Εκπαιδευτικό λογισμικό Παλαιγεωργίου Γιώργος, Λέκτορας gpalege@uwm.gr Στόχοι του μαθήματος: Οι φοιτητές μετά το πέρα τους μαθήματος θα πρέπει να είναι σε θέση: να κατανοήσουν και να γνωρίσουν το εύρος του διαθέσιμου εκπαιδευτικού λογισμικού να αναγνωρίζουν τις κατηγορίες λογισμικού και τις κατηγορίες εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που μπορούν να υποστηριχθούν να χρησιμοποιούν αποδοτικά εκπαιδευτικό λογισμικό από διαφορετικές κατηγορίες να σχεδιάζουν σενάρια διδακτικής αξιοποίησης του εκπαιδευτικού λογισμικού είτε με γενικού τύπου εργαλεία λογισμικού, είτε με εξειδικευμένο λογισμικό για ειδικές διδακτικές να είναι σε θέση να αξιολογήσουν την καταλληλότητα του εκπαιδευτικού λογισμικού για διαφορετικές απαιτήσεις μάθησης Περιεχόμενα μαθήματος: - Διαδικτυακές εφαρμογές γενικής χρήσης Web 2.0 εισαγωγή Wiki Iστολόγια / μικροιστολόγια Kοινωνικά δίκτυα Εφαρμογές αποδοτικότητας (cmics, cllabrative text, t-d lists, pdcasting, vdcasting etc.) - Τεχνολογία στο αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλία γλώσσας και ξένων γλωσσών διδασκαλία μαθηματικών και θετικών επιστημών διδασκαλία κοινωνικών επιστημών διδασκαλία τέχνης και μουσικής διδασκαλίας φυσικής αγωγής και αγωγής υγείας διδασκαλία ειδικής αγωγής - Θεωρητική προσέγγιση Εργασίες σχεδιασμού της ενσωμάτωσης της τεχνολογίας: προβλήματα που λύνονται / ΤΠΕ και Πνευματική / Ηθική / Κοινωνική /Πολιτιστική ανάπτυξη των μαθητών Θεωρίες μάθησης και μοντέλα ενσωμάτωσης / διδακτική μεθοδολογία / Διδακτικός σχεδιασμός Κατηγοριοποίηση δραστηριοτήτων με το εκπαιδευτικό λογισμικό / Κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού Αναδυόμενες τεχνολογίες (augmented reality, interactive surfaces, προσαρμοστικά εκπαιδευτικά συστήματα) Αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού Ενδεικτική Βιβλιογραφία (διαθέσιμα στη βιβλιοθήκη της σχολής) 1 Εκπαιδευτικό Λογισμικό (Υ302)
1. Εκπαιδευτική Τεχνολογία και διδασκαλίας, M. D. Rblyer, επιμέλεια Μουνδρίδου Μαρία, 2008, εκδόσεις έλλην 2. Εκπαιδευτική Τεχνολογία για Διδασκαλία και Μάθηση. Τ. Newby, D. Stepich, J. Lehman, J. Russell, 2009, εκδόσεις Επίκεντρο. 3. Σενάρια διδασκαλίας με υπολογιστή, Μικρόπουλος Τάσος, Μπέλλου Ιωάννα 4. Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών, Β. Κόμης, 2004, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. 