ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών 2003/2098(INI) 6 Νοεµβρίου 2003 ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών προς την Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου σχετικά µε την συνύπαρξη γενετικώς τροποποιηµένων, συµβατικών και βιολογικών καλλιεργειών (2003/2098(ΙΝΙ)) Συντάκτρια γνωµοδότησης: Karin Scheele AD\512229.doc PE 331.690
PA_NonLeg PE 331.690 2/6 AD\512229.doc
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή της στις 9 Σεπτεµβρίου 2003, η Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών όρισε συντάκτρια γνωµοδότησης την Karin Scheele. Κατά τις συνεδριάσεις της στις 7 Οκτωβρίου και 4 Νοεµβρίου 2003, η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τις ακόλουθες προτάσεις µε 25 ψήφους υπέρ, 10 ψήφους κατά και 0 αποχές. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές: Caroline F. Jackson (πρόεδρος), Mauro Nobilia (αντιπρόεδρος), Karin Scheele (συντάκτρια γνωµοδότησης), María Luísa Bergaz Conesa, Herbert Bösch (αναπλ. David Robert Bowe, σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού), Chris Davies, Véronique De Keyser (αναπλ. Dorette Corbey), Avril Doyle, Jillian Evans (αναπλ. Hiltrud Breyer), Anne Ferreira, Marialiese Flemming, Χρήστος Φώλιας (αναπλ. John Bowis, σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού), Pernille Frahm, Robert Goodwill, Françoise Grossetête, Marie Anne Isler Béguin, Margot Keßler (αναπλ. Bernd Lange, σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού), Wilfried Kuckelkorn (αναπλ. Riitta Myller, σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού), Paul A.A.J.G. Lannoye (αναπλ. Patricia McKenna), Caroline Lucas (αναπλ. Alexander de Roo), Torben Lund, Μινέρβα Μελποµένη Μαλλιώρη, Rosemarie Müller, Ria G.H.C. Oomen-Ruijten, Marit Paulsen, Dagmar Roth-Behrendt, Yvonne Sandberg-Fries, Inger Schörling, Jonas Sjöstedt, Renate Sommer (αναπλ. Peter Liese), María Sornosa Martínez, Αντώνιος Τρακατέλλης, Elena Valenciano Martínez-Orozco, Peder Wachtmeister και Phillip Whitehead. AD\512229.doc 3/6 PE 331.690
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών καλεί την Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου, που είναι αρµόδια επί της ουσίας, να συµπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσµατός της τα ακόλουθα στοιχεία: 1. πιστεύει ότι, δεδοµένων των υφισταµένων νοµικών αβεβαιοτήτων και της ελλείψεως κανονιστικών µέτρων για τη συνύπαρξη, δεν υπάρχει επαρκής νοµική βάση για να επιτραπούν οι γενετικώς τροποποιηµένες καλλιέργειες στον αγροτικό τοµέα στην Ευρώπη 2. είναι λυπηρό τό γεγονός ότι, αν και η Επιτροπή συγκάλεσε στις 24 Απριλίου του τρέχοντος έτους συζήτηση στρογγυλής τραπέζης µε στόχο να συζητηθούν τα αποτελέσµατα της έρευνας στον τοµέα της