1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Απουσία βλαστικών στιβάδων Απουσία εντέρου Τυφλό έντερο Απουσία μεσοδέρματος ΔΙΠΛΟΒΛΑΣΤΙΚΑ Ολοκληρωμένο έντερο Τυφλό έντερο Μεσόδερμα Βλαστόκοιλο ΑΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ Μη διακριτό πρότυπο αυλάκωσης Ολοκληρωμένο έντερο Ζυγώτης Σπειροειδής αυλάκωση Βλαστοπόρος Στόμα Μεσόδερμα εσωτερική άκρη βλαστόκοιλου Τυφλό έντερο Ολοκληρωμένο έντερο ΨΕΥΔΟΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ Ακτινωτή αυλάκωση Βλαστίδιο Γαστρίδιο ΤΡΙΠΛΟΒΛΑΣΤΙΚΑ Μεσόδερμα γεμίζει το βλαστόκοιλο Σχιζοκοιλωματικό άνοιγμα μεσοδέρματος (κοίλωμα) Ολοκληρωμένο έντερο ΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ Λοφοτροχόζωα Πρωτοστόμια Βλαστοπόρος Έδρα Μεσόδερμα και κοίλωμα σχηματίζονται εντεροκοιλωματικά Ολοκληρωμένο έντερο ΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ Δευτεροστόμια
1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μελέτη οργανισμών με αμφίπλευρα συμμετρικά τριπλοβλαστικά σώματα (ύπαρξη μεσο-, εξωκαι ενδο-δέρματος), καθώς και οργανισμών που δεν φέρουν καλά διαχωρισμένες σωματικές στιβάδες (Μεσόζωα). Τα τυπικά Ακοιλωματικά φέρουν ένα εσωτερικό χώρο, την πεπτική κοιλότητα (εξαίρεση ορισμένα μέλη των Ακοιλομόρφων που δεν φέρουν πεπτική κοιλότητα). Ένα τυπικό Κοιλωματικό ζώο φέρει εντερική κοιλότητα που περικλείεται από μια μεσοδερμική μάζα που διαθέτει κοίλωμα, γεμάτο με υγρό. Σχηματισμός κοιλώματος με α) σχιζοκοιλία και β) εντεροκοιλία. Οργάνωση σώματος Ακοιλωματικών Εξώδερμα Μεσοδερμικό όργανο Παρέγχυμα (μεσόδερμα) Έντερο (ενδόδερμα)
1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μελέτη οργανισμών με αμφίπλευρα συμμετρικά τριπλοβλαστικά σώματα (ύπαρξη μεσο-, εξωκαι ενδο-δέρματος), καθώς και οργανισμών που δεν φέρουν καλά διαχωρισμένες σωματικές στιβάδες (Μεσόζωα). ΦΥΛΟ: ΑΚΟΙΛΟΜΟΡΦΑ (Ακοιλωματικά, αμφίπλευρα συμμετρικό τριπλοβλαστικό σώμα). ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Ακοιλωματικά Πρωτοστόμια, αμφίπλευρα συμμετρικό τριπλοβλαστικό σώμα). ΦΥΛΟ: ΝΗΜΕΡΤΙΝΟΙ (Κοιλωματικά Πρωτοστόμια, αμφίπλευρα συμμετρικό τριπλοβλαστικό σώμα). ΦΥΛΟ: ΜΕΣΟΖΩΑ (Απουσία διαχωρισμένων στιβάδων, Απλοποιημένα Μετάζωα).
