15 / 05 / 2009 αντικείμενο της απογραφής μεθοδολογία υπολογισμού των εκπομπών ανά τομέα και χρήση παρουσίαση εργαλείου χειρισμός φύλλων υπολογισμού βήμα προς βήμα εξοικείωση στη χρήση των εργαλείων επίδειξη εφαρμογή παραδειγμάτων συζήτηση επί των αποτελεσμάτων της τοπικής απογραφής εισαγωγή στη μεθοδολογία υπολογισμού της εξέλιξης των εκπομπών ΑΦΘ σύνδεση με το απογραφικό εργαλείο 10 / 07 / 2009 εισαγωγή στο απογραφικό εργαλείο μεθοδολογία υπολογισμού της εξέλιξης των εκπομπών ΑΘΦ ανά τομέα και χρήση απαιτούμενα στοιχεία σύνδεση με τα απογραφικά στοιχεία παρουσίαση εργαλείου και φύλλων υπολογισμού εφαρμογή παραδειγμάτων συζήτηση επί των αποτελεσμάτων της εξέλιξης των εκπομπών 22/ 06 /2010 επανάληψη σεμιναρίου με παρουσίαση του εργαλείου και των φύλλων υπολογισμού, δίνοντας έμφαση στην εφαρμογή παραδειγμάτων 1 P age

CLIM LOCAL 2020 Ονόματα συμμετεχόντων ΟΝΟΜΑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΥΛΟΥΜΑΚΟΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΕΛΣΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΡΑΚΟΥΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΘΕΟΧΑΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΘΕΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΝΤΑΡΤΖΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΗ ΜΠΑΚΛΑΤΖΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΑΡΑΦΙΔΗΣ ΕΛΕΝΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΡΥΖΗ ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΡΓΚΟΥΛΑΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΚΟΥΡΝΙΩΤΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΔΗΜΟΣ ΒΟΛΟΥ ΔΕΜΕΚΑΒ ΔΕΥΑΜΒ ΕΠΕΜ (εκπαιδευτές) 2 P age

Developing Local Plans for Climate Change Mitigation by 2020 (CLIM-LOCAL2020) ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΣΕ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Δήμος Βόλου - 12.02.2009 2009 ΔΕΜΕΚΑΒ Αντικείμενο και στόχοι του έργου CLIM-LOCAL2020

Στόχοι & Αντικείμενο έργου Να αναπτυχθούν μεθοδολογία και εργαλεία που θα χρησιμοποιεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση για τη μείωση των εκπομπών ΑΦΘ τοπικά Να αναπτυχθούν δράσεις για την παρακολούθηση και αξιολόγηση μέτρων μείωσης εκπομπών ΑΦΘ σε τοπικό επίπεδο, που να χρησιμεύσουν και ως οδηγός για άλλους δήμους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό Να αναδείξει σαφώς τη διεπιφάνεια μεταξύ Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Κεντρικής Διοίκησης σε σχέση με την αντιμετώπιση του κινδύνου της Κλιματικής Αλλαγής και να εντοπίσει τα βασικά εμπόδια στη λήψη μέτρων μείωσης εκπομπών ΑΦΘ σε τοπικό επίπεδο Να προωθήσει την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και να παράσχει εκπαίδευση σχετικά με την αντιμετώπιση του κινδύνου της Κλιματικής Αλλαγής Να οδηγήσει σε μείωση των εκπομπών ΑΦΘ σε τοπικό επίπεδο και σε χρονικό ορίζοντα 10-15 ετών, με την ενεργό συμμετοχή των πολιτών Αναμενόμενα αποτελέσματα έργου Εργαλεία φιλικά στο χρήστη για τον υπολογισμό των εκπομπών ΑΦΘ και βασικών αέριων ρύπων σε τοπικό επίπεδο και ανά πηγή εκπομπής Απογραφή εκπομπών ΑΦΘ σε τοπικό επίπεδο inventory Εργαλεία για την πρόβλεψη εκπομπών σε τοπικό επίπεδο μέχρι το έτος 2020 Μεθοδολογία για την εκτίμηση του δυναμικού μείωσης εκπομπών ΑΦΘ Εργαλείο αξιολόγησης μέτρων μείωσης εκπομπών ΑΦΘ μέσω ανάλυσης Κόστους-Οφέλους Οφέλους, συμπεριλαμβανομένου και του εξωτερικού περιβαλλοντικού κόστους Τοπικό Σχέδιο Δράσης για την άμεση και μεσο-μακροπρόθεσμη μείωση εκπομπών ΑΦΘ Πρακτικός οδηγός εφαρμογής των μέτρων μείωσης εκπομπών ΑΦΘ Σχέδιο παρακολούθησης και σχετικοί δείκτες αξιολόγησης της προόδου εφαρμογής των μέτρων μείωσης εκπομπών ΑΦΘ Εκπαιδευτικό υλικό για την Κλιματική Αλλαγή (απευθυνόμενο σε δασκάλους- καθηγητές και μαθητές) Διάχυση αποτελεσμάτων

Δράσεις έργου 1. Υπολογισμός εκπομπών σε τοπικό επίπεδο 2. Πρόβλεψη εκπομπών ΑΦΘ σε τοπικό επίπεδο 3. Προσδιορισμός πιθανών επεμβάσεων μείωσης εκπομπών ΑΦΘ 4. Οικονομική & περιβαλλοντική αξιολόγηση μέτρων μείωσης εκπομπών 5. Ιεράρχηση μέτρων μείωσης εκπομπών 6. Δημόσια διαβούλευση και οριστικοποίηση η του Τοπικού Σχεδίου Δράσης (ΤΣΔ) 7. Εφαρμογή Τοπικού Σχεδίου Δράσης 8. Επικοινωνία και διάχυση 9. Αξιολόγηση προόδου εφαρμογής ΤΣΔ & προγραμματισμός μελλοντικής λειτουργίας 10. Διαχείριση Έργου 11. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Έργου 12. Οικονομικός απολογισμός Έργου 13. Πρόγραμμα επικοινωνίας μετά τη λήξη του έργου LIFE Εισαγωγή στην απογραφή και στην πρόβλεψη εκπομπών

Βασικές αρχές εκπόνησης απογραφής εκπομπών Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες της UNFCCC για τις εθνικές απογραφές εκπομπών: Διαφάνεια (Transparency) Συνέπεια (Consistency) Συγκρισιμότητα (Comparability) Πληρότητα η (Completeness) Ακρίβεια (Accuracy) Βασικά σημεία για την οργάνωση μίας απογραφής εκπομπών Επιλογή έτους αναφοράς Μεθοδολογική προσέγγιση Απογραφόμενα αέρια και τομείς Καθορισμός ορίων Αμεσες Εμμεσες εκπομπές Υπολογισμός εκπομπών

