ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ- ΕΒΡΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ-ΘΕΣΜΟΛΟΓΙΑ Ενότητα 7: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Σταμάτιος-Νικόλαος Μωραΐτης Τμήμα Ιερατικών Σπουδών
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Σκοπός είναι να κατανοήσει ο φοιτητής χειρόγραφα Νεκράς θάλασσας. 4
Περιεχόμενα ενότητας Περιεχόμενο του μαθήματος της Εισαγωγής στην Π. Διαθήκη: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. 5
1.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 1: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή: www.bibleplaces.com (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 6
2.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 2: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B5%CE%B9%CF%81%C F%8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF% 82_%CE%9D%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%82_%CE%98%CE%A C%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82 (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 7
3.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 3: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή:http://www.loc.gov/exhibits/scrolls/art1.html (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 8
4.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 4: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή: www.bibleplaces.com (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 9
5.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 5: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B5%CE%B9%CF%81%CF% 8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_% CE%9D%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%82_%CE%98%CE%AC%CE%B B%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82 (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 10
6.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 6: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B5%CE%B9%CF%81%C F%8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF% 82_%CE%9D%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%82_%CE%98%CE%A C%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82 (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 11
7.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 7: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B5%CE%B9%CF%81%CF %8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82 _%CE%9D%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%82_%CE%98%CE%AC% CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82 (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 12
8.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 8: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή:https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%95%D7%91%D7%A 5:%D7%9E%D7%92%D7%99%D7%9C%D7%95%D7%AA.jpg (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 13
9.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 9: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή:http://www.sakketosaggelos.gr/Article/1697/ (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 14
10.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 10: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή: http://il.b2.mk/news/?newsid=f78 (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 15
1.ΕΣΣΑΙΟΙ Ετυμολογία από το όσιος ή από το א ש (ες)= φωτιά (Εσσαίοι=φωτεινοί). Εσσαίους τους ονόμαζαν οι ξένοι. Οι ίδιοι αποκαλούσαν τους εαυτούς τους Υιούς φωτός, μέλη της Νέας Διαθήκης ή ανθρώπους της τέλειας αγιότητας. Κατά τον Ιώσηπο ήταν αίρεσις»περί την Νεκρά θάλασσα (2ος αι. π.χ.). Πάνω από τέσσερεις χιλιάδες μέλη. 16