5. Νέες τάσεις στην εκπαιδευτική τεχνολογία. Εποικοδομητισμός και Σύγχρονα Περιβάλλοντα Μάθησης Εξέταση μαθήματος: 1) Δημιουργία κοινότητας μάθησης για την ανάπτυξη 2 βιβλίων (70%): βιβλίο εφαρμογών πληροφορικής για το δημοτικό: Το βιβλίο θα περιέχει κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού και περιγραφές των βασικών χαρακτηριστικών κάθε εφαρμογής μαζί με μια σειρά περιγραφικών εικόνων. Το βιβλίο θα αναπτυχθεί σε ομάδες, αλλά κάθε φοιτητής θα πρέπει να αναλύσει 2 εργαλεία, ένα γενικού σκοπού και ένα ειδικού σκοπού. βιβλίο σεναρίων χρήσης των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σενάρια αξιοποίησης των γενικών εργαλείων αλλά και σενάρια αξιοποίησης εξειδικευμένων εργαλείων σε ειδικές διδακτικές. Κάθε φοιτητής θα πρέπει να αναπτύξει 2 σενάρια αντίστοιχα. Οι δραστηριότητες που πρέπει να υλοποιηθούν διακρίνονται σε κάθετες (45%) και οριζόντιες (25%) (αναλύονται αμέσως παρακάτω) 2) Γραπτές εξετάσεις (30%). Ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και Σ/Λ με αρνητική βαθμολόγηση στις λανθασμένες ερωτήσεις. Η ύλη των εξετάσεων θα είναι τα 2 βιβλία που θα δημιουργήσουν οι ίδιοι οι φοιτητές και οι παρουσιάσεις του μαθήματος. Περιγραφή δημιουργίας της κοινότητας μάθησης Ως κάθετη δραστηριότητα προσδιορίζουμε την ανάπτυξη ενός τμήματος του κυρίως βιβλίου, συνήθως ενός κεφαλαίου ή στη συγκεκριμένη περίπτωση των 2 σεναρίων και των παρουσιάσεων των 2 εφαρμογών. Την ονομάζουμε «κάθετη» δραστηριότητα γιατί είναι εστιασμένη εργασία, δεν απαιτεί ιδιαίτερα πολλές αλληλεπιδράσεις και συνέργιες με τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας. Ο αριθμός των ομάδων και ο αριθμός των κεφαλαίων συνήθως συμπίπτουν ενώ κάθε κεφάλαιο αποκτά τη δική του σελίδα στο wiki που δημιουργείται από την αντίστοιχη ομάδα. Ως οριζόντιες δράσεις αποκαλούμε δραστηριότητες που αφορούν ολόκληρο το βιβλίο, ή αφορούν διαδικασίες συντονισμού και παρακολούθησης της κοινότητας, ή αφορούν την προετοιμασία συμπληρωματικών προϊόντων. Οι οριζόντιες δράσεις διακρίνονται σε δράσεις συντονισμού και υποστήριξης και σε δράσεις συμπληρωματικών και παράλληλων προϊόντων. Τις δράσεις συντονισμού αναλαμβάνουν: Οι ομάδες περιεχομένου: επιβλέπουν και συντονίζουν το περιεχόμενο των κεφαλαίων, τα παραδείγματα κτλ., αξιολογούν την πορεία των ενοτήτων, προσφέρουν ανάδραση σε όλη τη διάρκεια του μαθήματος για την εξέλιξη του έργου. Είναι υπεύθυνες για την παρακολούθηση του έργου, την 2 Εκπαιδευτικό Λογισμικό (Υ302)
παροχή συγκεκριμένων οδηγιών στις κάθετες ομάδες αλλά και στα άτομα ξεχωριστά, την επισήμανση κρίσιμων καθυστερήσεων. (2 ομάδες των 12 ατόμων, μια για κάθε βιβλίο) Ομάδες τυπογραφίας: δημιουργεί προδιαγραφές για τα τυπογραφικά στοιχεία των κάθετων δραστηριοτήτων, ελέγχει και συνθέτει τα παραδοτέα. (2 ομάδες των 12 ατόμων, μια για κάθε βιβλίο). Η ομάδα αξιολόγησης της εμπειρίας: συλλέγει πληροφορίες για την προσλαμβανόμενη εμπειρία των μελών στο έργο, καταγράφει και δημοσιεύει τα προβλήματα, πραγματοποιεί συνεντεύξεις και προετοιμάζει