Επιλογή έτους αναφοράς και μεθοδολογικής προσέγγισης Επιλογή έουςααφοράς έτους αναφοράς Διεθνείς συμφωνίες (π.χ. Πρωτόκολλο του Κιότο): 1990/1995 Διαθεσιμότητα στοιχείων σε τοπικό επίπεδο; Δέσμη μέτρων Ευρωπαϊκής Ενωσης για το κλίμα και την ενέργεια, «20 20 20 έως το 2020»: 2005 Πλέον πρόσφατο έτος με πλήρη στοιχεία Μεθοδολογική προσέγγιση Μεθοδολογία συμβατή με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες του IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) ή Ανάλυση Κύκλου Ζωής Απογραφόμενα αέρια και τομείς Αέρια Αέρια φαινομένου του θερμοκηπίου που ελέγχονται από το Πρωτόκολλο του Κιότο: CO 2, CH 4, N 2 O, HFC, PFC, SF 6 Συμβατικοί αέριοι ρύποι (π.χ. NOx, SO 2, PM, ) Τομείς / Πηγές εκπομπών (σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες της UNFCCC και του IPCC) Ενέργεια Σταθερές πηγές Μεταφορές Διαφυγούσες εκπομπές Βιομηχανικές διεργασίες Παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων Κατανάλωση F-gases Γεωργία Απόβλητα Διαχείριση απορριμμάτων Υγρά απόβλητα

Καθορισμός ορίων απογραφής Αμεση ευθύνη δημοτικής αρχής Κτίρια / Εγκατάστασης υπό τον άμεσο έλεγχο της δημοτικής αρχής Γεωπολιτικά όρια δήμου Ολες οι δραστηριότητες που βρίσκονται εντός των ορίων ενός δήμου Πληρότητα (+) Περιορισμένη δυνατότητα ελέγχου εκπομπών από διάφορες δραστηριότητες (-) Διαθεσιμότητα στοιχείων (;) Αμεσες Εμμεσες εκπομπές Source: The Greenhouse Gas Protocol. A corporate accounting and reporting standard (http://www.ghgprotocol.org/files/ghg-protocol-revised.pdf)

Επιλογή μεθόδων υπολογισμού εκπομπών Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) 1996 IPCC Guidelines, http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/gl/invs6.html Good Practice Guidance, http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/gp/english/ 2006 IPCC Guidelines, http://www.ipccnggip.iges.or.jp/public/2006gl/index.html Joint EMEP/CORINAIR Atmospheric emission inventory guidebook 3 rd edition, 2007 update, http://reports.eea.europa.eu/emepcorinair5/en/page002.html Εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ και άλλων αερίων 2009 (καλύπτει την περίοδο 1990 2007), http://unfccc.int/national_reports/annex_i_ghg_inventories/national_inve ntories_submissions/items/4771.php i i /4771 Πρόβλεψη εκπομπών Καθορισμός χρονικού ού ορίζοντα πρόβλεψης Διαμόρφωση ενός Σεναρίου Αναμενόμενης Εξέλιξης Υφιστάμενες τάσεις εξέλιξης των καταναλώσεων Βασικές αναμενόμενες τεχνολογικές εξελίξεις Ελ Ειλημμένες αποφάσεις σε σχέση με την κατασκευή νέων ενεργειακών ή άλλων υποδομών που θα επηρεάσουν τις τοπικές ενεργειακές καταναλώσεις Πολιτικές και μέτρα που βρίσκονται σε ισχύ Συμβατότητα απογραφής πρόβλεψης εκπομπών

Απογραφή εκπομπών στο πλαίσιο του έργου CLIM-LOCAL2020 Επόμενα βήματα Οργάνωση απογραφής εκπομπών Ετος αναφοράς: 2007 ως το πλέον πρόσφατο έτος με πλήρη στοιχεία Μεθοδολογική προσέγγιση: Μεθοδολογία συμβατή με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες του IPCC Ορια απογραφής: Γεωπολιτικά όρια Μείζονος Βόλου Αμεσες και έμμεσες (λόγω κατανάλωσης ηλεκτρισμού) εκπομπές Απογραφόμενα αέρια ΑΦΘ που ελέγχονται από το Πρωτόκολλο του Κιότο Συμβατικοί ρύποι: NOx, SO 2, NMVOC & PM

Αντικείμενο απογραφής εκπομπών Ενέργεια Σταθερές πηγές εκπομπής (κατανάλωση ενέργειας σε κτίρια, βιομηχανίες κλπ.) Κινητές πηγές εκπομπής (αστικές μετακινήσεις, δημοτικά οχήματα, αλιεία, λιμάνι, γεωργικά μηχανήματα) Βιομηχανικές διεργασίες Μη μεταλλικά ορυκτά (παραγωγή τσιμέντου ασβέστη) Μεταλλουργία (παραγωγή χάλυβα) Κατανάλωση F-gases (οικιακή ψύξη, οικιακός κλιματισμός, κλιματισμός αυτοκινήτων) Χρήση διαλυτών Απόβλητα Διαχείριση απορριμμάτων Διαχείριση υγρών αποβλήτων Γεωργία Εντερικές ζυμώσεις Διαχείριση ζωικών απορριμμάτων Γεωργικά εδάφη Καύση γεωργικών υπολειμμάτων Διαμόρφωση τοπικού ισοζυγίου ενέργειας Βασικές κατηγορίες δεδομένων δραστηριότητας Δημογραφικά στοιχεία Υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα ανά κατηγορία Δεδομένα κατανάλωσης ενέργειας Δημοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις Μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις Γεωργικές εκτάσεις και ζωικό κεφάλαιο Απόβλητα Οργανικό φορτίο επεξεργαζόμενων αποβλήτων και βαθμός μείωσης του οργανικού φορτίου Ποσότητες και σύσταση αποτιθέμενων απορριμμάτων Οδικές μεταφορές Αριθμός οχημάτων Τεχνικά χαρακτηριστικά οχημάτων Στοιχεία μετακινήσεων

Developing Local Plans for Climate Change Mitigation by 2020 (CLIM-LOCAL2020) ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΦΘ Δήμος Βόλου - 15.05.2009 ΔΕΜΕΚΑΒ Διαμόρφωση τοπικού «ισοζυγίου» ενέργειας

Εκτίμηση κατανάλωσης ενέργειας Τεχνικές υπολογισμού κατανάλωσης ενέργειας Θερμικές απώλειες κτιρίων Θέρμανση χώρων σε οικιακό τομέα και θερμοκήπια Ειδική κατανάλωση συσκευών / εξοπλισμού Ηλεκτρικές οικιακές συσκευές Οικιακός κλιματισμός Οδικές μεταφορές Αλιεία Συσχέτιση κατανάλωσης με επιφάνεια Τελικές χρήσεις τριτογενή τομέα Γεωργικά μηχανήματα Θέρμανση νερού Οικιακός τομέας Ξενοδοχεία Δεδομένα κατανάλωσης ενέργειας Βιομηχανία Εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών Δελτίο Βιομηχανικής Κίνησης Μεγάλα κτίρια τριτογενή τομέα

