Το ρέμα της Πικροδάφνης

Το ρέμα της Πικροδάφνης

Το ρέμα της Πικροδάφνης Γιατί ασχοληθήκαμε με το ρέμα της Πικροδάφνης ; Πληροφορίες για το Ρέμα Η επίσκεψή μας στο ρέμα της Πικροδάφνης Τι μάθαμε για την πανίδα και τη χλωρίδα ; Αποτελέσματα Αναλύσεων Νερού Τι ισχύει σήμερα για τα ρέματα ; Τι έχει γίνει ως σήμερα με το ρέμα της Πικροδάφνης ; Τι μας άρεσε Τι δε μας άρεσε Προτάσεις

Γιατί ασχοληθήκαμε με το ρέμα της Πικροδάφνης ; Οι περισσότεροι από εμάς γεννηθήκαμε και μεγαλώνουμε στο Παλαιό Φάληρο. Είμαστε πολύ τυχεροί που δε ζούμε στις τσιμεντένιες γειτονιές της Αθήνας, αλλά στο γεμάτο πράσινο Παλαιό Φάληρο, που είναι ένα από τα πιο όμορφα σημεία της παραλιακής ζώνης της Αττικής.

Γιατί ασχοληθήκαμε με το ρέμα της Πικροδάφνης ; Η παρουσία του ρέματος της Πικροδάφνης στην πόλη μας, αποτελεί μια πολύ καλή ιδέα για να το γνωρίσουμε, αλλά και να μιλήσουμε για το τι μας προσφέρει. Όπως και το Παλαιό Φάληρο μπορεί να γίνει ακόμα καλύτερο για τους πολίτες του, έτσι και η παρουσία του ρέματος της Πικροδάφνης, μπορεί να αποτελέσει μια βαθιά ανάσα για την πόλη μας.

Τι προσφέρει το ρέμα ; Αντιπλημμυρική προστασία Πανίδα - χλωρίδα υδροβιότοπου, μοναδικά δώρα σε αστικό περιβάλλον Πλούσιο υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα Προστασία στη βιοποικιλότητα Την ανανέωση του αέρα της πόλης, απομακρύνοντας ατμοσφαιρικούς ρύπους

Πού βρίσκεται το ρέμα της Πικροδάφνης ; Το ρέμα της Πικροδάφνης είναι το τελευταίο μεγάλο ρέμα στο ΝΑ λεκανοπέδιο, ένα από τα ελάχιστα ρέματα που έχουν απομείνει στην Αττική. Εξακολουθεί να διατηρεί ορισμένα σημαντικά υδρομορφολογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του. Φυσικά το όνομά του το πήρε από τις πολλές πικροδάφνες που υπάρχουν στις όχθες του.

Η πορεία του ρέματος Το ρέμα της Πικροδάφνης πηγάζει από τις δυτικές πλαγιές του Υμηττού, στην περιοχή του Καρέα. Διασχίζει τον αστικό ιστό της πόλης και συγκεκριμένα τους Δήμους Βύρωνα, Ηλιούπολης, Αγίου Δημητρίου, Αλίμου και Παλαιού Φαλήρου. Εκβάλλει στη θάλασσα στα όρια των Δήμων Παλαιού Φαλήρου και Αλίμου, ανάμεσα στη Μαρίνα Αλίμου και την περιοχή Έδεμ.

Η λεκάνη του ρέματος της Πικροδάφνης Η υδρολογική του λεκάνη έχει έκταση 22,4 τ. χμ. και μέσο υψόμετρο 260μ, ενώ το μεγαλύτερο τμήμα του βρίσκεται μέσα στον αστικό ιστό της Πρωτεύουσας. Από το συνολικό μήκος του ρέματος (9.300 μ. περίπου), στα 6.000 μ. περίπου διατηρείται ακόμα η φυσική του κοίτη, ενώ τα υπόλοιπα είναι εγκιβωτισμένα.

Μια πρώτη ματιά Το φυσικό περιβάλλον του ρέματος Πικροδάφνης είναι σε κάποιες περιοχές υποβαθμισμένο, με κυριότερες αιτίες : Την ανεξέλεγκτη δόμηση στην παρόχθια ζώνη. Την κατά τόπους παράνομη απόρριψη αστικών λυμάτων και απορριμμάτων και Την αλλαγή της φυσικής κοίτης.

