"Λάθος αντιλήψεις που δημιουργούνται από την ελλιπή διδασκαλία των γεωεπιστημών" Αντώνης Δ.Στάης
Η Γεωλογική Γνώση στην Ελλάδα σήμερα Στα ελληνικά σχολεία, εδώ και αρκετά χρόνια, σε αντίθεση με τα σχολεία των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών η διδασκαλία της δομής και λειτουργίας του πλανήτη μας, καταλαμβάνει ελάχιστο μέρος της βασικής διδασκαλίας των φυσικών επιστημών.
Η Γεωλογική Γνώση στην Ελλάδα σήμερα Θέλοντας να διαπιστώσουμε το επίπεδο των γνώσεων του μέσου μορφωμένου Έλληνα πάνω σε αυτά τα θέματα θέσαμε υπόψη σε ένα μικρό δείγμα (34) αποφοίτων Ανωτάτων και Ανωτέρων σχολών, που δεν παρακολούθησαν σπουδές με γεωλογικό περιεχόμενο, ένα ερωτηματολόγιο που αφορούσε απλές βασικές έννοιες Γεωεπιστημών.
Ας δούμε τα αποτελέσματα
Πως δημιουργούνται τα βουνά Είναι αλήθεια ότι ο μέσος πολίτης δεν έχει συχνά την δυνατότητα να παρατηρήσει το «εσωτερικό» ενός βουνού έτσι ώστε να προβληματιστεί για τον τρόπο δημιουργίας του
Τεχνητή τομή σε βουνό
Φυσική τομή κατά μήκος ενός ποταμού
Πως φανταζόμαστε συνήθως ένα βουνό;
Και πως μπορεί να είναι στ αλήθεια;
Πως δημιουργούνται τα βουνά Πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες (65%) απάντησαν ότι αιτία είναι η σύγκρουση λιθοσφαιρικών πλακών.
Πως δημιουργούνται τα βουνά Ελάχιστοι όμως (10%) μπόρεσαν να περιγράψουν με κατανοητό τρόπο κάποιο μηχανισμό ορογένεσης.
Πως δημιουργούνται τα βουνά Το 20% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι τα βουνά δημιουργούνται από σεισμούς. Δηλαδή θεωρούν μια από τις εκδηλώσεις του φαινομένου σαν την αιτία δημιουργίας του
Πως δημιουργούνται τα βουνά Το 25% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι τα βουνά δημιουργούνται από κάθοδο της στάθμης της θάλασσας σε συνδυασμό ή μη με άνοδο της ξηράς. Άποψη που απηχεί την διδασκαλία της ορογένεσης στο ελληνικό σχολείο μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 80.
Πως και που γίνονται σεισμοί; Εδώ όλοι (100%) απαντούν με σιγουριά ότι οι σεισμοί οφείλονται σε σύγκρουση λιθοσφαιρικών πλακών. Μόνο 3 (<10%) απάντησαν και σε απόκλιση ένας πρόσθεσε και τα ηφαίστεια ενώ κανείς δεν γνώριζε τους σεισμούς που οφείλονται στις τάσεις που συσσωρεύονται από την εφαπτομενική κίνηση μεταξύ δυο πλακών
Πως και που γίνονται σεισμοί; Όσο για το σεισμικό ρήγμα όλοι θεωρούν ότι είναι μόνο προϊόν συμπίεσης ενώ αγνοούν τα άλλα δύο βασικά καθεστώτα παραγωγής ρηγμάτων
Γιατί στην Ελλάδα έχουμε πολλούς σεισμούς; Ενώ ένα σημαντικό ποσοστό 75% γνωρίζει ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε όριο λιθοσφαιρικών πλακών αδυνατεί να τοποθετήσει στο χώρο αυτό το όριο και ακόμη περισσότερο να αντιληφθεί τριδιάστατα αυτή την σύγκρουση, χτύπημα, ή σύγκλιση, όπως την περιγράφει. Το υπόλοιπο 25% έδωσε τελείως απίθανες ψευδοεπιστημονικές απαντήσεις ή δήλωσε ειλικρινά ότι δεν γνωρίζει τίποτα το σχετικό.
Γιατί στην Ελλάδα έχουμε πολλούς σεισμούς; Όσοι ανέφεραν τις λιθοσφαιρικές πλάκες (75%) θεωρούν ότι μοναδική αιτία για τους σεισμούς μας, είναι το πλησίασμα της Αφρικής ενώ όλοι φαίνεται να αγνοούν την κίνηση της Τουρκίας προς τα Δυτικά λόγω του τεράστιου ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας και της κίνησης της Αραβικής πλάκας προς Βορά.
Τι υπάρχει κάτω από τον φλοιό της Γης; Εδώ οι απαντήσεις ποίκιλαν ως προς την ορολογία όλοι (100%) γνώριζαν τον πυρήνα ενώ αρκετοί (60%) και τον μανδύα. Πάντως όλοι (100%) πιστεύουν ότι παντού κάτω από το φλοιό υπάρχει μάγμα ή ρευστός μανδύας πάνω στον οποίο επιπλέει ο φλοιός άποψη που είναι 100% λάθος!
Πως κυκλοφορεί το υπόγειο νερό; 30 στους 34 (88%) πιστεύει ότι το νερό κυκλοφορεί υπογείως αποκλειστικά μέσα σε υπόγειους αγωγούς, έγκοιλα και σπήλαια.
Πως κυκλοφορεί το υπόγειο νερό; Μόνο 4 (12%) απάντησε ότι το νερό κυκλοφορεί υπόγεια, κυρίως στους πόρους των πετρωμάτων
Ενεργά Ηφαίστεια στην Ελλάδα Όλοι (100%) γνώριζαν την Σαντορίνη ενώ το 12% και την Νίσυρο
Ενεργά Ηφαίστεια στην Βόρεια Ελλάδα; Οι μισοί απάντησαν με βεβαιότητα όχι. Το 1/3 δήλωσε ότι δεν γνωρίζει και το υπόλοιπο 1/3 ανέφερε το Χορτιάτη (κυρίως λόγω σχήματος), τα λουτρά της Αγίας Παρασκευής στην Χαλκιδική λόγω της θερμότητας, ή την Έδεσσα γιατί το διάβασε στο διαδίκτυο.
Βαρομετρικά χαμηλά και υψηλά Οι περισσότεροι (55%) απάντησαν σωστά ότι πρόκειται για περιοχές με χαμηλή και υψηλή ατμοσφαιρική πίεση. Μόνο όμως το 6% έδειξε ότι μπορεί να τα συνδέσει με την πρόβλεψη του καιρού. Ενώ για την πλειονότητα (76%) Ισχύει η λανθασμένη εξίσωση Βαρομετρικό χαμηλό = κρύο Βαρομετρικό υψηλό = ζέστη
Από τις απαντήσεις φαίνεται ότι ο μέσος μορφωμένος Έλληνας έχει βασικές ελλείψεις σε θέματα στοιχειωδών λειτουργιών και δομής του πλανήτη μας. Οι συνέπειες είναι σημαντικές όσον αφορά τις αποφάσεις - αντιδράσεις κυρίως σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, φυσικών καταστροφών, ορυκτού πλούτου, υπόγειου νερού κλπ που θα κληθεί κάποια στιγμή να κρίνει αλλά και να πάρει σαν ενεργός πολίτης.