Προσδιοριστικές παράμετροι υπολογισμού της κατανάλωσης ενέργειας ανά τομέα Τομέας Συμπεριφορά Αριθμός καταναλωτών Αλλες παράμετροι Οικιακός 1. Συνθήκες άνεσης (θερμοκρασία χώρων και νερού) 2. Ωρες λειτουργίας συσκευών / εξοπλισμού ξ μ ρ 3. Πληθυσμός 4. Νοικοκυριά 5. Αριθμός και χαρακτηριστικά κτιρίων 6. Αριθμός συσκευών 7. Τεχνικά χαρακτηριστικά συσκευών / εξοπλισμού 9. Βαθμοημέρες θέρμανσης 10. Συντελεστής απωλειών κτιρίων Πρωτογενής 1. Ωρες λειτουργίας μηχανημάτων 2. Εκταση και είδος καλλιεργειών 3. Εκταση και είδος θερμοκηπίων 4. Αριθμός γεωργικών μηχανημάτων και αλιευτικών σκαφών Τριτογενής 1. Συνθήκες άνεσης (θερμοκρασία χώρων και νερού) 2. Ωρες λειτουργίας συσκευών / εξοπλισμού 3. Αριθμός κτιρίων γραφείων, καταστημάτων, σχολείων, νοσοκομείων και ξενοδοχείων (και ο αριθμός κλινών στις δύο τελευταίες κατηγορίες) 4. Αριθμός συσκευών 5. Βαθμοημέρες θέρμανσης 6. Τεχνικά χαρακτηριστικά μηχανημάτων 5. Τεχνικά χαρακτηριστικά συσκευών / εξοπλισμού 6. Βαθμοημέρες θέρμανσης 7. Ειδική κατανάλωση ανά κατηγορία κτιρίου Οδικές μεταφορές 1. Διανυόμενα χλμ ανά κατηγορία οχημάτων (ώρες λειτουργίας μηχανημάτων στον ΟΛΒ) 2. Αριθμός οχημάτων 3. Τεχνικά χαρακτηριστικά ανά κατηγορία οχημάτων και τεχνολογία Βιομηχανία 1. Δεδομένα κατανάλωσης έτους αναφοράς Ενέργεια

Υπολογισμός εκπομπών CO 2 και SO 2 E = FC EF 0. 04187 CO2 f f CO2, f E SO2 f = f FC FC f SC NCV f f EF f 2 41870 SO2, f 0.04187, cement - lime production, natural gas,lpg and electricity E CO2 οι εκπομπές CO 2 από κάθε πηγή εκπομπών, f δείκτης που αναφέρεται στο καταναλισκόμενο καύσιμο, FC f η κατανάλωση του f-καυσίμου, EF CO2,f συντελεστής εκπομπής CO 2 του f-καυσίμου SC f το περιεχόμενο θείο του f-καυσίμου, NCV f η θερμογόνος δύναμη του f-καυσίμου και EF SO2,f συντελεστής εκπομπής SO 2 του f-καυσίμουf Παράμετροι υπολογισμού εκπομπών CO 2 και SO 2 Ηλεκτρισμός Οι συντελεστές εκπομπής του ηλεκτρισμού υπολογίζονται με βάση την εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ Στοιχεία από τον εθνικό ισοζύγιο ενέργειας Η θερμογόνος δύναμη του φυσικού αερίου αποτελεί μία μέση εθνική τιμή Καύσιμα CO2: 2006 IPCC Guidelines SO2: Εθνική νομοθεσία ή CORINAIR Fuel NCV (MJ/kg) Sulphur content SO2 emission factor (kg/tj) CO2 emission factor (t/tj) Heating diesel 43.0 0.2% 74.1 Transport diesel 43.0 50 ppm 74.1 Gasoline 44.3 50 ppm 69.3 Heavy fuel oil 40.4 1% 131.0 (1) 77.4 Solid fuels 29.2 (2) 85.0 (3) 96.1 LPG 47.3 0.5 63.1 Natural gas 36.1 0.5 56.1 MJ/Nm 3 Electricity 1675.2 244.5 Biomass 15.6 0.03% (4) 112.0 Biogas (sludge) 50.4 0.0 (1): Παραγωγή τσιμέντου ασβέστη (2): Μέσος όρος λιθάνθρακα και πετρελαϊκού κοκ (3): Παραγωγή τσιμέντου ασβέστη (4): Μέση τιμή από CORINAIR

Υπολογισμός εκπομπών CH 4, N 2 O και λοιπών αερίων από σταθερές ρςπηγές E g = FC f, t EFg, f, t 0. 04187 f, t g δείκτης που αναφέρεται σε αέριο E g οι εκπομπές του g-αερίου από κάθε πηγή εκπομπών, f δείκτης που αναφέρεται στο καταναλισκόμενο καύσιμο, t δείκτης που αναφέρεται σε τεχνολογία, FC f,t η κατανάλωση του f-καυσίμου στην t-τεχνολογία, EF g,f,t συντελεστής εκπομπής του g-αερίου g από την κατανάλωση του f-καυσίμου στην t-τεχνολογία Επιλογή συντελεστών εκπομπής CH 4 και Ν 2 Ο για σταθερές ρςπηγές Κατανάλωση φυσικού αερίου Λέβητες ΦΑ σε κτίρια και βιομηχανία Κατανάλωση ντίζελ στον τριτογενή τομέα Λέβητες ντίζελ σε Commercial/institutional sector Κατανάλωση καυσίμων στη λοιπή βιομηχανία Βιομηχανικοί λέβητες Κατανάλωση ντίζελ στον οικιακό τομέα CH4: Οικιακοί λέβητες Ν2Ο: βασικός (Tier 1) συντελεστής εκπομπής Χρήση βασικών (Tier 1) συντελεστών εκπομπής Κατανάλωση βιομάζας Ενεργειακός εξοπλισμός πλην λεβήτων

Επιλογή συντελεστών εκπομπής λοιπών αερίων για σταθερές ρςπηγές Ισχύς λεβήτων στον οικιακό τομέα: 50 kw 1 MW Ισχύς λεβήτων στον τριτογενή τομέα και στη λοιπή βιομηχανία: 1MW 50 MW Για ενεργειακό εξοπλισμό πλην λεβήτων χρησιμοποιούνται οι βασικοί (Tier 1) συντελεστές εκπομπής Εκπομπές PM10 από την κατανάλωση ηλεκτρισμού Κατανάλωση καυσίμων για παραγωγή ηλεκτρισμού από το εθνικό ισοζύγιο ενέργειας Συντελεστές εκπομπής ανά καύσιμο Στερεά καύσιμα: 80 kg/tj Φυσικό αέριο: 0.1 kg/tj Ντίζελ: 5 kg/tj Μαζούτ: 50 kg/tj Τελική κατανάλωση ηλεκτρισμού (συμπεριλαμβάνεται η κατανάλωση του ενεργειακού τομέα) από το εθνικό ισοζύγιο ενέργειας Συντελεστές εκπομπής CH 4, N 2 O και λοιπών αερίων από σταθερές ρςπηγές CH4 N2O NOx NMVOC PM10 Greenhouses Natural gas 1.0 1.0 70.0 3.0 0.0 Diesel 0.7 0.6 100.0 15.0 3.0 Heavy fuel oil 1.4 0.6 100.0 15.0 3.0 Residential sector Diesel in boilers 0.7 0.6 100.0 15.0 3.0 Diesel in other equipment 3.0 0.6 68.0 15.5 3.7 Natural gas 1.0 1.0 70.0 3.0 0.0 LPG 1.0 0.1 57.0 10.5 0.5 Tertiary sector Natural gas 1.0 1.0 70.0 3.0 0.0 Diesel 0.7 0.4 100.0 15.0 3.0 LPG 1.0 0.1 57.0 10.5 0.5 Industry Cement - Lime production Solid fuels 1.0 14.0 434.0 1.5 I.E. Heavy fuel oil 1.0 8.5 185.0 3.0 I.E. Rest industry Heavy fuel oil 3.0 0.3 100.00 5.0 40.00 Diesel 0.2 0.4 100.0 5.0 40.0 LPG 0.9 4.0 70.0 2.0 0.0 Natural gas 1.0 1.0 70.0 2.0 0.0 Electricity 3.2 2.6 638.3 27.0 138.8 Biomass 30.0 4.0 74.5 925.0 695.3 Biogas 1.0 0.1 60.0 2.5 5.7

