ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ : ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ : ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΣΠΟΥ ΑΣΤΗΣ : ΜΠΑΧΑΡΙ ΗΣ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

Ευχαριστώ πολύ τον καθηγητή µου, Γεώργιο Κοτανίδη Όλους όσους µε βοήθησαν για την εκπόνηση αυτής της πτυχιακής και ιδιαίτερα τον ηµήτριο Ρουκά, Χρήστο Στεφανίδη (www.xaaosfund.gr) και την προβατοτροφική µονάδα του Θεόδωρου και της Αγγελίνας Παπαθεοδώρου για τις πολύτιµες πληροφορίες που µου παρείχαν. 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε από τον Αλέξανδρο Μπαχαρίδη στα πλαίσια της Πτυχιακής του εργασίας. Στόχος της εργασίας αυτής ήταν η σχεδίαση και υλοποίηση µιας ολοκληρωµένης εφαρµογής για την καταγραφή, επίβλεψη, διαχείριση και υπολογισµό των γαλακτοπαραγωγικών δεδοµένων των προβάτων. Εισαγωγικά περιγράφεται η αυξανόµενη ανάγκη για µηχανογραφηση και αυτοµατοποίηση όλο και περισσότερων διαδικασιών. Για αυτό και κρίνεται απαραίτητη η ύπαρξη ενός συστήµατος που θα επιτρέπει τους κτηνοτρόφους να βλέπουν και να διαχειρίζονται τα γαλακτοπαραγωγικά στοιχεία µιας προβατοτροφικής µονάδας, όπου και προχωρήσαµε στην υλοποίηση του παραπάνω αναφερόµενου προγράµµατος. Στην προσπάθειά µας να πραγµατοποιήσουµε το πρόγραµµα, συνέβαλαν και οι ιδιοκτήτες της αγροτικής µονάδας του Θεόδωρου και της Αγγελίνας Παπαθεοδώρου όπου αναφέρεται η ιστορική αναδροµή της φάρµας και το αντικείµενο µε το οποίο ασχολείται. Στο 1 ο κεφάλαιο δίνονται πληροφορίες για το χιώτικο προβάτο, το µέγεθος, το βάρος, τα µορφολογικά, αναπαραγωγικά και παραγωγικά χαρακτηριστικά, τη διατροφή, τον σταβλισµό του και κάποια γενικά αναγνωριστικά χαρακτηριστικά. Στο 2 ο κεφάλαιο αναλύεται το πρόβληµα που υφίσταται στις αγροτικές φάρµες που εκτρέφουν ζώα και είναι η εύρεση του ιδανικότερου συνδυασµού ζώων που πρέπει να αναπαραχθούν ώστε να προκύψουν βελτιωµένα παράγωγα. Περιγράφεται λοιπόν το πρόβληµα και αναφέρονται κάποια στάδια ώστε να επιτευχθεί ο σκοπός της γενετικής βελτίωσης καθώς και τον καταλυτικό ρόλο που παίζει το πρόγραµµα αυτό στην υλοποίηση του σκοπού. Στο κεφάλαιο της µεθοδολογίας γίνεται λόγος στις τεχνολογίες που χρησιµοποιήθηκαν στην υλοποίηση αυτού του έργου και οι δυσκολίες που όµως αντιµετωπίστηκαν µε αρκετή ευκολία. Στο 4 ο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι οδηγίες του προγράµµατος που περιέχουν τις φόρµες και τον φάκελο δεδοµένων. Οι οδηγίες µε απλότητα και 3

