ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΥΟΛΖ ΑΝΘΡΧΠΗΣΗΚΧΝ & ΚΟΗΝΧΝΗΚΧΝ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΓΖΜΟΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΥΟΛΖ ΑΝΘΡΧΠΗΣΗΚΧΝ & ΚΟΗΝΧΝΗΚΧΝ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΓΖΜΟΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΔΗΓΗΚΔΤΖ: ΟΡΓΑΝΧΖ- ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΧΝ ΜΟΝΑΓΧΝ ΓΙΠΛΧΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΣΙΣΛΟ «Γηεξεύλεζε απόςεσλ ζηειερώλ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Πεξηθέξεηαο Γπηηθήο Διιάδαο ζε ζρέζε κε ηελ εηζαγσγή ηεο Γαιιηθήο Γιώζζαο ζην Γεκνηηθό ζρνιείν» ΟΝΟΜΑ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ: ΚΑΜΙΣΗ ΔΛΙΑΒΔΣ Α.Μ: 199 ΣΡΗΜΔΛΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ: ΚΑΡΑΣΕΗΑ-ΣΑΤΛΗΧΣΖ ΔΛΔΝΖ ΔΠΗΚΟΤΡΖ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ (ΔΠΗΒΛΔΠΟΤΑ) ΜΠΟΤΕΑΚΖ ΗΧΖΦ: ΚΑΘΖΓΖΣΖ ΠΗΝΘΟΤΡΑΚΖ ΗΟΤΛΗΑ-ΑΘΖΝΑ: ΔΠΗΚΟΤΡΖ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ ΠΑΣΡΑ ΔΠΣΔΜΒΡΗΟ 2008

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΛΖΦΖ 5 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΧΝ 6 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ 6 Δ Τ Υ Α Ρ Η Σ Η Δ 8 ΔΗΑΓΧΓΖ 9 ΠΡΧΣΟ ΜΔΡΟ Θεσξεηηθό Πιαίζην ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: Ζ ΘΔΧΡΗΑ ΣΟΤ SCOTT 1. Ζ ζεσξία ηνπ Scot 14 1.1. Θεσξεηηθφ πιαίζην: ε ειιεληθή εθαξκνγή ηνπ 15 1.2. Γνκή θαη νξγάλσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο 18 1.3. Θεζκηθφ πιαίζην δνκήο θαη νξγάλσζεο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο 1.3.1. Ζ Κεληξηθή Τπεξεζία ηνπ ΤΠΔΠΘ 23 1.3.2. Οη Πεξηθεξεηαθέο Γηεπζχλζεηο ηνπ ΤΠΔΠΘ 24 1.3.3. Γηεπζχλζεηο θαη Γξαθεία Δθπαίδεπζεο 25 1.3.4. ρνιηθέο Μνλάδεο 26 1.4. Αξκνδηφηεηεο ζηειερψλ εθπαίδεπζεο 28 1.4.1. Αξκνδηφηεηεο Πεξηθεξεηαθψλ Γηεπζπληψλ Δθπαίδεπζεο 29 1.4.2. Αξκνδηφηεηεο θαη θαζήθνληα ησλ Γηεπζπληψλ Γηεπζχλζεσλ Δθπαίδεπζεο 1.4.3. Καζήθνληα θαη αξκνδηφηεηεο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ 30 1.4.4. Αξκνδηφηεηεο θαη θαζήθνληα ησλ πξντζηακέλσλ Γξαθείσλ Δθπαίδεπζεο 1.4.5. Καζήθνληα θαη αξκνδηφηεηεο ησλ Γηεπζπληψλ θαη Τπνδηεπζπληψλ ησλ Γεκνηηθψλ ρνιείσλ 1.4.6. Ο ξφινο ηνπ Γηεπζπληή 35 22 30 33 34 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΔΗΑΓΧΓΖ ΣΖ ΓΔΤΣΔΡΖ ΞΔΝΖ ΓΛΧΑ ΣΟ ΓΖΜΟΣΗΚΟ ΥΟΛΔΗΟ 2.1. Γεχηεξε μέλε γιψζζα ζηα Γεκνηηθά ζρνιεία: Έλα βήκα γηα ηε δηεχξπλζε ηεο γισζζνκάζεηαο 41 2

2.2. χλδεζε Αλαιπηηθνχ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ κε ην ΓΔΠΠ μέλσλ Γισζζψλ- Δηζαγσγή Γαιιηθήο σο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο 44 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: Ο ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΡΖΜΑΣΗΚΟ ΛΟΓΟ ΓΗΑ ΣΖ ΓΛΧΟΜΑΘΔΗΑ 3.1. Ο ξφινο ηεο γισζζνκάζεηαο 50 ΓΔΤΣΔΡΟ ΜΔΡΟ Μεζνδνινγία Έξεπλαο Παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΔΡΔΤΝΑ 4.1. Αληηθείκελν-Κξηηήξηα Δπηινγήο-ηφρνη έξεπλαο 55 4.2. Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα 56 4.3. Μεζνδνινγία 57 4.4. Πιεζπζκφο-Γείγκα 57 4.5. Δξσηεκαηνιφγην 58 4.5.α. Οη ζηφρνη ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ 59 4.5.β. Ζ δνκή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ 59 4.5.γ. Ζ δηαλνκή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ 61 4.5.δ. ηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ησλ εξσηεκαηνινγίσλ 61 4.5.ε. Έιεγρνο εγθπξφηεηαο θαη αμηνπηζηίαο εξσηεκαηνινγίνπ 62 4.6. πλέληεπμε 64 4.7. Πεξηνξηζκνί έξεπλαο 65 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5: ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΧΝ 5.1. Παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ εξσηεκαηνινγίσλ 66 5.2. Παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ ζπλεληεχμεσλ 78 ΣΡΙΣΟ ΜΔΡΟ πλεθηίκεζε Δπξεκάησλ πκπεξάζκαηα-πξνηάζεηο ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6: ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΧΝ 6.1. χλζεζε απνηειεζκάησλ 84 6.2. Πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα 89 3

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1. Δξσηεκαηνιφγην 92 2. Πξσηφθνιιν εξσηήζεσλ ζηειερψλ 97 3. Απνκαγλεηνθσλεκέλν θείκελν ζπλεληεχμεσλ 98 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 111 4

ΠΔΡΗΛΖΦΖ ηελ παξνχζα εξγαζία θαηαγξάθνληαη, δηεξεπλψληαη θαη απνηηκψληαη νη απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ-ζηειερψλ Πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο Πεξηθέξεηαο Γπηηθήο Διιάδαο ζε ζρέζε κε ηελ εθαξκνγή ηεο εηζαγσγήο ηεο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο ζην Διιεληθφ Γεκνηηθφ ρνιείν. ην Πξψην Μέξνο ηεο εξγαζίαο παξνπζηάδεηαη ην Θεσξεηηθφ Πιαίζην ηεο εξγαζίαο, γηα ηε δηακφξθσζε ηνπ νπνίνπ αμηνπνηήζεθε ε λέν-ζεζκηθή ζεσξία ηνπ Scott, ε νπνία θαη απνηέιεζε ηε βάζε γηα ηελ αλάιπζε ηνπ ππφ δηεξεχλεζε δεηήκαηνο. Αλαθέξνληαη νη ηξεηο άμνλεο αλάιπζεο ηνπο νπνίνπο εηζεγείηαη ν Scott γηα ηε δηεξεχλεζε αιιαγψλ ζε ζεζκηθφ επίπεδν εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ, δειαδή ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ. Γηα ηελ πιήξε ζεσξεηηθή, εκπεηξηθή θαη πνηνηηθή θάιπςε ηνπ δεηήκαηνο ηεο εηζαγσγήο ηεο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο ζην Διιεληθφ Γεκνηηθφ ρνιείν, κε βάζε ηελ θνηλή Δπξσπατθή ηάζε γηα ηελ πξνψζεζε ηεο γισζζνκάζεηαο, γίλεηαη εθηελήο αλαθνξά ζην ζρεηηθφ Δπξσπατθφ ξεκαηηθφ ιφγν. Δπίζεο παξνπζηάδνληαη νη βαζηθνί άμνλεο θαη ην πεξηερφκελν ησλ αληίζηνηρσλ ΓΔΠΠ θαη ΑΠ γηα ην Γεκνηηθφ ρνιείν ζηε βάζεη ησλ νπνίσλ έρεη εθπνλεζεί ην αλάινγν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, έληππν θαη ειεθηξνληθφ. ην Γεχηεξν Μέξνο ηεο εξγαζίαο πεξηγξάθεηαη ε κεζνδνινγία Γηεμαγσγήο ηεο Δκπεηξηθήο Έξεπλαο ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε ζε 230 6/ζέζηα θαη άλσ Γεκνηηθά ζρνιεία ηεο Πεξηθέξεηαο Γπηηθήο Διιάδαο. ηελ έξεπλα πηνζεηνχληαη ζπκπιεξσκαηηθέο ηερληθέο ζπιινγήο θαη αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ, απηέο ηεο εκη-δνκεκέλεο ζπλέληεπμεο θαη ηνπ εηδηθά δηακνξθσκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Αθνινπζεί ε παξνπζίαζε ησλ Απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο, ε ζπδήηεζε ησλ Δπξεκάησλ θαη ε παξνπζίαζε ησλ Σπκπεξαζκάησλ. Ζ εξγαζία νινθιεξψλεηαη κε ηε δηαηχπσζε Πξνηάζεσλ γηα πεξαηηέξσ έξεπλα. 5

Résumé Lors ce devoir diplomatique on va marquer, explorer et apprécier les opinions des enseignants cadres de l enseignement primaire aux écoles de la Périphérie de la Grèce de l est par rapport à l application de l introduction de la deuxième langue étrangère à l école primaire grecque. À la première partie de ce devoir, on va présenter le Cadre Théorique du sujet, pour l élaboration duquel on a fait valoir la théorie néo- institutionnelle de Scott, qui était la base pour l analyse du sujet. On se réfère aux trois axes d analyse, qui introduisent Scott pour l exploration des changements au niveau institutionnel des établissements. Pour éclaircir plus le sujet de cote théorique et empirique du sujet de l introduction de la deuxième langue étrangère `a l école primaire grecque, en se basant sur la tendance européenne pour la promotion de l apprentissage des langues étrangères, ou il y a une référence au discours européen. Ensuite sont présentés les axes fondamentaux et le contenu des DEPPS et du programme analytique pour l école primaire, sur la base duquel il y a une matière éducative sous forme électronique et imprimée. À la deuxième partie du devoir, on décrit la méthodologie de la réalisation de la recherche, qui a été réalisée a 230 écoles primaires de la périphérie de la Grèce de l est. A la recherche sont adoptes des techniques de collection et d analyse des données supplémentaires, celle de l interview structurée ou demi- structurée et celle du questionnaire spécialement formé. On suit la présentation des Résultats de la recherche, la controverse, et la présentation des Conclusions. Le travail est achevé avec la formulation des propositions pour une recherche ultérieurement. 6

ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΓΙΑΓΡΑΜΜΑΣΧΝ Γηάγξακκα 1 πζηεκηθφ πξφηππν ιεηηνπξγίαο ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ πζηήκαηνο Γηάγξακκα 2 Λεηηνπξγηθή δηάξζξσζε ηεο εθπαίδεπζεο ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΙΝΑΚΧΝ Πίλαθαο 1 Πίλαθαο 2 Πίλαθαο 3 Πίλαθαο 4 Πίλαθαο 5 Πίλαθαο 6 Πίλαθαο 7 Πίλαθαο 8 Πίλαθαο 9 Πίλαθαο 10 Πίλαθαο 11 Πίλαθαο 12 Πίλαθαο 13 Πίλαθαο 14 Πίλαθαο 15 Πίλαθαο 16 Πίλαθαο 17 Πίλαθαο 18 Καηαλνκή ππνθεηκέλσλ σο πξνο ην θχιν Καηαλνκή ππνθεηκέλσλ σο πξνο ηελ ειηθία Καηαλνκή ππνθεηκέλσλ σο πξνο ηα έηε εθπαηδεπηηθήο πξνυπεξεζίαο Καηαλνκή ππνθεηκέλσλ σο πξνο ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε Θέζε ζηελ εθπαίδεπζε Γεσγξαθηθή πεξηνρή ζρνιείνπ Καηαλνκή ππνθεηκέλσλ σο πξνο ην βαζηθφ πηπρίν Καηαλνκή ππνθεηκέλσλ σο πξνο ηα άιια πηπρία Καηαλνκή ππνθεηκέλσλ σο πξνο ηηο κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο Καηαλνκή ππνθεηκέλσλ σο πξνο ηηο επηκνξθψζεηο Απφςεηο ζηειερψλ σο πξνο ηελ αλαγθαηφηεηα δηδαζθαιίαο ηεο Γαιιηθήο γιψζζαο Λφγνη δηδαζθαιίαο Δπηξξνή ζην σξνιφγην πξφγξακκα Δηζαγσγή Γαιιηθήο γιψζζαο θαη εκπινπηηζκφο πεξηερνκέλνπ καζεκάησλ Δηζαγσγή ηεο Γαιιηθήο Γιψζζαο θαη ζπκβνιή ζηνπο ζηφρνπο ΓΔΠΠ Δηζαγσγή Γαιιηθήο Γιψζζαο θαη ζπκβνιή ζηελ άκβιπλζε θνηλσληθψλ αληζνηήησλ Δηζαγσγή Γαιιηθήο Γιψζζαο θαη ζπκβνιή ζηε βειηίσζε ηξφπνπ κάζεζεο Δπηξξνή Γαιιηθήο Γιψζζαο θαη ιεηηνπξγία νινήκεξνπ 7

Πίλαθαο 19 Πίλαθαο 20 Πίλαθαο 21 Δπηζπκία καζεηψλ γηα εθκάζεζε Γαιιηθήο Γιψζζαο Δπηζπκία γνλέσλ γηα εθκάζεζε Γαιιηθήο Γιψζζαο Πξνηάζεηο γηα βειηίσζε δηδαζθαιίαο Γαιιηθήο γιψζζαο 8

Δπραξηζηίεο Με ηελ εθπφλεζε θαη ηελ πεξάησζε ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο νινθιεξψλεηαη έλαο θχθινο ζπνπδψλ γηα ηελ επηηπρή έθβαζε ηνπ νπνίνπ νθείισ λα επραξηζηήζσ πνιινχο. Αξρηθά ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο δχν ππεχζπλνπο ηεο θαηεχζπλζεο Οξγάλσζε Γηνίθεζε θαη Γηνίθεζε Σρνιηθψλ Μνλάδσλ ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ, ηνλ θαζεγεηή θ. Μπνπδάθε ήθε, θαη ηελ επίθνπξε θαζεγήηξηα θ. Καξαηδηά-ηαπιηψηε Διέλε, γηαηί κε ην ελδηαθέξνλ ηνπο θαη ηελ επηζηεκνληθή ηνπο θαηάξηηζε, κε ζηήξημαλ θαη κνπ άλνημαλ λένπο δξφκνπο ζηελ επηζηεκνληθή έξεπλα, θαζψο κνπ ελέπλεπζαλ ην φξακα θαη ην δήιν, σο κειινληηθνχ ζηειέρνπο εθπαίδεπζεο. Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηδηαηηέξσο ηελ επηβιέπνπζα θαζεγήηξηα θ. Καξαηδηά-ηαπιηψηε Διέλε γηα ηελ πνιχηηκε θαζνδήγεζή ηεο, ηε γελλαηφδσξε πνιχπιεπξε ζπκπαξάζηαζή ηεο, θαη ηελ ελδειερή παξαθνινχζεζε ζε φια ηα ζηάδηα εθπφλεζεο ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. Παξφιν ην θφξην ηεο αθαδεκατθήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ήηαλ δίπια κνπ φπνηε θαη φζν ηε ρξεηάζηεθα κε πξσηνθαλή γηα κέλα άκεζε αληαπφθξηζε. Δπραξηζηψ επίζεο θαη ηελ επίθνπξε θαζεγήηξηα θ. πηλζνπξάθε Ηνπιία-Αζελά, ε νπνία σο κέινο ηεο ηξηκεινχο επηηξνπήο αθηέξσζε αξθεηφ πνιχηηκν ρξφλν γηα λα κειεηήζεη κε ηδηαίηεξε πξνζνρή ηελ εξγαζία. Σέινο, αμίδνπλ ηδηαίηεξεο επραξηζηίεο ζηνπο δηθνχο κνπ αλζξψπνπο γηα ηελ θαηαλφεζε θαη ππνκνλή πνπ επέδεημαλ θαη θπξίσο ζηνλ αλεθηίκεην ζχδπγφ κνπ ήθε Φξαγθνχιε θαζ φιε ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ, κε θνξχθσζε ην ρξνληθφ δηάζηεκα ηεο εθπφλεζεο ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο, ελζαξξχλνληάο κε έηζη λα νινθιεξψζσ ηελ παξνχζα εξγαζία. 9

Δηζαγσγή Ζ ζεκεξηλή επηζηεκνληθή θαη πνιηηηθή ζπδήηεζε αλαθέξεηαη ζπρλά ζηηο ξαγδαίεο, βαζηέο θαη εθηεηακέλεο αιιαγέο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηε ζχγρξνλε θνηλσληθή, νηθνλνκηθή, πνιηηηζκηθή θαη ηερλνινγηθή πξαγκαηηθφηεηα. Οη ζεκαληηθέο απηέο αιιαγέο θαη αλαθαηαηάμεηο δε ζα κπνξνχζαλ λα αθήζνπλ αλεπεξέαζην θαη ην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο, φπνπ δηαπηζηψλνληαη αλαζεσξήζεηο θαη επαλαπξνζδηνξηζκνί ζε δηάθνξα δνκηθά ζηνηρεία, θαηεπζχλζεηο, ξφινπο θαη εθπαηδεπηηθέο ιεηηνπξγίεο. Δπηπιένλ πνιχ ζπρλά νη αθαδεκατθνί εθπαηδεπηηθνί θχθινη, θαζψο θαη νη ππεξεζληθνί νξγαληζκνί (ΟΟΑ,1996, 1997, 1998, Δ.Δ, 2000, Γηεζλήο Σξάπεδα, 1995), ππνγξακκίδνπλ ηελ αλάγθε νπζηαζηηθψλ αιιαγψλ ζηελ εθπαίδεπζε, θαηαγξάθνπλ θαη απνηηκνχλ ηα ππάξρνληα πξνβιήκαηα θαη ηηο δπζθνιίεο θαη ηαπηφρξνλα δηεξεπλνχλ ηηο πξννπηηθέο ηεο εθπαίδεπζεο γηα ην κέιινλ. ην θαηψθιη ηεο λέαο ρηιηεηίαο, ε εθπαίδεπζε θαίλεηαη λα πξνζδηνξίδεηαη απφ λέεο δπλάκεηο. Ζ έθξεμε ηεο ηερλνινγίαο, ε αλάδπζε ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο, ε δηαπνιηηηζκηθφηεηα ησλ θνηλσληψλ θαη ε παγθνζκηνπνίεζε είλαη κεξηθέο απφ ηηο λέεο νξίδνπζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ. Οη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο ραξαθηεξίδνληαη απφ έλαλ μέθξελν ξπζκφ, δνθηκάδνληαο έηζη ηα φξηα αληαπφθξηζεο ηνπ αηφκνπ θαη ηεο θνηλσλίαο ζηηο λέεο ζπλζήθεο (Παλαγησηαθφπνπινο, θ.ά, 2003). Ο νμπκκέλνο αληαγσληζκφο ζε κία παγθφζκηα νηθνλνκηθή θαηάζηαζε απαηηεί δηαξθή εηνηκφηεηα γηα αηνκηθή κάζεζε θαη γηα λέεο θαηαζηάζεηο δσήο. Ζ πνιππινθφηεηα ηνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο ππαγνξεχεη φιεο εθείλεο ηηο δεμηφηεηεο θαη ηθαλφηεηεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ζηε δηαζθάιηζε πςειήο παξαγσγηθφηεηαο. Ζ επέλδπζε ζηελ αλάπηπμε ησλ αλζξψπηλσλ δεμηνηήησλ, παξάιιεια κε ηε ζπκπιήξσζε ησλ ππαξρφλησλ γλψζεσλ, απνηεινχλ ηνλ θηλεηήξην κνριφ ζηε δηακφξθσζε ηνπ λένπ κνληέινπ αλάπηπμεο (Παπαδάθεο, θ.ά, 2006). Πξνθεηκέλνπ λα πξνζαξκνζηνχλ ή λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο θνηλσληθέο επηηαγέο θαη επηδηψμεηο, ηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα σο θνηλσληθν-πνιηηηζκηθνί νξγαληζκνί θαη δηακνξθσηέο ησλ ζχγρξνλσλ, δεκνθξαηηθψλ θνηλσληψλ, κεηαιιάζζνπλ ηελ ηαπηφηεηα θαη ην ξφιν ηνπο (Καδακίαο, 2003: 286). Δίλαη γλσζηφ φηη ε εθπαίδεπζε έρεη θαζήθνλ λα ιακβάλεη ππφςε φιεο ηηο θνηλσληθέο αιιαγέο πνπ πξνθχπηνπλ θαη λα πξνζαξκφδεηαη αλάινγα, πξνεηνηκάδνληαο ηε λέα γεληά γηα ηηο λέεο ζπλζήθεο ζηηο νπνίεο ζα δήζεη. Σν ζρνιείν θαιφ είλαη λα αιιάμεη θαη λα κεηαβιεζεί ζε έλα δσληαλφ θαη ειθπζηηθφ νξγαληζκφ, ν νπνίνο θπξίσο καζαίλεη ζηνπο λένπο ηνλ ηξφπν ηεο δηα βίνπ κάζεζεο θαη, ηαπηφρξνλα, πξέπεη λα αλαδείμεη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο 10

αληίζηνηρεο κε ηηο δηαθνξνπνηεκέλεο θνηλσληθέο ζπλζήθεο (ππξάθεο, 2001). Δμάιινπ, ζηελ Διιάδα ηνπ 21νπ αηψλα, πνπ επηρεηξεί λα επηηχρεη έλα πνιηηηζηηθφ, πνιηηηθφ, θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ άλνηγκα πξνο ηνλ θφζκν, ε δηγισζζία ή ε πνιπγισζζία απνηεινχλ έλα ζεκαληηθφ εθφδην γηα ηελ επίηεπμε αληίζηνηρσλ ζηφρσλ. Σν ζρνιείν, γηα λα παξακείλεη έλαο δσληαλφο θαη δεκηνπξγηθφο ζεζκφο ηεο δηαξθψο κεηαβαιιφκελεο θνηλσλίαο, πξνηείλεηαη ζχκθσλα κε έξεπλεο λα κεηαζρεκαηίδεη θάζε θνξά ηηο ζχγρξνλεο παηδαγσγηθέο αληηιήςεηο θαη ηηο δεκηνπξγνχκελεο αλάγθεο θαη απαηηήζεηο ηεο θνηλσλίαο ζε δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο (Νηθνιάνπ, 2000). Ο ξφινο ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο εθπαίδεπζεο γεληθφηεξα ζηε δεκηνπξγία πνιηηψλ κε πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν θαη εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο, είλαη αλακθηζβήηεηνο. Ζ πξννπηηθή δεκηνπξγίαο ελεκεξσκέλσλ πνιηηψλ πξέπεη λα ζπλδπάδεηαη θαη κε ηε γλψζε θαη άιισλ γισζζψλ, πέξαλ ηεο κεηξηθήο, πξνθεηκέλνπ νη ζεκεξηλνί καζεηέο θαη απξηαλνί πνιίηεο λα κπνξνχλ λα αληαπνθξίλνληαη ζηε ζχγρξνλε αληαγσληζηηθφηεηα. ε κηα ζπλερψο κεηαβαιιφκελε θνηλσλία θαη ζε κηα ξαγδαία αιιαγή ησλ εξγαζηαθψλ δνκψλ θαη απαηηήζεσλ, νη γλψζεηο θαη νη δεμηφηεηεο πνπ εμαζθαιίδεη ην ζρνιείν απνβαίλνπλ ρξήζηκεο φηαλ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ θαη λα εθαξκνζζνχλ ζε έλα επξχηεξν θάζκα απαζρφιεζεο. Ζ εηζαγσγή ηεο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο δηαθνξνπνηεί ην ζρνιηθφ πξφγξακκα κε ηε θηινδνμία λα δηεπξχλεη ηε γλσζηηθή βάζε ησλ καζεηψλ, πνπ ζα απνηειέζνπλ ηνπο απξηαλνχο επξσπαίνπο πνιίηεο θαη ηνπο πξνεηνηκάδεη γηα ηε κειινληηθή θνηλσλία. (Καγθά, 2002) ην πιαίζην ησλ θνηλσληθνπνιηηηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ αιιαγψλ, ε δηεχξπλζε ηεο επηθνηλσλίαο, ε αχμεζε ησλ κεηαθηλήζεσλ θαη ηεο ελεκέξσζεο, θαζηζηνχλ αλαγθαίν ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο ζηελ εηζαγσγή θαη άιισλ γισζζψλ ζην πξφγξακκα ησλ δηδαζθφκελσλ καζεκάησλ. Ζ γλψζε ηεο γιψζζαο, ε νπνία απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο, ζπλεξγαζίαο, ζε επίπεδν ζρνιηθήο ηάμεο, ζρνιείνπ θαη θνηλσλίαο θαη είλαη ν βαζηθφηεξνο παξάγνληαο γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ δηαιφγνπ ησλ πνιηηηζκψλ. ην πξψην κέξνο ηεο εξγαζίαο αλαπηχζζεηαη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηνπ ζέκαηνο βαζηδφκελν ζηε ζεσξία ηνπ new-institutiνnalism, δηφηη ην ζρνιείν θαιείηαη λα πξνζαξκνζηεί ζην ζεζκηθφ πιαίζην δνκήο θαη νξγάλσζεο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, θαζψο επίζεο θαη λα ελαξκνληζηεί κε ηηο επηηαγέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα πνιπγισζζία, κέζα ζε πνιππνιηηηζκηθά πεξηβάιινληα, αλαπηχζζνληαο 11

