Κατεύθυνση Πολιτικής Ποινικής Δικαιοσύνης Θέμα Γενικής Παιδείας «Η αυξημένη εγκληματικότητα των ανηλίκων, τα αίτια και οι τρόποι αντιμετώπισής της». 1 Ο Θέμα Αστικού δικαίου Εμπορικού δικαίου Πολιτικής Δικονομίας Ο Νικόλαος Νικολόπουλος με το από 1ης Ιανουαρίου 1998 ιδιωτικό συμφωνητικό, το οποίο παρέλειψε να καταθέσει στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία (Δ.Ο.Υ.) για θεώρηση, εκμίσθωσε στην εδρεύουσα στην Αθήνα ετερόρρυθμη εταιρία με την επωνυμία «Δήμος και Mήτρος Mητρόπουλος Ε.Ε.», της οποίας νόμιμος εκπρόσωπος είναι ο Δήμος Μητρόπουλος και ετερόρρυθμος εταίρος ο Μήτρος Μητρόπουλος, ένα διαμέρισμα που βρίσκεται στη Γλυφάδα Αττικής και ανήκει κατά κυριότητα στον αδελφό του Αλκιβιάδη Νικολόπουλο, που είναι μετανάστης στη Γερμανία. Η μίσθωση συμφωνήθηκε για χρονικό διάστημα δέκα (10) ετών αντί ετησίου μισθώματος 36.000, προκαταβαλλόμενου το μήνα - 1 -
Ιανουάριο κάθε έτους, προκειμένου η μισθώτρια εταιρία να το χρησιμοποιήσει για τις ανάγκες της εμπορίας της. Όμως, η μισθώτρια εταιρία, αν και έκανε ανενόχλητη χρήση του μισθίου, από τον Ιανουάριο του έτους 2002, έπαυσε να καταβάλει στον εκμισθωτή τα οφειλόμενα μισθώματα και παραλλήλως υπεκμίσθωσε το μίσθιο στην εδρεύουσα στη Γλυφάδα Αττικής ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία «Κατασκευαστική Α.Ε.» αντί ετησίου μισθώματος 45.000. Κατόπιν τούτου ο Νικόλαος Νικολόπουλος άσκησε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών κατά της μισθώτριας εταιρίας και των μελών αυτής, αλλά και κατά της υπομισθώτριας ανώνυμης εταιρίας, αγωγή, με την οποία ζήτησε: 1) την απόδοση της χρήσεως του μισθίου, κυρίως μεν λόγω της μισθώσεως με καταγγελία που έγινε με την αγωγή, επικουρικώς δε εξαιτίας της καθυστερήσεως καταβολής μισθωμάτων από δυστροπία, και 2) την εις ολόκληρο καταβολή παρ εκάστου εναγομένου των οφειλόμενων μισθωμάτων, τα οποία κατά το χρόνο ασκήσεως της αγωγής ανέρχονταν σε 72.000. Η εναγομένη μισθώτρια εταιρία και τα μέλη αυτής σε απάντηση της αγωγής ισχυρίστηκαν, ότι η μη καταβολή των μισθωμάτων οφειλόταν, κυρίως μεν σε πρόσκαιρη οικονομική αδυναμία τους, επικουρικώς δε διότι κατά το ένδικο χρονικό διάστημα δεν έκαναν χρήση του μισθίου: α) λόγω διενέξεως των εταίρων συνεπεία της οποίας η εταιρία δεν μπορούσε να υλοποιήσει το σκοπό της, β) λόγω παραχωρήσεως της χρήσεως αυτού στην υπομισθώτρια ανώνυμη εταιρία, και γ) πλέον επικουρικά λόγω μη χορηγήσεως από την αρμόδια Νομαρχία αδείας λειτουργίας για τη χρήση, για την οποία είχε μισθωθεί το μίσθιο διαμέρισμα. Προσθέτως, ο αυτοτελώς εναγόμενος εταίρος Μήτρος Μητρόπουλος ισχυρίστηκε, ότι δεν ευθύνεται για την καταβολή των μισθωμάτων γιατί είναι ετερόρρυθμος εταίρος και κατέβαλε την εισφορά του στη μισθώτρια εταιρία, η δε υπομισθώτρια ανώνυμη εταιρία πως δεν νομιμοποιείται ο ενάγων να στραφεί κατ αυτής. Παραλλήλως, ο κύριος του μισθίου ακινήτου Αλκιβιάδης Νικολόπουλος άσκησε ενώπιον του αυτού δικαστηρίου αγωγή κατά της υπομισθώτριας ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «Κατασκευαστική Α.Ε.», η οποία βρισκόταν στην κατοχή του μισθίου, με την οποία ζήτησε την καταβολή, αφενός μεν των οφειλόμενων μισθωμάτων από 72.000, αφετέρου δε ποσού από 10.000 για χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης που - 2 -
