ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες ΤΑΞΗ: Γ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5 Ιουνίου 2015 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τέσσερα (4) μέρη και έξι (6) σελίδες. Να απαντήσετε σε όλα τα μέρη. Όλες οι ερωτήσεις να απαντηθούν στα φύλλα εξέτασης. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή επικαλυπτικού υλικού (tipp-ex). ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ (ΜΟΝΑΔΕΣ 4) Να απαντήσεις ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ και στις δύο (2) ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. 1. Να γράψεις στα φύλλα εξέτασής σου τους αριθμούς της στήλης Α και δίπλα από τον καθένα το αντίστοιχο γράμμα με το ορθό περιεχόμενο της στήλης Β. Προσοχή: Στη στήλη Β περισσεύει ένα σημείο. (4Χ0.5 μον. = 2 μον.) ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β 1. Ναπολέων 2. Αδαμάντιος Κοραής 3. Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός 4. Τζορτζ Ουάσινγκτον α. Μάχη στο Βατερλό β. Πρώτος πρόεδρος των Η.Π.Α γ. Νεοέλληνας Διαφωτιστής δ. Διατύπωσε τη θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου ε. 9η Ιουλίου 1821 1
2. Να προσδιορίσεις αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι ορθό ή λανθασμένο γράφοντας στα φύλλα εξέτασής σου τη λέξη «ορθό» ή «λάθος» δίπλα από τον αριθμό που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση. (4Χ0.5 μον. = 2 μον.) α) Με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη Δημοκρατία. β) Ο αγώνας για έλεγχο της Θράκης ονομάστηκε Μακεδονικός Αγώνας. γ) Πρώτος κυβερνήτης του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους μετά την Ελληνική Επανάσταση ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος. δ) Στον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο αντίπαλοι ήταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία από τη μια και τα Βαλκανικά συμμαχικά κράτη από την άλλη. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) Από τις ΤΡΕΙΣ (3) ερωτήσεις να απαντήσεις ΜΟΝΟ στις ΔΥΟ (2). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τρεις (3) μονάδες. 1. Να γράψεις κατατοπιστικά σημειώματα για τα πιο κάτω: α) Μεγάλη Ιδέα (τι σημαίνει ο όρος, ποιος τον χρησιμοποίησε πρώτος) (μον. 1) β) Φιλική εταιρεία (ιδρυτές, σκοπός δράσης, τόπος, χρόνος) (μον. 1) γ) Διαφωτισμός (ορισμός) (μον. 1) 2. Τις επιτυχίες των Ελλήνων εναντίον των Τούρκων στα πρώτα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης ακολούθησαν εσωτερικές αντιθέσεις ανάμεσα στους Έλληνες, οι οποίες οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο. Να αναφέρεις και να σχολιάσεις τρία (3) αίτια που οδήγησαν στον εμφύλιο αυτό σπαραγμό. (μον. 3) 3. Να γράψεις τουλάχιστον δύο (2) λόγους, για τους οποίους απέτυχε το κόμμα των Φιλελευθέρων στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 στην Ελλάδα. Πώς επηρέασε τις πολιτικές εξελίξεις το αποτέλεσμα των εκλογών; (μον. 3) 2
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ (ΜΟΝΑΔΕΣ 8) Να απαντήσεις σε ΔΥΟ (2) ΜΟΝΟ από τις ΤΡΕΙΣ (3) ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες. 1. α) Αντιμέτωπος με την κατάσταση αυτή ο Καποδίστριας προσπάθησε από την αρχή να εξασφαλίσει δάνειο από τη γαλλική κυβέρνηση ύψους 60.000.000 φράγκων. Με τα χρήματα αυτά θα στήριζε την ανασυγκρότηση και τη λειτουργία της κρατικής διοίκησης καθώς και το πρόγραμμα της οικονομικής ανασυγκρότησης. Το δάνειο, ωστόσο, δε δόθηκε και έτσι ο Κυβερνήτης αναγκάστηκε να στηριχτεί σε μικρά ποσά, που δίνονταν σε μηνιαία βάση από τη Ρωσία και τη Γαλλία μεταξύ του 1828 και του 1830. Με τα χρήματα αυτά καλύπτονταν η στοιχειώδης λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και κυρίως οι μισθοί των δημόσιων υπαλλήλων και των ενόπλων, απαραίτητη προϋπόθεση για τη συγκρότηση μιας ισχυρής και λειτουργικής κεντρικής διοίκησης. Ταυτόχρονα τέθηκαν για πρώτη φορά οι βάσεις μιας σύγχρονης δημοσιονομικής πολιτικής. Στην κατεύθυνση αυτή μπορούμε να αναφέρουμε την κυκλοφορία του πρώτου ελληνικού νομίσματος στα 1829, του Φοίνικα, του ξεχασμένου συμβόλου της Φιλικής Εταιρείας. Την ίδια χρονιά δημιουργήθηκε η Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα, στην οποία θα επενδύονταν με σχετικά επωφελές επιτόκιο κεφάλαια από