περιεκτικότητα µπορούν να κατευθύνουν ακόµη και κάποιον που είναι αρχάριος ώστε να οικειοποιηθεί µε το πρόγραµµα και να λειτουργήσει καλύτερα η προβατοτροφική µονάδα. Τέλος, στο 5 ο κεφάλαιο αναφέρονται τα καταληκτικά συµπεράσµατα της εργασίας σχετικά µε το θέµα. 4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή 6 1 ο Κεφάλαιο Το Χιώτικο Πρόβατο 11 1.1. Εισαγωγικά 11 2 ο Κεφάλαιο Ανάλυση προβλήµατος 15 2.1. Γενική περιγραφή 15 2.2. Έλεγχος αποδόσεων 16 2.3. Σχεδιασµένες συζεύξεις 16 2.4. Επεξεργασία των στοιχείων 17 2.5. Συµβολή της εργασίας 18 2.6 Στόχοι της εργασίας 18 3 ο Κεφάλαιο Μεθοδολογία 19 3.1. Εισαγωγή 19 4 ο Κεφάλαιο Οδηγίες 21 4.1 Φόρµες 21 4.1.1 Κεντρική φόρµα 21 4.1.2 Νέο ενώτιο 22 4.1.3 Κάρτα ενωτίου 23 4.1.3.1. Γαλακτοµέτρηση 24 4.1.3.2. Γαλακτοπαραγωγή & Θεραπείες 26 4.1.3.3. Οχείες 27 4.1.4. Εµπορεύσιµο γάλα 28 4.1.4.1. Μέσοι όροι 29 4.1.5. Γαλακτοµέτρηση 30 4.2. Φάκελος δεδοµένων 31 5 ο Κεφάλαιο Συµπεράσµατα 33 5.1. Γενικά 33 5.2 Ειδικότερα 34 Βιβλιογραφία 36 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις µέρες µας παρατηρούµε µια συνεχώς αυξανόµενη ανάγκη για µηχανογράφηση και αυτοµατοποίηση όλο και περισσότερων διαδικασιών. Έτσι λοιπόν κρίθηκε σκόπιµη η ύπαρξη ενός συστήµατος το οποίο θα επιτρέπει τους κτηνοτρόφους να βλέπουν και να διαχειρίζονται όλα τα γαλακτοπαραγωγικά στοιχεία που τους αφορούν. Επιπρόσθετα η έντονη διείσδυση των ηλεκτρονικών υπολογιστών σε όλους τους τοµείς της ζωής µας, δίνει τη δυνατότητα στους κτηνοτρόφους να έχουν ηλεκτρονικούς υπολογιστές στις µονάδες τους. Τη δυνατότητα δηλαδή να γνωρίζουν τα πλήρη γαλακτοπαραγωγικά στοιχεία της µονάδας τους για κάθε γαλακτική περίοδο, κάτι που µέχρι πρότινος απαιτούσε χρόνο και γραφειοκρατία αφού τα στοιχεία αυτά δεν ήταν µηχανογραφηµένα και έπρεπε να ζητηθούν από το κέντρο. Μια τέτοια δυνατότητα δόθηκε και στην παρακάτω µονάδα εφαρµόζοντας ένα πρόγραµµα του οποίου κύριος σκοπός του είναι η αρχειοθέτηση µε βάση τους αριθµούς ενωτίων των προβάτων της µονάδας αυτής ωστόσο συµβάλλει στη µηχανογράφηση και αυτοµατοποίηση πολλών διαδικασιών στη γενετική βελτίωση του προβάτου. Στο σηµείο αυτό λοιπόν είναι πρέπον να γίνει αναφορά της αγροτικής µονάδας στην οποία και εφαρµόστηκε το πρόγραµµα που σχεδιάσαµε. 6

Η οικογενειακή επιχείρηση του Θεόδωρου και Αγγελίνας Παπαθεοδώρου δραστηριοποιείται στον τοµέα της κτηνοτροφίας. Από το 2006 η έδρα της φάρµας βρίσκεται στη Γέφυρα Θεσσαλονίκης, όπου σε ιδιόκτητες εκτάσεις της οικογένειας ξεκίνησε ένα νέο και καινοτόµο για τα δεδοµένα της εποχής επιχειρησιακό εγχείρηµα. Η φάρµα εκτρέφει πρόβατα της φυλής Χίου και λειτουργεί στα πρότυπα των σύγχρονων κτηνοτροφικών µονάδων δικαιολογώντας την παρουσία στης στο χώρο ως Πρότυπη Κτηνοτροφική Μονάδα Χιώτικου Πρόβατου. Με την απόκτηση του πρώτου ζωϊκού κεφαλαίου το 2006 στόχος δεν ήταν µόνο η γαλακτοπαραγωγή αλλά και η γενετική βελτίωση των προβάτων της φυλής Χίου. Το αρχικό ζωϊκό κεφάλαιο προήλθε από τον Πανελλήνιο Φορέα Αναπαραγωγής Προβάτων Φυλής Χίου Α.Σ. Μακεδονίας. Αυτό µαζί µε µεταγενέστερες προσθήκες της ίδιας φυλής µέσα από συνεταιριζόµενους του Αγροτικού Συνεταιρισµού Προβατοτρόφων της Φυλής Χίου Μακεδονία, 7

αποτέλεσε τη βάση του ζωϊκού κεφαλαίου για τα επόµενα χρόνια. Εν καιρώ, η φάρµα απέκτησε σύγχρονο εξοπλισµό τόσο για την επιτήρηση, ιατρική επίβλεψη και εκµετάλευση του ποιµνίου όσο και για την εκτροφή του, υιοθετώντας σύγχρονές µεθόδους έρευνας σε συνεργασία µε Πανεπιστηµιακά Ιδρύµατα. Σταδιακά το ζωϊκό κεφάλαιο της φάρµας αυξήθηκε, φτάνοντας την τρέχουσα χρονική περίοδο η φάρµα να αριθµεί περί τα 300 πρόβατα της φυλής Χίου, πενταπλασιάζοντας σχεδόν τον υγειή και µόνιµο πληθυσµό της φάρµας. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η φάρµα προµηθεύει µε πρόβατα της φυλής Χίου φάρµες ανα την Ελλάδα και είχε όλο αυτό το διάστηµα ελάχιστες απώλειες ζωϊκού κεφαλαίου. 8