κε απηφ ηνλ ηξφπν ηελ έλλνηα ηεο πνιηηεηφηεηαο (Spinthourakis, J.A& Karatzia- Stavlioti, E 2005,2006). ην Γεχηεξν Μέξνο πεξηγξάθεηαη ε Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο θαη παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηά ηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, γίλεηαη αλαθνξά ζην κεζνδνινγηθφ πιαίζην δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο, πεξηγξάθνληαη ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα, ν πιεζπζκφο-δείγκα, ην εξσηεκαηνιφγην θαη ε ζπλέληεπμε σο ηερληθέο ζπιινγήο δεδνκέλσλ θαζψο θαη νη ηερληθέο αλάιπζεο θαη εξκελείαο, επίζεο θαη νη πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο. ην Σξίην Μέξνο παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο, ηα ζπκπεξάζκαηα θαζψο επίζεο θαη πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ δηεξεχλεζε απφςεσλ ησλ ζηειερψλ εθπαίδεπζεο ζε ζέκαηα ζρεηηθά κε ηελ εηζαγσγή ηεο γαιιηθήο γιψζζαο ζην δεκνηηθφ ζρνιείν. Αθνινπζεί ην Παξάξηεκα, ζην νπνίν παξαζέηνληαη ην εξσηεκαηνιφγην πνπ επηδφζεθε ζηα ζηειέρε εθπαίδεπζεο ηεο Πεξηθέξεηαο Γπηηθήο Διιάδαο θαη ην απνκαγλεηνθσλεκέλν θείκελν ησλ ζπλεληεχμεσλ δέθα εθπαηδεπηηθψλ-ζηειερψλ εθπαίδεπζεο. Ζ εξγαζία νινθιεξψλεηαη κε ηελ παξάζεζε ηεο ειιελφγισζζεο θαη μελφγισζζεο βηβιηνγξαθίαο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε. 12

ΠΡΧΣΟ ΜΔΡΟ ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ 13

ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ ΔΙΑΓΧΓΗ ην θεθάιαην απηφ παξνπζηάδνπκε ηε ζεσξία ηνπ Scott θαη επηρεηξνχκε κέζα απφ ηνπο ηξεηο ππιψλεο ηεο, ην ξπζκηζηηθφ, ηνλ θαλνληζηηθφ θαη ηνλ θνπιηνπξνγλσζηηθφ λα πξνζεγγίζνπκε θαη λα εξκελεχζνπκε ηηο απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλζηειερψλ ηεο Πεξηθέξεηαο Γπηηθήο Διιάδαο γηα ηελ εηζαγσγή ηεο Γαιιηθήο Γιψζζαο ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε. 1. Η ΘΔΧΡΙΑ ΣΟΤ SCOTT ηελ πξνζπάζεηα θαηαλφεζεο ηεο εθαξκνγήο ηεο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο ζην Διιεληθφ Γεκνηηθφ ζρνιείν ρξεζηκνπνηείηαη ε ζεσξία ηνπ Scott R.W (2001), ε νπνία εληάζζεηαη ζην ρψξν ησλ λενζεζκηθψλ ζεσξηψλ ησλ νξγαλψζεσλ (neoinstitutional organizational theories). χκθσλα κε απηήλ, έλαο ζεζκφο, φπσο ζηελ πεξίπησζή καο ην Δθπαηδεπηηθφ καο ζχζηεκα, ζπγθεθξηκέλα ε Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε, θαη εηδηθφηεξα ε ζρνιηθή κνλάδα κπνξεί λα αλαιπζεί κε ηε βνήζεηα ηξηψλ αμφλσλ αλαθνξάο (ζεζκηθψλ ππιψλσλ): α. ην ξπζκηζηηθφ (regulative), β. ηνλ θαλνληζηηθφ (normative) θαη γ. ηνλ θνπιηνπξηθφ-γλσζηηθφ (cultural-cognitive). Πξνθαλψο, πξφθεηηαη γηα κηα εθ ησλ πνιιψλ ζεσξήζεσλ πνπ ζα κπνξνχζε θάπνηνο λα ρξεζηκνπνηήζεη. Σν ελδηαθέξνλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο εζηηάδεηαη θαη ζηνπο ηξεηο ππιψλεο, ζην βαζκφ πνπ απηνί πξνζπαζνχλ λα εθθξάζνπλ ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζε έλα ζεζκφ θαη ηηο θαζεκεξηλέο πξαθηηθέο ηνπο. Πξφθεηηαη γηα κηα θαηλνηνκία ζην πιαίζην ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζεσξήζεσλ, ζην βαζκφ πνπ παιαηφηεξα ην πξφβιεκά ηνπο ήηαλ ν ζηαηηθφο ηξφπνο αληηκεηψπηζεο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο θαη ε έιιεηςε πιαηζίνπ δηαρείξηζεο ηεο έλλνηαο «κεηαβνιή». Θα πξέπεη επίζεο λα επηζεκαλζεί ε δηαθνξεηηθή θχζε ησλ ηξηψλ ππιψλσλ, ζην βαζκφ πνπ ηφζν ν θαλνληζηηθφο φζν θαη ν ξπζκηζηηθφο επεξεάδνπλ ηε δηακφξθσζε ηνπ «θιίκαηνο» ζην εζσηεξηθφ ελφο ζεζκνχ, δειαδή ηεο θνπιηνχξαο ηνπ. Απφ ηελ άιιε, φκσο, πξέπεη, λα ηνληζηεί φηη πξφθεηηαη γηα δηαθξηηνχο άμνλεο ζην κέηξν πνπ ε πξνζσπηθή ζηάζε θαη δξάζε, ηφζν σο αηνκηθή ηδηαηηεξφηεηα φζν θαη σο ζπιινγηθφηεηα, κπνξεί λα ηξνπνπνηήζεη, λα κεηαβάιιεη ή θαη λα αλαηξέςεη ηα θαζηεξσκέλα θαη αλακελφκελα ζην πιαίζην ελφο ζεζκνχ. 14

1.1. Θεσξεηηθό Πιαίζην: ε Διιεληθή εθαξκνγή ηνπ ηε ζπλέρεηα ζα γίλεη πξνζπάζεηα εθαξκνγήο ηνπ ζην ειιεληθφ ζπγθείκελν. Α. Ρπζκηζηηθόο άμνλαο Ο ξπζκηζηηθφο ππιψλαο πεξηιακβάλεη ην λνκηθφ πιαίζην θαη ηνπο θαλνληζκνχο πάλσ ζηνπο νπνίνπο βαζίδεηαη ε θπζηνγλσκία θαη ε ιεηηνπξγία ελφο ζεζκνχ, ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. ηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία ζα κειεηεζεί ε δνκή θαη ε νξγάλσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζηελ Διιάδα, ην λνκνζεηηθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ζηελ Διιάδα, ην ζεζκηθφ πιαίζην εηζαγσγήο ηεο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο ζην Διιεληθφ Γεκνηηθφ ρνιείν ζηα θείκελα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηε γισζζνκάζεηα. Δηδηθφηεξα, εμεηάδεηαη ην ζεζκηθφ πιαίζην δνκήο θαη νξγάλσζεο ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, θαζψο θαη νη αξκνδηφηεηεο ησλ ζηειερψλ ηεο, θαζψο ε παξνχζα εξγαζία δηεξεπλά ηηο απφςεηο ησλ ζηειερψλ θαη απνηηκά ην θαηά πφζν ηα ζηειέρε κέζσ ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο κπνξνχλ απνηειεζκαηηθά λα εθαξκφζνπλ ηνλ θαηλνηφκν απηφ ζεζκφ ηεο εηζαγσγήο ηεο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο ζην Διιεληθφ Γεκνηηθφ ρνιείν. Β. Καλνληζηηθόο άμνλαο χκθσλα κε ηε ζεσξία ηνπ Scott ν δεχηεξνο άμνλαο ν νπνίνο επεξεάδεη ηελ πεξίπησζε ηεο εθαξκνγήο ηεο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο ζην Διιεληθφ Γεκνηηθφ ρνιείν είλαη ν θαλνληζηηθφο, νξγαλσζηαθφο άμνλαο. Ο θαλνληζηηθφο άμνλαο αθνξά ηα κεγάια «πξέπεη», ηηο ηδέεο, ηηο αμίεο, ηνπο εζηθνχο θαλφλεο, ηα πξφηππα, απηά πνππέξαλ ησλ ηξερνπζψλ λνκνζεηηθψλ ξπζκίζεσλ δεζκεχνπλ θαη επεξεάδνπλ ηε ιεηηνπξγία ησλ ζεζκψλ, αιιά θαη ηηο ζρέζεηο, ηηο πξνζδνθίεο θαη ηηο ζπκπεξηθνξέο. Δίλαη ζπλνπηηθά απηφ πνπ ζα ιέγακε «ε θπξίαξρε ηδενινγία». ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ην ζέκα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, θξίζεθε ζθφπηκν θαη αλαθέξνληαη ζε επφκελεο ελφηεηεο νη αξκνδηφηεηεο θαη ν ξφινο ησλ ζηειερψλ εθπαίδεπζεο θαη ζπγθεθξηκέλα ηνπ δηεπζπληή ζε επίπεδν δηνίθεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, ζπλδπάδνληαο ηελ ππνπξγηθή απφθαζε γηα ηελ εηζαγσγή ηεο γαιιηθήο γιψζζαο κε βάζε ην σξνιφγην πξφγξακκα. (ηξαβάθνπ, 2003). Γ. Κνπιηνπξηθν-γλσζηηθόο άμνλαο πλερίδνληαο ηελ αλάιπζε ζχκθσλα κε ηε ζεσξία ηνπ Scott, παξνπζηάδεηαη ν ηξίηνο άμνλαο αλάιπζεο, ν νπνίνο αλαθέξεηαη σο θνπιηνπξηθν-γλσζηηθφο άμνλαο. Έλα απφ ηα ηζρπξά ζηεξεφηππα ζηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία είλαη φηη ην εθπαηδεπηηθφ 15

