Επιμερισμός ΓΒΕ (1) Διοικητική Λογιστική Επιμερισμός ΓΒΕ στα κέντρα κόστους Γενικά, τα ΓΒΕ κάθε παραγόμενου προϊόντος σχετίζονται με τα ΓΒΕ του τμήματος ή των τμημάτων της παραγωγικής διαδικασίας από τα οποία διέρχεται το προϊόν μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία Ο ός (ή καταμερισμός ή κατανομή ή διανομή ή μεταφορά ή απορρόφηση) του κόστους λύνει το πρόβλημα σύνδεσης ενός στοιχείου κόστους (ή ομάδας) με έναν ή περισσότερους φορείς κόστους Π.χ. προβλημάτων : Α) ένα εργοστάσιο εξυπηρετεί ταυτόχρονα 2 άνισες παραγγελίες που ξεκίνησαν και θα παραδοθν σε διαφορετικς χρόνους. Πως θα κατανεμηθεί π.χ. το κόστος καθαριότητας; Β) όταν η τιμή πώλησης καθορίζεται από το κόστος παραγωγής της εκάστοτε παραγγελίας. Πως θα καταλογιστεί το κόστος ηλεκτρισμ αν δεν έχει ολοκληρωθεί η παραγωγή ή και να έχει ολοκληρωθεί, αν δεν έχει έρθει ο λογαριασμός, για να γίνει στη συνέχεια η τιμολόγηση; Δρ. Δημήτρης Μπάλιος Στα παραδείγματα, το τμήμα καθαρισμ και το ηλεκτρικό ρεύμα είναι βοηθητικά κέντρα κόστους, ενώ π.χ. το τμήμα συναρμολόγησης, που συνδέεται άμεσα με την παραγωγή, είναι κύρια κέντρα κόστους Dimitris Balios 1 Dimitris Balios 2 Διαδικασία των ΓΒΕ (1) Τα στάδια Τα ΓΒΕ κατανέμονται στα κέντρα κόστους που συμμετέχουν στην παραγωγική διαδικασία Διαδικασία των ΓΒΕ (2) Τα επίπεδα του σταδίου Α Τα κέντρα κόστους σε μια παραγωγική διαδικασία μπορεί να είναι κύρια και βοηθητικά. Στόχος η κατανομή όλων των ΓΒΕ (που είναι ομαδοποιημένα κατά είδος, π.χ. ενοίκια, αποσβέσεις μηχανημάτων) από τα βοηθητικά στα κύρια κέντρα κόστους για να ακολουθήσει το Στάδιο Β Επιμερισμός ΓΒΕ, χρησιμοποιώντας βάση, στα κατάλληλα κέντρα κόστους Τα ΓΒΕ που έχουν συγκεντρωθεί στα κέντρα κόστους, κατανέμονται στα παραγόμενα προϊόντα Dimitris Balios 3 2 επίπεδα Επανός (ανακατανομή) του κόστους, βάσει κάποιας βάσης επαν, από τα βοηθητικά τμήματα στα κύρια τμήματα Dimitris Balios 4 1
Επιμερισμός ΓΒΕ (2) Οδηγός κόστους δεξαμενή κόστους Διαδικασία των ΓΒΕ (3) Στάδιο Α Μέθοδοι επαν (επίπεδο Β) Συσχετίζουμε το κόστος με τα αντικείμενα κόστους χρησιμοποιώντας οδηγς κόστους ή αλλιώς βάσεις ή κλείδες Π.χ. οι ώρες άμεσης εργασίας ενός υπαλλήλου για τη συντήρηση των μηχανημάτων ενός τμήματος Άμεση Μέθοδοι επαν Βαθμιδωτή Αλγεβρική Τα στοιχεία κόστους που δεν είναι αρκετά σημαντικά για να κατανεμηθν ξεχωριστά, συγκεντρώνονται σε δεξαμενές κόστους Αυτά τα στοιχεία κόστους για να επιμεριστν χρειάζονται μία βάση Π.