Σήµερα η φάρµα έχει καταφέρει να βελτιώσει αρκετά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του κοπαδιού και σε µεγάλο βαθµό το ποσοτικό χαρακτηριστικό της γαλακτοπαραγωγής, αγγίζοντας αξιοζήλευτα επίπεδα παραγωγής. Ο µέσος όρος της φάρµας ανά πρόβατο είναι περίπου 475 κιλά ετησίως µε ακραία τιµή µέγιστου στο κοπάδι 740 κιλά το 2010. Η γαλακτοπαραγωγή για το 2011 διαµορφώθηκε µε µέσο όρο µεγαλύτερο από 485 κιλά και µέγιστο κοπαδιού 770 κιλά. Οσο αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, έχει βελτιωθεί η εµµονή του προβάτου η ικανότητα δηλαδή να έχει µεγάλη διάρκεια η γαλακτοπαραγωγή του ζώου, έχει βελτιωθεί ο µαστός και η ποιότητα του γάλακτος που παράγεται και η πολυδηµία ξεπερνάει κατά µέσω όρο το 200%. Τέλος, στη φάρµα πραγµατοποιούνται επισκέψεις φοιτητών και πανεπιστηµιακού προσωπικού. Ακόµη, διεξάγονται έρευνες σε συνεργασία µε Α.Ε.Ι. και Α.Τ.Ε.Ι. της περιοχής της Μακεδονίας και της Βόρειας Ελλάδος. (http://www.chiosheep.gr/main/farmhistory) 9

Κεφάλαιο 1 ο Το Χιώτικο Πρόβατο 1.1 Εισαγωγικά 10

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το οµώνυµο νησί της Χίου, στην περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου. Αποτελεί διασταύρωση οµοιόµαλλου λεπτόουρου ελληνικού πρόβατου µε παχύουρο αναµικτόµαλλου µικρασιάτικου πρόβατου. Τελικά, κατατάσσεται στα οµοιόµαλλα παχύουρα πρόβατα... Εµφανίζει πρώιµη γενετήσια ωριµότητα, υψηλή γαλακτοπαραγωγή και σηµαντική ποσοτικά, κρεατοπαραγωγή. Το ποσοστό διδυµίας ενέρχεται στο 175%, µε υψηλό ποσοστό τριδυµίας. Μιγάδες των προβάτων Χίου εκτρέφονται σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας µε αποδόσεις πολύ καλύτερες των αγχώριων αβελτίωτων προβάτων. Μέγεθος, βάρος Μεγαλόσωµη φυλή. Ύψος ακρωµίου: 84 cm (κριοί), 76 cm (προβατίνες). Σωµατικό βάρος: 87 kg (κριοί), 66 kg (προβατίνες). 11

Μορφολογικά χαρ/κά Xρωµατισµός λευκός µε χαρακτηριστικές µαύρες κηλίδες στο πρόσωπο, τα αυτιά, τα άκρα και την κοιλιακή χώρα. Οµοιόµαλλο. Μήκος ουράς: 31 cm. Πλάτος ουράς: 10 cm (ηµιπλατύουρο). Κεφαλή κωνική µε µακρύ πρόσωπο. Αυτιά µεγάλου µεγέθους, ηµικρεµάµενα. Άκρα ιδιαίτερα υψηλά, ευαίσθητα σε ανώµαλες επιφάνειες. Αναπαραγωγικά χαρ/κά Φυλή πρώϊµη. Ηλικία ενήβωσης: 290 ηµέρες. ιάρκεια οιστρικής περιόδου: 270 ηµέρες. ιάρκεια οιστρικού κύκλου: 17 ηµέρες. Μέγεθος τοκετοοµάδων στη γέννηση: 1,6-2 αµνοί ανά προβατίνα και έτος. Παραγωγικά χαρ/κά Η µέση περίοδος γαλουχίας του Χιώτικου πρόβατου είναι 210 ηµέρες.γαλακτοπαραγωγή: 180-240 kg. Bάρος γέννησης αµνών: 3,2-4,5 kg. Σε 45 ηµέρες τα αρνιά ζυγίζουν κατά µέσο όρο από 14 εώς 16 κιλά. 12

Γενικά Η πιο γνωστή ελληνική φυλή στον κόσµο κυρίως για την υψηλή πολυδυµία της, περίπου 180 %. ιατροφή και Σταβλισµός Εκτρέφεται σε ποίµνια οικογενειακής µορφής άνω των 100 ατόµων υπό καλές έως πολύ καλές συνθήκες διατροφής. Ζώο ευαίσθητο σε συνθήκες υψηλής υγρασίας. (http://www.amnos.gr/articles/1-articles/5-chios-breed) Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά µεγαλόσωµο µε σωµατικό βάρος προβατίνων 45-65 κιλά (105-155 λίβρες) και κριαριών 65-85 κιλά (145-200 λίβρες). Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγο της υψηλής γαλακτοπαραγωγής και αµνοπαραγωγής. Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα µε µεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά, όταν έχουν κέρατα, είναι µικρά σαν ένα εξόγκωµα. Το µαλλί του Χιώτικου Πρόβατου είναι καλής ποιότητας αλλά δεν φηµίζεται σαν φυλή ούτε για τη παραγωγή µαλλιού ούτε και για την κρεατοπαραγωγή. Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιµοποιηθεί σε ευρεία κλίµακα για τη γενετική βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών µε πολύ καλά αποτελέσµατα ως προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής και αµνοπαραγωγής. Στο πρόβατο της φυλής Χίου, από την εµπειρία µας, υπάρχουν πολλά περιθώρια για αύξηση του µέσου όρου των αποδόσεων µε δυνατότητα να δηµιουργηθεί µια αρκετά καλή οµοιοµορφία στις αποδόσεις, δίνοντας σταθερή ανοδική γαλακτοπαραγωγή και προοπτικές µιας κερδοφόρας κτηνοτροφικής επιχείρησης. (http://www.chiosheep.gr/main/farmhistory) 13