ΦΥΛΟ: ΑΚΟΙΛΟΜΟΡΦΑ Πρωτοστόμια ή Δευτεροστόμια?? Οι Phillip και συν. τοποθετούν τα Ακοιλόμορφα στα Δευτεροστόμια (Phillip et al., 2011. Acoelomorph flatworms are deuterostomes related to Xenoturbella. Nature 470, 255-258). Γενικά χαρακτηριστικά Ακοιλόμορφων ( 350 είδη) - Μικροί πλατιοί σκώληκες (<5 mm) των θαλάσσιων ιζημάτων και των υφάλμυρων υδάτων (ελεύθερα, συμβιωτικά και παρασιτικά). - Διακρίνονται στις τάξεις: Άκοιλα Νημερτοδερματίδια. Θήκη προβοσκίδας Στατοκύστη Όρχεις Έντερο Στόμα Ωοθήκη Απλός φάρυγγας Στόμα Ενδοδερμικά κύτταρα Σκώληκες Waminoa sp. πάνω σε ένα κοράλλι Plerogyra sinuosa (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Κοινός γονοπόρος Παρέγχυμα Μορφή ακοιλόμορφου σκώληκα και εγκάρσια τομή του (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΑΚΟΙΛΟΜΟΡΦΑ Πρωτοστόμια ή Δευτεροστόμια? Δομικά χαρακτηριστικά Ακοιλόμορφων - Διαθέτουν μια κυτταρική βλεφαριδωτή επιδερμίδα.? Οι Phillip και συν. τοποθετούν τα Ακοιλόμορφα στα Δευτεροστόμια (Phillip et al., 2011. Acoelomorph flatworms are deuterostomes related to Xenoturbella. Nature 470, 255-258). - Μικρή ποσότητα εξωκυττάριου μητρικού ιστού, κυκλικοί, επιμήκεις και διαγώνιοι μύες (προερχόμενοι από μεσοδερμικής προέλευσης μυϊκά κύτταρα). - Πεπτικό σύστημα: στόμα, σωληνοειδής φάρυγγας και έντερο (μορφή σάκου), απουσία έδρας (απουσία φάρυγγα και εντέρου: μάζα κυττάρων είτε με μια συγκυτιακή μάζα (ενδοδερμικής προέλευσης). Θήκη προβοσκίδας Στατοκύστη Όρχεις Έντερο Στόμα Ωοθήκη Απλός φάρυγγας Στόμα Ενδοδερμικά κύτταρα Σκώληκες Waminoa sp. πάνω σε ένα κοράλλι Plerogyra sinuosa (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Κοινός γονοπόρος Παρέγχυμα Μορφή ακοιλόμορφου σκώληκα και εγκάρσια τομή του (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΑΚΟΙΛΟΜΟΡΦΑ Πρωτοστόμια ή Δευτεροστόμια?? Οι Phillip και συν. τοποθετούν τα Ακοιλόμορφα στα Δευτεροστόμια (Phillip et al., 2011. Acoelomorph flatworms are deuterostomes related to Xenoturbella. Nature 470, 255-258). Δομικά χαρακτηριστικά Ακοιλόμορφων - Μόνοικα είδη με παραγωγή ενδολεκιθικών αυγών (αγενής αναπαραγωγή με κατάτμηση και μόνοικος εγγενής αναπαραγωγή μέσω ανεπτυγμένων γονάδων και βοηθητικών οργάνων, εσωτερική γονιμοποίηση). - Ύπαρξη αισθητηρίων οργάνων: στατοκύστεις (όργανα ισορροπίας) και οφθαλμίδια. Θήκη προβοσκίδας Στατοκύστη Όρχεις Έντερο Στόμα Ωοθήκη Απλός φάρυγγας Στόμα Ενδοδερμικά κύτταρα Σκώληκες Waminoa sp. πάνω σε ένα κοράλλι Plerogyra sinuosa (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Κοινός γονοπόρος Παρέγχυμα Μορφή ακοιλόμορφου σκώληκα και εγκάρσια τομή του (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΚΛΑΔΟΙ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΡΩΤΟΣΤΟΜΙΑ Τα Πρωτοστόμια διαιρούνται σε 2 μεγάλους κλάδους: τα Λοφοτροχόζωα (π.χ. Πλατυέλμινθες) τα Εκδυσόζωα. Τα Λοφοτροχόζωα μοιράζονται: α) μια περίεργη διατροφική δομή, που ονομάζεται λοφοφόρο, β) μια ιδιαίτερη προνυμφική μορφή που ονομάζεται τροχοφόρος προνύμφη (θεωρείται προγονική κορφή των Δακτυλιοσκωλήκων και Μαλακίων). Τα Εκδυσόζωα διαθέτουν ένα επιδερμίδιο που εκδύεται καθώς αυξάνει το μήκος του σώματος. Κύκλος βλεφαρίδων Λοφοφόρος(πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Τροχοφόρος προνύμφη (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ακοιλωματικά Πρωτοστόμια (Λοφοτροχόζωα) Κοινή ονομασία: Πλατυσκώληκες Γενικά χαρακτηριστικά Πλατυέλμινθων - Σκώληκες ποικίλου μεγέθους (> 1mm και ταινίες με μήκος 1-3 cm μέχρι αρκετά μέτρα). - Επίπεδα, λεπτά, φυλλοειδή ή μακριά και ταινιοειδή σώματα. - Ελεύθερες μορφές (π.χ. πλανάρια) και παρασιτικές μορφές (τρηματώδεις και ταινίες). - Διακρίνονται σε 4 ομοταξίες: 1. Στροβιλιστικοί 2. Τρηματώδεις - Παραφυλετικό τάξο. - Ελεύθερες μορφές και μερικές συμβιωτικές και παρασιτικές (θαλάσσιες μορφές και του γλυκού νερού). - Κυτταρική βλεφαριδωτή επιδερμίδα με ραβδίτες και όργανα προσκόλλησης με διπλούς αδένες. 3. Μονογενείς 4. Κεστώδεις (ταινίες) - Παρασιτικές μορφές (Τρηματώδεις: εξωπαρασιτικοί, Μονογενείς & Κεστώδεις: ενδοπαρασιτικοί). - Ύπαρξη συγκυτιακού καλύμματος ή νεοδερμίδας (ενήλικα άτομα)/κλάδος: Νεόδερμα (αποτελούν μονοφυλετική ομάδα). - Ο άνθρωπος είναι ξενιστής τους.