χ. το ενοίκιο, η καθαριότητα και τα κοινόχρηστα ανήκουν στην ίδια δεξαμενή κόστους. Η βάση θα μπορσε να είναι το εμβαδό του χώρου που χρησιμοποιεί κάθε τμήμα Dimitris Balios 5 Τα ΓΒΕ που έχουν συγκεντρωθεί στα βοηθητικά κέντρα, κατανέμονται απευθείας και μόνο στα κύρια παραγωγικά τμήματα μέσω των κατάλληλων βάσεων Ο ός των ΓΒΕ ενός βοηθητικ κέντρου γίνεται σε τμήματα, βοηθητικά και κύρια, τα οποία υποστηρίζει Βασίζεται σε ένα σύστημα εξισώσεων που μοντελοποιεί την κατανομή των ΓΒΕ μεταξύ των βοηθητικών και από εκεί στα κύρια κέντρα κόστους και στο οποίο οι άγνωστοι είναι τα ΓΒΕ που αντιστοιχν σε κάθε τμήμα Dimitris Balios 6 Φύλλο και επαν των ΓΒΕ Είναι ένα φύλλο στο οποίο συγκεντρώνονται τα ΓΒΕ στα κέντρα κόστους. Ανακεφαλαίωση Κόστος Παραγωγής Το έντυπο όπου καταγράφονται όλα τα στοιχεία κόστους λέγεται φύλλο κοστολόγησης. Τα δεδομένα συνήθως είναι απολογιστικά και όχι προϋπολογισμένα. Υλικά Άμεση Εργασία Γενικά Βιομηχανικά (ΓΒΕ) ή Έμμεσο Κόστος Το φύλλο περιλαμβάνει τη βάση και όλα τα δεδομένα και επαν Χρησιμοποιείται η βαθμιδωτή μέθοδος επαν. Αποτίμηση του κόστους παραγωγής των άμεσων υλικών βάσει της μεθόδου αποτίμησης των αποθεμάτων που χρησιμοποιεί η επιχείρηση Υπολογισμός του κόστους άμεσης εργασίας συνδυάζοντας τα στοιχεία των φύλλων ανάλυσης χρόνου και τις αμοιβές των εργατών Εκτίμηση έμμεσου κόστους βάσει του συντελεστή καταλογισμ ή/και του /επαν Dimitris Balios 7 Dimitris Balios 8 2
«Φορείς κόστους» - «Κέντρα κόστους» Φορέας κόστους είναι οποιοδήποτε προϊόν ή υπηρεσία θέλουμε να κοστολογήσουμε, δηλαδή να μετρήσουμε το κόστος τους. Π.χ. ένα ρχο, παροχή υπηρεσίας service Κέντρο κόστους είναι το τμήμα ή η λειτουργία της επιχείρησης που θέλουμε να κοστολογήσουμε Π.χ. τμήμα διανομής προϊόντων, υποκατάστημα Αθηνών, εργοστάσιο της πολυεθνικής στην Βουλγαρία Παραγωγικά τμήματα: κύρια και βοηθητικά κέντρα κόστους Στα κύρια τμήματα παραγωγής (ή κύρια κέντρα κόστους) λαμβάνει χώρα η παραγωγή των προϊόντων π.χ. τμήμα συναρμολόγησης, τμήμα επεξεργασίας, Τα βοηθητικά τμήματα (ή υποστηρικτικά κέντρα κόστους) υποστηρίζουν τα κύρια τμήματα και συμβάλουν στην αποτελεσματική λειτουργία της επιχείρησης π.χ. τμήμα καθαριότητας, αποθήκη Τα κύρια και βοηθητικά τμήματα αποτελν κέντρα κόστους, άρα περιλαμβάνουν τόσο άμεσο όσο και έμμεσο κόστος. Οι αμοιβές των εργατών και οι αναλώσεις α υλών καταλήγουν στο άμεσο κόστος του προϊόντος καθώς είναι διακριτά στο κόστος παραγωγής των προϊόντων. Τα ΓΒΕ, τόσο των κυρίων όσο και των βοηθητικών τμημάτων, αποτελνται από άμεσο και έμμεσο κόστος. ΓΒΕ είναι π.χ. οι αμοιβές των των τμημάτων και οι αποσβέσεις των μηχανημάτων. Έμμεσα ΓΒΕ είναι π.χ. τα ενοίκια, ο ηλεκτρισμός, τα ασφάλιστρα. Dimitris Balios 9 Dimitris Balios 10 ΓΒΕ και κέντρα κόστους (1) Η άμεση εργασία και το κόστος α υλών επιβαρύνουν άμεσα το κόστος των προϊόντων. Τα ΓΒΕ επιβαρύνουν επίσης το κόστος των προϊόντων. ΠΩΣ; Το προϊόν παράγεται από την παραγωγική δραστηριότητα των κυρίως τμημάτων. Όμως, για να λειτουργήσουν τα κύρια τμήματα, χρειάζονται τα βοηθητικά τμήματα, τα οποία, αν και δεν παράγουν προϊόντα, είναι απαραίτητα για τα κύρια. ΓΒΕ και κέντρα κόστους (2) Τα ΓΒΕ πρέπει να μεταφερθν στο κόστος των προϊόντων. Όμως, τα ΓΒΕ επιβαρύνουν και τα βοηθητικά και τα κύρια τμήματα. 