Κεφάλαιο 2 ο Ανάλυση Προβλήµατος 2.1 Γενική Περιγραφή Η µεγαλύτερη ίσως πρόκληση για όλους όσους εκτρέφουν ζώα είναι η εύρεση του ιδανικότερου συνδυασµού ζώων που πρέπει να αναπαραχθούν ώστε να προκύψουν βελτιωµένα παράγωγα. Η δυσκολία αυτής της επιλογής έγκειται αφ ενός µεν στην απειρία των συνδυασµών αρσενικών-θηλυκών ζευγαριών ζώων και αφ ετέρου σε διάφορους τεχνικοοικονοµικούς λόγους που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Ο στόχος αυτής της εργασίας είναι να συµβάλλει µε τη µηχανογράφηση και την αυτοµατοποίηση πολλών διαδικασιών στη γενετική βελτίωση του προβάτου. Στόχος της γενετικής βελτίωσης είναι να παράγονται ζώα µε µεγαλύτερες αποδόσεις από αυτές των προγόνων τους και κατά συνέπεια να καταστεί οικονοµικά συµφέρουσα τόσο για τους παραγωγούς όσο και για την Εθνική οικονοµία η εκτροφή των βελτιωµένων προβάτων. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός χρησιµοποιούνται τα εξής στάδια : Ο έλεγχος των αποδόσεων των ζώων Οι σχεδιασµένες συζεύξεις Η επεξεργασία των στοιχείων και τα γενεαλογικά βιβλία 2.2. Έλεγχος Αποδόσεων Ο έλεγχος των αποδόσεων πραγµατοποιείται από τους κτηνοτρόφους κάθε µήνα στις κτηνοτροφικές µονάδες όπου γίνεται µέτρηση της ηµερήσιας 14

απόδοσης του κάθε ζώου χωριστά. Οι πληροφορίες τις οποίες πρέπει να καταγραφούν είναι οι ακόλουθες : Ο αριθµός και οι ηµεροµηνίες τοκετών και οχειών των ζώων στο διάστηµα του προηγούµενου µήνα. Ο αριθµός των νεκρών ζώων που γεννιούνται σε αυτό το διάστηµα. Τα νέα ζώα που εγγράφονται στη µονάδα καθώς και αυτά που αποµακρύνονται από αυτή και τους λόγους αποµάκρυνσής τους. Η µέτρηση των αποδόσεων όλων των ζώων σε γάλα ( το γάλα που παράγεται σε ένα εικοσιτετράωρο ). Η καταγραφή στοιχείων για τη διατροφή των προβάτων. 2.3. Σχεδιασµένες Συζεύξεις Οι σχεδιασµένες συζεύξεις συντελούν στην αλλαγή του γενετικού υπόβαθρου των ζώων κατευθύνοντάς τα προς τον επιθυµητό τύπο. Επίσης συντελούν στην απόκτηση παραγώγων γνωστής πατρότητας και έτσι καθίσταται δυνατή η έκδοση γενεαλογικών πιστοποιητικών. Το Υπουργείο Γεωργίας µάλιστα αναγνωρίζει τη σηµασία της πατρότητας των προβάτων που ανήκουν σε καθαρές φυλές και για το λόγο αυτό επιδοτεί την κατασκευή κατάλληλων χωρισµάτων για την πραγµατοποίηση σχεδιασµένων συζεύξεων. 2.4. Επεξεργασία των στοιχείων Τα στοιχεία τα οποία συλλέγονται κάθε µήνα επεξεργάζονται στατιστικώς. Τα αποτελέσµατα αξιολογούνται και οι παραγωγοί γνωρίζουν τα παρακάτω στοιχεία : Τα ζώα τα οποία έχουν µικρές αποδόσεις και πρέπει να αποµακρυνθούν από τη µονάδα για οικονοµικούς λόγους. Τα ζώα µε τις µεγάλες αποδόσεις τα οποία θα χρησιµοποιηθούν για την αναπαραγωγή. Τα ζώα τα οποία έχουν εξαιρετικά καλές αποδόσεις και τα οποία συνδυάζουν καλά εξωτερικά µορφολογικά στοιχεία αλλά και µεγάλες αποδόσεις των γονέων τους θα χρησιµοποιηθούν στην αναπαραγωγή της επόµενης περιόδου. 15