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Μορφή και Λειτουργία) -Ύπαρξη βλεφαριδοφόρου επιδερμίδας πάνω σε μια βασική μεμβράνη στους Στροβιλιστικούς. -Ύπαρξη διπλών αδένων με 3 τύπους αδενικών κυττάρων. Δομή και μορφολογία πλανάριας (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Μορφή και Λειτουργία) Τύποι αδενικών κυττάρων οργάνου προσκόλλησης: - Ιξώδη (σύνδεση αγκυρωτικών κυττάρων με υπόστρωμα). - Αποδεσμευτικά (χημικός μηχανισμός αποκόλλησης). - Αγκυρωτικά. Δομή και μορφολογία πλανάριας (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Μορφή και Λειτουργία) Συγκυτιακό κάλυμμα ή νεοδερμίδα (Τρηματώδεις, Μονογενείς και Κεστώδεις/Κλάδος Νεόδερμα) - Μία κυτταρική μεμβράνη περικλείει πολλούς πυρήνες. - Παρατηρείται στα ενήλικα άτομα των Τρηματωδών, Μονογενών και Κεστωδών. - Ανάπτυξη μετά από απόρριψη της επιδερμίδας στα ενήλικα άτομα. - Προσδίδει ανθεκτικότητα στο ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού ξενιστή. - Προσδίδει ανθεκτικότητα στα ένζυμα πέψης του οργανισμού ξενιστή (ταινίες). - Ικανότητα πρόσληψης θρεπτικών υλικών. Δομή συγκυτιακού καλύμματος του Τρηματώδους Fasciola hepatica (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Μορφή και Λειτουργία) Θρέψη & Πέψη - Πεπτικό σύστημα με στόμα, φάρυγγα και έντερο (Στροβιλιστικοί Πλατυέλμινθες, π.χ. πλανάριες). - Μονογενείς και Τρηματώδεις: τρέφονται με απορρόφηση κυτταρικών υπολειμμάτων και σωματικών υγρών του κυττάρου ξενιστή (σαλιγκάρια). - Σαρκοφάγες (εντοπισμός τροφής μέσω χημειο-υποδοχέων και σύλληψη με έκκριση βλέννας). - Πέψη μερικώς εξωκυτταρική και εν τέλει ενδοκυτταρική. - Απόρριψη άπεπτης τροφής μέσω φάρυγγα. - Απουσία στόματος και εντέρου στους Κεστώδεις (π.χ. ταινίες στον άνθρωπο). - Εξαρτώνται από την διατροφή του ξενιστή. Στόμα Φάρυγγας Εκτεταμένος φάρυγγας στην πλανάρια (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Μορφή και Λειτουργία) Απέκκριση & Ωσμορύθμιση - Ύπαρξη πρωτονεφριδίων σε Πλατυέλμινθες (απεκκριτικά και ωσμορυθμιστικά όργανα). - Τα πρωτονεφρίδια αποτελούνται από φλογοκύτταρα. - Στους Νεόδερμους τα πρωτονεφρίδια σχηματίζουν πλέγμα (ένωση φλογοκυττάρου με σωληνοκύτταρο, και συλλεκτικούς αγωγούς που καταλήγουν σε νεφριδιοπόρους). Ωσμορυθμιστικός σωληνίσκος Φλογοκύτταρο Οπτικές κηλίδες Δομή φλοκοκυττάρων σε πλανάρια (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Μορφή και Λειτουργία) Νευρικό Σύστημα - Ύπαρξη υποδερμικού νευρικού πλέγματος. - 1-5 ζεύγη επιμήκων νευρικών σχοινίων που σχηματίζουν πλέγμα (μορφή σκάλας). - Εγκέφαλος: δίλοβη μάζα γαγγλιακών κυττάρων. - Νευρώνες: Αισθητήριοι, Κινητικοί και Συσχετιστικοί. Αισθητήρια Όργανα: - Οφθαλμίδια ή φωτοευαίσθητες οπτικές κηλίδες. - Απτικά και χημειοευαίσθητα κύτταρα σε όλο το σώμα. - Στατοκύστεις (ρύθμιση ισορροπίας). - Ροοϋποδοχείς (αντίληψη ρευμάτων ύδατος). Νευρικό σύστημα και οπτικές κηλίδες (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Μορφή και Λειτουργία) Αναπαραγωγή & Αναγέννηση - Παρατηρείται αγενής (π.χ. Τρηματώδεις, Κεστώδεις) και εγγενής αναπαραγωγή (π.χ. Στροβιλιστικοί Πλατυέλμινθες), καθώς και ικανότητα αναγέννησης τμήματος που αποκόπτεται. - Τα κομμάτια που αποκόπτονται μπορεί να αναγεννήσουν ολόκληρο το άτομο.