2.ΕΣΣΑΙΟΙ Διοργανωτής τους ή ιδρυτής ο «Διδάσκαλος της δικαιοσύνης». Πιθανή η απόσχισή του από το ιερατείο της Ιερουσαλήμ λόγω προστριβών με το ιερατείο του ναού κατά τις αρχές του 2ου αι. π.χ. Η περιουσία των μελών στο κοινό ταμείο, άσκηση, κοινοκτημοσύνη. Λευκή στολή. 17
3.ΕΣΣΑΙΟΙ Καλλιέργεια της γης, κτηνοτροφία, μελισσοκομία. Τελετουργικές πλύσεις-καθάρσεις. Σπουδαιότερο γεγονός της ημέρας το δείπνο: Ανάγνωση Π. Διαθήκης και εξωβιβλικών κειμένων. Το Σάββατο αυστηρή αργία. Συγκέντρωση σε κοινό τόπο για ανάγνωση των ιερών κειμένων. Απόρριψη αιματηρών θυσιών. 18
4.ΕΣΣΑΙΟΙ Σπουδή ιδιοτήτων των ριζών. Πιθανή αγαμία, αγνός βίος, μίσος για το ψέμα, άσκηση φιλανθρωπίας, εγκράτειας, αποφυγή όρκου, δουλείας. Τρεις ομάδες ή τάξεις: Ιερείς ή υιοί Σαδδώκ, λευίτες, λαϊκοί. Αρχηγοί: Σώμα επιμελητών με δικαστική εξουσία. Η δοκιμασία των νεοεισερχομένων δύο έτη. 19
5.ΕΣΣΑΙΟΙ Εσχατολογική προσδοκία. Ανέμεναν δύο μεσσίες, έναν ιερατικό και έναν κοσμικό. Υπερείχαν των Φαρισαίων και Σαδδουκαίων, επειδή είχαν στραμμένη την προσοχή τους στον εσωτερικό άνθρωπο. Είχαν δεχθεί επίδραση και από την ελληνική φιλοσοφία. 20
1.ΧΕΙΡΟΡΑΦΑ ΤΗΣ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ [ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ KHIRBET QUMRAN]. Ανεύρεση το 1947 ε 11 σπήλαια. Η σπουδαιότερη ανακάλυψη του 20ου αι. για τις βιβλικές σπουδές (χρονολογούνται μεταξύ 3ου και 1ου αι. π.χ.). Αρχαιότερα χειρόγραφα προ Qumran: Μασωριτικό κείμενο (ΜΚ). Ο κώδικας του Χαλεπίου (Aleppo Codex), 10ος αι. μ.χ. Ο κώδικας του Λένινγκραντ (Codex Leningrand Β 19Α), 11ος αι. μ.χ. 21
2.ΧΕΙΡΟΡΑΦΑ ΤΗΣ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ [ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ KHIRBET QUMRAN]. Μετάφραση Ο. Ο Βατικανός κώδικας (Codex Vaticanus), 4ος αι. μ.χ. Ο Σιναϊτικός κώδικας (Codex Sinaiticus), 4ος αι. μ.χ. Ο Αλεξανδρινός κώδικας (Codex Alexandrinus), 5ος αι. μ.χ. 22
3.ΧΕΙΡΟΡΑΦΑ ΤΗΣ ΝΕΚΡΑΣ Ιστορικό της ανεύρεσης. ΘΑΛΑΣΣΗΣ Τυχαία ανεύρεση από νεαρό βεδουίνο. Ένα μέρος πωλήθηκε στον Σύρο μητροπολίτη Αθανάσιο Γεσούε Σαμουέλ στο ποσό των 150 δολαρίων. Από αυτόν τα αγόρασε ο στρατηγός Yigael Yiadin έναντι του ποσού των 250.000 δολαρίων. Ανάλογη αγορά χειρογράφων έγινε από τον καθηγητή Εβραϊκής Αρχαιολογίας E.L.Sukenik. Τοποθετήθηκαν σε ειδικό κτίριο στην Ιερουσαλήμ. 23
11.ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ Εικόνα 11: ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΝΕΚΡΑΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Πηγή:http://www.theguardian.com/books/2012/oct/28/architectureatlas-phaidon-review (Ανακτήθηκε 11/09/2015). 24
4.ΧΕΙΡΟΡΑΦΑ ΤΗΣ ΝΕΚΡΑΣ Βιβλικά κείμενα και υπομνήματα. ΘΑΛΑΣΣΗΣ Στο Κουμράν βρέθηκαν αποσπάσματα όλων των βιβλικών έργων, πλην της Εσθήρ, καθώς και εξωβιβλικά κείμενα. Τα βιβλικά κείμενα. α) Χειρόγραφο του Ησαΐα: Είναι γραμμένο σε άστικτη εβραϊκή γραφή. Ανάγεται στον 1ο αι. π.χ. β) Αποσπάσματα από βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Υπομνήματα στα βιβλικά κείμενα. α) Υπόμνημα στο βιβλίο του Αββακούμ (1ος αι. π.χ.). β) Αποσπάσματα υπομνημάτων σε βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης (Πεσαρίμ). 25
1.Εξωβιβλικά κείμενα Κανονισμοί: α) Εγχειρίδιο Πειθαρχίας ή Τάξη της Κοινότητας ή Κανονισμός της Κοινότητας: Διαδικασία πρόσληψης νέων μελών, καθήκοντα, οργάνωση. β) Ο Κανόνας της Σύναξης ή Τάξη Ομήγυρης: Παράρτημα του πρώτου και συλλογή των ευλογιών του διδασκάλου της σοφίας. γ) Το Χειρόγραφο του Πολέμου: Περιγράφεται η τελική μάχη των υιών του φωτός κατά των υιών του σκότους. 26