καο ζχζηεκα είλαη ζπγθεληξσηηθφ. Ζ πξαγκαηηθφηεηα κάιινλ δελ ην επηβεβαηψλεη, αλ θαη απηφ κφλν απνζπαζκαηηθά κπνξεί λα ηεθκεξησζεί ειιείςεη κηαο εμεηδηθεπκέλεο έξεπλαο. Πξφθεηηαη πεξηζζφηεξν γηα έλα ζχζηεκα ζπαζκέλν ζηα δχν. Απφ ηε κία, έλα Τπνπξγείν πνπ ζεσξεί ηνλ εαπηφ ηνπ αξκφδην ησλ πάλησλ, κέρξη ηειεπηαίαο ιεπηνκέξεηαο, πνπ φκσο δελ δηαζέηεη κεραληζκνχο πξνψζεζεο, παξαθνινχζεζεο θαη απνηίκεζεο ησλ απνθάζεψλ ηνπ. Απφ ηελ άιιε, κηα εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα ζην πεδίν πνπ θαίλεηαη λα ιεηηνπξγεί θαηά ηξφπν ηπραίν, αλ φρη άλαξρν φπνπ θαλείο κπνξεί λα βξεη ηα πάληα: εζηίεο έκπλεπζεο, δεκηνπξγηθφηεηαο θαη αθνζίσζεο, εζηίεο απφιπηεο θαη ηπθιήο γξαθεηνθξαηίαο, εζηίεο ήζζνλνο πξνζπάζεηαο, εζηίεο απφιπηεο θαζεκεξηλήο πιήμεο θαη παξαίηεζεο, εζηίεο ππνθείκελεο ζηηο ζπλέπεηεο ηεο παξαπαηδείαο θαη ηεο δηπιήο απαζρφιεζεο (Scott, W.R, 1995). Ο ηξίηνο απηφο άμνλαο αλαθέξεηαη ζηελ θνπιηνχξα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ νξγαληζκνχ, ελλνψληαο ηνλ ηχπν θαη ηελ πεξηνρή ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, αζηηθή, εκηαζηηθή, αγξνηηθή πεξηνρή πνπ βξίζθεηαη ε ζρνιηθή κνλάδα, ηε ζρέζε αλάκεζα ζην δηεπζπληή θαη ην ζχιινγν γνλέσλ αιιά θαη ην ζχιινγν δηδαζθφλησλ, ην φξακα ηνπ δηεπζπληή σο εγέηε αλαθνξηθά κε ηελ εηζαγσγή θαηλνηφκσλ πξνγξακκάησλ, θαζψο θαη ηηο επζχλεο ηηο νπνίεο είλαη έηνηκνο λα αλαιάβεη γλσξίδνληαο πνιχ θαιά ην ξφιν ηνπ θαζψο επίζεο θαη αλ πηζηεχεη,ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, ζηελ εηζαγσγή ηεο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο, ζηελ επνρή ηεο πνιπγισζζίαο θαη ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο ζηελ νπνία δνχκε. Ζ θνπιηνχξα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ νξγαληζκνχ αληαλαθιάηαη ζηελ εηθφλα πνπ παξνπζηάδεη ην θηίξην, ζηηο δσγξαθηέο ή εθζέζεηο ησλ καζεηψλ πνπ βξίζθνληαη θξεκαζκέλεο ζηνπο ηνίρνπο ή πνπ ιείπνπλ απφ απηνχο, ζηα πξφζσπα ησλ θαζεγεηψλ, ηνπ επηζηάηε, ηεο θαζαξίζηξηαο, ηνπ δηεπζπληή, ζηα κάηηα ησλ καζεηψλ, ζηηο δχν θνπβέληεο πνπ κπνξεί λα αθνχζεη θάπνηνο επηζθέπηεο απφ έλα δηάινγν, ζηνλ ηξφπν πνπ ζα ηνλ ππνδερζνχλ θαη ζα ηνλ θαιεκεξίζνπλ. ηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία γίλεηαη ιφγνο γηα ην «ζπλνιηθφ ήζνο» σο ζηάζεηο, ηηο απφςεηο, ηηο αμίεο θαη ηηο ζπκπεξηθνξέο πνπ επηδεηθλχνπλ ηα άηνκα ζε έλαλ νξγαληζκφ (Rutter et al. 1979). Αλαθέξεηαη φηη ε θνπιηνχξα ελφο εθπαηδεπηεξίνπ «είλαη κηα αλαπαξάζηαζε απηνχ πνπ ηα κέιε ηνπ πηζηεχνπλ ζπιινγηθά γηα ηνλ εαπηφ ηνπο. Αληαλαθιά ην ηη εθηηκνχλ θαη ηη παξνπζηάδνπλ ζηνπο άιινπο σο ζεκαληηθφ. Αθξηβψο φπσο ε εηθφλα πνπ έρεη έλα άηνκν γηα ηνλ εαπηφ ηνπ δηακνξθψλεη ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ, έηζη θαη ην πψο αληηιακβάλεηαη έλαο νξγαληζκφο ηνλ εαπηφ ηνπ δηακνξθψλεη απηφ πνπ ηειηθά γίλεηαη ν νξγαληζκφο ή απηφ πνπ εθπξνζσπεί γηα ηνπο άιινπο, θαζφηη ζε θάζε πεξίπησζε νη απνηειεζκαηηθέο 16

δεμηφηεηεο εγεζίαο είλαη ηδηαίηεξα θξίζηκεο γηα λα απνθεπρζεί ε νπνηαδήπνηε πηζαλφηεηα θαηάρξεζεο εμνπζίαο (Norris 1992, Καξαηδηά-ηαπιηψηε, Δ. &Λακπξφπνπινο, Υ 2006). Αλαπηχζζεηαη δειαδή έλαο ξεκαηηθφο ιφγνο, ν νπνίνο δηαθνξνπνηείηαη ζηα δηάθνξα πιαίζηα εθαξκνγήο. Οη δηαθνξνπνηήζεηο απηέο ζπλδένληαη ζε θάζε πεξίπησζε κε ηελ θπξίαξρε ηδενινγία πνπ ζπλήζσο ππνζηεξίδεηαη θαη απφ ηα θνηλσληθννηθνλνκηθά θαη ηζηνξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ «ζπγθεηκέλνπ» ηεο εθπαίδεπζεο( Bouzakis & Koustourakis, 2002). ηελ θνπιηνχξα ηνπ νξγαληζκνχ ν δηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο απνηειεί ηελ θηλεηήξηα δχλακε. Δίλαη ζην ρέξη ηνπ λα δηακνξθψζεη ηελ αηκφζθαηξα πνπ εθείλνο επηζπκεί. Ο ξφινο ηνπ δηεπζπληή είλαη θαζνξηζηηθφο θαη γηα λα πηνζεηήζνπλ θαη νη ππφινηπνη ηε ζηάζε θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ, θαιφ είλαη λα ζπκκεηέρνπλ ζηε ιήςε απνθάζεσλ, φπσο ζηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία γίλεηαη ιφγνο γηα ηελ εηζαγσγή ηεο δεχηεξεο μέλεο γιψζζαο ζην ειιεληθφ δεκνηηθφ ζρνιείν, θαζψο θαη ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ ζηφρσλ, νη νπνίνη θαηά ζπλέπεηα, ζα είλαη θνηλνί θαη φρη ζηφρνη ηνπ δηεπζπληή. Οη επθαηξίεο γηα ελεξγφ αλάκεημε ησλ δηδαζθφλησλ ζηα δξψκελα ηνπ νξγαληζκνχ, ε ελίζρπζε ηεο αλάιεςεο πξσηνβνπιηψλ θαη ε επηβξάβεπζή ηνπο, θαζψο θαη ε ηζρπξνπνίεζε ηεο ζέζεο ηνπο νδεγνχλ ζηελ αθχπληζή ηνπο θαη ηελ νκαιφηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε ιεηηνπξγία νιφθιεξνπ ηνπ εθπαηδεπηεξίνπ. Δπίζεο ζα πξέπεη λα ηνληζηεί φηη αθφκα θαη αλ ν εθπαηδεπηηθφο εηδηθφηεηαο είλαη δηαηεζεηκέλνο λα πξνζθέξεη πνηνηηθή εθπαίδεπζε ζηνπο καζεηέο ηνπ, αλ ν δηεπζπληήο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο δελ εληζρχζεη ηελ φπνηα πξσηνβνπιία θαη δελ ηνπ παξέρεη έλα θηιηθφ θαη δεκηνπξγηθφ θιίκα, ζα ράζεη θάζε ελδηαθέξνλ θαη ζα εκπιαθεί ζε δηαδηθαζίεο ξνπηίλαο πνιχ ζχληνκα. Μέρξη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1900 ζηηο ζρνιηθέο κνλάδεο ηεο ρψξαο ήηαλ εθηθηφ λα εθαξκφδεηαη έλα εληαίν θαη νκνηφκνξθν Αλαιπηηθφ θαη Χξνιφγην Πξφγξακκα. Ο καζεηηθφο πιεζπζκφο είρε θάπνηα νκνηνκνξθία, ηα ζρνιηθά Πξνγξάκκαηα θαη ηα βηβιία ήηαλ εληαία. Ο ξφινο ησλ δηεπζπληψλ θαζψο θαη ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ ήηαλ ηππηθφο, γη απηφ θαη φινη είραλ πιήξεο δηδαθηηθφ σξάξην. ηα ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ ν καζεηηθφο πιεζπζκφο, ηδηαίηεξα ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο άιιαμε αηζζεηά κε ηελ έιεπζε εθαηνληάδσλ ρηιηάδσλ νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ. Σν πξφγξακκα ηνπ ζρνιείνπ άιιαμε, έγηλε πην ζχλζεην κε ηε δηεχξπλζή ηνπ ζηελ απνγεπκαηηλή δψλε θαη ηελ θαζηέξσζε καζεκάησλ εηδηθφηεηαο απφ αληίζηνηρνπο θαζεγεηέο. ηηο αξρέο ηνπ 2001 εηζάγεηαη δπλακηθά θαη ε έλλνηα ηεο Γηαζεκαηηθφηεηαο, κε ηελ θαζηέξσζε Εψλεο Γηαζεκαηηθψλ θαη Γεκηνπξγηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ. Αξγφηεξα θαζηεξψλεηαη θαη ε εηζαγσγή ηεο δεχηεξεο μέλεο 17