μια ανεπίσημη παρουσίαση του ιστορικού του έργου με βίντεο-συνεντεύξεις (10 άτομα). Η ομάδα φιλολογικής επιμέλειας: καθορίζει τις προδιαγραφές λόγου και παρουσιάσεων και ελέγχει τα τελικά παραδοτέα (2 ομάδες των 12 ατόμων) Οι δράσεις συμπληρωματικών και παράλληλων προϊόντων αφορούν τον εμπλουτισμό των βιβλίων, ή τη δημιουργία σχετικών συμπληρωματικών προϊόντων. Παραδείγματα τέτοιων δράσεων στα έργα που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα: Ομάδα κατηγοριοποιήσεων: υπεύθυνη για την αρχική οργάνωση των κατηγοριών λογισμικού και σεναρίων καθώς και την τήρηση της αρχικής κατηγοριοποίησης μέχρι το τέλος του έργου (2 ομάδες των 5 ατόμων). Ομάδα συνδέσμων/παραδειγμάτων: επικεντρώνεται στην επιλογή των καλύτερων σχετικών συνδέσμων και πηγών πληροφοριών για το αντικείμενο υπό μελέτη. Προτείνει συνδέσμους στις επιμέρους ενότητες και δημιουργεί λίστα με τους χρησιμότερους (2 ομάδες 8 ατόμων). Ομάδα παρουσιάσεων: δημιουργεί ηλεκτρονικές παρουσιάσεις για κάθε κατηγορία λογισμικού και σεναρίων του βιβλίου (1 ομάδα 12 ατόμων). Ομάδα Cmics: δημιουργεί cmics που προκύπτουν από τη μελέτη των σεναρίων για τα οποία θα εισαχθούν μέσα στα 2 βιβλία (2 ομάδες 6 ατόμων). Ομάδα Vide Crwdsurcing: δημιουργεί ένα σύντομο βίντεο συνθέτοντας τις απόψεις των διαφορετικών μελών της κοινότητας για το θεματικό αντικείμενο του βιβλίου (1 ομάδα 6 ατόμων). Κτλ. Η εξέλιξη του έργου Σε σχέση με τις κάθετες δράσεις: Μετά από τη δεύτερη συνάντηση, τακτικά, η ομάδα περιεχομένου παρουσιάζει στο wiki με μια οπτική αναπαράσταση την αξιολόγησή της για την εξέλιξη κάθε κεφαλαίου ξεχωριστά και του βιβλίου συνολικά ώστε να υπάρχει καλύτερος συντονισμός και κινητοποίηση των μελών. Επισημαίνει στις κάθετες ομάδες τι πρέπει να βελτιώσουν ή τι προβλήματα προκύπτουν από αλληλεπικαλύψεις των κεφαλαίων. Παράλληλα προσδιορίζονται 3 ή περισσότερα χρονικά σημεία παράδοσης προϊόντων σε διαφορετικά επίπεδα ολοκλήρωσης, ξεκινώντας μάλιστα από πολύ νωρίς. Τα σημεία αυτά αποτελούν ορόσημα για την αξιολόγηση της εξέλιξης του έργου αλλά και την παρακολούθηση της βιωσιμότητάς του. Δημιουργούνται με τον τρόπο αυτό πολλαπλές εκδόσεις του βιβλίου μέχρι να αυτό να πάρει την τελική του μορφή. Στις οριζόντιες δράσεις, οι ομάδες συντονισμού, επιδιώκουν την επίτευξη των στόχων τους από τη πρώτη στιγμή του έργου, ενώ οι ομάδες των παράλληλων προϊόντων συνήθως χρειάζεται να περιμένουν τις πρώτες εκδόσεις του βιβλίου για να χτίσουν στη συνέχεια πάνω σε αυτό. Αυτό δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα συμμετρία ενεργοποίησης της κοινότητας με διαφορετικούς πρωταγωνιστές σε όλη τη διάρκεια του έργου. Όλες οι οριζόντιες ομάδες καλούν τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας να συνεισφέρουν 3 Εκπαιδευτικό Λογισμικό (Υ302)