συνύπαρξης, δεν συµβουλεύθηκε ούτε τους ενδιαφερόµενους εκπροσώπους συµφερόντων και τις ενδιαφερόµενες ενώσεις ούτε τα κράτη µέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσον αφορά το περιεχόµενο της σύστασης που εξέδωσε η Επιτροπή στις 23 Ιουλίου 2003 σχετικά µε τη θέσπιση κατευθυντήριων γραµµών για την ανάπτυξη εθνικών στρατηγικών και βέλτιστων πρακτικών προκειµένου να διασφαλιστεί η συνύπαρξη γενετικώς τροποποιηµένων, συµβατικών και βιολογικών καλλιεργειών (2003/556/ΕΚ) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπενθυµίζει ότι οι αντιτιθέµενοι στις καλλιέργειες ΓΤΟ υπερβαίνουν το 70% του πληθυσµού στην Ευρώπη και ότι πρέπει να διεξαχθεί πραγµατικός, δηµοκρατικός διάλογος µε τους Ευρωπαίους πολίτες 3. λαµβανοµένης υπόψη της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει" είναι άξιο επιδοκιµασίας το γεγονός ότι, σύµφωνα µε τη σύσταση της Επιτροπής "οι επιχειρηµατίες (γεωργοί) στους οποίους οφείλεται η εισαγωγή του νέου αυτού τύπου παραγωγής πρέπει να φέρουν και την ευθύνη εφαρµογής των γεωργικών µέτρων διαχείρισης που είναι απαραίτητα για τον περιορισµό της ροής γενετικού υλικού" 4. πιστεύει ότι η εισαγωγή τεχνολογιών ΓΤΟ στον αγροτικό τοµέα δεν πρέπει να δηµιουργεί πρόσθετο κόστος ή συγκριτικά µειονεκτήµατα για τους αγρότες που επιλέγουν να µην προβούν σε χρήση αυτών των τεχνολογιών και επιθυµούν να συνεχίζουν να θέτουν τα προϊόντα τους σε εµπορία µε την ένδειξη "χωρίς ΓΤΟ" 5. αντίθετα µε την άποψη της Επιτροπής, το θέµα "συνύπαρξη" δεν περιλαµβάνει σε καµία περίπτωση µόνο τις "οικονοµικές πτυχές της σύµµειξης γενετικώς τροποποιηµένων και µη τροποποιηµένων οργανισµών" αλλά και τη συνύπαρξη γενετικώς τροποποιηµένων και µε φυσικό τρόπο αναπτυσσόµενων οργανισµών αλλά και τις συνέπειες για το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων καθώς και για την ελευθερία επιλογής τόσο των αγροτών όσο και των καταναλωτών η οποία θα πρέπει να διασφαλιστεί 6. όσον αφορά τις τεχνικές δυνατότητες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπενθυµίζει ότι µία συνολική έκθεση που εκπονήθηκε τον Μάιο 2002 από το Ίδρυµα Μελετών Τεχνολογιών του Μέλλοντος - Κοινό Κέντρο Ερευνών σχετικά µε τα σενάρια στον τοµέα της συνύπαρξης καλλιεργειών ΓΤΟ και συµβατικών και βιολογικών καλλιεργειών δεικνύει ότι η γενικευµένη θέση ΓΤΟ στην εµπορία σε ευρωπαϊκή κλίµακα θα επέφερε για τον αγροτικό τοµέα τεράστιο και επαχθές και δύσκολα αντιµετωπίσιµο κοινωνικοοικονοµικό κόστος αυτό λοιπόν το κόστος περισσότερο από τις τεχνικές δυνατότητες διαµορφώνει τα PE 331.690 4/6 AD\512229.doc