Μια πρώτη ματιά Το ρέμα παρουσιάζει ροή σχεδόν όλο το έτος, ενώ σε κάποια σημεία του παρουσιάζει μαιάνδρους, πλημμυρικές όχθες και μικρούς ταμιευτήρες. Το ρέμα της Πικροδάφνης συμπεριλαμβάνεται στα ρέματα της Αττικής που έχουν χαρακτηριστεί ως Ιδιαίτερου Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος (ΦΕΚ 281Δ/1993). Το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών έχει αναλάβει τη μελέτη του ρέματος σε συνεργασία με τον Δήμο Αγίου Δημητρίου.

Τι παρεμβάσεις έγιναν ως σήμερα Παλιότερα, από τη δεκαετία του 60 και μετά, υπήρχε η τάση να επιχωματώνουν τα ρέματα, ώστε να δημιουργούνται νέες περιοχές για το χτίσιμο πολυκατοικιών. Το 2000 επιχωματώθηκε μέρος του ρέματος στην Ηλιούπολη, ενώ οι αντιδράσεις των κατοίκων και φορέων δεν επέτρεψαν κάτι ανάλογο στον Άγιο Δημήτριο. Από τότε όμως ως σήμερα υπάρχει μια εικόνα εγκατάλειψης με κύρια χαρακτηριστικά τη ρύπανση και την περιοδική δυσοσμία, που είναι επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία.

Τι παρεμβάσεις έγιναν ως σήμερα Ο κίνδυνος για πλημμύρες είναι αυξημένος διότι το ρέμα δεν έχει αξιοποιηθεί κατάλληλα. Ακόμη, τα απορρίμματα και τα μολυσμένα νερά συνθέτουν ένα εχθρικό περιβάλλον για την πανίδα και τη χλωρίδα του οικοσυστήματος. Όλα αυτά ίσως να εξηγούν τον φόβο κάποιων ότι πιθανόν η εγκατάλειψη να είναι προσχεδιασμένη, ώστε να είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι αυτοί που θα ζητήσουν την τελική επιχωμάτωση του ρέματος.

Τι γίνεται στο εξωτερικό ; Από το 1850 και μετά συνηθισμένη πρακτική είναι η ευθυγράμμιση και καναλοποίηση αστικών και μη ρεμάτων. Τα τελευταία 10 χρόνια έχει αρχίσει εντατικό πρόγραμμα «αποκατάστασης» ρεμάτων σχεδόν σε όλες τις χώρες (Αγγλία, Ολλανδία, Γερμανία, κτλ). Έχουν πραγματοποιηθεί πλήθος ερευνητικών προγραμμάτων για τις μεθόδους μείωσης του κινδύνου πλημμύρας και αξιοποίησης και αποκατάστασης ρεμάτων.

Επίσκεψη στο ρέμα της Πικροδάφνης Επισκεφθήκαμε τρεις φορές το ρέμα ακολουθώντας όλη τη διαδρομή του στον Δήμο μας. Ο στόχος μας ήταν να το γνωρίσουμε, να το παρατηρήσουμε και φυσικά να κάνουμε προτάσεις, για να μεταβληθεί σε έναν χώρο ανάσας και αναψυχής για τους κατοίκους των Δήμων που διαρρέει.

Η πρώτη μας επίσκεψη Στην πρώτη μας επίσκεψη το συναντήσαμε στο τέρμα της οδού Δημοκρατίας. Κατεβήκαμε την οδό Πικροδάφνης μέχρι τη Λεωφόρο Αμφιθέας και από εκεί αρχίσαμε ν ανεβαίνουμε την οδό Φοινίκων, περάσαμε απέναντι στο γεφυράκι της οδού Αριστείδου και συνεχίσαμε να ανεβαίνουμε μέχρι τα όρια του Δήμου Αγίου Δημητρίου.

Γέφυρα Οδού Δημοκρατίας

Γέφυρα Λεωφόρου Αμφιθέας

Η πρώτη μας επίσκεψη Στο τέλος της οδού Ασυρμάτου περάσαμε από το γεφυράκι που υπήρχε εκεί, απέναντι στην οδό Αρματολών. Αρχίσαμε πλέον να κατεβαίνουμε την οδό Αρματολών και στη συνέχεια αφού περάσαμε τη γέφυρα της οδού Ηπείρου, επιστρέψαμε στο σχολείο μας.