Υπολογισμός εκπομπών CH 4, N 2 O και λοιπών αερίων από κινητές πηγές Λιμάνι Αλιεία Γεωργικά μηχανήματα E = ( N P H eff ) EF Ν αριθμός μηχανημάτων P ισχύς μηχανημάτων, Ηώρες λειτουργίας, eff απόδοση, EF συντελεστής εκπομπής CH4 N2O NOx NMVOC PM10 Agricultural machinery 4,4 30,7 702,1 93,0 114,1 Inshore fishing 4,3 30,0 1235,7 2,3 327,8 Port of Volos 4,6 32,0 1318,4 93,0 119,0 Υπολογισμός εκπομπών CH 4, N 2 O και λοιπών αερίων από κινητές πηγές Οδικές μεταφορές CH4 N2O NOx NMVOC PM10 E = ( N M eff ) EF Ν αριθμός οηά οχημάτων Μ χιλιόμετρα σε ετήσια βάση, eff απόδοση, EF συντελεστής εκπομπής Gasoline passenger cars Pre EURO 59,2 5,5 2098,7 510,1 0,9 EURO I - ΙΙΙ 36,0 11,1 215,0 148,3 0,8 EURO IV 36,7 2,5 22,4 22,9 0,4 Diesel passenger cars 1,6 2,1 211,9 20,8 18,4 Busses (Diesel EURO I) 17,3 3,0 748,1 49,2 33,0 Motorcycles 2 stroke Up to EURO II 162,2 1,1 59,8 8878,3 146,8 EURO III 89,0 2,2 560,0 2310,9 24,9 4 stroke Up to EURO II 154,8 1,6 134,6 996,3 14,4 EURO III 68,8 1,7 111,7 473,3 4,3 Light duty vehicles Diesel (*) 1,3 5,0 353,5 101,0 76,7 Gasoline Pre EURO 13,5 1,7 743,2 537,7 0,5 EURO I 4,7 9,4 107,9 91,5 0,5 Heavy duty vehicles (*) 5,5 2,8 920,5 174,9 19,8

Βιομηχανικές διεργασίες & Διαλύτες Πηγές εκπομπών Μη μεταλλικά ορυκτά Παραγωγή τσιμέντου Παραγωγή ασβέστη Μεταλλουργία Παραγωγή σιδήρου και χάλυβα Κατανάλωση φθορανθράκων και SF 6 Οικιακή ψύξη Οικιακός κλιματισμός Κλιματισμός ΙΧ αυτοκινήτων Διαλύτες Βαφές, οικιακή χρήση και κατασκευές Στεγνό καθάρισμα Οικιακή χρήση διαλυτών

Παραγωγή τσιμέντου E CO2 ( 0,785 CaO + 1, MgO) P CKD = 092 2 CL E PM10 P = f CL f CL EF P CL Παραγωγή κλίνκερ Επαληθευμένες εκθέσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων εκπομπών 3.200.000 t CaO Περιεκτικότητα κλίνκερ σε CaO Εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ 64,47% MgO Περιεκτικότητα κλίνκερ σε MgO Εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ 3,26% CKD Συντελεστής προσαύξησης ώστε να λαμβάνεται υπόψη το ποσοστό παραπροϊόντων που δεν ανακυκλώνεται στον κλίβανο Εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ 1 EF Συντελεστής εκπομπής PM10 CORINAIR, 3 rd edition, 2007 update 180 gr/t τσιμέντου fcl Περιεκτικότητα τσιμέντου σε κλίνκερ Τυπική τιμή από IPCC Good Practice Guidance 75% Παραγωγή ασβέστη E 0,785 p PROD ( x y ) CO = CO CaO 1 2 E PM 10 = PROD EF PROD Παραγωγή ασβέστη Επαληθευμένες εκθέσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων εκπομπών 120.600 t p CaO Περιεκτικότητα ασβέστη σε CaO Τυπική τιμή από IPCC Good Practice 95% Guidance x Ποσοστό ασβεστοπολτού στη Παραδοχή 0% συνολική παραγωγή ασβέση y Περιεκτικότητα ασβεστοπολτού σε νερό Τυπική τιμή από IPCC Good Practice Guidance EF Συντελεστής εκπομπής PM10 CORINAIR, 3 rd edition, 2007 update 200 gr/t ασβέστη 28%

Παραγωγή σιδήρου και χάλυβα E = PROD EF i, για CO 2, CH 4, NOx, SO 2, NMVOC και PM10 PROD Παραγωγή γή χάλυβα Επαληθευμένες εκθέσεις στο πλαίσιο 450.000 t του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων εκπομπών EF Συντελεστής εκπομπής CO 2 Εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ 89,9 kg/t χάλυβα Συντελεστής εκπομπής CH 4 CORINAIR, 3 rd edition, 2007 update 10 gr/t χάλυβα Συντελεστής εκπομπής NOx CORINAIR, 3 rd edition, 2007 update 200 gr/t χάλυβα Συντελεστής εκπομπής SO 2 CORINAIR, 3 rd edition, 2007 update 130 gr/t χάλυβα Συντελεστής εκπομπής NMVOC CORINAIR, 3 rd edition, 2007 update 90 gr/t χάλυβα Συντελεστής εκπομπής PM10 CORINAIR, 3 rd edition, 2007 update 16 gr/t χάλυβα Κατανάλωση φθορανθράκων και SF 6 Οι εκπομπές F-gases υπολογίζονται ως το άθροισμα των εκπομπών κατα Τη λειτουργία του εξοπλισμού Την απόσυρση του εξοπλισμού (εφαρμογή μόνο στην πρόβλεψη των εκπομπών) Βασικές παραδοχές Χρόνος ζωής συσκευών Οικιακά ψυγεία και κλιματιστικά: 15 έτη Κλιματισμός μ αυτοκινήτων: 12 έτη Ποσοστό συσκευών με F-gases ως ψυκτικό μέσο Κλιματισμός αυτοκινήτων και κατοικιών: 50% Οικιακά ψυγεία: 100% Ο συνολικός αριθμός συσκευών ανά κατηγορία έχει υπολογιστεί κατά τη διαμόρφωση του ενεργειακού ισοζυγίου