υπέστη εκ του ότι η υπομισθώτρια προέβη στη σύναψη της υπομισθώσεως παρά την ύπαρξη ρητού περί τούτου απαγορευτικού όρου της συμβάσεως μισθώσεως, τον οποίο (απαγορευτικό όρο) αυτή γνώριζε. Την καταβολή των ανωτέρω ποσών από την ανώνυμη εταιρία ζήτησε ο ενάγων και με προσωπική κράτηση του νομίμου εκπροσώπου της. Ερωτάται: 1) Αρμοδίως καθʹ ύλην ασκήθηκαν οι παραπάνω αγωγές του εκμισθωτή και του κυρίου του μισθίου ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών; Ναι ή όχι και γιατί; 2) Είναι παραδεκτή η άσκηση της αγωγής του εκμισθωτή κατά της ετερόρρυθμης και των μελών της με κύρια βάση την καταγγελία και επικουρική τη δυστροπία; 3) Νομίμως στρέφεται η ως άνω αγωγή και κατά της υπομισθώτριας; 4) Υπάρχει η νομική δυνατότητα στη μισθώτρια εταιρία να καταστ11σει χωρίς αποτέλεσμα την καταγγελία; 5) Είναι νόμιμοι οι ισχυρισμοί της εναγομένης μισθώτριας εταιρίας και των μελών αυτής περί μη οφειλής μισθωμάτων; Είναι νόμιμος ο ισχυρισμός ως προς το Μήτρο Μητρόπουλο, ο οποίος είναι ετερόρρυθμος εταίρος και κατέβαλε την εισφορά του; 6) Εάν παρά τη μη χορήγηση από τη Νομαρχία άδειας λειτουργίας για τη χρήση που είχε μισθωθεί, η μισθώτρια έκανε χρήση του μισθίου, απαλλάσσεται από την υποχρέωσή της για την καταβολή του μισθώματος; 7) Εάν οι εναγόμενοι στην αγωγή του εκμισθωτή αρνηθούν τη σύμβαση μισθώσεως, μπορεί αυτή να αποδειχθεί από το μη θεωρημένο από την αρμόδια Δ.Ο.Υ. ιδιωτικό συμφωνητικό μισθώσεως; 8) Είναι νόμιμη η αγωγή του κυρίου κατά της υπομισθώτριας ανώνυμης εταιρίας; Και τέλος 9) Υπό την υποθετική εκδοχή, ότι η μισθώτρια υπεκμισθώτρια εταιρία ήταν ανώνυμη εταιρία και κηρύχθηκε σε κατάσταση πτωχεύσεως πριν την άσκηση της αγωγής αποδόσεως της χρήσεως μισθίου και καταβολής μισθωμάτων ερωτάται α) ποία η τύχη της μισθώτριας υπεκμισθώτριας ανώνυμης εταιρίας; β) ποία η τύχη των συμβάσεων μισθώσεως και υπεκμισθώσεως; και γ) ποίος νομιμοποιείται παθητικά στην άσκηση της παραπάνω αγωγής; Υ.Γ. Οι απαντήσεις να είναι σαφείς και αιτιολογημένες με μνεία των σχετικών άρθρων του Α.Κ. του Εμπορικού Νόμου και του ΚΠολΔ. - 3 -
2 Ο Θέμα Αστικού δικαίου Εμπορικού δικαίου Πολιτικής Δικονομίας Η Μαρία Αναστασιάδου παρέδωσε στις 27 Ιανουαρίου 2002, στον υπάλληλο του καθαριστηρίου της επιχειρήσεως του Γεωργίου Ηλιοπούλου «Καθαριστήρια ο Κύκνος» ένα πολυτελές φόρεμά της για καθάρισμα, το οποίο σκόπευε να φορέσει στην δεξίωση που διοργάνωνε την ημέρα του γάμου της κόρης της Ιουλίας Αναστασιάδου, αξίας 3.000, χωρίς να συμφωνήσουν για το πόσο θα πληρώσει. Σε ερώτησή της μάλιστα