1) Για να μεταφερθν τα ΓΒΕ στο κόστος των προϊόντων, θα πρέπει πρώτα να κατανεμηθν στα κύρια και βοηθητικά τμήματα (δηλαδή να γίνει ός των ΓΒΕ), 2) στη συνέχεια, το κόστος των βοηθητικών τμημάτων να μεταφερθεί στα κύρια τμήματα ανάλογα με τη συνεισφορά τους (δηλαδή να γίνει επανός των ΓΒΕ από τα βοηθητικά στα κύρια κέντρα κόστους) και 3) τέλος, με τη βοήθεια των τμηματικών συντελεστών καταλογισμ, να μεταφερθν τα ΓΒΕ ανά κύριο τμήμα στο παραγόμενο προϊόν. Dimitris Balios 11 Dimitris Balios 12 3
Επιμερισμός ΓΒΕ στα κέντρα κόστους (1) Τα βοηθητικά παραγωγικά τμήματα μιας επιχείρησης υποστηρίζουν τα κύρια. Μία επιχείρηση, για να γνωρίζει τι μέρος των ΓΒΕ αντιστοιχεί σε κάθε τμήμα της, επιμερίζει τα ΓΒΕ σε κάθε τμήμα της. Ο ός των ΓΒΕ στα κέντρα κόστους αφορά τη μεταφορά των ΓΒΕ, άμεσων και έμμεσων, στα κέντρα κόστους, κύρια και βοηθητικά, στα οποία είναι διαχωρισμένη η παραγωγική διαδικασία της επιχείρησης. Επιμερισμός ΓΒΕ στα κέντρα κόστους (2) Ο ός των ΓΒΕ στα κέντρα κόστους μπορεί να είναι άμεσος και έμμεσος. Άμεσος ός είναι ο ός που ένα είδος ΓΒΕ αφορά συγκεκριμένο κέντρο κόστους (άμεσο ή βοηθητικό) π.χ. η έμμεση εργασία όπως ο μισθός προϊσταμένου τμήματος, ΓΒΕ που επιμερίζεται άμεσα στο κέντρο κόστους, δηλαδή στο τμήμα που προΐσταται το άτομο αυτό. Έμμεσος ός ο ός που ένα είδος ΓΒΕ αφορά περισσότερα του ενός κέντρα κόστους (άμεσο ή βοηθητικό) π.χ. το ενοίκιο εργοστασίου που επιμερίζεται σε όλα τα κέντρα κόστους. Dimitris Balios 13 Dimitris Balios 14 Επιμερισμός ΓΒΕ στα κέντρα κόστους (3) Το πρόβλημα συνήθως έγκειται στον ό των έμμεσων ΓΒΕ στα διάφορα κέντρα κόστους. ΠΩΣ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΑΥΤΟΣ; ΤΙ ΜΕΡΟΣ ΤΩΝ ΓΒΕ ΘΑ ΜΕΤΑΦΕΡΘΕΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΣΤΟΥΣ; Για τον ό των έμμεσων ΓΒΕ είναι απαραίτητη η χρήση της «βάσης», δηλαδή του στοιχείου που θα συνδέει τα ΓΒΕ με τα κέντρα κόστους π.χ. τα τετραγωνι των διαφόρων χώρων για να επιμεριστεί το κόστος καθαριότητας Βάσει της βάσης, υπολογίζονται τα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης π.χ. 10 ανά τετραγωνικό μέτρο Επιμερισμός ΓΒΕ στα κέντρα κόστους (4) Κατηγορίες ΓΒΕ που έχουν την ίδια βάση ομαδοποινται σε «δεξαμενές κόστους» π.χ. η καθαριότητα, το ενοίκιο και το κόστος φωτισμ επειδή μπορν να έχουν ως βάση τα τετραγωνι, θα μπορσαν να αποτελέσουν μία δεξαμενή κόστους η οποία θα αντιμετωπιστεί ενιαία Το «φύλλο» είναι η έκθεση στην οποία συγκεντρώνονται τα ΓΒΕ ανά κέντρο κόστους βάσει της βάσης Dimitris Balios 15 Dimitris Balios 16 4