γιψζζαο ζην Γεκνηηθφ ζρνιείν, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ην πξφγξακκα αθφκα πην ζχλζεην κε πξνζσπηθφ πνιππξφζσπν θαη εηεξνγελέο θαη κε ελεξγφ ηελ αλάκεημή ηνπ ζηε ζρνιηθή δσή. Οη πνιηηηθέο έγηλαλ ζχλζεηεο, ελψ νη πξνηεξαηφηεηεο αλά ζρνιηθφ έηνο θαη αλά ζρνιηθή κνλάδα άξρηζαλ λα δηαθνξνπνηνχληαη. 1.2. ΓΟΜΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΧΗ ΣΟΤ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ Σν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα είλαη πνιχπινθν, γηαηί απνηειείηαη απφ πνιιά δηαθνξνπνηεκέλα κέξε ζπλδεφκελα κεηαμχ ηνπο κε πνιιαπιέο δηαζπλδέζεηο αιιειεπίδξαζεο θαη έρεη ζηξαηεγηθή ζέζε ζηνλ θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ-πνιηηηθφ ζρεκαηηζκφ. Απνηειεί έλα ππνζχζηεκα ηνπ θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ-πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ιεηηνπξγεί κέζα ζην πεξηβάιινλ πνπ ηνπ δεκηνπξγεί απηφ ην ππεξζχζηεκα. Σν Δθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα είλαη δπλακηθφ γηαηί δέρεηαη επηδξάζεηο απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ θαη ηαπηφρξνλα επεξεάδεη ην πεξηβάιινλ ηνπ, ζεσξείηαη φηη είλαη έλα δσληαλφ αλνηθηφ ζχζηεκα γηαηί βξίζθεηαη ζε ζπλερή επηθνηλσλία κε ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ. ( Παπαθσλζηαληίλνπ-Αλδξένπ, 1994) Γηα λα θαηαλνήζνπκε ηε ιεηηνπξγία ηνπ, πξέπεη λα εληνπίζνπκε θαη λα πεξηγξάςνπκε θπξίσο ηε δνκή θαη ηελ νξγάλσζή ηνπ. Ο φξνο νξγάλσζε πξνέξρεηαη εηπκνινγηθά απφ ην ξήκα νξγαλψλσ δει. ηαθηνπνηψ ηα κέξε ελφο ζπλφινπ, γηα λα ιεηηνπξγεί θαλνληθά θαη απνηειεζκαηηθά. Με ηελ επξεία ηεο έλλνηα, ε νξγάλσζε ζεκαίλεη θαη ζπζηεκαηνπνίεζε, δειαδή παξνπζηάδεηαη σο βαζηθφ ζπζηαηηθφ ζηνηρείν πνπ κπνξεί λα θαζνξίδεη ην ζχζηεκα. Ζ νξγάλσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο είλαη ηεξαξρηθή, φπνπ ηελ θπξίαξρε ζέζε θαηέρεη ε δηνίθεζε, ε νπνία ειέγρεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ θαη δηαηεξεί ηηο δνκέο ηνπ ζε ηζνξξνπία. Ο ηεξαξρηθφο ηξφπνο νξγάλσζεο ηνπ ζπζηήκαηνο, ν νπνίνο είλαη απφξξνηα ηεο πνιππινθφηεηάο ηνπ, απνηειεί ζηνηρείν ηεο εμέιημεο ηνπ ζπζηήκαηνο. Σαπηφρξνλα φκσο, ε νξγάλσζε ηεο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο παξνπζηάδεη θαη ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά, ηα νπνία πεγάδνπλ απφ ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο εθπαηδεπηηθήο θαη παηδαγσγηθήο δηαδηθαζίαο, ε νπνία ιακβάλεη ρψξα κέζα ζηηο ζρνιηθέο κνλάδεο. Ζ αλάπηπμε δεκηνπξγεί λέα επίπεδα, φπσο ραξαθηεξηζηηθά είλαη νη 13 Πεξηθέξεηεο (Ν. 2986/2002), ηα νπνία δεκηνπξγνχληαη πάλσ απφ ηα ππάξρνληα, δεκηνπξγψληαο ηελ ηεξαξρηθή νξγάλσζε, φπνπ εμππεξεηεί ηελ νινθιήξσζε ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηνλ απνηειεζκαηηθφηεξν έιεγρν ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ (αΐηεο, 2000, Λαίλαο, 2000). 18

Θεσξψληαο ην ζεζκφ σο ζχζηεκα αξρψλ ή θαλφλσλ θνηλσληθά επηθπξσκέλσλ πνπ νξγαλψλνληαη κέζα απφ ηε δνκή ε νπνία κπνξεί λα βξίζθεηαη κε κνξθή ππαηληθηηθή θαη αληεζηξακκέλε κέζα ζηνλ ίδην ην ζεζκφ. Σν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα απφ άπνςε δνκηθή ή δηαξζξσηηθή πεξηιακβάλεη:α) ηα φξηα κέζα ζηα νπνία πξαγκαηνπνηνχληαη φιεο νη ιεηηνπξγίεο ηνπ θαη ην δηαρσξίδνπλ απφ ηα άιια ζπζηήκαηα. β)σα ζηνηρεία πνπ απνηεινχλ ηα βαζηθά ηνπ κέξε θαη κε ηελ πιαηηά ηνπο έλλνηα ηαπηίδνληαη κε ηηο δνκέο ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ κπνξνχλ λα απαξηζκεζνχλ θαη λα ηαμηλνκεζνχλ. γ)σηο δηαζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ ζηνηρείσλ-δνκψλ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. δ)σν πεξηβάιινλ ηνπ θαη ηελ ηεξαξρηθή ηνπ νξγάλσζε. Ζ ηεξαξρηθή δνκή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο δηεπθνιχλεη ηελ θεληξηθή εμνπζία λα επηβάιεη ηε βνχιεζή ηεο θαη θαηά ζπλέπεηα θαη ηελ ηδενινγία ηεο. Σν παξαθάησ δηάγξακκα καο ζθηαγξαθεί ηηο δνκέο θαη ξνέο κέζα θαη έμσ απφ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. πλνπηηθά ηα ζηνηρεία απηά θξίλεηαη απαξαίηεην λα αλαθεξζνχλ ψζηε λα ζρεδηαζηεί κε κεγαιχηεξε πιεξφηεηα ε εκπεηξηθή έξεπλα ηεο νπνίαο απνηεινχλ αλαπφζπαζηα κέξε. 19

Διάγραμμα 1 σζηημικό πρόησπο λειηοσργίας ηοσ Εκπαιδεσηικού σζηήμαηος (πηγή: Ανδρέοσ Παπακφνζηανηίνοσ, 1994) Πξψην βαζηθφ ηνπ ζηνηρείν είλαη ε νξηνζέηεζε ηνπ ρψξνπ κέζα ζηνλ νπνίν ιεηηνπξγεί. Απηή φκσο ε νξηνζέηεζε είλαη αξθεηά ξεπζηή, αθνχ πξφθεηηαη γηα έλα θνηλσληθν-αλζξψπηλν ζχζηεκα. πσο παξαηεξνχκε ζην δηάγξακκα ζην άκεζν πεξηβάιινλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη : ην δεκνγξαθηθφ, θνηλσληθφ, πνιηηηθφ, νηθνλνκηθφ, ηερλνινγηθφ θαη νηθνινγηθφ ζχζηεκα. Απηά ηα ζπζηήκαηα επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο, αιιά θαη κε ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη αιιεινεπεξεάδνληαη (Δθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πεξηβάιινλ). Γεχηεξν βαζηθφ πεξηγξαθηθφ ζηνηρείo ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη νη εηζξνέο. απηέο είλαη: α) Σα λεαξά άηνκα. β) Οη εθπαηδεπηηθνί, νη νπνίνη επαλαηξνθνδνηνχλ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, γηαηί απνηεινχλ θαη πξντφλ απηνχ. Ζ πνηφηεηά ηνπο εμαξηάηαη απφ ηελ πνηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη αληίζηξνθα. γ) Οη Γηνηθεηηθνί ππάιιεινη, απινί ππάιιεινη θαη ηερλίηεο. δ) Σα νηθνλνκηθά κέζα απφ ηα νπνία εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ ε πνηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. ε) Ζ ηερλνινγία ε νπνία είλαη θαη εθξνή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, κέζσ ησλ ηερλνινγηθψλ εξεπλεηηθψλ απνηειεζκάησλ. ζη) Ζ πιεξνθνξία ε νπνία πεξηιακβάλεη 20

λέεο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο θαη λέεο ηερληθέο κάζεζεο, πξνεξρφκελεο απφ άιιν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα άιιεο ρψξαο. Σξίην βαζηθφ πεξηγξαθηθφ ζηνηρείν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ηα δηαξζξσηηθά ηνπ ζηνηρεία πνπ απνηεινχλ θαη ηνλ θχξην θνξκφ ηνπ θαη θαζνξίδνπλ ην κέγεζνο θαη ηελ πνιππινθφηεηά ηνπ. Οη εθπαηδεπηηθέο βαζκίδεο είλαη νη δνκέο ζηνηρεία νη νπνίεο θαζνξίδνπλ ηελ νξγάλσζε ηνπ ζπζηήκαηνο ζην ρψξν θαη ζην ρξφλν. απηέο πεξηέρνληαη: α) ε Πξνζρνιηθή Αγσγή β) ε Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε γ) ε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε δ) ε Γεπηεξνβάζκηα Σερληθή Δθπαίδεπζε ε) ε Αλψηεξε εθπαίδεπζε ζη) ε Αλψηαηε εθπαίδεπζε δ) ε Γηνηθεηηθή δνκή ε νπνία θαηέρεη θπξίαξρε ζέζε. ηα παξαπάλσ ζηνηρεία ζα κπνξνχζαλ λα ζπκπεξηιεθζνχλ ηα Κέληξα Διεπζέξσλ πνπδψλ, ηα Ηλζηηηνχηα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο θαη ε Ηδησηηθή Δθπαίδεπζε(ΤΠΔΠΘ 2008). Γηα λα έρνπκε κία ηζφξξνπε αλάπηπμε ζην εθπαηδεπηηθφ καο ζχζηεκα ζα πξέπεη ε θάζε βαζκίδα εθπαίδεπζεο, ε νπνία επεξεάδεηαη ηφζν απφ ηελ αλψηεξε φζν θαη απφ ηελ θαηψηεξε απ απηή βαζκίδα, λα ζρεηίδεηαη εζσηεξηθά κε απηέο αξκνληθά. Σέηαξην πεξηγξαθηθφ ιεηηνπξγηθφ ζηνηρείν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ε νπνία είλαη «πξνγξακκαηηζκέλε» θαη ζηνρεχεη ζηελ πλεπκαηηθή θαη λνεηηθή αλάπηπμε ησλ λεαξψλ αηφκσλ, νχησο ψζηε φηαλ εμέιζνπλ απφ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα λα κπνξνχλ λα αμηνινγεζνχλ θαη λα ιεηηνπξγήζνπλ αλάινγα κε ην πεξηβάιινλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Πέκπην ζηνηρείν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ν έιεγρνο ν νπνίνο αζθείηαη απφ ηελ εμνπζία θαη απνβιέπεη ζην λα δηαηεξεί ην γξακκηθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, φπνπ θάζε πθηζηάκελνο παίξλεη νδεγίεο απφ έλα κφλν πξντζηάκελν, ηε δνκή ηνπ θαη λα πεηπραίλνληαη νη αληηθεηκεληθνί ζηφρνη ηνπ. Σν έθην ιεηηνπξγηθφ ζηνηρείν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη νη εθξνέο, πνπ είλαη νη απφθνηηνη φισλ ησλ δνκψλ κεηά ην Γπκλάζην θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ εξεπλεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ θαηεπζχλνληαη θπξίσο ζηε βηνκεραλία, γηα παξαγσγηθή αμηνπνίεζε ή λα αμηνπνηεζνχλ κε ηελ επηζηξνθή ηνπο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα σο εηζξνέο. Σν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζπλδέεηαη κε ην νηθνλνκηθφ θπξίσο ζχζηεκα, γηαηί είλαη ν θχξηνο ηξνθνδφηεο ηνπ θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο εμαξηάηαη απφ ηελ πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. Σν έβδνκν ζηνηρείν ιεηηνπξγίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ε ιεηηνπξγία ηεο επαλαηξνθνδφηεζεο ε νπνία έρεη άκεζε ζχλδεζε κε ηε ιεηηνπξγία ηνπ 21