στις δράσεις τους εκφέροντας την άποψή τους ή ψηφίζοντας για τη μορφή και το περιεχόμενο των παραδοτέων τους. Η εμπειρία ενός μέλους Η εμπειρία συμμετοχής στο έργο με πρώτη ματιά είναι ιδιαίτερα σύνθετη αλλά στην πραγματικότητα είναι απολύτως διάφανη και ιδιαίτερα πλούσια για κάθε μέλος ξεχωριστά. Παραδειγματικά, ένα μέλος της κοινότητας: Συμμετέχει στις ηλεκτρονικές συζητήσεις του κεφαλαίου του και συγγράφει συνεργατικά με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας του το κεφάλαιο που έχει αναλάβει. Συμμετέχει στις συζητήσεις για τα περιεχόμενα του βιβλίου ενώ μελετά τα «συγγενικά» κεφάλαια για υπερκαλύψεις και περιγραφές αλλά και για να ανιχνεύσει την πρόοδό τους. Διαβάζει τις προτάσεις της ομάδας συνδέσμων για το κεφάλαιό του και τις αξιοποιεί. Είναι υποχρεωμένο σε τακτά χρονικά διαστήματα να δημιουργεί ολοκληρωμένα drafts της δουλειάς του (είτε στην κάθετη είτε στην οριζόντια δράση) ώστε να μπορούν να μελετηθούν από τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας. Παρακολουθεί την αξιολόγηση της προόδου του κεφαλαίου του από την ομάδα περιεχομένου και τη συγκρίνει με την πρόοδο των υπολοίπων κεφαλαίων. Μελετά τα υπόλοιπα κεφάλαια (κυρίως τα προηγούμενα) για να κατανοήσει καλύτερα το γνωστικό αντικείμενο και τη θέση του αναγνώστη τη στιγμή που φτάνει στο κεφάλαιό του. Είναι υπεύθυνο για μια οριζόντια δράση, προετοιμάζεται, ανεβάζει στην αντίστοιχη σελίδα wiki τα προϊόντα της ομάδας και καλεί τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας για αποφάσεις και συζητήσεις. Αξιολογεί την πορεία του έργου και στοχάζεται για αυτό στις συνεντεύξεις με την ομάδα αξιολόγησης της εμπειρίας Δίνει μια ή περισσότερες βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις στην ομάδα vide crwdsurcing όπου μιλάει για το προϊόν με τρόπο ανεπίσημο και προσωπικό. Μελετά, ψηφίζει, συζητά και προτείνει για τη μορφή και το περιεχόμενο των υπολοίπων προϊόντων (αλληλεπιδράσεις με πολλές οριζόντιες ομάδες). Μελετά τις προτάσεις της ομάδας έντυπης τυπογραφίας και προσαρμόζει το κεφάλαιό του σε αυτές. Παρακολουθεί και συμμετέχει στη γενική συζήτηση της κοινότητας στην αρχική σελίδα του wiki και είναι σε θέση να προτείνει αλλαγές για τη γενική πορεία του έργου. κτλ. Πρακτικά δημιουργείται μια έντονη εμπλοκή με το έργο για κάθε μέλος, με την πρωτοβουλία των κινήσεων στην κοινότητα διαρκώς να αλλάζει χέρια, με διαφορετικά άτομα να του ζητούν να συμμετέχει σε δραστηριότητες αλλά και το ίδιο να ζητά βοήθεια σε διαφορετικές χρονικές στιγμές για τις δυο δράσεις που έχει αναλάβει. Ολόκληρος ο χώρος του wiki που υποστηρίζει το έργο τον αφορά και μπορεί να κληθεί να αλληλεπιδράσει σε οποιοδήποτε σημείο του σε τοπικές ή καθολικές συζητήσεις, με την ομάδα του, με κάποια άλλη ομάδα ή με ολόκληρη την κοινότητα. Τα μέλη είναι αλληλεξαρτώμενα π.