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ (Μορφή και Λειτουργία) Αναπαραγωγή & Αναγέννηση - Υπάρχει η δυνατότητα σχηματισμού αλυσίδων ζωιδίων (μη διαχωρισμός νεαρών ατόμων, μετά από την κατάτμηση), π.χ., Στροβιλιστικοί του γλυκου νερού Microstomum, Stenostomum. Φαινόμενο σταυρογονιμοποίησης σε μόνοικους (ερμαφρόδιτους) Πλατυέλμινθες - Ενδολεκιθικά ωοκύτταρα (λέκιθος μέσα στο ωοκύτταρο), π.χ. σε ορισμένους Στροβιλιστικούς. - Εξωλεκιθικά ωοκύτταρα (η λέκιθος προέρχεται από κύτταρα των οργάνων που ονομάζονται Βιτελλάρια), π.χ. σε Στροβιλιστικούς, Μονογενείς και Κεστώδεις). - Ύπαρξη όρχεων και πέους, απαγωγών αγγείων, εκφορητικού αγωγού. Ατελής σχάση και δημιουργία ζωιδίων σε Microstomum (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Αναπαραγωγικό σύστημα πλανάριας (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Στροβιλιστικοί - Κυρίως ελεύθερα (5 mm - 50 cm) σκουλήκια που απαντούν στη θάλασσα, στα γλυκά νερά και στη χέρσο. - Στόμα στην κοιλιακή πλευρά του σώματος. - Ο φάρυγγας μπορεί να απουσιάζει. - Η μορφή του εντέρου μπορεί να διαχωρίσει τους Στροβιλιστικούς σε πολλούς κλάδους (π.χ. Τρίκλαδοι όπως οι πλανάριες του γλυκού νερού και Πολύκλαδοι, όπως ο θαλάσσιος πολύκλαδος Pseudobiceros hancockanus. - Συνήθως έρπουσες μορφές. Έντερο Στόμα Φάρυγγας Φάρυγγας Στόμα Έντερο Pseudobiceros hancockanus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Τρίκλαδοι και Πολύκλαδοι Στροβιλιστικοί Πλατυέλμινθες (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Τρηματώδεις - Ενδοπαράσιτα των σπονδυλόζωων στην ενήλικη μορφή τους. - Φυλλοειδή μορφή με μυζητήρες, διεισδυτικούς αδένες και αδένες για την παραγωγή κύστεων, όργανα προσκόλλησης κ.α. - Καλά ανεπτυγμένος πεπτικός σωλήνας. - Αναπαραγωγικό, απεκκριτικό και νευρικό σύστημα παρόμοια με τους εξωλεκιθικούς Στροβιλιστικούς. - Ελάχιστα ανεπτυγμένα αισθητήρια όργανα. - Οι Τρηματώδεις διακρίνονται στις υφομοταξίες των Ασπιδογάστριων(μαλάκιο ως κύριος ξενιστής) και των Διγενών. Clonorchis sinensis (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Schistosoma haematobium http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:and9gcqtcvdfi_i tr5k-ftocqbjniyx2vrcg-nfpndjjawc9-jzne-6a Paragonimus westermani http://www.phsource.us/ph/helm /Helminth_images/Paragonimus% 20westermani.gif
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Τρηματώδεις Υφομοταξία: Διγενείς - Παράσιτα με έμμεσος κύκλος ζωής Ενδιάμεσος ξενιστής: μαλάκιο Κύριος ξενιστής: σπονδυλόζωο (πεπτικός, αναπνευστικός σωλήνας, κυκλοφορικό σύστημα, αναπαραγωγικό σύστημα). Στον τελικό ξενιστή πραγματοποιείται η αμφιγονική αναπαραγωγή του παρασίτου. - Αποτελούν κύρια παράσιτα των κατοικίδιων ζώων και του ανθρώπου, π.χ. - Fasciola hepatica: στα μηρυκαστικά και στα πρόβατα - Clonorchis sinensis, Schistosoma haematobium, Paragonimus westermani : στον άνθρωπο. Clonorchis sinensis (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Schistosoma haematobium http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:and9gcqtcvdfi_i tr5k-ftocqbjniyx2vrcg-nfpndjjawc9-jzne-6a Paragonimus westermani http://www.phsource.us/ph/helm /Helminth_images/Paragonimus% 20westermani.gif