επίπεδα των µέτρων διαχωρισµού 7. η οριακή τιµή επισήµανσης που αποφασίστηκε τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους για τα τρόφιµα και τις ζωοτροφές εφαρµόζεται µόνο σε "τυχαία ή τεχνικώς αναπόφευκτα" ίχνη ΓΤΟ. Κάθε τρόφιµο ή ζωοτροφή που περιέχει σε οιαδήποτε ποσότητα ίχνη αυτού του είδους πρέπει, κατά συνέπεια, να επισηµαίνεται, εφόσον η παρουσία αυτών των ιχνών δεν οφείλεται σε σύµπτωση ή θα µπορούσε να είχε αποφευχθεί από τεχνική άποψη. Κατά συνέπεια, αντίθετα µε την άποψη της Επιτροπής, τα µέτρα διαχείρισης της συνύπαρξης δεν πρέπει να διασφαλίζουν µόνο ότι τα συµβατικά ή βιολογικά τρόφιµα και ζωοτροφές δεν υπερβαίνουν την οριακή τιµή επισήµανσης του 0,9%. Αντίθετα, όλα τα µέτρα διαχείρισης της συνύπαρξης θα πρέπει κατά κανόνα να αποσκοπούν, στο πλαίσιο του τεχνικώς δυνατού, στον αποκλεισµό της παρουσίας ΓΤΟ ή υλικών που έχουν παρασκευαστεί από ΓΤΟ στα συµβατικά ή βιολογικά τρόφιµα και ζωοτροφές 8. τα κράτη µέλη καλούνται στο πλαίσιο της εφαρµογής του άρθρο 26α της οδηγίας 2001/18/ΕΚ) να λάβουν αµέσως νοµοθετικά µέτρα που να διασφαλίζουν τη συνύπαρξη γενετικά τροποποιηµένων, συµβατικών και βιολογικών καλλιεργειών. Ακατανόητο είναι το γεγονός ότι στη Σύσταση της Επιτροπής δεν αναφέρεται καθόλου η προαναφερθείσα διάταξη 9. πρέπει να εισαχθεί νοµοθεσία της ΕΕ για να εξασφαλίζεται ότι αγροτικός εξοπλισµός (που χρησιµοποιείται προς µεταφορά, σπορά, καλλιέργεια και συγκοµιδή), αποθηκευτικές εγκαταστάσεις και τρόποι µεταφοράς που χρησιµοποιούνται για γενετικώς τροποποιηµένες καλλιέργειες δεν µολύνουν τις συµβατικές και βιολογικές καλλιέργειες 10. δεδοµένου ότι η ανάπτυξη εθνικών µέτρων διαχείρισης της συνύπαρξης ενδέχεται να προκαλέσει στρεβλώσεις του ανταγωνισµού, είναι αναγκαίο να προτείνει η Επιτροπή χωρίς καθυστέρηση κοινό νοµοθετικό πλαίσιο σχετικά µε τη συνύπαρξη, µε το οποίο να ρυθµίζεται ο χειρισµός των γενετικά τροποποιηµένων οργανισµών σε όλα τα επίπεδα της παραγωγής τροφίµων και ζωοτροφών αυτή η κοινοτική νοµοθεσία πρέπει να εµπεριέχει σαφή µέτρα που να προβλέπουν ότι σε όλα τα στάδια της αλυσίδας εφαρµόζονται η αρχή της πρόληψης και η αρχή ο ρυπαίνων πληρώνει τούτο µέσω του ορισµού κανόνων τους οποίους ο συναινών γαιοκτήµονας και οι χρήστες των καλλιεργειών ΓΤΟ πρέπει να τηρούν το κόστος αυτών των προληπτικών µέτρων και της δυνατής µολύνσεως πρέπει να το φέρουν ο συναινών γαιοκτήµονας και οι χρήστες των γενετικώς τροποποιηµένων καλλιεργειών 11. η εγγραφή αγροτών που προβλέπουν ότι θα καλλιεργήσουν ΓΤΟ στο δηµόσιο µητρώο το οποίο προβλέπεται από το άρθρο 31, παράγραφος 3, σηµείο β) της οδηγίας 2001/18/ΕΚ θα πρέπει να είναι υποχρεωτική οιοσδήποτε αγρότης προβλέπει ότι θα καλλιεργήσει ΓΤΟ θα πρέπει να ζητήσει εξουσιοδότηση προς τούτο τουλάχιστον 12 εβδοµάδες εκ των προτέρων από την αρµόδια δηµόσια αρχή η εξουσιοδότηση θα πρέπει να µην χορηγείται εάν η διάδοση πραγµατοποιείται εντός προστατευµένης περιοχής ή εντός της ελαχίστης προβλεποµένης αποστάσεως ανάµεσα στο συγκεκριµένο