πόσο κοστίζει το συγκεκριμένο καθάρισμα, ο υπάλληλος της είπε ότι έχει προσληφθεί προσφάτως, ότι δεν του έτυχε να έχει παραλάβει για καθάρισμα τέτοιο φόρεμα και δεν γνωρίζει πόσο το χρεώνει ο εργοδότης του. Το εργατοτεχνικό προσωπικό του καθαριστηρίου, παρ ότι το ύφασμα του φορέματος ήταν ιδιαιτέρως ευαίσθητο στις ισχυρές χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό των συνηθισμένων ενδυμάτων, χρησιμοποίησε για τον καθαρισμό του τις ουσίες αυτές, με αποτέλεσμα να υποστεί το φόρεμα αλλοιώσεις χημικού τύπου, που δεν ήσαν εμφανείς όταν η Μαρία Αναστασιάδoυ το παρέλαβε στις 30 Ιανουαρίου 2005, αλλά εκδηλώθηκαν, όταν αυτή το δοκίμασε στις 2 Μαρτίου 2005, την παραμονή της παραπάνω δεξιώσεως, οπότε διαπίστωσε ότι το ύφασμα σχιζόταν και το φόρεμα ήταν ολοσχερώς κατεστραμμένο. Τότε η Μαρία Αναστασιάδου, προ του ενδεχομένου να μην έχει το κατάλληλο φόρεμα για τη δεξίωση και έτσι να μην μπορέσει να παρευρεθεί σε αυτήν, έσπευσε και την τελευταία στιγμή αγόρασε άλλο φόρεμα. Την επομένη του γάμου, δηλαδή στις 4 Μαρτίου 2005 η Μαρία Aναστασιάδoυ ζήτησε από τον Γεώργιο Ηλιόπουλο να την αποζημιώσει με το ποσόν των 3.000 για την αξία του φορέματός της που καταστράφηκε αλλά εκείνος αρνήθηκε προβάλλοντας διάφορους αβάσιμους ισχυρισμούς. Κατά την τελευταία τους μάλιστα σχετική συζήτηση στις 20 Νοεμβρίου 2005, ο Γεώργιος Ηλιόπουλος, εκνευρισμένος από την απαίτηση της Μαρίας Αναστασιάδου να της καταβάλει το, κατά την κρίση του, υπέρογκο ποσόν των 3.000 που αυτή του ζήτησε, βοηθούμενος και από τον τυχαίως παριστάμενο γνωστό του Νικόλαο Μαυρίδη, την εξέβαλε βιαίως από το κατάστημα της επιχειρήσεως. Μετά από αυτό στις 28 Νοεμβρίου 2005, οι ανωτέρω Μαρία Αναστασιάδου και Ιουλία Αναστασιάδου κατέθεσαν αγωγή κατά του Γεωργίου Ηλιοπούλου με την οποία, ιστορώντας τα ανωτέρω, ζήτησαν να υποχρεωθεί αυτός να καταβάλει Α) στην Μαρία - 4 -
Αναστασιάδου: α) το πιο πάνω ποσό των 3.000, για την αποκατάσταση της ζημίας της, με τη ρητή στην αγωγή δήλωση ότι η Μαρία Αναστασιάδου ασκεί τις αξιώσεις της από την αδικοπραξία β) 2.000 ως χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης της λόγω της καταστροφής του φορέματος της και γ) 10.000 ως χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης της λόγω της παραπάνω υβριστικής σε βάρος της συμπεριφοράς του Γεωργίου Ηλιοπούλου και Β) στην Ιουλία Αναστασιάδου 2.000 λόγω της στενοχώριας που αισθάνθηκε από την καταστροφή του φορέματος της μητέρας της και συνακολούθως λόγω του κινδύνου να μην παρευρεθεί η μητέρα της στη γαμήλια δεξίωση. Τα ποσά αυτά τα ζήτησαν οι ενάγουσες νομιμοτόκως και ειδικότερα 1) το κονδύλιο των 3.000, της αξίας του φορέματος που καταστράφηκε, από την επομένη της καταστροφής του που έγινε στις 30 Ιανουαρίου 2005, άλλως από την επομένη της 20 Νοεμβρίου 2005, άλλως από την επομένη της καταθέσεως της αγωγής, η οποία επιδόθηκε στον εναγόμενο την 1 η Δεκεμβρίου 2005, 2) τα