Η δεύτερή μας επίσκεψη Η δεύτερή μας επίσκεψη είχε κατεύθυνση τις εκβολές του ρέματος. Από την οδό Πικροδάφνης φτάσαμε στη λεωφόρο Αμφιθέας και συνεχίσαμε μέχρι τη λεωφόρο Ποσειδώνος. Από εκεί περάσαμε στο Έδεμ, όπου βρήκαμε δίπλα τις εκβολές του ρέματος. Στην επιστροφή μας ανεβήκαμε προς τη λεωφόρο Αμφιθέας μέσω της οδού Έλλης.

Γέφυρα Οδού Κουντουριώτου

Γέφυρα Λεωφόρου Ποσειδώνος

Η τρίτη μας επίσκεψη Η τρίτη μας επίσκεψη έγινε με τον γεωπόνο και γονέα του σχολείου μας κ. Κοντοβά για να γνωρίσουμε τη χλωρίδα του ρέματος. Πολλά από τα φυτά τα ξέραμε, άλλα τα βλέπαμε χωρίς να ξέρουμε το όνομά τους και άλλα τα μάθαμε εκείνη την ημέρα.

Η πανίδα και η χλωρίδα του ρέματος Το ρέμα της Πικροδάφνης είναι ένα από τα ελάχιστα καταφύγια πουλιών στην Αττική (έχουν καταγραφεί πάνω από 16 είδη ορνιθοπανίδας), αλλά και αμφίβιων, ερπετών, κ.τ.λ. Πουλιά που έχουν εντοπιστεί στο ρέμα : Δενδροφυλλοσκόποι, Τρυποφράκτες, Σταχτοσουσουράδες Ψαρόνια, Βραχοκιρκίνεζα, Αλκυόνες, Πρασινοκέφαλες Πάπιες κ.ά. Ακόμα θα δούμε μικρά ζώα όπως βατράχους, σκαντζόχοιρους, χερσαίες χελώνες κ.ά.

Η πανίδα και η χλωρίδα του ρέματος Το ρέμα της Πικροδάφνης κυριαρχείται από ξενικά είδη. Έχουν καταγραφεί περισσότερα από 25 είδη ξενικών φυτών που βρέθηκαν να ευδοκιμούν στον χώρο της παρόχθιας βλάστησης (εδώ δεν συμπεριλαμβάνουμε τα είδη που είναι φυτεμένα από ανθρώπους). Η αυτοφυής χλωρίδα ιθαγενών ειδών της Αττικής είναι πολύ περιορισμένη και περιλαμβάνει περίπου 13 είδη.

Η πανίδα και η χλωρίδα του ρέματος Μερικά από τα ξενικά είδη δέντρων και θάμνων που συναντούμε στις όχθες της Πικροδάφνης είναι : Λεύκα ή υβρίδια καβακιού, Μουριά η μαύρη, Μουριά η λευκή, Λαντάνα, Πυράκανθος, Παρκινσόνια, Είδη Ακακίας, Πασχαλιά, Βουκαμβίλια, Ψευδακακία Ευκάλυπτος, Γιούκα, Ουασιγkτόνια, Καρυδιά κ. ά.

Η πανίδα και η χλωρίδα του ρέματος Μερικά από τα ιθαγενή φυτά είναι και τα παρακάτω : Πλάτανος, Ασημοιτιά, Aσημόλευκα, Συκιά, Σπάρτο, Κάπαρη, Λιγαριά, Πικροδάφνη, Κλήμα, Κισσός, Δάφνη, Βάτο

Μελέτη των υδάτων του ρέματος Κατά τις επισκέψεις μας στο Ρέμα της Πικροδάφνης πήραμε δείγματα νερού από : Την οδό Πικροδάφνης στο ύψος της οδού Δημοκρατίας. Την οδό Πικροδάφνης μετά τη γέφυρα της Αμφιθέας. Τις εκβολές του ρέματος στην περιοχή Έδεμ. Συγγενής μαθήτριας του ΣΤ2 ανέλαβε ανιδιοτελώς να κάνει την ανάλυση των υδάτων.