ειέγρνπ. ηελ έμνδν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ιακβάλνληαη φιεο νη πιεξνθνξίεο πνπ κπνξεί λα είλαη ε πνηφηεηα θαη πνζφηεηα ησλ εθξνψλ θαζψο θαη ε πξνζθνξά εηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο, ην νπνίν ζρεηίδεηαη κε ηελ πνζφηεηα ησλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ πνπ δηαζέηεη πξνο ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Με βάζε ηηο παξαπάλσ πιεξνθνξίεο γίλνληαη αιιαγέο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο γηα λα γίλεη πην απνηειεζκαηηθφ. Ζ επαλαηξνθνδφηεζε αλαθέξεηαη θαη ζηηο εθξνέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, απφ ηνπο νπνίνπο έλα κέξνο επαλαηξνθνδνηεί ην ζχζηεκα. Δπηρεηξήζεθε κία πνιχ ζχληνκε αλάιπζε ηεο δνκήο θαη νξγάλσζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο γηα λα καο βνεζήζεη λα θαηαλνήζνπκε φζν ην δπλαηφ θαιχηεξα ην ζεζκηθφ πιαίζην ηεο δνκήο θαη νξγάλσζεο ηεο Πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζην νπνίν ζα αλαθεξζνχκε αλαιπηηθά ζηελ επφκελε ελφηεηα. 1.3. ΘΔΜΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΓΟΜΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΧΗ ΣΗ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ζ αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ηα ηειεπηαία ρξφληα ζρεηίδεηαη κε ηε δεκνγξαθηθή έθξεμε ε νπνία παξνπζηάζηεθε κεηά ην δεχηεξν παγθφζκην πφιεκν, ηελ εζσηεξηθή κεηαλάζηεπζε θαη ηελ αχμεζε ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο κέρξη ηελ ειηθία ησλ δεθαέμη εηψλ. Ο Ν.1566/1985 «Γνκή θαη ιεηηνπξγία ηεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο» (Βιέπε ζην Κσηζίθε 2003, ζει. 424), θαζηέξσζε ηξεηο θχξηνπο άμνλεο, νη νπνίνη ραξαθηεξίδνπλ ηελ φιε δνκή ηνπ ζρνιηθνχ ζπζηήκαηνο: Σε δηνίθεζε, ηε ιατθή ζπκκεηνρή θαη ηελ επηζηεκνληθή - παηδαγσγηθή επνπηεία. Δθηελέζηεξα ζα αλαθεξζψ παξαθάησ ζηνλ πξψην άμνλα, ηε δηνίθεζε. Ο Ν.2986/2002 ζπλέβαιιε ζηελ απνζπγθέληξσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αξκνδηνηήησλ ζηηο Πεξηθέξεηεο θαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν ζα πξνσζήζεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ πνιηηηθψλ, θπξίσο απηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηνίθεζε θαη δηαρείξηζε ρξεκαηηθψλ θαη αλζξψπηλσλ πφξσλ (Καξαηδηά-ηαπιηψηε &Λακπξφπνπινο, 2006). Σν ζρνιηθφ ζχζηεκα (Πξσηνβάζκηα θαη Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε) είλαη έλα ππνζχζηεκα ηνπ φινπ δηνηθεηηθνχ καο ζπζηήκαηνο, πνπ απηφ ζεκαίλεη φηη γηα λα θαηαλνήζνπκε ηε δηνηθεηηθή ηνπ νξγάλσζε, πξέπεη λα ην ζπλδέζνπκε κε ην φιν ζχζηεκα δηνίθεζεο ηνπ θξάηνπο. ην παξαθάησ δηάγξακκα θαίλεηαη κε ιεπηνκέξεηα ε ιεηηνπξγηθή δηάξζξσζε ηνπ ζρνιηθνχ ζπζηήκαηνο, θαζψο θαη ν ηξφπνο κε ηνλ 22

νπνίν επνπηεχνληαη ηα ζρνιεία. Αλάινγεο θαηεγνξηνπνηήζεηο αλαθέξνληαη θαη απφ άιινπο εξεπλεηέο (νινκψλ, 1999, Καξαηδηά-ηαπιηψηε Δ, 2006, Euridice, 2004). Διάγραμμα 2 Λειηοσργική διάρθρφζη ηης εκπαίδεσζης (πηγή: ΤΠΕΠΘ, 2008) χκθσλα κε ηελ ηζρχνπζα ζεζκηθή νξγάλσζε (Ν. 1566/1985, Ν. 2986/2002 θαη ηηο ζρεηηθέο Τπνπξγηθέο Απνθάζεηο) πνπ απνηππψλνληαη θαη ζην παξαπάλσ δηάγξακκα ε Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε έρεη 4 επίπεδα ιεηηνπξγίαο. ΤΠ.Δ.Π.Θ. Ζ Κεληξηθή Τπεξεζία ηνπ ΤΠ.Δ.Π.Θ. νη Πεξηθεξεηαθέο Γηεπζχλζεηο Δθπαίδεπζεο Γηεπζχλζεηο θαη Γξαθεία Δθπαίδεπζεο ησλ λνκψλ ή λνκαξρηψλ Οη ζρνιηθέο κνλάδεο 1.3.1. Η Κεληξηθή Τπεξεζία ηνπ ΤΠ.Δ.Π.Θ. Ο αλψηαηνο δηνηθεηηθφο νξγαληζκφο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο είλαη ην Τπνπξγείν Παηδείαο, ην νπνίν ζπγθεληξψλεη πιεξνθνξίεο θαη έρεη ηελ επζχλε λα δηαπηζηψλεη ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο, πξνζδηνξίδεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηφρνπο, θαζνξίδεη ην λνκηθφ πιαίζην νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιηθνχ ζπζηήκαηνο, εθαξκφδεη ηα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα, θξνληίδεη γηα ην δηνξηζκφ θαη ηελ 23

2003 1 Ζ νξγάλσζή ηνπο ζεζπίζηεθε κε ην Ν. 2986/2002 (ΦΔΚ 24 Α ) θαη ππάγνληαη ππεξεζηαθή εμέιημε ηνπ πξνζσπηθνχ θαη ηέινο, αμηνινγεί ηηο πεξηθεξεηαθέο εθπαηδεπηηθέο ππεξεζίεο θαη ηα ζρνιεία. Ζ Κεληξηθή Τπεξεζία ηνπ ΤΠ.Δ.Π.Θ. απαξηίδεηαη απφ ηελ πνιηηηθή εγεζία θαη ηηο νξγαληθέο κνλάδεο (Γηνηθεηηθνί ηνκείο, Γεληθέο Γηεπζχλζεηο, Αλεμάξηεηεο Γηεπζχλζεηο, Αλεμάξηεηα ηκήκαηα, Γξαθεία θαη Τπεξεζίεο). 1.3.2. Οη Πεξηθεξεηαθέο Γηεπζύλζεηο Δθπαίδεπζεο. Με ην λφκν 2817/2000 (ΦΔΚ 78 Α ), άξζξν 14, παξ. 29 έρνπλ ζεζπηζηεί νη πεξηθεξεηαθέο Γηεπζχλζεηο Δθπαίδεπζεο θαη ιεηηνπξγνχλ απφ ην ζρνιηθφ έηνο 2002 απεπζείαο ζηνλ Τπνπξγφ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ. Δίλαη νη απνθεληξσκέλεο ππεξεζίεο ηνπ ΤΠ.Δ.Π.Θ. 2 χκθσλα κε ηνλ πξναλαθεξζέληα Νφκν θάζε πεξηθεξεηαθή Γηεχζπλζε Δθπαίδεπζεο απαξηίδεηαη απφ ηξία ηκήκαηα: α) Σν Σκήκα Γηνίθεζεο β) ην Σκήκα Δπηζηεκνληθήο Παηδαγσγηθήο Καζνδήγεζεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη γ) ην Σκήκα Δπηζηεκνληθήο-Παηδαγσγηθήο Καζνδήγεζεο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο. ε θάζε Πεξηθεξεηαθή Γηεχζπλζε Πξντζηάκελφο ηεο είλαη ν Πεξηθεξεηαθφο Γηεπζπληήο Δθπαίδεπζεο ν νπνίνο είλαη κεηαθιεηφο δεκφζηνο ππάιιεινο πνπ δηνξίδεηαη ή παχεηαη κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ θαη πξνέξρεηαη απφ εθπαηδεπηηθνχο ηεο δεκφζηαο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Δπίζεο είλαη θαη νη πξντζηάκελνη ησλ Σκεκάησλ κε ηνπο αλαπιεξσηέο ηνπο νη νπνίνη νξίδνληαη κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ. θνπφο ηεο ζχζηαζεο ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Γηεπζχλζεσλ Δθπαίδεπζεο, είλαη ε απνθέληξσζε αξκνδηνηήησλ ησλ Κεληξηθψλ Τπεξεζηψλ ηνπ ΤΠ.Δ.Π.Θ., γηα θαιχηεξε αληηκεηψπηζε ησλ ζεκάησλ ηεο Δθπαίδεπζεο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. πλεξγάδνληαη κε ην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην γηα πνηνηηθή εθπαίδεπζε, πξνρσξψληαο ζηελ εθαξκνγή θαηλνηφκσλ πξνγξακκάησλ, πξνσζψληαο ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα. Δίλαη βέβαην φηη κε ηε ζέζπηζε ησλ 13 Πεξηθεξεηαθψλ Γηεπζχλζεσλ ε αλαβάζκηζε ηεο Δθπαίδεπζεο θαη δε ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ είλαη ζε θαιφ επίπεδν, δηφηη ππάξρεη ακεζφηεξε ζπλεξγαζία. 1 Βιέπε Ν. 2817/2000 ζην παξάξηεκα 2 Βιέπε Ν. 2986/2002 ζην παξάξηεκα 24

1.3.3. Γηεπζύλζεηο θαη Γξαθεία Δθπαίδεπζεο. ην πιαίζην ηεο πνιηηηθήο γηα εθπαηδεπηηθή απνθέληξσζε, ε γεληθή δηνίθεζε ηεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο αζθείηαη ζε επίπεδν Πεξηθέξεηαο, Ννκαξρίαο θαη ηνπηθφ, απφ απνθεληξσκέλεο ππεξεζίεο ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο, ζηηο νπνίεο εδξεχνπλ θαη ηα Πεξηθεξεηαθά Τπεξεζηαθά πκβνχιηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ ππαιιήισλ. α. Διεσθύνζεις Εκπαίδεσζης Οη πεξηθεξεηαθέο ππεξεζίεο, πνπ απνηεινχλ απνθεληξσκέλεο ππεξεζίεο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, ιεηηνπξγνχλ ζε θάζε λνκφ ή λνκαξρηαθφ δηακέξηζκα δχν δηεπζχλζεηο εθπαίδεπζεο (κία πξσηνβάζκηαο θαη κία δεπηεξνβάζκηαο) φπσο ζεζπίζηεθαλ κε ην λ. 1566/1985(ΦΔΚ 167 Α) άξζξν 56, ην Ν. 2043/1992 (ΦΔΚ 79 Α ), θαη ην Ν.2986/2002 νη νπνίεο ππάγνληαη ζηελ νηθεία πεξηθεξεηαθή δηεχζπλζε εθπαίδεπζεο. Οη Γηεπζχλζεηο Δθπαίδεπζεο έρνπλ ηε γεληθή επζχλε ηεο δηνίθεζεο θαη ειέγρνπ ιεηηνπξγίαο ησλ ρνιηθψλ Μνλάδσλ, θαζψο θαη ησλ Γξαθείσλ Δθπαίδεπζεο ηεο Δθπαηδεπηηθήο πεξηθέξεηάο ηνπο. Πξντζηάκελνη ησλ Γηεπζχλζεσλ Δθπαίδεπζεο είλαη νη Γηεπζπληέο Δθπαίδεπζεο, νη νπνίνη είλαη Δθπαηδεπηηθνί ηεο αληίζηνηρεο βαζκίδαο πνπ επηιέγνληαη απφ θεληξηθφ ζπκβνχιην επηινγήο θαη ηνπνζεηνχληαη κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ. Οη Γηεπζπληέο Δθπαίδεπζεο δηαρεηξίδνληαη ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ζηνλ ηνκέα επζχλεο ηνπο, γη απηφ ζπλεξγάδνληαη θαη ζπζθέπηνληαη κε ηνπο ρνιηθνχο ζπκβνχινπο, ηνπο Πξντζηακέλνπο Γξαθείσλ, ηνπο Γηεπζπληέο ρνιείσλ, ηνπο Δθπαηδεπηηθνχο, ηνπο ζπιιφγνπο θαη γεληθά κε Φνξείο ή Τπεξεζίεο πνπ εκπιέθνληαη ζε ζέκαηα εθπαίδεπζεο. β. Γραθεία Εκπαίδεσζης ε θάζε Γηεχζπλζε Δθπαίδεπζεο ππάγνληαη ηα γξαθεία Πξσηνβάζκηαο ή Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, πνπ ζεζπίζζεθαλ κε ην Ν. 1566/1985 (ΦΔΚ 167 Α ) Άξζξν 56 θαζψο θαη κε ην Ν.2986/2002. ηηο Γηεπζχλεηο Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ππάγνληαη θαη ηα γξαθεία Φπζηθήο Αγσγήο, πνπ ζεζπίζηεθαλ κε ην Ν. 1304/1982 (ΦΔΚ 144 Α ) άξζξν 9, θαζψο θαη ηα γξαθεία Σερληθήο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο πνπ ζεζπίζηεθαλ κε ην Ν. 2043/1992 (ΦΔΚ 79 Α) άξζξν 6. Σα Γξαθεία Δθπαίδεπζεο έρνπλ ηελ επζχλε δηνίθεζεο ζπληνληζκνχ θαη ειέγρνπ ιεηηνπξγίαο ησλ ρνιηθψλ Μνλάδσλ ηεο Δθπαηδεπηηθήο πεξηθέξεηαο αξκνδηφηεηάο 25

