γραπτή εξέταση στo μάθημα ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ' ΛΥΚΕΙΟΥ Τάξη: Γ Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητής: Θ Ε Μ Α A 1. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: Α1. Η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος επιτυγχάνεται με: α. τα νεφρά β. το ήπαρ γ. το δέρμα δ. το έντερο Α2. Ο σχηματισμός που καθιστά ορισμένα είδη βακτηρίων ικανά να επιβιώνουν σε αντίξοες συνθήκες είναι: α. το πυρηνοειδές β. η πλασματική μεμβράνη γ. τα ενδοσπόρια δ. το κυτταρικό τοίχωμα Α3. Οι ιοί είναι: α. αντιγόνα β. αντισώματα γ. αποικοδομητές δ. παραγωγοί Α4. Στους ετερότροφους οργανισμούς ανήκουν α. τα φύκη β. οι αποικοδομητές γ. τα κυανοβακτήρια δ. οι πολυκύτταροι φυτικοί οργανισμοί Α5. Τα ουδετερόφιλα ανήκουν στα: α. φαγοκύτταρα β. παθογόνα βακτήρια γ. λεμφοκύτταρα δ. πρωτόζωα (25 μονάδες ) Θ Ε Μ Α Β Β1. Σε ποια κατηγορία μικροοργανισμών ανήκουν το πλασμώδιο, το τρυπανόσωμα και το τοξόπλασμα, πώς αναπαράγονται, πως μεταδίδονται και ποιες οι επιπτώσεις τους στον ανθρώπινο οργανισμό; (8 μονάδες) Β2. Που ανιχνεύεται ο ιός του AIDS και με ποιους τρόπους μεταδίδεται; (8 μονάδες) Β3. Για ποιο λόγο τα φυσικά οικοσυστήματα είναι περισσότερο σταθερά από τα τεχνητά οικοσυστήματα (9 μονάδες) - 1 -
Θ Ε Μ Α Γ Γ1. Κάθε αντίσωμα συνδέεται εκλεκτικά με το αντιγόνο που προκάλεσε την παραγωγή του. Πως γίνεται η σύνδεση αντιγόνου αντισώματος και ποιο είναι το αποτέλεσμα της σύνδεσης αυτής. (10 μονάδες) Γ2. Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίζεται, σε συνάρτηση με το χρόνο, η μεταβολή της συγκέντρωσης των ιντερφερονών (καμπύλη Α) και των αντισωμάτων (καμπύλη Β) που παράγονται στον οργανισμό ενός ανθρώπου ως συνέπεια της μόλυνσής του από παθογόνο μικροοργανισμό. Α) Ο συγκεκριμένος άνθρωπος μολύνθηκε από ιό ή από βακτήριο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Β) Να εξηγήσετε το είδος της ανοσοβιολογικής απόκρισης που ενεργοποιήθηκε. Γ) Να αναφέρετε τα είδη των λεμφοκυττάρων που ενεργοποιήθηκαν καθώς και αυτών που παράχθηκαν κατά τη συγκεκριμένη ανοσολογική απόκριση. (15 μονάδες) Θ Ε Μ Α Δ Δύο αδέλφια μολύνονται ταυτόχρονα από το ίδιο βακτήριο. Το πρώτο από τα αδέλφια είναι νεογνό, θηλάζει και δε νοσεί. Το δεύτερο, που είναι πέντε ετών, εμφάνισε λοίμωξη από το βακτήριο αυτό και νοσεί. Δ1. Να εξηγήσετε γιατί το νεογνό δεν νόσησε. (6 μονάδες) Δ2. Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει τη μεταβολή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων στην περίπτωση του δεύτερου παιδιού. Να χαρακτηρίσετε το είδος της ανοσοβιολογικής απόκρισης και να γράψετε τα στάδια που περιλαμβάνει ονομαστικά (μονάδες 6). Να περιγράψετε τον τερματισμό της ανοσοβιολογικής απόκρισης μετά την επιτυχή αντιμετώπιση του παραπάνω βακτηρίου. (μονάδες 4). (10 μονάδες) - 2 -
Δ3. Μετά από πέντε χρόνια τα δύο αδέλφια προσβάλλονται εκ νέου από το ίδιο βακτήριο. Τα παρακάτω διαγράμματα δείχνουν τη μεταβολή της συγκέντρωσης αντισωμάτων που αντιστοιχούν στη νέα μόλυνση. Διάγραμμα Α Διάγραμμα Β Να εξηγήσετε ποιο διάγραμμα αντιστοιχεί στην ανοσοβιολογική απόκριση του κάθε παιδιού. (9 μονάδες) Καλή επιτυχία - 3 -