Άσκηση: Επιμερισμός ΓΒΕ Το εργοστάσιο της επιχείρησης παραγωγής επίπλων περιλαμβάνει 2 κύρια τμήματα παραγωγής (τμήμα κοπής ξύλων και τμήμα φινιρίσματος επίπλων) και 2 βοηθητικά τμήματα (τμήμα αποθήκης και τμήμα ). Τα έπιπλα που παράγει η επιχείρηση είναι ο φορέας κόστους ενώ τα τμήματα είναι κέντρα κόστους. Τα προϋπολογισμένα ΓΒΕ για το 2008 έχουν ως εξής:,, 7.000, κυλικείου 8.000, 1 και. Να σημειωθεί ότι τα είναι βοηθητικά υλικά που αναλώνονται κατά 70% από το Τμήμα κοπής και κατά 30% από το τμήμα φινιρίσματος, ενώ τα έξοδα αφορν αποκλειστικά το Τμήμα. Η επιχείρηση επιμερίζει τα ΓΒΕ σε όλα τα κέντρα κόστους λαμβάνοντας υπόψη τα εξής: Το τμήμα αποθήκης έχει έκταση 100 τ.μ. και προσωπικό 5 εργαζόμενους, το τμήμα 200 τ.μ. και 10, το τμήμα κοπής 400 τ.μ. και 15, το τμήμα φινιρίσματος 300 τ.μ. και 20 εργαζόμενους αντίστοιχα. Ζητείται να επιμερίσετε τα προϋπολογιστικά ΓΒΕ στα κέντρα κόστους χρησιμοποιώντας φύλλο. Dimitris Balios 17 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (1) Αρχικά προσδιορίζουμε τα ΓΒΕ που μπορν να επιμεριστν άμεσα (άμεσος ός) και αυτά που θα επιμεριστν έμμεσα (έμμεσος ός). Στη συνέχεια, καθώς ο άμεσος ός γίνεται εύκολα βάσει των δοθέντων, ακολουθεί, βάσει μιας βάσης, ο έμμεσος ός των ΓΒΕ. Τέλος, συντάσσεται το φύλλο όπου συσχετίζονται τα ΓΒΕ με τα κέντρα κόστους. 1. Τα ΓΒΕ που συνδέονται άμεσα με τα παραγωγικά τμήματα είναι τα Έμμεσα υλικά και τα. Τα ΓΒΕ που συνδέονται έμμεσα με τα παραγωγικά τμήματα είναι τα υπόλοιπα. 2. Τα άμεσα ΓΒΕ έχουν ως εξής: α) τα αναλώνονται κατά 70% από το Τμήμα κοπής, άρα στο Τμήμα κοπής αντιστοιχν ΓΒΕ ύψους 70% * 12.000 = 8.400, ενώ στο Τμήμα φινιρίσματος αντιστοιχν ΓΒΕ ύψους 30% * 12.000 = 3.600. β) Τα έξοδα που αντιστοιχν στο τμήμα ανέρχονται σε 3. Για τα έμμεσα ΓΒΕ θα υπολογιστν αρχικά τα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης Dimitris Balios 18 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (2) Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (3) Για τα έμμεσα ΓΒΕ θα υπολογιστν αρχικά τα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης. Για τα έμμεσα ΓΒΕ θα υπολογιστν αρχικά τα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης. ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης κυλικείου ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης Dimitris Balios 19 Dimitris Balios 20 5
Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (4) Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (5) Για τα έμμεσα ΓΒΕ θα υπολογιστν αρχικά τα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης. Για τα έμμεσα ΓΒΕ θα υπολογιστν αρχικά τα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης. κυλικείου κά μέτρα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης κυλικείου κά μέτρα Αριθμός ων ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης Dimitris Balios 21 Dimitris Balios 22 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (6) Για τα έμμεσα ΓΒΕ θα υπολογιστν αρχικά τα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης. Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (7) Για τα έμμεσα ΓΒΕ θα υπολογιστν αρχικά τα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης. κυλικείου κά μέτρα Αριθμός ων ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης / 1.000 τ.μ. 10 /τ.μ. ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης κά / 1.000 τ.μ. 10 /τ.μ. μέτρα / 1.000 τ.μ. 5 /τ.μ. Αριθμός ων 7.000 / 50 εργ. 140 /εργ. κυλικείου 8.000 / 50 εργ. 160 /εργ Dimitris Balios 23 Dimitris Balios 24 6
Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (8) Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (9) Dimitris Balios 25 κυλικείου ων 8.000 1 0 0 1. 0 0 0 4 8.000 Dimitris Balios 18.900 14.100 26 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (10) κυλικείου ων 8.000 1 0 0 1. 0 0 0 4 8.000 Dimitris Balios 18.900 14.100 27 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (11) κυλικείου ων 8.000 1 0 0 1. 0 0 0 4 8.000 Dimitris Balios 18.900 14.100 28 7
Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (12) κυλικείου ων 8.000 1 0 0 1. 0 0 0 4 8.000 Dimitris Balios 18.900 14.100 29 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (13) κυλικείου ων 8.000 1 0 0 1. 0 0 0 4 8.000 Dimitris Balios 18.900 14.100 30 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (14) κυλικείου ων 8.000 1 0 0 1. 0 0 0 4 8.000 Dimitris Balios 18.900 14.100 31 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (15) κυλικείου ων 8.000 1 0 0 1. 0 0 0 4 8.000 Dimitris Balios 18.900 14.100 32 8
Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (16) κυλικείου ων 8.000 1 0 0 1. 0 0 0 4 8.000 Dimitris Balios 18.900 14.100 33 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (17) κυλικείου ων 8.000 1 0 0 1. 0 0 0 4 8.000 Dimitris Balios 18.900 14.100 34 Λύση: Επιμερισμός ΓΒΕ (18) Εναλλακτικά της μεθόδου που αναλύθηκε και βασιζόταν στα ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης, ο ός των ΓΒΕ θα μπορσε να βασιστεί στο ποσοστό ανάλωσης κάθε είδους ΓΒΕ για κάθε τμήμα και στη συνέχεια να πολλαπλασιαστεί το ποσοστό ανάλωσης με το συνολικό ποσό που αντιστοιχεί στο κάθε είδος ΓΒΕ. Π.χ. για το τμήμα αποθήκης που επιμερίζεται με βάση τα τ.μ., το ποσοστό ανάλωσης υπολογίζεται διαιρώντας τα 100 τ.μ. που έχει εμβαδόν η αποθήκη προς τη συνολική επιφάνεια των τμημάτων, δηλαδή 1.000 τ.μ., για να καταλήξουμε σε ποσοστό 10% που επί π.χ. τις που αντιστοιχν στα ενοίκια, συμπεραίνουμε ότι το έμμεσο ΓΒΕ των ενοικίων που αντιστοιχεί στη αποθήκη είναι. Να σημειωθεί ότι τα και τα κτιρίων, αφ έχουν κοινή βάση, αποτελν δεξαμενή κόστους. Επιπλέον, δεξαμενή κόστους αποτελν και οι και τα κυλικείου. Dimitris Balios 35 9