Yπολογισμός εκπομπών F-gases E = Neq IC x i i i i Neq i απόθεμα εξοπλισμού με F-gases, IC i η αρχική φόρτιση, x i οι απώλειες κατά τη λειτουργία,,, για οικιακό κλιματισμό, οικιακή ψύξη και κλιματισμό αυτοκινήτων Διαλύτες ENMVOC = Pop EFi, για βαφές (οικιακή χρήση και κατασκευές, στεγνό καθάρισμα και οικιακή χρήση διαλυτών E CO = E CC 44 2 NMVOC 12 Pop Πληθυσμός Εθνική απογραφή πληθυσμού 2001 & Ρυθμστικό Σχέδιο Βόλου EF Συντελεστής εκπομπής NMVOC για βαφές (οικιακή χρήση και κατασκευές) Συντελεστής εκπομπής NMVOC για στεγνό καθάρισμα Συντελεστής εκπομπής NMVOC για οικιακή χρήση διαλυτών Εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ Εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ Εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ 128.369 CC Περιεκτικότητα NMVOC σε άνθρακα Εθνική απογραφή εκπομπών ΑΦΘ 85% 0,50 kg/κάτοικο 0,25 kg/κάτοικο 2,60 kg/κάτοικο

Γεωργία Πηγές εκπομπών Εντερικές ζυμώσεις Διαχείριση ζωικών απορριμμάτων Γεωργικά εδάφη Εκπομπές Ν 2 Ο από τα ζωικά απορρίμματα που αποβάλλονται κατά τη βοσκή και παραμένουν στο έδαφος Αμεσες εκπομπές Εμμεσες εκπομπές Καύση γεωργικών υπολειμμάτων

Εντερικές ζυμώσεις E CH 4 = i N EF 10 i Ν i i 6 Ζωικό κεφάλαιο Βοοειδή θηλυκά 1.426 Βοοειδή αρσενικά 434 Πρόβατα 8.798 Χοίροι Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος, Απογραφή Γεωργίας και Κτηνοτροφίας 10.951 Αλογα 36 Κατσίκια 8.285 Πουλερικά 24.434 EF Συντελεστής εκπομπής CH 4 Βοοειδή θηλυκά Βοοειδή αρσενικά Πρόβατα Χοίροι Αλογα Κατσίκια Πουλερικά Γραμμική παρεμβολή μεταξύ των τιμών Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης (από 2006 IPCC Guidelines) στη βάση της παραγωγικότητας σε γάλα 2006 IPCC Guidelines (developed countries) Δεν έχει εφαρμογή 95.362 gr/cap 57.682 gr/cap 8.000 gr/cap 1.500 gr/cap 18.000 gr/cap 5.000 gr/cap Διαχείριση ζωικών απορριμμάτων Εκπομπές CH 4 E CH 4 = i N EF 10 i i 6 Ν i Ζωικό κεφάλαιο Βλ. εντερικές ζυμώσεις EF Συντελεστής εκπομπής CH 4 Βοοειδή θηλυκά Βοοειδή αρσενικά Πρόβατα Χοίροι Αλογα Κατσίκια 2006 IPCC Guidelines (temperate climate, 17 o C) 22.000 gr/cap 11.000 gr/cap 280 gr/cap 7.000 gr/cap 2.340 gr/cap 200 gr/cap Πουλερικά 1996 IPCC Guidelines 117 gr/cap g/

Διαχείριση ζωικών απορριμμάτων Εκπομπές N 2 O E = ( N T Nex T MS T, S ) EF S S T Τ: δείκτης που αναφέρεται στο ζωικό είδος S: δείκτης που αναφέρεται στο σύστημα διαχείρισης των ζωικών απορριμμάτων N Τ : Νex T : MS T,S : αριθμός ζώων ανά είδος τυπική ετήσια έκκριση αζώτου Ν ανά είδος ποσοστό των εκκριμάτων ανά είδος Τ που διαχειρίζεται με το σύστημα S EF S: τυπικός συντελεστής εκπομπής Ν 2Ο για το σύστημα S. Διαχείριση ζωικών απορριμμάτων Εκπομπές N 2 O

Καύση γεωργικών υπολειμμάτων C E E E = i CH 4 N 2O NOx PR RCR = C EF i CH 4 = C NCR i i DM 16 12 EF i N 2O = C NCRi EFNOx FB 44 28 46 14 i OX CC C: άνθρακας που απελευθερώνεται PR i : RCR i : αγροτική παραγωγή i-καλλιέργειας λόγος υπολείμματος προς παραγωγή DM i : υπόλειμμα σε ξηρή βάση FB i : ΟΧ: CC i : ΝCR i : EF: i ποσοστό αγροτικών υπολειμμάτων το οποίο καίγεται συντελεστής οξείδωσης περιεχόμενος άνθρακας λόγος αζώτου προς άνθρακα συντελεστής εκπομπής για CH 4, Ν 2 Ο και ΝΟx Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος, Απογραφή Γεωργίας και Κτηνοτροφίας Καύση γεωργικών υπολειμμάτων

Απόβλητα Διαχείριση απορριμμάτων t k ( t x) Παραγόμενο CH 4 το έτος t: Pt = ( A k MSWT ( x) MSWF ( x) Lo( x) ) e x= x 0 Εκπομπές CH 4 το έτος t: E = ( P R ) ( 1 OX ) Lo ( x ) = MCF DOC DOC F 16 F 12 t t t Α: συντελεστής κανονικοποίησης k: σταθερά αντίδρασης παραγωγής CH 4 MSW T : παραγόμενα αστικά απορρίμματα MSW F : ποσοστό παραγόμενων που κατηλήγει σε χώρο απόθεσης L 0 : δυναμικό παραγωγής γής CH 4 R t : ΟΧ: MCF: DOC: DOC F : ποσότητα CH 4 που ανακτάται συντελεστής οξείδωσης συντελεστής διόρθωσης ανάλογα το είδος του χώρου διάθεσης βιοαποικοδομήσιμος οργανικός άνθρακας, ο οποίος εξαρτάται από τη σύσταση των απορριμμάτων ποσοστό του βιοαποικοδομήσιμου οργανικού άνθρακα που μετατρέπεται σε βιοαέριο F: η περιεκτικότητα του βιοαερίου σε CH 4

Διαχείριση απορριμμάτων Παραδοχές και παράμετροι υπολογισμού Χώρος διάθεσης απορριμμάτων Μη οργανωμένος χώρος: 1982 1998 MCF = 0,6 Οργανωμένος χώρος: 1999 και μετά MCF = 1,0 Ποσότητες αποτιθέμενων απορριμμάτων MSW T (x)*msw F (x) από τον Σύνδεσμο Διάθεση Απορριμμάτων Βόλου Η σταθερά της αντίδρασης παραγωγής του CH 4 (k) εξαρτάται από τις επικρατούσες κλιματικές συνθήκες και το είδος των απορριμμάτων Χαρτί: 17 έτη ο χρόνος ημίσειας ζωής Ζυμώσιμα: 12 έτη ο χρόνος ημίσειας ζωής Βιοαποικοδομήσιμος οργανικός άνθρακας (DOC) Χαρτί: 0,4 Ζυμώσιμα: 0,15 Ιλύς: 0,15 Ποσοστό του βιοαποικοδομήσιμου οργανικού άνθρακα που μετατρέπεται σε βιοαέριο (DOC F ) Αστικά απορρίμματα: 0,77 Ιλύς: 0,4 Διαχείριση απορριμμάτων Παραδοχές και παράμετροι υπολογισμού Περιεκτικότητα του βιοαερίου σε CH4 (F) Αστικά απορρίμματα: 0,5 Ιλύς: 0,6 Ο συντελεστής οξείδωσης ξίδ (OX) είναι ίσος με 0 Η ποσότητα CH4 που ανακτάται προκύπτει από στοιχεία του Συνδέσμου Διάθεσης Απορριμμάτων Βόλου Σύσταση απορριμμάτων