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Τρηματώδεις Υφομοταξία: Διγενείς Ο κύκλος ζωής των Διγενών Το παράδειγμα του Ηπατικού Τρηματώδους Clonorchis sinensis (μήκος 10-20 mm). - Περίπου το 80% του σώματος είναι αφιερωμένο στην αναπαραγωγή (ερμαφρόδιτο αναπαραγωγικό σύστημα). Έντερο Κοιλιακός μυζητήρας Μήτρα Βιτελλάρια Ωοθήκη Σπερματοθήκη Πρόσθιος όρχις Ουροδόχος κύστη Στοματικός μυζητήρας Απεκκριτικός πόρος Φαρυγγικός μυς Απεκκριτικός σωλήνας Γονοπόρος Σπερματικός σάκος Εκφορητικός αγωγός Λεκιθικός αγωγός Σωλήνες του Laurer Δομή και αναπαραγωγικό σύστημα του Διγενούς Clonorchis sinensis (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Σπερματαγωγός Οπίσθιος όρχις
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Τρηματώδεις Υφομοταξία: Διγενείς 1) Ο κύκλος ζωής του Clonorchis sinensis. Άνθρωπος: τελικός ξενιστής ενήλικων ατόμων Οι κερκάριες αναπτύσσονται σε μετακερκάριες στο σώμα του ψαριού (ενδιάμεσος ξενιστής) Χοληφόρος πόρος Αποβολή αυγών με τα κόπρανα Ενήλικο άτομο Αυγό με μειρακίδιο (προνύμφη) Αγενής αναπαραγωγή ρέδιων και παραγωγή κερκάριων Εκκόλαψη μειρακιδίου αφού φαγωθεί από ένα σαλιγκάρι (φορέας προνυμφικών σταδίων) Αγενής αναπαραγωγή σποροκύστεων και παραγωγή ρέδιων Μεταμόρφωση μειρακιδίου σε σποροκύστη
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Τρηματώδεις Υφομοταξία: Διγενείς 2) Ο κύκλος ζωής του Schistosoma (Τρηματώδεις του αίματος). - Η σχιστοσωμίαση αποτελεί μια από τις κυριότερες ασθένειες στον κόσμο (Αφρική, Ν. Αμερική, Μέση Ανατολή). - Οι Τρηματώδεις του γένους Schistosoma είναι δίοικοι. - Οι δύο κλάδοι του πεπτικού συστήματος ενώνονται στο οπίσθιο τμήμα του σώματος. S. mansoni: στα φλεβίδια του παχέος εντέρου (ενδιάμεσος ξενιστής: σαλιγκάρια του είδους Biomphalaria). S. japonicum: στα φλεφίδια του λεπτού εντέρου (ενδιάμεσος ξενιστής: σαλιγκάρια του γένους Oncomelania). S. haematobium: στα φλεφίδια της ουροδόχου κύστης (ενδιάμεσος ξενιστής: σαλιγκάρια των γενών Bulinus & Physopsis). Γυναικοφόρο κανάλι στο σώμα του αρσενικού ατόμου Ενήλικο θηλυκό και αρσενικό άτομο του Schistosoma mansoni (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Τρηματώδεις Υφομοταξία: Διγενείς 2) Ο κύκλος ζωής του S. mansoni. Ήπαρ Ηπατικό πυλαίο σύστημα Ορθό Είσοδος κερκάριων μέσω του δέρματος στο σώμα του ανθρώπου (τελικός ξενιστής) Αποβολή αυγών με τα κόπρανα/ούρα Εκκόλαψη σε μειρακίδια (προνύμφες) Απελευθέρωση κερκάριων σε νερό Κίρρωση του ήπατος νεαρού ατόμου, μετά από προσβολή του από το S. mansoni (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Παραγωγή κερκάριων, χωρίς την παρεμβολή ρέδιων Μεταμόρφωση σε σποροκύστεις και παραγωγή νέων γενεών Είσοδος μειρακιδίων σε ενδιάμεσο ξενιστή (σαλιγκάρι)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Τρηματώδεις Υφομοταξία: Διγενείς 3) Σχιστοσωμική Δερματίτιδα (Κνησμός του Κολυμβητή): Πρόκληση εξανθημάτων η δερματίτιδων, λόγω των εισερχόμενων κερκάριων στον ξενιστή, η λύση των οποίων προκαλεί την απελευθέρωση αλλεργιογόνων ουσιών. 