Αφού γίνει η επεξεργασία όλων των στοιχείων είναι πλέον δυνατή η έκδοση γενεαλογικών πιστοποιητικών. Τα πιστοποιητικά αυτά είναι έντυπα τα οποία δείχνουν το γενεαλογικό δένδρο των ζώων, καθώς και τις αποδόσεις τους, αυτές των γονέων τους και διάφορα άλλα αναπαραγωγικά στοιχεία τα οποία χρησιµεύουν στην επιλογή των πιο παραγωγικών ζώων. 2.5. Συµβολή της εργασίας Η εργασία αυτή θα συµβάλλει στην επίτευξη των προαναφερθέντων στόχων µε τον εξής τρόπο : Θα µηχανογραφηθούν όλες οι πληροφορίες που αφορούν τις µονάδες, τα ζώα αλλά και τη γαλακτοπαραγωγή τους. Τα στοιχεία αυτά θα βρίσκονται αποθηκευµένα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή όπου εκτός από την καταγραφή τους θα γίνεται και η ανάλυσή τους. 2.6. Στόχοι της εργασίας Οι στόχοι τους οποίους θέλουµε να επιτύχουµε µε την εργασία αυτή είναι οι εξής : Να δοθεί η δυνατότητα στους παραγωγούς να έχουν άµεση εποπτεία των στοιχείων που αφορούν τη µονάδα τους µε µόνη προϋπόθεση την ύπαρξη ενός υπολογιστή. Να µπορεί ο κτηνοτρόφος να γνωρίζει την παραγωγικότητα των ζώων του άµεσα και να προβεί σε βελτιώσεις της διατροφής των ζώων και αποµάκρυνση των λιγότερο παραγωγικών ζώων από τη µονάδα. Να καταστεί δυνατή, ύστερα από στατιστική επεξεργασία των δεδοµένων του ελέγχου, η εξαγωγή δεικτών και συντελεστών µε τους οποίους µπορούµε να συγκρίνουµε τα ζώα µεταξύ τους. Κεφάλαιο 3 Ο Μεθοδολογία 3.1. Εισαγωγή 16

Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται αναφορά στη µεθοδολογία και τις τεχνολογίες που χρησιµοποιήθηκαν για την υλοποίηση αυτού του έργου. Τα µόνα πράγµατα που γνωρίζαµε µε σιγουριά ήταν ότι πρώτον χρειαζόµαστε µία βάση δεδοµένων στην οποία θα αποθηκεύονται όλες οι πληροφορίες και δεύτερον ένα σύστηµα χειρισµού της βάσης δεδοµένων. Στην περίπτωση της βάσης δεδοµένων οι επιλογές που είχαµε δεν ήταν πολλές. Μεταξύ αυτών είχαµε να επιλέξουµε ανάµεσα σε κάποιο έτοιµο πακέτο λογισµικού ή να δηµιουργήσουµε κάποια βάση δεδοµένων σε Microsoft Access. Η περίπτωση του έτοιµου λογισµικού κρίθηκε δαπανηρή, ενώ συνάµα δεν υπήρχε κάποιο ικανοποιητικό πρόγραµµα που να υποστηρίζει ελληνική γλώσσα και να είναι εξειδικευµένο πάνω στο αντικείµενο του έργου µας. Επίσης, απορρίψαµε τη λύση της Access καθώς ο σχεδιασµός και η υλοποίηση της βάσης δεδοµένων που απαιτούνταν για το έργο ήταν διαδικασίες πολύπλοκες για το δικό µας γνωστικό επίπεδο. Τελικά καταλήξαµε στην επιλογή δηµιουργίας ενός καινούργιου προγράµµατος από την αρχή (from scratch), βασισµένο στη γλώσσα προγραµµατισµού Visual Basic.NET 2010 Express Edition της Microsoft. Η έκδοση Express Edition διατίθεται δωρεάν από το site της Microsoft και απευθύνεται κυρίως σε αρχάριους προγραµµατιστές και φοιτητές. Στην επιλογή µας αυτή συνέβαλλε και η σκέψη ότι πέραν της κάλυψης των αναγκών της τελικής χρήστριας του προγράµµατος (αγροτική φάρµα του Θεόδωρου και της Αγγελίνας Παπαθεοδώρου), η τελική εφαρµογή που θα προέκυπτε θα µπορούσε να φανεί ιδιαίτερα χρήσιµη και σε άλλες φάρµες, κι ενώ παράλληλα θα µπορούσε να εµπλουτιστεί περαιτέρω ανάλογα µε τις παρατηρήσεις και υποδείξεις των εκάστοτε χρηστών της. Αφού ολοκληρώθηκε η σύνταξη του κώδικα του προγράµµατος (project), έγινε η αυτόµατη µεταγλώτισσή του (compiling) σε µορφή εκτελέσιµου αρχείου (µε κατάληξη.exe). Με αυτό τον τρόπο, η τελική εφαρµογή µπορεί να τρέξει σε οποιονδήποτε υπολογιστή (εν αντιθέσει µε τη βάση δεδοµένων της Access η οποία απαιτεί την ύπαρξη πλήρους πακέτου Microsoft Office στον υπολογιστή του χρήστη), µε την προϋπόθεση να γίνει η εγκατάστασή της και φυσικά το λειτουργικό σύστηµα του υπολογιστή να είναι Windows 7, ή Windows Vista ή XP, µε διαθέσιµα τα πιο πρόσφατα service packs. 17