κονδύλια των χρηματικών ικανοποιήσεων των 2.000 για κάθε ενάγουσα από την επομένη της 2ας Μαρτίου 2005 και 3) το κονδύλιο της χρηματικής ικανοποιήσεως της Μαρίας Αναστασιάδου των 10.000 από την επομένη της 20 Νοεμβρίου 2005, όλα δε τα ποσά και με προσωπική κράτηση του εναγομένου, λόγω της αδικοπραξίας. Ο εναγόμενος αρνήθηκε την αγωγή, ισχυρίσθηκε ότι για την καταστροφή του φορέματος υφίσταται ενδεχομένως ως ευθύνη του από δικαιοπραξία αλλά όχι και από αδικοπραξία, ότι απαραδέκτως ενώθηκαν οι αγωγές των εναγουσών στο ίδιο δικόγραφο και πρότεινε, προς απόρριψη της αγωγής, την ένσταση της παραγραφής. Ισχυρίσθηκε, συγκεκριμένα, ότι η αξίωση από την σύμβαση μεταξύ αυτού και της Μαρίας Αναστασιάδου υπέκυψε σε εξάμηνη παραγραφή και σε κάθε περίπτωση στην ίδια βραχυχρόνια παραγραφή υπέκυψε και η αξίωση της ιδίας από την αδικοπραξία. Επικουρικώς πρότεινε την ένσταση καταχρήσεως κάθε δικαιώματος, με τον ισχυρισμό ότι καταχρηστικά η Μαρία Αναστασιάδου ασκεί την αξίωση αποζημιώσεως από την αδικοπραξία μετά την παραγραφή της αξιώσεώς της από τη σύμβαση. Περαιτέρω ισχυρίσθηκε ότι σε κάθε περίπτωση, αν δεν συντρέχει νόμιμος λόγος τοκοφορίας από προγενέστερο της επιδόσεως της αγωγής χρόνο, το Δικαστήριο δεν πρέπει να επιδικάσει τόκους από την επομένη της επιδόσεως της αγωγής, διότι δεν ζητήθηκε κάτι - 5 -
τέτοιο με αυτήν από τις ενάγουσες, ούτε και να απαγγείλει προσωπική κράτηση, διότι δεν αναφέρεται στην αγωγή ότι αυτός (εναγόμενος) δεν είναι αξιόχρεος, σε κάθε δε περίπτωση ότι η προσωπική κράτηση για χρέη ως θεσμός καταργήθηκε με το άρθρο 11 του Διεθνούς Συμφώνου για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα που κυρώθηκε με τον Ν 2462/1997 κατά το οποίο «κανείς δεν φυλακίζεται αποκλειστικά λόγω της αδυναμίας του να εκπληρώσει συμβατική υποχρέωση». Αρνήθηκε περαιτέρω με τις προτάσεις του ότι έλαβε κατά οποιονδήποτε τρόπο μέρος στο επεισόδιο της 20 Νοεμβρίου 2005 και ισχυρίσθηκε ότι επρόκειτο για επεισόδιο μεταξύ του παραπάνω Νικολάου Μαυρίδη και της ενάγουσας Μαρίας Αναστασιάδου το οποίο τυχαίως συνέβη κατά την παραμονή της ενάγουσας στο κατάστημά του. Με ιδιαίτερο δικόγραφο ο εναγόμενος, παραθέτοντας τον παραπάνω ισχυρισμό ότι ο ίδιος δεν μετείχε στο επεισόδιο και ενσωματώνοντας σε αυτό την κατ αυτού παραπάνω αγωγή, προσεπικάλεσε τον Νικόλαο Μαυρίδη να παρέμβει υπέρ αυτού στην δίκη και ένωσε κατ αυτού και αγωγή αποζημιώσεως με αίτημα να υποχρεωθεί ο Νικόλαος Μαυρίδης, σε περίπτωση ήττας του, να του καταβάλλει οποιοδήποτε ποσό θα υποχρεωθεί από το Δικαστήριο να πληρώσει στην ενάγουσα Μαρία Αναστασιάδου από το κονδύλιο των 10.000, πλέον τόκων και εξόδων και όλα αυτά νομιμοτόκως από την επομένη της επιδόσεως της αγωγής αυτής. Ο Νικόλαος Μαυρίδης με τις προτάσεις του ομολόγησε ότι αυτός και όχι ο εναγόμενος προπηλάκισε την ενάγουσα. Παράλληλα, λίγες ημέρες πριν από την συζήτηση της αγωγής η Μαρία Αναστασιάδου