4) Τρηματώδεις των Πνευμόνων (γένος Paragonimus): Paragonimus westermani παράσιτο σαρκοφάγων ζώων και ανθρώπων Paragonimus kellicotti παράσιτο θηλαστικών της Β. Αμερικής, όπως τα μινγκ. Paragonimus westermani (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Μονογενείς - Διαθέτουν σύστημα προσκόλλησης (οπισθάπτορας) με άγκιστρα στο οπίσθιο τμήμα του σώματος τους (κοινό γνώρισμα με τους Κεστώδεις). - Παράσιτα κυρίως των ψαριών, αλλά και βατράχων, χελωνών και θηλαστικών (ιπποπόταμοι). - Παρουσιάζουν άμεσο κύκλο ζωής, με ένα μόνο οργανισμό-ξενιστή (εκκόλαψη ογκομειρακιδίου από το αυγό, με ικανότητα προσκόλλησης στον ξενιστή). Φάρυγγας Κεφαλικοί αδένες Πεπτικός σωλήνας Αναπτυσσόμενο νεαρό άτομο Αυγό Ωοθήκη Όρχις Κοιλιακή άποψη του Gyrodactylus cylindriformis (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Οπισθάπτορας
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Κεστώδεις ή Ταινίες (>1000 είδη) - Μακρύ πεπλατυσμένο σώμα, χωρίς α) πεπτικό σύστημα και β) ανεπτυγμένα αισθητήρια όργανα. - Διαθέτουν μια γραμμική σειρά αναπαραγωγικών μονάδων που ονομάζονται προ-γλωττίδες. - Η επιφάνειά τους καλύπτεται από μικροσκοπικές προεξοχές (μικροτρίχες) που αυξάνουν την επιφάνεια απορρόφησης θρεπτικών ουσιών από το συγκυτιακό κάλυμμα. Δομή Taenia solium (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Κεστώδεις ή Ταινίες (>1000 είδη) - Τα περισσότερα είδη χρειάζονται 2 ξενιστές (ενδιάμεσος ξενιστής: ασπόνδυλο τελικός ξενιστής: σπονδυλόζωο). Χαρακτηριστικοί αντιπρόσωποι: Taenia saginata: στα βοοειδή Taenia solium: στους χοίρους Diphyllobothrium latum: στα ψάρια Echinococcus granulosus: στους σκύλους Δομή Taenia solium (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Κεστώδεις ή Ταινίες (>1000 είδη) - Η πλειονότητα των Κεστωδών εντάσσεται στην Υφομοτοξία Ευκεστώδεις (ικανότητα αυτογονιμοποίησης και σταυρογονιμοποίησης). - Κάθε προ-γλωττίδα διαθέτει πλήρες αρσενικό και θηλυκό αναπαραγωγικό σύστημα. Δομή ώριμης προ-γλωττίδας.
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Κεστώδεις ή Ταινίες (>1000 είδη) Το είδος Taenia saginata (η ταινία των βοοειδών). - Νεαρές μορφές στον ενδομυϊκό ιστό των βοοειδών και ενήλικο στάδιο στον πεπτικό σωλήνα του ανθρώπου. - Μεγάλο μέγεθος (10 m). - Στην σκωληκοκεφαλή υπάρχουν 4 μυζητήρες προσκόλλησης, χωρίς άγκιστρα. - Οι ωοφόρες προ-γλωττίδες φέρουν προνύμφες με κέλυφος, οι οποίες αποσπώνται και περνούν στα κόπρανα. - Τα έμβρυα μπορεί να επιβιώσουν προσκολλημένα πάνω στην βλάστηση μέχρι και 5 μήνες. Σκωληκοκεφαλή της Taenia saginata με 4 μυζητήρες. Πηγή: http://niceworms.wikispaces.com/taenia+saginata