Μελέτη των υδάτων του ρέματος ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΝΕΡΟΥ Παράμετρος Μονάδα μέτρησης Αποτελέσματα δοκιμών No 1 No 2 No 3 Παραμετρική τιμή* ph (25 C) μονάδες ph 7,9 7,6 7,8 6,5 και < 9,5 Αγωγιμότητα (25 C) μ5/θγπ 696 783 620 2500 Ασβέστιο, Ca +2 mg/l 63,2 65,2 54,3 Μαγνήσιο, Mg +2 mg/l 21,7 20,5 16,2 Νάτριο, Na + mg/l 47,9 59,2 45,6 200 Κάλιο, Κ + mg/l 7,6 8,7 7,3 12 Ανθρακικά, C0 3 2 mg/l 0,0 0,0 0,0 Όξινα ανθρακικά, HC0 3 mg/l 242 238 180

Μελέτη των υδάτων του ρέματος ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΝΕΡΟΥ Θειΐκά, S0 4 2 mg/l 58,2 65,7 51,8 250 Νιτρικά, Ν0 3 mg/l 43,7 51,8 38,0 50 Νιτρώδη, Ν0 2 ' mg/l <0,050 1,00 0,90 0,50 Αμμώνιο, ΝΗ 4+ mg/l <0,050 2,32 0,51 0,50 SAR 1,3 1,6 1,4 <10 Σκληρότητα Ολική mg/l CaC0 3 247 247 202 Σκληρότητα Παροδική mg/l CaC0 3 198 195 148

Μελέτη των υδάτων του ρέματος ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΝΕΡΟΥ Σκληρότητα Μόνιμη mg/l CaC0 3 49 52 54 Μαγγάνιο, Μη mg/l <5 <5 7 50 Νικέλιο, Ni mg/l 6 8 8 20 Μόλυβδος, Pb mg/l <5 <5 <5 10 Κάδμιο, Cd mg/l <0,5 <0,5 <0,5 5 Αρσενικό, As mg/l 11 8 6 10 Υδράργυρος, Hg mg/l <0,5 <0,5 <0,5 1 Στην τελευταία στήλη υπάρχει ανώτατη παραδεκτή συγκέντρωση σύμφωνα με την Οδηγία 98/83/ΕΚ περί της ποιότητας του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης

Μελέτη των υδάτων του ρέματος Από τα παραπάνω παρατηρούνται σε γενικές γραμμές φυσιολογικές τιμές εκτός από : Τα νιτρικά ιόντα στο 2 ο Δείγμα (Αμφιθέας) έχουν τιμή 51,8 με όριο το 50. Τα νιτρώδη ιόντα στο 2 ο (Αμφιθέας) και στο 3 ο δείγμα (εκβολές) έχουν τιμές 1 και 0,90 αντίστοιχα με όριο το 0,50. Στις ίδιες περιοχές οι τιμές του αμμωνίου είναι 2,32 και 0,51 με όριο το 0,50.

Μελέτη των υδάτων του ρέματος Οι τιμές του Αρσενικού στο 1 ο δείγμα (Δημοκρατίας) φτάνουν στο 11 με όριο το 10. Προφανώς δεν είμαστε εμείς οι ειδικοί για να παρατηρήσουμε πέρα από το αυτονόητο (Μεγαλύτερες τιμές από το όριο) κάτι περισσότερο. Το βέβαιο είναι ότι κάποιο πρόβλημα υπάρχει και οφείλουν οι αρμόδιοι να το δουν και να δώσουν λύσεις.

Μας άρεσε Χαρήκαμε πάρα πολύ για τον πνεύμονα ζωής που υπάρχει στην πόλη μας. Υπήρχαν κάποια σημεία που ο περίπατος στις όχθες της Πικροδάφνης ήταν εξαιρετικής ομορφιάς. Μας άρεσαν τα γεφύρια που υπάρχουν σε διάφορα σημεία του ρέματος. Μας άρεσε η πλούσια βλάστηση που κάνει τον επισκέπτη να ξεχνά ότι βρίσκεται στην πολύβουη πόλη, αλλά νιώθει μια παραδεισένια ηρεμία.

Δε μας άρεσε Τα κάθε λογής σκουπίδια που πετάνε ασυνείδητοι στο ρέμα και έχουν σκαλώσει στις καλαμιές (πλαστικές σακούλες και συσκευασίες, κουτάκια αναψυκτικών, μπάζα κ.ά.) Η δυσοσμία που αισθανθήκαμε σε κάποια σημεία του ρέματος. Τα μπαζώματα που υπάρχουν και τα οποία καταρρέουν με την πρώτη δυνατή βροχόπτωση. Τα σπίτια που είναι χτισμένα πάνω ακριβώς στις όχθες. Ένας αγωγός που τον είδαμε να ρίχνει τα νερά του στο ρέμα (προφανώς θα υπάρχουν κι άλλοι).