Διαχείριση υγρών αποβλήτων Εκπομπές CH 4 EM = B f i MCFi TOW S MR 0 ( ) i i, αφορά τις μεθόδους επεξεργασίας (α) αερόβια (AE) για τα υγρά αστικά απόβλητα και (β) αναερόβια χώνευση (ANE) για την επεξεργασία της παραγόμενης ιλύος προς παραγωγή ηλεκτρισμού Β 0 Δυναμικό παραγωγής CH 4 Τυπική τιμή από IPCC Good Practice Guidance 0,6 kg CH 4 / kg BOD t fi Ποσοστό BOD ανά μέθοδο επεξεργασίας Υπολογίζεται με βάση την κατανάλωση CH 4 για την παραγωγή ηλεκτρισμού MCF i Συντελεστής μετατροπής CH 4 Τυπική τιμή από 2006 IPCC Guidelines AE: 0 ANE: 0,8 TOW Συνολικό οργανικό φορτίο προς επεξεργασία ΔΕΥΑΜΒ 3.722 t BOD S Οργανικό φορτίο που απομακρύνεται υπό μορφή ιλύος Παραδοχή 0 MR Ανάκτηση CH 4 Υπολογίζεται με βάση την κατανάλωση CH 4 για την παραγωγή γή ηλεκτρισμού 330 t CH 4 Διαχείριση υγρών αποβλήτων Εκπομπές N 2 O EM = Pop PR FRAC NPR EF 10 3 44 28 Pop Ισοδύναμος πληθυσμός Εθνική απογραφή πληθυσμού 2001 & 129.206206 (περιλαμβάνονται οι διανυκτερεύσεις) Ρυθμστικό Σχέδιο Βόλου Εθνική Στατιστική Υπηρεσία για ξενοδοχεία PR Ειδική κατανάλωση πρωτεϊνών Food and Agricultural Organization (FAO), 42,71 kg / cap τιμή για την Ελλάδα FRAC NPR Περιεχόμενο Ν στις πρωτεΐνες Τυπική τιμή από 1996 IPCC Guidelines 16% EF Συντελεστής εκπομπής Τυπική τιμή από 1996 IPCC Guidelines 0,01 kg N 2 O-N / kg sewage-n produced

Αποτελέσματα απογραφής εκπομπών Τελική κατανάλωση ενέργειας ανά καύσιμο και τομέα στο Βόλο Συμπεριλαμβάνεται η μεγάλη βιομηχανία Μεταφορές 6,5% Τριτογενής 36% 3,6% Οικιακός 12,6% Οδοφωτισμός 02% 0,2% Πρωτογενής 1,0% Κατανάλωση ενέργειας: 520.645 toe Βιομηχανία 76,1% Βενζίνη 3,9% Μαζούτ 2,6% Φυσικό αέριο 89% 8,9% Βιομάζα 1,8% Ηλιακή ενέργεια 0,3% Ηλεκτρισμός 19,2% Ντίζελ 8,2% Υραέρο Υγραέριο 0,1% Στερεά καύσιμα 55,0%

Τελική κατανάλωση ενέργειας ανά καύσιμο και τομέα Δεν συμπεριλαμβάνεται η μεγάλη βιομηχανία Τριτογενής 13,7% Οδοφωτισμός 07% 0,7% Πρωτογενής 4,0% Βιομηχανία 8,9% Κατανάλωση ενέργειας: 136.661 toe Μεταφορές 24,8% Οικιακός 47,9% Φυσικό αέριο 18,3% Βιομάζα 7,0% Ηλιακή ενέργεια 12% 1,2% Ηλεκτρισμός 24,4% Υγραέριο 03% 0,3% Βενζίνη 15,0% Μαζούτ 2,8% Ντίζελ 31,1% Συνολικές εκπομπές για το 2007 στο Βόλο CO2 CH4 N2O F-gases GHG NOx SO2 NMVOC PM10 (t) (t) (t) (t) (t) (t) (t) (t) (t) Ενέργεια 2.522.720,55 96,29 198,07 0,00 2.586.143,74 9.295,79 8.305,61 868,15 906,82 Βιομηχανία 1.981.354,82 23,36 180,24 2.037.719,24 7.267,21 6.116,37 102,36 417,91 Μεταφορές 101.608,52 54,41 8,75 105.464,01 977,22 11,26 328,26 32,74 Οικιακός 279.798,92 16,17 4,72 281.600,55 619,92 1.315,07 402,91 381,21 Τριτογενής 124.545,67 1,59 1,28 124.974,47 291,70 700,07 15,18 56,79 Οδοφωτισμός 10.430,80 0,14 0,11 10.468,24 27,23 71,46 1,15 5,92 Πρωτογενής 24.981,82 0,62 2,98 25.917,23 112,51 91,38 18,29 12,26 Βιομηχανικές διεργασίες 1.863.806,62 4,50 0,00 414,28 1.864.315,41 90,00 58,50 40,50 7,20 Μη μεταλλικά εαλλ ορυκτά 1.823.341,29 341 29 1.823.341,29 341 29 Παραγωγή μετάλλων 40.465,33 4,50 40.559,83 90,00 58,50 40,50 7,20 Κατανάλωση F-gases 414,28 414,28 Διαλύτες 1.338,28 1.338,28 429,39 Γεωργία 000 0,00 411,23 46,14 000 0,00 22.940,51 105 1,05 000 0,00 000 0,00 000 0,00 Εντερικές ζυμώσεις 289,90 6.087,97 Διαχείριση ζωικών απορριμμάτων 119,87 4,08 3.782,14 Γεωργικά εδάφη 42,03 13.030,78 Καύση γεωργικών υπολειμμάτων 1,46 0,03 39,62 1,05 Απόβλητα 0,00 4.502,38 13,87 0,00 98.851,08 0,00 0,00 0,00 0,00 Διαχείριση απορριμμάτων 4.486,19 94.209,89 Υγρά απόβλητα 16,19 13,87 4.641,19 ΣΥΝΟΛΟ 4.387.865,45 5.014,39 258,09 414,28 4.573.589,01 9.386,85 8.364,11 1.338,04 914,02