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Κεστώδεις ή Ταινίες (>1000 είδη) Ο κύκλος ζωής της Taenia saginata. Είσοδος στον άνθρωπο Κυστίκερκος στο ανώτερο έντερο Κακοψημένο κρέας (ζωντανοί κυστίκερκοι) Προνύμφη με κέλυφος Εγκολπωμένος κυστίκερκος Λεκιθικός αδένας Απεκκριτικό κανάλι Όρχεις Μήτρα Σπερματαγωγός Ωοθήκη Κόλπος Γεννητικός πόρος Σπέρμα Απόσπαση ώριμης προγλωττίδας Εγκύστωση προνυμφών στους μυς και μετατροπή τους σε κυστίκερκους Πρόσληψη φυτών με προνύμφες ταινίας (ογκόσφαιρες) Απελευθέρωση προνύμφης με κέλυφος (στα κόπρανα)
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Κεστώδεις ή Ταινίες (>1000 είδη) Το είδος Taenia solium (η ταινία των χοίρων). - Νεαρές μορφές στους μυς των χοίρων και ενήλικο στάδιο στο λεπτό έντερο του ανθρώπου. - Παρόμοιος κύκλος ζωής με την Taenia saginata. - Προκαλεί κυστικέρκωση (συνήθεις περιοχές μόλυνσης: οφθαλμοί και εγκέφαλος τύφλωση και νευρολογικά συμτπώματα/θάνατος αντίστοιχα). Το είδος Diphyllobothrium latum (η ταινία των ψαριών). - Νεαρές μορφές σε καρκινοειδή και ψάρια και ενήλικο στάδιο στο έντερο του ανθρώπου, σκύλου, γάτας κ.α. - Το μήκος του φτάνει τα 20 m. - Προκαλεί σοβαρές μορφές αναιμίας. Σκωληκοκεφαλή της Taenia solium με άγκυστρα. Πηγή: http://bioweb.uwlax.edu/bio203/s2008/geske_rich/nutrition.htm Το είδος Echinococcus granulosus (η ταινία των σκύλων). - Νεαρές μορφές σε περισσότερα από 40 είδη θηλαστικών (συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου) και ενήλικα άτομα σε σκύλους (γενικά σε κυνοειδή). - Πρόκληση υδατίδωσης (ανάπτυξη μεγάλης κύστης/υδάτιδας που περιέχει χιλιάδες νέες ταινίες). Diphyllobothrium sp. Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/diphyllobothrium Echinococcus granulosus. Πηγή: http://www.southampton.ac.uk/~ceb/di agnosis/vol8.htm
ΦΥΛΟ: ΠΛΑΤΥΕΛΜΙΝΘΕΣ Ομοταξία: Κεστώδεις ή Ταινίες (>1000 είδη) Το είδος Echinococcus granulosus (η ταινία των σκύλων). - Νεαρές μορφές σε περισσότερα από 40 είδη θηλαστικών (συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου) και ενήλικα άτομα σε σκύλους (γενικά σε κυνοειδή). - Πρόκληση υδατίδωσης (ανάπτυξη μεγάλης υδάτιδας κύστης που περιέχει χιλιάδες νέες ταινίες). Echinococcus granulosus. Πηγή: http://www.southampton.ac.uk/~ceb/di agnosis/vol8.htm Δομή υδάτιδας κύστης και Echinococcus granulosus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΜΕΣΟΖΩΑ - Μικροσκοπικά, βλεφαριδοφόρα, σκωληκοειδή ζώα. - Παρασιτικά και/ή συμβιωτικά σε θαλάσσια ασπόνδυλα (μήκος 0,5-7 mm). - Αποτελούνται από 20-30 κύτταρα, τοποθετημένα σε δύο στιβάδες. - Διακρίνονται 2 ομοταξίες: τα Ρομβόζωα και τα Ορθονηκτίδια. Δεν διαθέτουν καλά διαχωρισμένες στιβάδες. Η ανάπτυξή τους δεν περιλαμβάνει γαστριδίωση. Είναι ιδιαίτερα εξειδικευμένα παράσιτα. Ρομβόζωα (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Ορθονηκτίδιο Rhopalura (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΜΕΣΟΖΩΑ Ομοταξία: Ρομβόζωα - Στα νεφρίδια βενθικών Κεφαλόποδων (ενήλικα άτομα = σκωληκόμορφα ή νηματογενή). - Εσωτερικά αναπαραγωγικά όργανα σκωληκοειδής προνύμφες και/ή αρσενικούς και θηλυκούς γαμέτες μικροσκοπικές, βλεφαριδοφόρες εγχυματικές προνύμφες. Καλυπτήριο κύτταρο Αξονικό κύτταρο Εγχυματική προνύμφη Εγγενής ανάπτυξη (υπό συνθήκες συνωστισμού) Αξονικό κύτταρο Πυρήνας αξονικού κυττάρου Σκωληκόμορφα έμβρυα Ερμαφρόδιτη γονάδα Εγχυματική προνύμφη Αναπαραγωγικό κύτταρο Αγενής ανάπτυξη Σκωληκόμορφη προνύμφη Αποβολή με τα ούρα