Κεφάλαιο 4 Ο Οδηγίες 4.1. Φόρµες 4.1.1. Κεντρική φόρµα Ο κύριος σκοπός της εφαρµογής είναι η αρχειοθέτηση µε βάση τους αριθµούς ενωτίων των προβάτων µιας φάρµας. Όλα τα ενώτια που είναι καταχωρηµένα στη βάση δεδοµένων εµφανίζονται στη λίστα της κεντρικής φόρµας της εφαρµογής. Κάνοντας διπλό κλικ σε έναν αριθµό ενωτίου, ανοίγει η κάρτα του µε περισσότερες αναλυτικές πληροφορίες. Με δεξί κλικ στην 2η στήλη, µπορούµε να επιλέξουµε να επεξεργαστούµε τις πληροφορίες του επιλεγµένου ενωτίου ή να το διαγράψουµε εντελώς από τη βάση δεδοµένων. 18

4.1.2. Νέο ενώτιο Για να εισάγουµε στη βάση δεδοµένων ένα νέο ενώτιο, επιλέγουµε από το κεντρικό µενού«εργασίες > Νέο ενώτιο». Ανοίγει η σχετική φόρµα όπου εισάγουµε τα βασικά στοιχεία του νέου ενωτίου (π.χ. κωδικός, φύλο, κωδικοί γονιών, ηµεροµηνία αποµάκρυνσης κλπ). Αφού τελειώσουµε, πατάµε «OK.» και το νέο ενώτιο αποθηκεύεται αυτόµατα στη βάση δεδοµένων και εµφανίζεται στη λίστα ενωτίων της κεντρικής φόρµας. 4.1.3. Κάρτα ενωτίου Στην κάρτα του κάθε ενωτίου βλέπουµε πληροφορίες για το γενεαλογικό του δέντρο. Κάνοντας διπλό κλικ στις σχέσεις του κάθε ενωτίου, ανοίγουνε σε 19

ξεχωριστά παράθυρα οι αντίστοιχες κάρτες, αρκεί να τις έχουµε καταχωρήσει στη βάση δεδοµένων. Επίσης, µπορούµε να εισάγουµε µέχρι 6 φωτογραφίες για το κάθε ενώτιο (αρχεία τύπου JPG) πατώντας το πράσινο κουµπί µε το σύµβολο «συν» ή να διαγράψουµε µε το κουµπί διαγραφής. Κάνοντας διπλό κλικ στην κεντρική φωτογραφία, µπορούµε να τη δούµε σε µεγαλύτερο µέγεθος µέσω του προεπιλεγµένου προγράµµατος για φωτογραφίες των Windows του υπολογιστή µας. 4.1.3.1. Γαλακτοµέτρηση Στην καρτέλα «Γαλακτοµέτρηση» γαλακτοµέτρησης του ενωτίου. είναι τα επιµέρους στοιχεία 20

Παράλληλα µπορεί κανείς να κάνει κλικ σε γραµµές ή στήλες και στις υπόλοιπες επιλογές που παρέχει το πρόγραµµα, στην εµφάνιση δεδοµένων που βρίσκεται στο κάτω µέρος της σελίδας και να αλλάξει την διαµόρφωση της παρουσίασης σύµφωνα µε τις επιλογές της αρεσκείας του. 21

4.1.3.2. Γαλακτοπαραγωγή & θεραπείες Στις καρτέλες «Γαλακτοπαραγωγή» και «Θεραπείες» µπορούµε να συµπληρώσουµε τα αντίστοιχα στοιχεία που µας ενδιαφέρουν. Η αποθήκευσή τους γίνεται αυτόµατα κάθε φορά από το πρόγραµµα. 22

4.1.3.3. Οχείες Στην καρτέλα «Οχείες» εµφανίζονται όλες τις οχείες του ενωτίου, καθώς και τα αποτελέσµατά τους. Κάνοντας διπλό κλικ στους αντίστοιχους κωδικούς άλλων ενωτίων της λίστας, ανοίγουν οι δικές τους κάρτες σε νέα παράθυρα. Στη 23

φόρµα «Οχείες» βλέπουµε αναλυτικά διάφορα στοιχεία για αυτές, τα οποία µπορούµε να επεξεργαστούµε, να διαγράψουµε ή να προσθέσουµε και νέες εγγραφές, πατώντας το κουµπί «Προσθήκη γραµµής». Κάνοντας διπλό κλικ στους κωδικούς άλλων ενωτίων της λίστας, ανοίγει η κάρτα του καθενός ξεχωριστά, αρκεί οι κωδικοί τους να έχουν καταχωρηθεί στη βάση δεδοµένων του προγράµµατος. 4.1.4. Εµπορεύσιµο γάλα Στη φόρµα «Εµπορεύσιµο γάλα», πατώντας το κουµπί «Νέα ηµεροµηνία» µπορούµε να προσθέσουµε αυτόµατα µια νέα στήλη µε την αντίστοιχη ηµεροµηνία. Για να διαγράψουµε µια στήλη κάνουµε δεξί κλικ στην επικεφαλίδα της. Περιορισµός: Από τη στιγµή που καταχωρήσαµε µια νέα στήλη ηµεροµηνία, δεν µπορούµε στη συνέχεια να εισάγουµε µια νέα στήλη µε παλαιότερη ηµεροµηνία. 24