ηνπο. Οη πξντζηάκελνί ηνπο είλαη εθπαηδεπηηθνί ηεο αληίζηνηρεο βαζκίδαο πνπ επηιέγνληαη απφ θεληξηθφ ζπκβνχιην επηινγήο (Απφ ην 2004 ζα επηιέγνληαη απφ ηα Αλψηεξα Πεξηθεξεηαθά Τπεξεζηαθά πκβνχιηα Πξσηνβάζκηαο ή Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Α.Π.Τ..Π.Δ. ή Α.Π.Τ..Γ.Δ). Έξγν ηνπο ε άζθεζε δηνίθεζεο, επνπηείαο, θαζνδήγεζεο γηα πην απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη ησλ θαηλνηνκηψλ ζηε ζρνιηθή κνλάδα. Γη απηφ ζπλεξγάδνληαη θαη ζπζθέπηνληαη ζηελ πεξηνρή ηεο επζχλεο ηνπο κε θνξείο θαη ππεξεζίεο πνπ εκπιέθνληαη ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Οη πξντζηάκελνη ησλ Γξαθείσλ Φπζηθήο Αγσγήο θαη Σερληθήο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο, έρνπλ σο έξγν ηνπο, ηελ αξηηφηεξε νξγάλσζε θαη πινπνίεζε ππνδνκψλ θαη πξνγξακκάησλ, φπσο γπκλαζηεξίσλ, εξγαζηεξίσλ, εμνπιηζκνχ θαη ιεηηνπξγίαο ησλ εγθαηαζηάζεσλ θ.ά. 1.3.4. ρνιηθέο Μνλάδεο ε θάζε Γηεχζπλζε ή Γξαθείν Δθπαίδεπζεο ππάγνληαη νη ρνιηθέο Μνλάδεο ηεο Δθπαηδεπηηθήο ηνπο Πεξηθέξεηαο (Νεπηαγσγεία, Γεκνηηθά ζηελ Πξσηνβάζκηα, θαη Γπκλάζηα, Λχθεηα, ΣΔΔ, ΔΚ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε.) (Ν.2986/2002). Κάζε ρνιηθή Μνλάδα είλαη ην θέληξν θαη ε ζπληζηακέλε εθαξκνγήο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη απνηειεί ην θχηηαξν ηεο εθπαίδεπζεο. Με ηελ παξαθάησ θπθινεηδή ζπλζεηηθή αλάιπζε, ε νπνία ζθηαγξαθεί θαη ηε δνκή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο ζα γίλεη θαηαλνεηή ε ιεηηνπξγία ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο κε ηνπο εζσγελείο θαη εμσγελείο παξάγνληεο πνπ ηελ επεξεάδνπλ σο έκκεζα ή άκεζα εκπιεθφκελνη. 26

Πίνακας 1 Οργάνφζη και Διοίκηζη ηης Εκπαίδεσζης (Πηγή:κούπας, 2002) Ο θεληξηθφο θχθινο δείρλεη ηε ζρνιηθή κνλάδα θαη νη δαθηχιηνη πνπ είλαη γχξσ απφ απηήλ δείρλνπλ ηνπο εκπιεθνκέλνπο παξάγνληεο ζε επίπεδν: α) ηνπηθφεπαξρηαθφ λνκαξρηαθφ β) πεξηθεξεηαθφ, γ) θεληξηθφ (Δζληθφ). Αλ αθνινπζήζνπκε ηελ πνξεία ησλ ακθίδξνκσλ βειψλ ζα παξαηεξήζνπκε φηη ε ζρνιηθή κνλάδα αλαιχεηαη ζηνλ πάλσ αξηζηεξφ θχθιν, ην α επίπεδν ζηνλ πάλσ δεμηφ θχθιν, ην β ζηνλ θάησ δεμηφ θαη ην γ ζηνλ θάησ αξηζηεξφ θχθιν. 27

Σα φξγαλα ιεηηνπξγίαο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο ρσξίδνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο: α) Μνλνκειή φξγαλα (Γηεπζπληήο, Τπνδηεπζπληήο), β) πιινγηθά φξγαλα (χιινγνο Γηδαζθφλησλ, ρνιηθφ πκβνχιην, ρνιηθή Δπηηξνπή, Δπηηξνπή Διέγρνπ Λεηηνπξγίαο ησλ Κπιηθείσλ θαη γηα ηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε ην πκβνχιην Σάμεο). Ζ δηνίθεζε ινηπφλ ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ζπγθξνηείηαη ζήκεξα, θαηά θζίλνπζα ζεηξά ηεξαξρηθήο εμάξηεζεο, γχξσ απφ ηηο Πεξηθεξεηαθέο Γηεπζχλζεηο, ηηο Γηεπζχλζεηο θαη ηα Γξαθεία Δθπαίδεπζεο, πνπ απνηεινχλ απνθεληξσκέλεο δηνηθεηηθέο ππεξεζίεο ηνπ ΤΠΔΠΘ. θαη δηνηθνχλ -επνπηεχνπλ ηηο ζρνιηθέο κνλάδεο, θαζψο θαη κηα ζεηξά απφ βνεζεηηθέο θαη ππνζηεξηθηηθέο ππεξεζίεο. 1.4. ΑΡΜΟΓΙΟΣΗΣΔ ΣΔΛΔΥΧΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ζ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηεο νξγαλσηηθήο δνκήο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ησλ βαζηθψλ ζηειερψλ ηεο εθπαίδεπζεο είλαη έλα ζέκα πνπ απαζρφιεζε ηε ζεσξία ηεο νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο γηα καθξχ ρξνληθφ δηάζηεκα (Κσηζίθεο, 2003). Σα εγεηηθά ζηειέρε ηεο εθπαίδεπζεο έρνπλ ζπκπεξηθνξά ή νπνία ζρεηίδεηαη κε ην ξφιν πνπ αζθνχλ, φπσο ηνλ αλακέλεη θαη ηνλ πξνζδνθά ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, αιιά θαη κε ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπο, ζηνηρείν ην νπνίν ζε θάζε έξεπλα πνπ έρεη ζρεηηθφ αληηθείκελν δηεξεχλεζεο ζα πξέπεη λα ιακβάλεηαη ζνβαξά ππφςε. Γηα λα αζθήζνπλ ζσζηά ην ξφιν ηνπο ηα θχξηα εγεηηθά ζηειέρε ρξεηάδεηαη λα δηαζέηνπλ βαζηθέο δεμηφηεηεο ηθαλφηεηεο. Απηέο νη δεμηφηεηεο έρνπλ θαηαγξαθεί σο α) ηερληθέο δεμηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηθαλφηεηα ηνπ αηφκνπ (πξντζηακέλνπ) λα πξαγκαηνπνηεί θάπνην είδνο δηνηθεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ πεξηέρεη κέζνδν, δηαδηθαζία ή ηερληθή, β) αλζξψπηλεο δεμηφηεηεο πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηελ ηθαλφηεηα ελφο βαζηθνχ ζηειέρνπο λα ζπλεξγάδεηαη απνηειεζκαηηθά κε ηα κέιε ηεο νκάδαο θαη γ) λνεηηθέο δεμηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηθαλφηεηα ηνπ πξντζηακέλνπ λα αληηκεησπίδεη ηελ νξγάλσζε σο ζχλνιν, σο ζχζηεκα κε αιιειεμαξηψκελεο δηνηθεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Δπίζεο ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία αλαθέξεηαη πσο ηα ζηειέρε ηεο εθπαίδεπζεο απαξαίηεην είλαη λα δηαζέηνπλ πςεινχ θχξνπο επαγγεικαηηθά πξνζφληα, λα δηαπλένληαη απφ ην πλεχκα θαη ηε θηινζνθία ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, λα ζπκκεηέρνπλ ζε πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο θηλεηηθφηεηαο, θαη λα αλαπηχζζνπλ ζπλεξγαζίεο κε εθπαηδεπηηθά ζηειέρε άιισλ ρσξψλ (Katz & E.U) 28

Πξηλ αλαθεξζνχκε ζηηο αξκνδηφηεηεο θαη ηα θαζήθνληα ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαίδεπζεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε λνκνζεζία πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ν ξφινο ηνπο απαηηεί ηελ θαηαλφεζε θαη απνδνρή ησλ ζθνπψλ ηεο ζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο θαζψο ηελ θαηαλφεζε θαη απνδνρή κηαο θνηλσλίαο, ε νπνία αλαπηχζζεηαη αικαησδψο εμαηηίαο ηεο ηερλνινγηθήο εμέιημεο θαη πξνφδνπ, ηεο εχθνιεο επηθνηλσλίαο, ηεο αλάπηπμεο δηεζλψλ νξγαληζκψλ θ.ι.π. Δπεηδή φκσο είλαη ζρεηηθά δχζθνιν θαη ίζσο φρη απαξαίηεην λα θαηαγξαθνχλ κε ιεπηνκέξεηα φιεο νη αξκνδηφηεηεο θαη φια ηα θαζήθνληα ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαίδεπζεο, γη απηφ ζα αλαθεξζψ ζε βαζηθέο πεξηγξαθέο πνπ δηαγξάθνπλ ην θχξην ζεζκηθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο θαη θαζνξηζκνχ ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπο. 1.4.1. Αξκνδηόηεηεο Πεξηθεξεηαθώλ Γηεπζπληώλ Δθπαίδεπζεο Ο Πεξηθεξεηαθφο Γηεπζπληήο Δθπαίδεπζεο δηνηθεί, ειέγρεη θαη επνπηεχεη, ηηο ππεξεζίεο ηεο πεξηθεξεηαθήο Γηεχζπλζεο, ηηο δηεπζχλζεηο θαη ηα γξαθεία εθπαίδεπζεο ησλ λνκψλ ή λνκαξρηψλ, ηνπο ζρνιηθνχο ζπκβνχινπο, ηα θέληξα δηάγλσζεο, αμηνιφγεζεο θαη ππνζηήξημεο (ΚΓΑΤ), ηα θέληξα θαη ππεξεζηαθέο κνλάδεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ηα ζηειέρε ηεο εθπαίδεπζεο, ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ηα θέληξα μέλσλ γισζζψλ θ.ά. Πξνεδξεχεη ζηα ππεξεζηαθά ζπκβνχιηα Α.Π.Τ..Π.Δ. (Αλψηεξν Πεξηθεξεηαθφ Τπεξεζηαθφ πκβνχιην Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο), Α.Π.Τ..Γ.Δ. (Αλψηεξν Πεξηθεξεηαθφ Τπεξεζηαθφ πκβνχιην Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, Π.Τ..ΓΗ.Π (Πεξηθεξεηαθφ Τπεξεζηαθφ πκβνχιην Γηνηθεηηθνχ Πξνζσπηθνχ). Αμηνινγεί ην δηνηθεηηθφ έξγν ησλ πξντζηακέλσλ ησλ ηκεκάησλ δηνίθεζεο θαη επηζηεκνληθήο παηδαγσγηθήο θαζνδήγεζεο ηεο Πεξηθεξεηαθήο Γηεχζπλζεο, ησλ Γηεπζπληψλ Γηεπζχλζεσλ εθπαίδεπζεο ησλ λνκψλ θαη ησλ ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ. πγθξνηεί επηηξνπέο γηα ηελ εθηίκεζε ηνπ ζπγγξαθηθνχ έξγνπ ησλ ππνςεθίσλ δηεπζπληψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ θαη θπξψλεη ηνπο πίλαθεο Γηεπζπληψλ ρνιηθψλ Μνλάδσλ θαη ρνιηθψλ Δξγαζηεξηαθψλ θέληξσλ (ΔΚ). Ο Πξντζηάκελνο ηνπ ηκήκαηνο δηνίθεζεο έρεη ηελ επζχλε ηεο δηνηθεηηθήο ζηήξημεο ηεο πεξηθεξεηαθήο Γηεχζπλζεο ελψ ν Πξντζηάκελνο ηνπ ηκήκαηνο Δπηζηεκνληθήο θαη παηδαγσγηθήο θαζνδήγεζεο, επνπηεχεη, ζπληνλίδεη θαη παξαθνινπζεί ην θαζνδεγεηηθφ έξγν ησλ ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ, ην εθπαηδεπηηθφ έξγν ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε 29