ΦΥΛΟ: ΜΕΣΟΖΩΑ Ομοταξία: Ορθονηκτίδια - Παρασιτούν σε Οφιουροειδή, Δίθυρα μαλάκια, Πολύχαιτους και Νημερτίνους. - Παρατηρείται εγγενής και αγενής αναπαραγωγή. - Η αγενής φάση περιλαμβάνει τη διαίρεση του πλασμωδίου (πολυπύρηνη μάζα) και τη δημιουργία ενός αρσενικού και ενός θηλυκού ατόμου. Σωματόδερμα Ωοκύτταρα Θηλυκό και αρσενικό άτομο Rhopalura (πηγή: http://wolfbbs.net)
ΦΥΛΟ: ΝΗΜΕΡΤΙΝΟΙ (ΡΥΓΧΟΚΟΙΛΑ) - Ονομάζονται και λωριδοσκώληκες (νηματοειδείς/ταινιοειδείς σκώληκες, αμφίπλευρα συμμετρικοί και τριπλοβλαστικοί). - 1000 είδη θαλάσσια στην πλειοψηφία τους (Prostoma rubrum είδος του γλυκού νερού). - Ποικιλία στο μήκος τους (<20 cm αλλά και αρκετά μέτρα, π.χ. Lineus longissimus με μήκος 60 m). - Τα περισσότερα είδη είναι ενεργά σαρκοφάγα και τρέφονται με μικρά ασπόνδυλα. - Βλεφαριδωτή επιδερμίδα, αδενικά κύτταρα, φλογοκύτταρα. - Ύπαρξη ραβδίτων σε ορισμένα είδη, όχι ομολόγων με των Πλατυελμίνθων. - Δίοικα είδη (βλεφαριδοφόρος θαλάσσια προνύμφη, παρόμοια με τις τροχοφόρες προνύμφες των Μαλακίων). Χαρακτηριστικά γνωρίσματα Νημερτίνων: 1. Εκτατή προβοσκίδα μέσα σε θήκη. 2. Παρουσία έδρας (πλήρες πεπτικό σύστημα). 3. Κλειστό αγγειακό αιμοφόρο σύστημα. Ομοταξίες Νημερτίνων: 1. Ένοπλα: φέρουν στυλίσκους π.χ. Amphiporus, Prostoma. 2. Άοπλα: δεν φέρουν στυλίσκους π.χ. Cerebratulus, Tubulanus. Amphiporus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
ΦΥΛΟ: ΝΗΜΕΡΤΙΝΟΙ (ΡΥΓΧΟΚΟΙΛΑ) Μορφή και λειτουργία χαρακτηριστικού αντιπροσώπου Νημερτίνων (γένος Amphiporus) - Μικρό μέγεθος (2-10 cm), με βλεφαριδοφόρο επιδερμίδα και στιβάδες κυκλικών και επιμήκων μυών. - Κίνηση με ολίσθηση και /ή μυϊκές συσπάσεις. - Πλήρες πεπτικό σύστημα που καταλήγει στην έδρα (εξωκυτταρική πέψη στον αυλό του εντέρου). - Σύλληψη της τροφής με έκταση/εκτόξευση της προβοσκίδας που βρίσκεται σε θήκη (ρυγχόκοιλο) εμφάνιση στυλίσκου σε μερικά είδη εγκλωβισμός τροφής (χρήση τοξινών/τετραοδοντοτοξινών). - Δίοικα είδη με εξωτερική, εσωτερική γονιμοποίηση και ωοτόκο ανάπτυξη, ενώ έχει παρατηρηθεί ερμαφροδιτισμός και αγενής αναπαραγωγή (κατάτμηση και αναγέννηση). Στυλίσκος Ρυγχόκοιλο Γονάδες Μυς απόσυρσης προβοσκίδας Έντερο Πλευρική νευρική χορδή Έδρα Εντερικές θηλές Εγκεφαλική σύμφυση Άνοιγμα προβοσκίδας Στόμα Στόμαχος Amphiporus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition) Εκτεταμένη προβοσκίδα
ΦΥΛΟ: ΝΗΜΕΡΤΙΝΟΙ (ΡΥΓΧΟΚΟΙΛΑ) Μορφή και λειτουργία χαρακτηριστικού αντιπροσώπου Νημερτίνων (γένος Amphiporus) - Πλήρες κυκλοφορικό σύστημα με ακανόνιστη ροή αίματος - Ζεύγος νευρικών γαγγλίων και ένα ή περισσότερα νευρικά σχοινία. Νεφρίδιο Ραχιαίο αγγείο Πλευρικό αγγείο Προβοσκίδα Ρυγχόκοιλο Συνδετικό αγγείο Επιδερμίδα Δερμίδα Πλευρικό αιμοφόρο αγγείο Πλευρικό νευρικό σχοινίο Κυκλικός μυς Επιμήκης μυς Εντερικό τμήμα Amphiporus (πηγή: Hickman et al., 14 th Edition)
Ευχαριστώ για την προσοχή σας