Τα δεδοµένα που εισάγουµε στα κελιά αποθηκεύονται αυτόµατα στη βάση δεδοµένων. Μπορούµε να εισάγουµε µόνο ακέραιες τιµές (χωρίς τη χρήση διαχωριστικού χιλιάδων) και µέχρι 6 χαρακτήρες. 4.1.4.1 Μέσοι όροι Πατώντας το κουµπί «Μέσοι όροι» βλέπουµε ανά έτος τους µηνιαίους µέσους όρους των δεδοµένων µας. 4.1.5. Γαλακτοµέτρηση 25

Επιλέγοντας το µενού «Εργασίες > Γαλακτοµέτρηση» ανοίγει η σχετική φόρµα, όπου καταρχήν µπορούµε να ορίσουµε τις περιόδους εκείνες που θέλουµε να παρακολουθούµε, πατώντας το κουµπί «Νέα περίοδος». Μπορούµε να διαγράψουµε κάποιες από τις περιόδους που εισάγαµε αρκεί να την επιλέξουµε στη λίστα και να πατήσουµε το κουµπί της διαγραφής. Όποτε επιλέγουµε από τη λίστα µια περίοδο, µπορούµε να εισάγουµε ή να επεξεργαστούµε στον πίνακα τα στοιχεία γαλακτοµέτρησης που µας ενδιαφέρουν. Τα στοιχεία αποθηκεύονται κάθε φορά αυτόµατα. Αν εισαγάγουµε σωστά αριθµητικά δεδοµένα (χωρίς τη χρήση διαχωριστικού χιλιάδων) τότε στην τελευταία στήλη εµφανίζεται αυτόµατα ο µέσος όρος τους. Κάνοντας διπλό κλικ στην 1η στήλη του πίνακα, ανοίγει η κάρτα του επιλεγµένου κωδικού ενωτίου, αρκεί φυσικά να τον έχουµε καταχωρήσει στη βάση δεδοµένων. Στην κάρτα του ενωτίου, µπορούµε να δούµε, µεταξύ άλλων, συγκεντρωτικά το ιστορικό γαλακτοµετρήσεών του για όλες τις περιόδους, συνοδευόµενο κι από γράφηµα. 4.2. Φάκελος δεδοµένων 26

Επιλέγοντας το µενού «Αρχείο > Φάκελος δεδοµένων» ανοίγει ο σχετικός φάκελος όπου αποθηκεύονται τα δεδοµένα της εφαρµογής. Περιορισµός: Αυτά τα αρχεία δεν πρέπει σε καµιά περίπτωση να τα ανοίξουµε ή να τα διαγράψουµε, καθώς µπορεί να προκληθεί ανεπανόρθωτο πρόβληµα στα δεδοµένα µας. Ωστόσο, µπορούµε να τα αντιγράψουµε σε ένα USB Flash Driver ή σε CD ώστε να κρατάµε αντίγραφο ασφαλείας σε περίπτωση που κάτι συµβεί στον υπολογιστή µας. 27

Κεφάλαιο 5 ο Συµπεράσµατα 5.1. Γενικά Πρώτα από όλα πρέπει να αναφερθούµε στο σηµαντικό ρόλο που παίζει η εξ αρχής σωστή σχεδίαση του συστήµατος. Παρά το γεγονός ότι έγινε προσπάθεια να καθοριστεί, από την αρχή, πλήρως η δοµή της βάσης δεδοµένων κάποιες µικρές ή και µεγαλύτερες αλλαγές χρειάστηκε να γίνουν σε µεταγενέστερα στάδια οι οποίες και περιέπλεξαν αρκετά τη διαδικασία. Για την υλοποίηση ενός σωστού και εύχρηστου συστήµατος διαχείρισης απαιτείται η αυστηρή καθοδήγηση αυτών που πρόκειται να το χρησιµοποιήσουν. Ήταν πολλές οι περιπτώσεις όπου σχεδιάστηκαν κάποιες σελίδες και στη συνέχεια χρειάστηκε να επανασχεδιαστούν από τη αρχή γιατί κάποια πράγµατα που εµείς θεωρούσαµε λεπτοµέρειες, ήταν σηµαντικά για τους χρήστες του συστήµατος. Ένα άλλο σηµείο στο οποίο έπρεπε να δοθεί ιδιαίτερη σηµασία είναι ο τοµέας της αποφυγής και κυρίως της διόρθωσης των λαθών που γίνονται κατά τη χρήση του συστήµατος. Επειδή λοιπόν τα λάθη είναι ανθρώπινα έπρεπε να υπάρχει πρόβλεψη ώστε να είναι δυνατή η διόρθωση κάποιου σφάλµατος που γίνεται και στη συνέχεια αναγνωρίζεται. Το συµπέρασµα που προέκυψε από τη διαδικασία αυτή είναι ότι η διόρθωση των σφαλµάτων είναι συχνά εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία και για αυτό το λόγο είναι σηµαντική η ύπαρξη των διαδικασιών εκείνων που θα αποτρέπουν τα σφάλµατα. Επειδή ο ανθρώπινος παράγοντας διαδραµατίζει πρωταρχικής σηµασίας ρόλο, η επιτυχία της γενετικής βελτίωσης εξαρτάται άµεσα από την ικανότητα του υπεύθυνου κτηνοτρόφου ο οποίος θα εξασφαλίσει υγιεινές συνθήκες για την εκτροφή του και θα την παρακολουθεί ανελλιπώς. Με την υλοποίηση του συγκεκριµένου συστήµατος διαχείρισης των πληροφοριών οι διαδικασίες αυτές διευκολύνονται σηµαντικά. 5.2 Ειδικότερα Ο µεγάλος όγκος των πληροφοριών που έπρεπε να κρατούνται µέχρι τώρα σε έντυπη µορφή καθιστούσε επίπονη και χρονοβόρα τη διαδικασία ανεύρεσης και ενηµέρωσης των στοιχείων αυτών. Η ύπαρξη λοιπόν ενός 28