Συνολικές εκπομπές για το 2007 στο Βόλο Δεν συμπεριλαμβάνεται η μεγάλη βιομηχανία CO2 CH4 N2O F-gases GHG NOx SO2 NMVOC PM10 (t) (t) (t) (t) (t) (t) (t) (t) (t) Ενέργεια 606.333,47 74,11 18,54 0,00 613.637,94 2.170,79 2.550,84 771,71 518,95 Βιομηχανία 64.967,74 1,18 0,71 65.213,44 142,21 361,61 5,92 30,03 Μεταφορές 101.608,52 54,41 8,75 105.464,01 977,22 11,26 328,26 32,74 Οικιακός 279.798,92798 92 16,1717 472 4,72 281.600,55 619,9292 1.315,07 402,91 381,21 Τριτογενής 124.545,67 1,59 1,28 124.974,47 291,70 700,07 15,18 56,79 Οδοφωτισμός 10.430,80 0,14 0,11 10.468,24 27,23 71,46 1,15 5,92 Πρωτογενής 24.981,82 0,62 2,98 25.917,23 112,51 91,38 18,29 12,26 Βιομηχανικές διεργασίες 000 0,00 000 0,00 000 0,00 414,28 414,28 000 0,00 000 0,00 000 0,00 000 0,00 Μη μεταλλικά ορυκτά 0,00 Παραγωγή μετάλλων 0,00 Κατανάλωση F-gases 414,28 414,28 Διαλύτες 1.338,28 1.338,28 429,39 Γεωργία 0,00 411,23 46,14 0,00 22.940,51 1,05 0,00 0,00 0,00 Εντερικές ζυμώσεις 289,90 6.087,97 Διαχείριση ζωικών απορριμμάτων 119,87 4,08 3.782,14 Γεωργικά εδάφη 42,03 13.030,78 Καύση γεωργικών υπολειμμάτων 1,46 0,03 39,62 1,05 Απόβλητα 0,00 4.502,38 13,87 0,00 98.851,08 0,00 0,00 0,00 0,00 Διαχείριση απορριμμάτων 4.486,19 94.209,89 Υγρά απόβλητα 16,19 13,87 4.641,19 ΣΥΝΟΛΟ 607.671,75671 75 4.987,71 71 78,56 414,28 737.182,09 2.171,84 2.550,84 1.201,11 11 518,95 Εκπομπές ΑΦΘ στο Βόλο ανά τομέα Γεωργία Διαλύτες 0,03% 0,50% Απόβλητα 2,16% Βιομηχανικές διεργασίες 40,76% Ενέργεια 56,55% Συμπεριλαμβάνεται η μεγάλη βιομηχανία Εκπομπές ΑΦΘ : 4574 kt Βιομηχανικές διεργασίες 0,06% Γεωργία 3,11% Απόβλητα 13,41% Διαλύτες 0,18% Ενέργεια 83,24% Δεν συμπεριλαμβάνεται η μεγάλη βιομηχανία Εκπομπές ΑΦΘ : 737 kt

Εκπομπές ΑΦΘ από την Ενέργεια στο Βόλο ανά τομέα (2007) Δεν συμπεριλαμβάνεται μβ η μγ μεγάλη ηβιομηχανία Βιομηχανία 11% Οδοφωτισμός 2% Πρωτογενής τομέας 4% Τριτογενής τομέας 20% Οικιακός τομέας 46% Οδικές μεταφορές 17% Εκπομπές ΑΦΘ από την ΕΝΕΡΓΕΙΑ: 613,66 kt CO 2 eq Εκπομπές ΑΦΘ από την Ενέργεια ανά καύσιμο στο Βόλο Δεν συμπεριλαμβάνεται μβ η μγ μεγάλη ηβιομηχανία 400000 350000 Εκπομπές ΑΦΘ (t CO 2 eq) 342.461 300000 250000 200000 150000 135.169 100000 50000 0 59.075 62.661 12.335 1.937 Ντίζελ Ηλεκτρισμός Φυσικό αέριο Μαζούτ Βενζίνη Λοιπά καύσιμα

Developing Local Plans for Climate Change Mitigation by 2020 (CLIM-LOCAL2020) ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΦΘ ΕΩΣ ΤΟ 2020 Δήμος Βόλου - 10.07.200907 ΔΕΜΕΚΑΒ Πρόβλεψη εκπομπών Καθορισμός χρονικού ού ορίζοντα πρόβλεψης Διαμόρφωση ενός Σεναρίου Αναμενόμενης Εξέλιξης Υφιστάμενες τάσεις εξέλιξης των καταναλώσεων Βασικές αναμενόμενες τεχνολογικές εξελίξεις Ελ Ειλημμένες αποφάσεις σε σχέση με την κατασκευή νέων ενεργειακών ή άλλων υποδομών που θα επηρεάσουν τις τοπικές ενεργειακές καταναλώσεις Πολιτικές και μέτρα που βρίσκονται σε ισχύ Συμβατότητα απογραφής πρόβλεψης εκπομπών

Διαμόρφωση Σεναρίου Αναμενόμενης Εξέλιξης Καθορισμός κατάλληλων χαρακτηριστικών παραμέτρων ρ (drivers) ανά τομέα/ υπο-τομέα/ χρήση Πρόβλεψη με χρήση και των μεθοδολογιών υπολογισμού των υφιστάμενων εκπομπών ώστε να υπάρχει συνάφεια μεταξύ υφιστάμενων και μελλοντικών εκπομπών Ανάπτυξη διακριτών (απλών) μοντέλων πρόβλεψης ανά πηγή εκπομπής Εξέταση των αποτελεσμάτων σε συνδυασμό με τις εκτιμήσεις σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να εντοπιστούν διαφορές/ ασυμβατότητες που χρειάζεται να εξηγηθούν ή διορθωθούν Προσδιοριστικές παράμετροι πρόβλεψης εκπομπών

Δημογραφικά χαρακτηριστικά Πληθυσμός Ρυθμοί εξέλιξης που υιοθετήθηκαν στο πλαίσιο της Β Φάσης του Ρυθμιστικού Σχεδίου Βόλου (Ιαν. 2009) Νοικοκυριά Το μέσο μέγεθος νοικοκυριών διατηρείται στο επίπεδο της Εθνικής Απογραφής πληθυσμού του 2001 150000 125000 100000 75000 50000 25000 0 2007 2010 2015 2020 Πλυθυσμός Νοικοκυριά Κτιριακό απόθεμα Εφαρμογή υφιστάμενου Κανονισμού Θερμομόνωσης μ (1979) σε όλα τα νέα κτίρια Ο αριθμός των δημοτικών κτιρίων, νοσοκομείων και ξενοδοχείων διατηρείται σταθερός Μείωση του αριθμού των μονο/διπλο-κατοικιών κατά 10% το 2020 σε σχέση με το 2007 31000 (Αριθμός θ ό κτιρίων) ) 30000 29000 28000 27000 26000 Σχολεία Καταστήματα Γραφεία Κτίρια κατοικίας 25000 2007 2010 2015 2020

Οικιακές ηλεκτρικές συσκευές και κλιματισμός 2.0 1.5 Κλιματιστικές μονάδες Ψυγεία 10 1.0 Πλυντήριο ρούχων Πλυντήριο πιάτων 0.5 Τηλεοράσεις 0.0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Οδικές μεταφορές 60 Κατοχή (οχήματα ανά 100 κατοίκους) 50 40 30 20 10 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Αυτοκίνητα Μοτοσικλέτες