υπέβαλε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο και αίτηση πτωχεύσεως κατά του Γεωργίου Ηλιοπούλου στην οποία ισχυρίσθηκε ότι ο τελευταίος της οφείλει το παραπάνω ποσό των 3.000, ότι είναι έμπορος διότι χρησιμοποιεί στο καθαριστήριό του προσωπικό και μάλιστα τρεις υπαλλήλους και ότι από καθαρή δυστροπία αρνείται να πληρώσει το παραπάνω ποσό. Ο τελευταίος, στις προτάσεις του επί της αιτήσεως αυτής, αρνήθηκε την εμπορική του ιδιότητα, ομολόγησε όμως ότι όντως απασχολεί στο καθαριστήριό του προσωπικό και μάλιστα τρεις υπαλλήλους, αλλά αρνήθηκε ότι οφείλει το ποσό αυτό. Προέβαλε δε τον ισχυρισμό ότι σε κάθε περίπτωση η απαίτηση αυτή δεν αποδεικνύεται με έγγραφα και τέλος ότι υπάρχει εκκρεμοδικία που εμποδίζει την συζήτηση της αιτήσεως πτωχεύσεως, διότι η - 6 -
Μαρία Αναστασιάδου έχει εγείρει ήδη κατ αυτού την παραπάνω αγωγή. Ερωτήσεις: Α) Η αγωγή είναι νόμιμη; Σε καταφατική περίπτωση ποιες είναι οι αξιώσεις που ασκούνται και σε ποίες διατάξεις στηρίζονται; (να γίνει αναλυτική αξιολόγηση των ισχυρισμών των διαδίκων). Ειδικότερα ως προς τα αιτήματα τοκοφορίας ποία είναι νόμιμα; Πράγματι στην προκειμένη υπόθεση δεν μπορεί το Δικαστήριο σε καμία περίπτωση να επιδικάσει τόκους από την επομένη της επιδόσεως της αγωγής; Β) Πως αξιολογείτε το αίτημα προσωπικής κρατήσεως του εναγομένου λόγω της αδικοπραξίας και τους συναφείς ισχυρισμούς του εναγομένου; Γ) Η ένσταση της παραγραφής και η ένσταση καταχρήσεως δικαιώματος είναι νόμιμες; Δ) Πως αξιολογείτε την παρεμπίπτουσα αγωγή; Τι επιρροή έχει η ομολογία του παρεμπιπτόντως εναγομένου; Ε) Πως αξιολογείτε την αίτηση πτωχεύσεως και τους ισχυρισμούς των διαδίκων ως προς την αίτηση αυτή; (Να αξιολογηθούν αναλυτικά όλοι οι ισχυρισμοί των διαδίκων) Θέμα Ποινικού Δικαίου και Ποινικής Δικονομίας Ο Α, ιδιοκτήτης καταστήματος ετοίμων ενδυμάτων, προσλαμβάνει την 01.01.1998 την Β ως υπάλληλο στο κατάστημά του. Η Β αναλαμβάνει όχι μόνο τα σχετικά με την πώληση, αλλά και το ταμείο του καταστήματος. Η εμπορική κίνηση του καταστήματος αυξάνει σημαντικά, χωρίς όμως ο Α να διαπιστώνει αντίστοιχα έσοδα. Αποφασίζει να εγκαταστήσει κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης για να παρακολουθήσει τη Β κατά τις ώρες λειτουργίας του καταστήματος. Διαπιστώνεται ότι η Β αφαιρούσε συστηματικά από το ταμείο μικρά ή μεγάλα ποσά συνολικής αξίας 20.000. Κατόπιν τούτου ο Α εγκαλεί τη Β για κλοπή. Ερωτήματα: 1. Ποια η αξιόποινη συμπεριφορά της Β και γιατί; 2. Παράνομη ή μη εγκατάσταση του κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης από τον Α και γιατί; - 7 -
3. Η κασέτα του κλειστού κυκλώματος μπορεί να αξιοποιηθεί από το δικαστήριο κατά την ακροαματική διαδικασία ή όχι και γιατί; 4. Αν υποτεθεί ότι η Β προέβαλε στο δικαστήριο αίτημα για διενέργεια λογιστικής πραγματογνωμοσύνης και το δικαστήριο δεν απάντησε, ιδρύεται κατά της απόφασης αυτής λόγος αναιρέσεως και ποιος; - 8 -