Τι προτείνουμε στους Δήμους ; Οι ενδιαφερόμενοι Δήμοι να στηρίξουν την έρευνα του ΕΛΚΕΘΕ, ώστε να υπάρξουν το συντομότερο δυνατό αποτελέσματα. Να κληθούν Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, για να προτείνουν τρόπους αποκατάστασης του ρέματος. Ως τότε : Να καθαριστεί η κοίτη του ρέματος από τα σκουπίδια αλλά και τα κάθε είδους απόβλητα σπιτιών ή βιοτεχνιών. Να βρεθεί χώρος μετεγκατάστασης για τους ανθρώπους που κατοικούν σήμερα στις όχθες του ρέματος. Να οριοθετηθεί και να προστατευθεί το ρέμα, ώστε να μην συνεχιστούν τα μπαζώματα.

Τι προτείνουμε στους Δήμους ; Να καταγραφούν όλα τα σημεία του ρέματος που είναι επικίνδυνα για πλημμύρες. Να καταγραφούν όλα τα επικίνδυνα σημεία στα οποία μπορεί να καταρρεύσουν οι όχθες. Να δενδροφυτευθούν οι όχθες με δένδρα ελληνικής χλωρίδας (πλατάνια) και φυτά συγκράτησης οχθών όπου χρειάζεται.

Τι προτείνουμε στους Δήμους Να δημιουργηθούν ποδηλατόδρομοι, παιδικές χαρές, χώροι άθλησης και πεζοδρόμια με παγκάκια για τους κατοίκους. Να χτιστούν πέτρινα γεφυράκια, που θα δώσουν μια άλλη εικόνα στο ρέμα.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς ; Όταν θέλουμε να γίνει κάτι, δεν αρκεί να περιμένουμε να το κάνει ο Δήμος ή η Πολιτεία. Πρέπει να αλλάξουμε κι εμείς οι ίδιοι τη συμπεριφορά μας. Δεν πετάμε τα απορρίμματά μας παρά μόνο στους ειδικούς κάδους. Μπορούμε μάλιστα να οργανώσουμε ειδικές ημέρες καθαρισμού. Μπορούμε να ενημερώσουμε τους κατοίκους της γειτονιάς μας για την κατάσταση του ρέματος και να τους ζητήσουμε να ευαισθητοποιηθούν.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς ; Να αποτελέσει η Πικροδάφνη θέμα για την περιβαλλοντική εκπαίδευση των μαθητών Δημοτικών και Γυμνασίων.

Στην εργασία αυτή συνεργάστηκαν ΣΤ1 Αρσενίου Αλεξάνδρα Ασημακοπούλου Ευδοκία Βίτο Ιωάννα Δρακονταειδή Νεφέλη Καράμηνα Ελένη Καρασάββα Μυρσίνη Κατσιγιάννη Σοφία Αθηνά Κολοβού Σοφία Μίρκου Μαρίνα ΣΤ2 Αρσενίου Δανάη Κορογιάννου Αφροδίτη Κούβαρη Βέρα Μπακή Ζωή Μπεκιράι Αλεξάνδρα Νικολάου Γιώργος Ορφανίδης Θοδωρής Παπαδογιάννης Θάνος Σαχολάρι Έρρικα

Στην εργασία αυτή συνεργάστηκαν ΣΤ1 Μπίλια Ιωάννα Αποστολάκης Νικόλαος Δουρούκας Ηλίας Καβαλάκης Γεώργιος Καλαματιανός Γεώργιος Κούρκορ Γεώργιος Μηλιώνης Χριστόφορος Μπόικου Ανδρέας Νικολάου Βασίλειος ΣΤ2 Σουσουρή Ελευθερία Σπυριδάκη Δάφνη Σταθάτου Κλεοπάτρα Στρατή Ζωή Τζακώστας Αλέξανδρος Τσάκωνας Παναγιώτης Τσιμπλούλης Βασίλης Χήνος Γιάννης Χοτζάλλη Άννα Χραδέλλη Έφη