συστήµατος µηχανογράφησης θεωρείται απολύτως απαραίτητη και σίγουρα εκτός από τις διευκολύνσεις που θα προσφέρει θα δώσει τη δυνατότητα να προσφέρονται και νέες υπηρεσίες. Τώρα που όλα τα στοιχεία της προβατοτροφικής µονάδας βρίσκονται σε ηλεκτρονική µορφή, της δίνεται άµεσα η δυνατότητα να γίνει ευρέως γνωστή στο διαδίκτυο, µέσα από sites που αναφέρονται αποκλειστικά µε τέτοιου είδους θέµατα. Παράλληλα το πρόγραµµα ανατρέχοντας σε βασικά στοιχεία, δίνει την επιλογή καταλληλότερου ζώου που έχει τα καλύτερα χαρακτηριστικά για γενετική βελτίωση. Παράλληλα, στα στοιχεία και σχέσεις ενωτίου, µπορεί κάποιος να διακρίνει το γενεαλογικό δέντρο του προβάτου µέσα από κωδικούς ώστε να αποφευχθεί η αιµοµιξία. Τέλος, παρέχεται η δυνατότητα ενηµέρωσης και σύγκρισης στατιστικών στοιχείων για την καλύτερη λειτουργία της µονάδας. Για παράδειγµα : Όσον αφορά το εµπορεύσιµο γάλα, υπάρχουν δεδοµένα στα οποία µπορεί κανείς να ανατρέξει και να δει την παραγωγή γάλακτος ενός συγκεκριµένου προβάτου για όλες τις ώρες της ηµέρας, ανα ηµέρα και όλους τους µήνες και τα έτη από τη στιγµή που δηµιουργήθηκε το πρόγραµµα. Ένα άλλο θετικό του προγράµµατος είναι ότι στις οχείες δίνεται δυνατότητα να υπολογιστεί η πολυδυµία ενώ κάτι τέτοιο παλαιότερα δεν ήταν εφικτό. Τέλος στην γαλακτοπαραγωγή µπορεί κανείς να ελέγξει και να συγκρίνει ανα κάποια χρονική περίοδο, την παραγωγή γάλακτος ενός προβάτου. Αυτό µπορεί να πραγµατοποιηθεί µέσα από αριθµούς αλλά και γραφικές παραστάσεις που απεικονίζουν µε ξεκάθαρο τρόπο ποιο ζώο υπερέχει στην παραγωγή γάλακτος και ποια περίοδο της ζωής του. 29

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ηµήτριος Γ. Ζυγογιάννης (2006) Προβατοτροφία Εκτροφή µηρυκαστικών (τεύχος Α ) Έκδοση Β Σύγχρονη παιδεία Εµµανουήλ Ρογδάκης (2008) Γενετική Βελτίωση Αγροτικών Ζώων Εκδόσεις ΑΘ. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ ρόσος Καραπιστόλης (2002) Στατιστική επιχειρήσεων Εκδόσεις Ελλήν Γεώργιος Ε. Χάλκος (2007) Στατιστική Εκδόσεις Τυπωθήτω Alessandro del sole Visual basic 2010 Εκδόσεις Sams (May 17, 2010) Francesco Balena Programming Microsoft Visoual Basic.NET Εκδόσεις Microsft Press 30

ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ (http://www.amnos.gr/articles/1-articles/5-chios-breed) ανακτήθηκε στις 19/08/2011 Χρήστος Καούρης, ανακτήθηκε στις 20/08/2011 http://www.chiosheep.gr/main/ http://el.wikipedia.org/wiki/visual_basic ανακτήθηκε στις 20/08/2011 http://www.lionedge.com/ ανακτήθηκε στις 20/08/2011 Susan Schoenian (2011) http ://www.sheepandgoat.com/ ανακτήθηκε στις 22/08/2011 http://www.breedmate.com/ ανακτήθηκε στις 24/08/2011 http:// www.uwex.edu/ MilkQuality/Library_Media/software. ht m ανακτήθηκε στις 24/08/2011 http:// www.123farmworks. com ανακτήθηκε στις 24/08/2011 http:// www.tenset.co.uk ανακτήθηκε στις 24/08/2011 http://www.agrotypos.gr/ ανακτήθηκε στις 24/08/2011 http://www.agronews.gr/ ανακτήθηκε στις 24/08/2011 http://www.xiosbreed.com/ ανακτήθηκε στις 29/08/2011 31