χ. οι οριζόντιες δράσεις περιμένουν τα πρώτα draft του βιβλίου για να ξεκινήσουν την εργασία τους. Όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του wiki (ιστορικό, ειδοποιήσεις, συζητήσεις ανά σελίδα κτλ.) δεν είναι απλά ευκολίες αλλά εργαλεία χωρίς τα οποία τα μέλη αδυνατούν να κάνουν τη δουλειά τους μέσα σε αυτό το σύνθετο πλαίσιο αλληλεπιδράσεων. 4 Εκπαιδευτικό Λογισμικό (Υ302)
Το χρονοδιάγραμμα Σημαντικά milestnes (θεωρία - Θ, πρακτική εξάσκηση Ε, δραστηριότητες κοινότητας Κ): 17 Φεβρουαρίου Θ: Παρουσίαση μαθήματος και δραστηριοτήτων, δημιουργία Wiki, εγγραφή στο wiki 24 Φεβρουαρίου 2014 Θ: Web 2.0 και wiki στην εκπαιδευτική πρακτική Ε: Δημιουργία και επεξεργασία wiki (http://www.wikispaces.cm) K: Δημιουργία ομάδων και οργάνωση χώρου στο wiki 3 Μαρτίου 1 η οργάνωση κατηγοριών Θ: Iστολόγια / μικροιστολόγια Ε: Δημιουργία και επεξεργασία ιστολογίων (http://www.blgspt.cm) K: Κατηγορίες Α έκδοση 10 Μαρτίου κλειδώνουν κατηγορίες Θ: Κοινωνικά δίκτυα Ε: Δημιουργία και διαχείριση κοινωνικών δικτύων (http://www.edmd.cm) K: Κλείδωμα κατηγοριών 17 Μαρτίου Θ: Άλλες υποστηρικτικές εφαρμογές Web 2.0 Ε: Cmics, συνεργατική συγγραφή κειμένων, συνεργατικό ημερολόγιο κτλ. K: 1 ο draft σεναρίων παρουσίασης λογισμικού 24 Μαρτίου 1 draft περιγραφών λογισμικού Μ: Συναντήσεις με οριζόντιες ομάδες K: 1 ο draft διδακτικών σεναρίων 31 Μαρτίου Ε: Εφαρμογές για ειδικές διδακτικές Ι K: 2 ο draft σεναρίων παρουσίασης λογισμικού 7 Απριλίου Ε: Εφαρμογές για ειδικές διδακτικές ΙΙ 5 Εκπαιδευτικό Λογισμικό (Υ302)
K: 2 ο draft διδακτικών σεναρίων 28 Απριλίου Ε: Εφαρμογές για ειδικές διδακτικές ΙΙΙ K: 3 ο draft σεναρίων παρουσίασης λογισμικού 5 Μαΐου Ε: Εφαρμογές για ειδικές διδακτικές ΙV K: 3 ο draft διδακτικών σεναρίων 12 Μαΐου Θ: Εργασίες σχεδιασμού της ενσωμάτωσης της τεχνολογίας: προβλήματα που λύνονται / ΤΠΕ και Πνευματική / Ηθική / Κοινωνική /Πολιτιστική ανάπτυξη των μαθητών Ε: προσομοίωση ολοκληρωμένων διδακτικών σεναρίων Παράδοση των 2 σεναρίων 19 Μαΐου Θ: Εργασίες σχεδιασμού της ενσωμάτωσης της τεχνολογίας: προβλήματα που λύνονται / ΤΠΕ και Πνευματική / Ηθική / Κοινωνική /Πολιτιστική ανάπτυξη των μαθητών Ε: προσομοίωση ολοκληρωμένων διδακτικών σεναρίων 26 Μαΐου Θ: Αναδυόμενες τεχνολογίες (augmented reality, interactive surfaces, προσαρμοστικά εκπαιδευτικά συστήματα) / Αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού Ε: προσομοίωση ολοκληρωμένων διδακτικών σεναρίων 6 Εκπαιδευτικό Λογισμικό (Υ302)