γαιοτεµάχιο και τα γαιοτεµάχια βιολογικής παραγωγής, παραγωγής σπορικών ή συµβατικής, µη ΓΤΟ παραγωγής σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η εξουσιοδότηση θα πρέπει να υπόκειται στη συµµόρφωση των µέτρων κατά της µολύνσεως τα οποία προβλέπει ο αγρότης και στη σύναψη ασφαλιστηρίου που να καλύπτει τις ζηµίες στο περιβάλλον και τις οικονοµικές ζηµίες που προκαλεί η καλλιέργεια ΓΤΟ AD\512229.doc 5/6 PE 331.690
12. οι κοινοτικές ρυθµίσεις σχετικά µε τη συνύπαρξη πρέπει να παρέχουν στα κράτη µέλη τη δυνατότητα να απαγορεύουν ολοσχερώς την καλλιέργεια ΓΤΟ σε γεωγραφικά περιορισµένες περιοχές, ώστε να διασφαλιστεί η συνύπαρξη 13. επισηµαίνει και εκφράζει τη λύπη του για την απόφαση 1 της Επιτροπής να µην συγκατατεθεί στο αίτηµα της επαρχίας της Άνω Αυστρίας περί απαγορεύσεως της χρήσεως των ΓΤΟ στην περιφέρεια αυτή 14. ειδικής µέριµνας πρέπει να τύχει η συνύπαρξη γενετικά τροποποιηµένων καλλιεργειών, συµβατικών και βιολογικών καλλιεργειών µε διασυνοριακό χαρακτήρα (κράτη µέλη ή και µε τρίτες χώρες) η Επιτροπή καλείται να εξετάσει πτυχές διασυνοριακής συνύπαρξης και τα κράτη µέλη πρέπει να λάβουν µέτρα που θα αφορούν τη σύµµειξη καθώς και τη συνύπαρξη γενετικά τροποποιηµένων καλλιεργειών σε διασυνοριακό επίπεδο κατόπιν συνεννοήσεως 15. η Επιτροπή καλείται να υποβάλει πρόταση για συµπλήρωση των διατάξεων σχετικά µε την ευθύνη για τις περιβαλλοντικές ζηµιές που προκαλούνται από ΓΤΟ, προκειµένου να ολοκληρωθούν οι διατάξεις που είναι αναγκαίες για τις εξελίξεις στον τοµέα της σύγχρονης βιοτεχνολογίας στην πρόταση θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη έµφαση στις ζηµίες που προκαλούνται λόγω της παρουσίας ΓΤΟ σε προϊόντα, οι παραγωγοί των οποίων δεν χρησιµοποίησαν οργανισµούς αυτού του είδους 16. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη µέλη να µην προβούν στην έγκριση της ελευθέρωσης οιωνδήποτε άλλων γενετικώς τροποποιηµένων φυτικών ποικιλιών έως ότου συµφωνηθούν και τεθούν σε εφαρµογή δεσµευτικοί κανόνες περί συνύπαρξης, οι οποίοι να στηρίζονται και σε σύστηµα ευθύνης που να βασίζεται γερά στην αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει" 17. προκειµένου να διασφαλιστεί η συνύπαρξη µε οικονοµικά αποδεκτό τρόπο, είναι αναγκαίο να οριστεί το όριο ανίχνευσης ως οριακή τιµή για την επισήµανση σπόρων για αυτά τα κατώφλια απόφαση δεν µπορεί να ληφθεί από την Μόνιµη Επιτροπή Σπόρων και Πολλαπλασιαστικού Υλικού Γεωργικών, ενδροκοµικών και ασικών Φυτικών Ειδών, η οποία λειτουργεί ως διαχειριστική επιτροπή, αλλά χρειάζεται να υπάρξει νοµοθετική πρόταση που θα παρουσιασθεί στο Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο βάσει των άρθρων 37, 100α και 152. 1 Απόφαση (C(2003) 3117/4 και 5) της 2ας Σεπτεµβρίου 2003. PE 331.690 6/6 AD\512229.doc