2.Εξωβιβλικά κείμενα Κανονισμοί: δ) Το Χειρόγραφο της Δαμασκού: Γενική επισκόπηση της ισραηλιτικής ιστορίας, ρυθμιστικές διατάξεις της ζωής των μελών της κοινότητας στη Δαμασκό. ε) Το Χειρόγραφο του Ναού: Πρόκειται για κάποιου είδους διδασκαλία που παρουσιάζει ομοιότητες, αλλά και διαφορές με την Πεντάτευχο ( η αληθινή τορά που δόθηκε από τον Θεό στον Μωυσή στο Σινά, σύμφωνα με τον συγγραφέα). 27
Ύμνοι και προσευχές Ύμνοι και προσευχές: α) Ευχαριστήριοι Ύμνοι: Παρουσιάζουν ομοιότητες με τους Ψαλμούς. Ορισμένοι από αυτούς γράφτηκαν για ατομική χρήση, άλλοι για λειτουργική. β) Φωτεινοί Λόγοι ή Λόγοι των Φωτισμών ή Λόγοι των Ουράνιων Φωστήρων: Λειτουργικά κείμενα. γ) Ύμνοι Σαββάτου- Αγγελική Λειτουργία: Περιέχει ευλογίες αγγέλων (αἰνεῖτε τὸν Θεόν πάντες οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ). δ) Η Προσευχή του Ναβονίδου: Αναφέρεται στη δύναμη της προσευχής και της μετάνοιας. ε) Φυλακτήρια (Tephilim): Δερμάτινες ταινίες με το «σεμά» (Δευτ 6:4εξ.). 28
Απόκρυφα α) Αποσπάσματα ιουδαϊκών απόκρυφων βιβλίων (Ιωβηλαίων, Ενώχ, Διαθηκών των Δώδεκα Πατριαρχών). β) Απόκρυφο της Γενέσεως ή Η Απόκρυφη Διήγηση του Βιβλίου της Γενέσεως. γ) Μαρτυρίες ή Ανθολόγια: Συλλογές μεσσιανικών χωρίων της Π. Διαθήκης. δ) Βιβλίο των Μυστηρίων ή Αποκάλυψη Μυστηρίων: Αποκαλυπτικό έργο. ε) Το Χάλκινο Ειλητάριο: Κατάλογος που περιγράφει τοποθεσίες, στις οποίες είναι κρυμμένα ισάριθμα τμήματα ενός θησαυρού. 29
Τέλος Ενότητας
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, Σταμάτιος-Νικόλαος Μωραΐτης. «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ-ΕΒΡΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ-ΘΕΣΜΟΛΟΓΙΑ». Έκδοση: 1.0. Θεσσαλονίκη 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 31
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 32
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 33
1. Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες. http://www.theguardian.com/books/2012/oct/28/architecture-atlasphaidon-review. http://il.b2.mk/news/?newsid=f78. http://www.sakketosaggelos.gr/article/1697/. https://he.wikipedia.org/wiki/%d7%a7%d7%95%d7%91%d7%a5:%d 7%9E%D7%92%D7%99%D7%9C%D7%95%D7%AA.jpg. https://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a7%ce%b5%ce%b9%cf%81%cf% 8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF% 82_%CE%9D%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%82_%CE%98%CE %AC%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82. 34
2. Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες. https://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a7%ce%b5%ce%b9%cf%81%cf% 8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF% 82_%CE%9D%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%82_%CE%98%CE %AC%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82. https://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a7%ce%b5%ce%b9%cf%81%cf% 8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF% 82_%CE%9D%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%82_%CE%98%CE %AC%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82. 35
3. Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες. www.bibleplaces.com. http://www.loc.gov/exhibits/scrolls/art1.html. https://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a7%ce%b5%ce%b9%c F%81%CF%8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B1_ %CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9D%CE%B5%CE%BA%CF %81%CE%AE%CF%82_%CE%98%CE%AC%CE%BB%CE%B1 %CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82. 36