Τεχνικά χαρακτηριστικά εξοπλισμού στα κτίρια Φυσικό αέριο Η συμμετοχή του φυσικού αερίου στον τριτογενή τομέα διατηρείται σταθερή Η χρήση φυσικού αερίου στον οικιακό τομέα αυξάνει από το 60% το 2007 στο 75% το 2020 Φωτισμός Η χρήση φωτιστικών υψηλής απόδοσης καλύπτει το 25% των σχετικών αναγκών το 2020 Ηλεκτρικές συσκευές και κλιματισμός Η συμμετοχή ηλεκτρικών συσκευών και κλιματιστικών μονάδων χαμηλής ενεργειακής απόδοσης διατηρείται στα επίπεδα του 2007 Συντελεστές εκπομπής από την παραγωγή ηλεκτρισμού Οι συντελεστές εκπομπής υπολογίζονται με βάση το σενάριο αναμενόμενης εξέλιξης που υποβλήθηκε στην Ευρ. Επιτροπή το 2009 στο πλαίσιο της Απόφασης 280/2004/ΕΚ Εγκατεστημένη ισχύς το 2020 Λιγνιτικές μονάδες: 4,8 GW Μονάδες φυσικού αερίου: 6,8 GW Υδροηλεκτρικά: 4,0 GW Αιολικά: 3,6GW Λοιπές ΑΠΕ: 1,0 GW 2010 2015 2020 CO2 (t/tj) 243.04 218.29 176.75 CH4 (kg/tj) 2.81 2.60 2.16 N2O (kg/tj) 2.61 2.43 2.00 NOx (kg/tj) 490.00 480.00 400.00 SO2 (kg/tj) 1595.00 1435.00 1130.00 NMVOC (kg/tj) 24.96 23.26 18.98 PM10 (kg/tj) 136.82 107.7171 72.41

Απόβλητα Απορρίμματα Υιοθετούνται οι ρυθμοί μεταβολής και οι στόχοι του προβλέπονται στον περιφερειακό σχεδιασμό για ζυμώσιμα και συσκευασίες Το δίκτυο συλλογής του βιοαερίου ολοκληρώνεται το 2012. Υγρά απόβλητα Η δυναμικότητα των εγκαταστάσεων και ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός ακολουθούν τον Επιχειρησιακό Σχεδιασμό της ΔΕΥΑΜΒ Τα τεχνικά χαρακτηριστικά των εγκαταστάσεων δεν μεταβάλλονται Αποτιθέμενες ποσότητες (t) BOD (t) 120000 5000 96000 4000 72000 3000 48000 2000 24000 1000 0 2007 2010 2015 2020 0 Αποτιθέμενες ποσότητες Επεξεργαζόμενο BOD Γεωργία - Βιομηχανία Γεωργία Το ζωικό κεφάλαιο διατηρείται σταθερό κατά την περίοδο 2007-2020 Μείωση γεωργικών εκτάσεων με βάση τις υφιστάμενες τάσεις ενώ η παραγωγικότητα γ των εδαφών διατηρείται σταθερή Μείωση αλιευτικού στόλου με βάση τις υφιστάμενες τάσεις Κατανάλωση συνθετικών αζωτούχων λιπασμάτων Βιομηχανία Υιοθετείται η τάση που προβλέπεται σε εθνικό επίπεδο (προβλέψεις που υποβλήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2009 στο πλαίσιο της απόφασης 280/2004/ΕΚ) Εφαρμόζονται οι ρυθμοί μεταβολής που υπολογίστηκαν σε εθνικό επίπεδο (προβλέψεις που υποβλήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2009 στο πλαίσιο της απόφασης 280/2004/ΕΚ)

Αποτελέσματα Κατανάλωση ενέργειας 2007-2020 (σε ktoe) 2007 2010 2015 2020 Πρωτογενής τομέας 6,02 5,97 5,89 5,82 Οικιακός τομέας 64,73 67,92 72,78 77,08 Οδικές μεταφορές 33,96 36,4 41,15 46,81 Επιβατικές 29,18 31,62 36,37 42,03 Δημοτική αρχή 0,24 0,24 0,24 0,24 Εμπορεύματα 3,97 3,98 3,98 3,98 ΟΛΒ 0,56 0,56 0,56 0,56 Τριτογενής τομέας 19,47 23,23 27,01 31,18 Γραφεία 3,65 4,32 5,45 6,67 Καταστήματα 9,8 11,29 13,89 16,68 Ξενοδοχεία 0,93 1,1 1,02 1,08 Νοσοκομεία 3,69 4,02 4,06 4,11 Σχολεία 1,4 2,5 2,59 2,64 Οδοφωτισμός 0,68 0,68 0,68 0,68 Βιομηχανία 396,2 342,1 399,86 410,2 Μονάδες EU-ETS 383,98 329,79 387,21 396,99 ΔΕΥΑΜΒ 1,08 1,12 1,2 1,25 Λοιπή βιομηχανία 11,14 11,18 11,45 11,96 Σύνολο 521,05 476,31 547,38 571,78 (σε ktoe) 2007 2010 2015 2020 Ντίζελ 43 43.11 42.41 40.55 Μαζούτ, εκ των οποίων 13.28 11.43 12.18 11.96 μονάδες EU-ETS 9.48 8.07 9.41 9.65 Υγραέριο 0.45 0.45 0.46 0.47 Ηλεκτρισμός, εκ των οποίων 99.62 96.09 112.26 119.28 μονάδες EU-ETS 66.76 59.14 70.36 72.13 Φυσικό αέριο, εκ των οποίων 46.56 48.92 60.79 69.7 μονάδες EU-ETS 21.23 18.91 23.09 23.67 Βενζίνη 20.49 22.72 27.01 32.35 Βιομάζα 9.52 8.02 5.54 3.1 Ηλιακή ενέργεια 1.63 1.9 2.37 2.84 Στερεά καύσιμα 286.51 243.68 284.35 291.53 Σύνολο 521.05 476.31 547.38 571.78 Σύνολο εκτός μονάδων EU-ETS 137.07 146.51 160.17 174.8

Εκπομπές ΑΦΘ 2007 2020 χωρίς τις μονάδες EU-ETS 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Εκπομπές ΑΦΘ (kt CO2 eq) 2007 2010 2015 2020 800 Απόβλητα Γεωργία Βιομηχανικές διεργασίες & Διαλύτες Οδικές μεταφορές Σταθερές εστίες καύσης Εκπομπές ΑΦΘ (kt CO2 eq) 700 600 500 400 300 200 100 0 2007 2010 2015 2020 Βιομηχανία Οδοφωτισμός Τριτογενής τομέας Οδικές μεταφορές Οικιακός τομέας Πρωτογενής τομέας Εκπομπές λοιπών αερίων 2007-2020 Δεν περιλαμβάνονται: 1. Οι έμμεσες εκπομπές λόγω της κατανάλωσης ηλεκτρισμού 2. Οι εκπομπές από τις μονάδες EU-ETS 1400 Εκπομπές (t) 1200 1000 800 600 400 200 0 2007 2010 2015 2020 NOx NMVOC PM10 SO2