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙA ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Θ Ε Μ Α A A1 γ A2 γ A3 α A4 β A5 α Θ Ε Μ Α Β B1. Ανήκουν στα πρωτόζωα και αναπαράγονται μονογονικά με διχοτόμηση. Ο τρόπος μετάδοσης τους είναι διαφορετικός για κάθε πρωτόζωο. Το πλασμώδιο μεταδίδεται από τα κουνούπια και προκαλεί ελονοσία. Το τρυπανόσωμα μεταδίδεται από τη μύγα τσε τσε και προκαλεί την ασθένεια του ύπνου. Το τοξόπλασμα μεταδίδεται από τα κατοικίδια και προσβάλει βασικά όργανα όπως οι πνεύμονες το ήπαρ και το σπλήνα και προκαλεί αποβολές σε εγκύους. Β2. «Στον οργανισμό του ανθρώπου ο ιός. από τη μητέρα-φορέα προς το νεογνό» σελ. 47 σχολ. βιβλ. Β3.. «Η ποικιλότητα των οικοσυστημάτων είναι και περισσότερο σταθερά «σελ. 73 σχολ. βιβλ. Θ Ε Μ Α Γ Γ1. «Η περιοχή του μορίου του αντισώματος την ολοκληρωτική καταστροφή» σελ.36 του σχολ. βιβλ. Γ2. Α) «Στο διάγραμμα παρατηρούμε ότι στον οργανισμό του συγκεκριμένου ανθρώπου αυξάνεται η παραγωγή ιντερφερονών στο χρονικό διάστημα που ακολουθεί την μόλυνση από τον μικροοργανισμό. Το γεγονός αυτό μαρτυρά πως ο άνθρωπος μολύνθηκε από ιό καθώς οι ιντερφερόνες είναι ειδικές πρωτεΐνες που παράγονται μόνο από κύτταρα τα οποία έχουν προσβληθεί από ιό». Β) Από την καμπύλη των αντισωμάτων στον οργανισμό του ανθρώπου (καμπύλη β) παρατηρούμε ότι καθυστερεί χρονικά η παραγωγή αντισωμάτων. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε απουσία λεμφοκυττάρων μνήμης άρα το άτομο έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τον συγκεκριμένο ιό (πρωτογενής απόκριση). Γ) Τα είδη των λεμφοκυττάρων που ενεργοποιήθηκαν είναι τα εξής: T-βοηθητικά, Τ-κυτταροτοξικά, Β-λεμφοκύτταρα, Τ-κατασταλτικά ενώ αυτά που παράχθηκαν είναι τα: T-βοηθητικά μνήμης, Τ-κυτταροτοξικά μνήμης, Β-λεμφοκύτταρα μνήμης Θ Ε Μ Α Δ Δ1. Το νεογνό δεν νοσεί διότι μεταφέρονται αντισώματα από την μητέρα διαμέσω του μητρικού γάλακτος. Πρόκειται για παθητική ανοσία με φυσικό τρόπο. Δ2. Από την καμπύλη των αντισωμάτων στον οργανισμό του παιδιού παρατηρούμε ότι καθυστερεί χρονικά η παραγωγή αντισωμάτων. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε απουσία λεμφοκυττάρων μνήμης άρα το άτομο έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τον συγκεκριμένο αντιγόνο (πρωτογενής απόκριση). Τα στάδια που περιλαμβάνει είναι τα εξής: 1 ο στάδιο. Ενεργοποίηση των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων 2 ο στάδιο. Ενεργοποίηση των Β-λεμφοκυττάρων 3 ο στάδιο. Τερματισμός της ανοσοβιολογικής απόκρισης «Τελικά, τόσο με τη βοήθεια μιας. κατάλληλη στιγμή» σελ. 39 σχολ. βιβλ.
Δ3. Στο διάγραμμα Α παρατηρούμε ότι ο οργανισμός καθυστερεί την παραγωγή αντισωμάτων ενώ η μέγιστη συγκέντρωση τους στο αίμα είναι χαμηλή. Το γεγονός αυτό μαρτυρά ότι πρόκειται για πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση. Το διάγραμμα αντιστοιχεί στο νεογνό που θήλαζε και δε εμφάνισε την ασθένεια καθώς είχε ανοσοποιηθεί παθητικά με έτοιμα αντισώματα από την μητέρα. Στο διάγραμμα Β παρατηρούμε ότι ο οργανισμός του παιδιού παράγει άμεσα αντισώματα ενάντια στο αντιγόνο ενώ η μέγιστη συγκέντρωση τους στο αίμα είναι πολύ μεγαλύτερη. Αυτό οφείλεται στην ύπαρξη λεμφοκυττάρων μνήμης τα οποία παράχθηκαν κατά την πρώτη επαφή του οργανισμού με το αντιγόνο πριν από πέντε χρόνια. Καλή επιτυχία