θαηλνηνκηθψλ πξνγξακκάησλ. πλεξγάδεηαη κε ην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην θαη ηα Παλεπηζηήκηα θαη αμηνινγεί ην θαζνδεγεηηθφ έξγν ησλ ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ. 1.4.2. Αξκνδηόηεηεο θαη θαζήθνληα ησλ Γηεπζπληώλ Γηεπζύλζεσλ Δθπαίδεπζεο Οη Γηεπζπληέο ησλ Γηεπζχλζεσλ Δθπαίδεπζεο είλαη πξντζηάκελνη ησλ γξαθείσλ ηεο Γηεχζπλζεο, ησλ Γξαθείσλ Δθπαίδεπζεο ηνπ Ννκνχ θαη ησλ ρνιηθψλ Μνλάδσλ ηεο Πεξηθέξεηαο ηεο Γηεχζπλζεο. Ζ ζέζε ηνπο ζεσξείηαη πνιχ επαίζζεηε θαη ππεχζπλε θαη ην έξγν ηνπο, απαηηεί γλψζε, δχλακε θαη εηνηκφηεηα, γηαηί νθείινπλ λα θξαηνχλ γεξά θαη λα θηλνχλ κε ηέρλε ηα λήκαηα ππνδνκψλ θαη δηαδηθαζηψλ, επνπηείαο θαη ειέγρνπ, πξνγξακκαηηζκνχ θαη αμηνιφγεζεο, αμηνθξαηηθψλ ηζνξξνπηψλ γηα θαιχηεξν ζρνιηθφ πεξηβάιινλ, θαη παξαγσγηθφηεξε ιεηηνπξγία (θνχπαο, 2002). Μεξηθέο απφ ηηο αξκνδηφηεηέο ηνπο απηέο είλαη λα παξαθνινπζνχλ ηε ιεηηνπξγία ησλ Γξαθείσλ Δθπαίδεπζεο ηνπ Ννκνχ, λα εηζεγνχληαη ηελ ίδξπζε, πξναγσγή, ππνβηβαζκφ, κεηνλνκαζία, ζπγρψλεπζε, θαηάξγεζε ζρνιείσλ, λα εηζεγνχληαη ηελ ίδξπζε ή θαηάξγεζε ή κεηαθνξά ηκεκάησλ θαηλνηνκηθψλ πξνγξακκάησλ (Γηεπξπκέλνπ σξαξίνπ, Σάμεσλ Τπνδνρήο, Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο (θ.α.), λα εηζεγνχληαη ηε κεηαηξνπή ζρνιείσλ ζε νινήκεξα, Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαίδεπζεο θ.α., λα εηζεγνχληαη ηε ζχζηαζε, κεηαθνξά ή θαηάξγεζε νξγαληθψλ ζέζεσλ εθπαηδεπηηθψλ, λα είλαη Πξφεδξνη ησλ πεξηθεξεηαθψλ ππεξεζηαθψλ ζπκβνπιίσλ, λα ζπκκεηέρνπλ ζηε Ννκαξρηαθή Δπηηξνπή Παηδείαο, θαη ζε άιιεο επηηξνπέο λνκαξρηαθνχ επηπέδνπ, λα εηζεγνχληαη ηελ θαηαλνκή πηζηψζεσλ γηα ιεηηνπξγηθέο αλάγθεο ησλ ζρνιείσλ, λα θαινχλ ζε ζπζθέςεηο ηνπο πξντζηακέλνπο Γξαθείσλ Δθπαίδεπζεο θαη ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο, λα πξνζιακβάλνπλ, ηνπνζεηνχλ θαη απνιχνπλ αλαπιεξσηέο ή σξνκίζζηνπο κεηά απφ πξφηαζε ηνπ νηθείνπ Τπεξεζηαθνχ πκβνπιίνπ, λα είλαη θχξηνη δηαηάθηεο ησλ πηζηψζεσλ πνπ εγγξάθνληαη ζηνπο εηδηθνχο θνξείο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηεο νηθείαο Γηεχζπλζεο. 1.4.3. Καζήθνληα θαη αξκνδηόηεηεο ησλ ρνιηθώλ πκβνύισλ Ζ επηζηεκνληθή παηδαγσγηθή επνπηεία παίξλεη κνξθή κέζα απφ ηα ζπκβνχιηα ηεο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο, φπνπ γίλεηαη ε ζχδεπμε ηεο ιατθήο ζπκκεηνρήο κε ηελ επηζηήκε θαη εμαζθαιίδεηαη ε ζπκκεηνρή θαη ε αιιειεπίδξαζε 30

ησλ Κνηλσληθψλ θαη επηζηεκνληθψλ θνξέσλ, πνπ είλαη ην παηδαγσγηθφ ηλζηηηνχην θαη ν αξκφδηνο ζρνιηθφο ζχκβνπινο( Κσηζίθεο, 2003). Ο ζεζκφο ηνπ ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ θαζηεξψζεθε κε ην Ν. 1304/1982, ν νπνίνο ηξνπνπνηήζεθε κε ηνπο λφκνπο 1566/1985 θαη 1966/1991 θαη απνβιέπεη ζηελ παηδαγσγηθή θαη επηζηεκνληθή θαζνδήγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Πξηλ απφ ην Ν. 1304/1982 νη θαζνδεγεηηθέο θαη δηνηθεηηθέο αξκνδηφηεηεο ήηαλ ζπγθεληξσκέλεο ζην πξφζσπν ηνπ επηζεσξεηνχ ή γεληθνχ επηζεσξεηή ή επφπηε. χκθσλα κε ην ΦΔΚ 1340/2002, ην έξγν ησλ ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ είλαη ζχλζεην θαη άπηεηαη πνιιψλ ηνκέσλ. Ζ ζπλερήο θξνληίδα γηα ηελ επηζηεκνληθή θαη παηδαγσγηθή θαζνδήγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ε ππνζηήξημε ζηηο θαζεκεξηλέο δηδαθηηθέο αλάγθεο θαη ε αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο δηδαζθαιίαο ζε θάζε κάζεκα ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ θαη ηηο επηηαγέο ηεο ζχγρξνλεο ςπρνπαηδαγσγηθήο ζεσξίαο ζπληζηνχλ ηε βαζηθή απνζηνιή ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ. Παξαθάησ αλαιχεηαη ην έξγν ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ζε ηέζζεξηο θπξίσο ηνκείο φπσο πξνδηαγξάθεηαη ζην ΦΔΚ 1340/ 2002. Ο ρνιηθφο χκβνπινο: Γηαρεηξίδεηαη ζηνλ ηνκέα ηεο επζχλεο ηνπ ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή θαη ππνζηεξίδεη ηελ εθαξκνγή ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαηλνηνκηψλ πνπ εηζάγνληαη ζηελ εθπαίδεπζε, έηζη ψζηε λα γίλεηαη θαηαλνεηφ ην πεξηερφκελν θαη ε θηινζνθία ηνπο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ηνπο. Δπίζεο απνηππψλεη ηελ εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα, επηζεκαίλεη ηηο αδπλακίεο εθαξκνγήο θαη πξνηείλεη ιχζεηο. Δλζαξξχλεη ηελ εθαξκνγή λέσλ, πην απνηειεζκαηηθψλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο, θαζψο θαη ηε ρξήζε ζχγρξνλσλ κέζσλ ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο. Χο πξνγξακκαηηζηήο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ ζηελ πεξηνρή επζχλεο ηνπ, πξνηείλεη ηξφπνπο εθαξκνγήο ησλ Πξνγξακκάησλ πνπδψλ γηα ηα καζήκαηα ηεο εηδηθφηεηάο ηνπ ή θξνληίδεη γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ Πξνηεηλφκελνπ απφ ην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην πξνγξακκαηηζκνχ. πγρξφλσο, σο ζπληνληζηήο, ζπκκεηέρεη ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ ζηα ζρνιεία επζχλεο ηνπ, ελζαξξχλεη θαη θαζνδεγεί ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ζπλεξγάδεηαη καδί ηνπο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο. Χο επηκνξθσηήο ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαιακβάλεη ν ίδηνο πξσηνβνπιίεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπ θιάδνπ ηνπ ζηελ πεξηνρή επζχλεο ηνπ. Δπίζεο, ζπκκεηέρεη ζηα επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα ησλ ζρνιψλ 31

επηκφξθσζεο, θαζψο θαη ηνπ αληίζηνηρνπ Οξγαληζκνχ Δπηκφξθσζεο. Παξάιιεια, ελζαξξχλεη, ππνζηεξίδεη θαη θαζνδεγεί ηηο ελδνζρνιηθέο πξνζπάζεηεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηα ζρνιεία ηεο αξκνδηφηεηάο ηνπ. πκκεηέρεη ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ, φπσο νξίδεη ε θείκελε λνκνζεζία, κε ζθνπφ ηελ επηζήκαλζε αδπλακηψλ θαη δπζθνιηψλ ζηελ πινπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ, ηελ παξνρή βνήζεηαο γηα ηελ αλαίξεζή ηνπο, ηελ ελίζρπζε πξσηνβνπιηψλ θαη ηε δεκηνπξγία ζεηηθψλ θηλήηξσλ ζηελ εθπαίδεπζε. ηαλ δηαπηζηψλεη φηη νη θάπνηνη εθπαηδεπηηθνί εκθαλίδνπλ αδπλακία ζηελ άζθεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ, παξάιιεια κε ηε ζχληαμε ηεο ππεξεζηαθήο έθζεζεο, πξνηείλεη λα εθαξκνζηεί εμαηνκηθεπκέλν πξφγξακκα επηκφξθσζεο. Σσλ ρνιηθψλ πκβνχισλ πξνΐζηαηαη ν ππεχζπλνο ηνπ Σκήκαηνο Δπηζηεκνληθήο θαη Παηδαγσγηθήο Καζνδήγεζεο. Δίλαη θαη ν ίδηνο ρνιηθφο χκβνπινο. Απηφο παξαθνινπζεί ην έξγν ηνπο, ηνπο ελεκεξψλεη θαη θξνληίδεη λα θαιχπηεη ηηο αλάγθεο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ην ξφιν θαη ηα θαζήθνληά ηνπο. Μηα ηέηνηα αλάγθε είλαη ε επηκφξθσζε θαη ε θαηάξηηζή ηνπο ζε ζέκαηα άζθεζεο ησλ θαζεθφλησλ ηνπο θαη ζε λέεο επηζηεκνληθέο ηάζεηο. πσο είδακε, ν ξφινο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ είλαη εμαηξεηηθά λεπξαιγηθφο ζηελ ππνζηήξημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαηά ηελ άζθεζε ηνπ έξγνπ ηνπ θαη θαηά ηελ εθαξκνγή ζχγρξνλσλ παηδαγσγηθψλ ηάζεσλ ζηε ζρνιηθή ηάμε, φπσο απηέο απνηππψλνληαη ζηα Πξνγξάκκαηα πνπδψλ. Ο ρνιηθφο χκβνπινο κπνξεί λα βνεζήζεη ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα εμειηρζεί σο παηδαγσγφο, φηαλ νξγαλψλεη θαη πινπνηεί ζεκηλάξηα ελδνζρνιηθήο επηκφξθσζεο, φπνπ ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα παξαθνινπζήζεη λέεο κεζφθνπο δηδαζθαιίαο θαη λα ηηο εθαξκφζεη ζηε ζπλέρεηα ζηελ ηάμε κε ηελ θαζνδήγεζε ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ (Kramer &Krosklea, 1992). κσο, ν ρνιηθφο χκβνπινο κπνξεί λα ζπλαληήζεη ζηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ πξνβιήκαηα αλππέξβιεηα θαη είλαη απνθαξδησηηθά. Έλα πξφβιεκα πνπ πεξηνξίδεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ έξγνπ ηνπ είλαη ν κεγάινο αξηζκφο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ ησλ νπνίσλ έρεη ηελ επζχλε. Δπίζεο, νη θαηαζηάζεηο πνιιέο θνξέο απαηηνχλ λα αλαιακβάλεη πνιιαπινχο 32