το εσωτερικό αλλά και από τους Έλληνες του εξωτερικού. Tο εγχείρημα δεν πέτυχε εξαιτίας της αντιπολιτευτικής στάσης των εύπορων προυχοντικών οικογενειών προς το καποδιστριακό σύστημα εξουσίας αλλά και λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης προς το νέο θεσμό. Eπίσης, δόθηκε βάρος στην ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας, γεγονός στο οποίο συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό και η καταπολέμηση της πειρατείας στο Aιγαίο. (http://www.ime.gr/chronos/12/gr/1821_1833/politiki/14.html) Μελετώντας προσεκτικά την πιο πάνω πηγή και αξιοποιώντας τις ιστορικές σου γνώσεις, να αναφέρεις και να σχολιάσεις τέσσερα (4) μέτρα τα οποία πήρε ο Καποδίστριας για να ανορθώσει την οικονομία. (μον. 2) 1.β) Πρόθεση του Ιωάννη Καποδίστρια ήταν να οργανώσει την Ελλάδα κατά τα πρότυπα των χωρών της δυτικής Ευρώπης. Η δημιουργία όμως συγκεντρωτικού κράτους ερχόταν σε αντίθεση με τις παραδοσιακές δομές της ελληνικής πολιτικής οργάνωσης. Τα διοικητικά και τα φορολογικά μέτρα που έλαβε έθιγαν την οικονομικά και πολιτικά ισχυρή τάξη: τους κοτζαμπάσηδες, τους ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων γης και τους πλοιοκτήτες, κυρίως Υδραίους. Ο διορισμός στις θέσεις «εκτάκτων επιτρόπων», ατόμων που δεν προέρχονταν από την παλιά «διοικητική αριστοκρατία», αποτελούσε πλήγμα για οικογένειες των επαρχιών, που κρατούσαν, συχνά από γενιά σε γενιά, την εξουσία. Στην αντιπολιτευτική παράταξη προστέθηκαν αρκετοί διανοούμενοι, που απαιτούσαν περισσότερο φιλελεύθερο καθεστώς, ενώ οι περισσότεροι στρατιωτικοί και ο λαός, παρέμεναν σταθερά στο πλευρό του Κυβερνήτη. Οι ενέργειες των αντιπολιτευομένων ενισχύονταν από τους διπλωματικούς αντιπροσώπους της Γαλλίας και της Αγγλίας, που θεωρούσαν τον Καποδίστρια όργανο της ρωσικής πολιτικής. (Βασ. Σφυρόερα, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη Γ Γυμνασίου) Μελετώντας προσεκτικά την πιο πάνω πηγή και αξιοποιώντας τις ιστορικές σου γνώσεις, να αναφέρεις ποιοι και για ποιους λόγους αντιπολιτεύτηκαν το έργο του Καποδίστρια; (μον. 2) 3
2. Αγγλική γελοιογραφία. Το άλογο Αμερική ρίχνει κατάχαμα το αφεντικό του Παρατηρώντας την πιο πάνω γελοιογραφία και με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις, να γράψεις την αφορμή και να εξηγήσεις τέσσερις (4) λόγους που οδήγησαν στην Αμερικανική Επανάσταση. (μον. 4) 3. Η κυριότερη αιτία της έκρηξης του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου ήταν η διαμάχη των μεγάλων εκβιομηχανισμένων ευρωπαϊκών κρατών για την επέκταση των ζωνών της οικονομικής και πολιτικής επιρροής τους στον υπόλοιπο υπανάπτυκτο κόσμο (Ασία Αφρική). Οι εσωτερικές αγορές των χωρών αυτών δεν μπορούσαν πλέον να απορροφήσουν τη συνεχώς αυξανόμενη βιομηχανική παραγωγή και το υπέδαφος τους ήταν φτωχό σε νέες πρώτες ύλες (πετρέλαιο). Κάθε μεγάλη δύναμη προσπαθεί να εκτοπίσει την άλλη από τις αποικίες της ή τις ζώνες επιρροής της. Από το 1910 οι μεγάλες δυτικές δυνάμεις είχαν ριχτεί σ ένα ξέφρενο ανταγωνισμό εξοπλισμών, για να προκαλέσουν το αντίπαλο δέος και να προωθήσουν την επεκτατική πολιτική τους. Η Γερμανία αυξάνει τις δυνάμεις της σε καιρό ειρήνης από 623.000 σε 761.000. Στην πρόκληση αυτή η Γαλλία απαντά με την καθιέρωση της τριετούς στρατιωτικής θητείας, η οποία ανεβάζει το στρατό της σε 750.000 άνδρες. 4
Από το 1912 η κατάσταση εκτραχύνεται με τους βαλκανικούς πολέμους. Η Γερμανία επιθυμεί να σώσει την Τουρκία, γιατί στα εδάφη της διακυβεύονται τεράστια γερμανικά οικονομικά συμφέροντα. Η Αυστροουγγαρία φοβάται την ύπαρξη στα σύνορά της, μιας ισχυρής Σερβίας. Στις 28 Ιουνίου 1914, ένας Σέρβος εθνικιστής δολοφονεί στο Σεράγεβο τον Αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο, διάδοχο του αυστροουγγρικού θρόνου. Οι κηρύξεις πολέμου ακολουθούν η μία την άλλη. (Β.Σκουλάτου, Ν. Δημακοπούλου, Σ. Κόνδη, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη Γ Λυκείου, σελ.53) Με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις και το πιο πάνω παράθεμα να απαντήσεις τις πιο κάτω ερωτήσεις που ακολουθούν: α) Να επισημάνεις και να εξηγήσεις τρεις (3) αιτίες που οδήγησαν στην έκρηξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. (μον. 3) β) Να αναφέρεις το γεγονός που αποτέλεσε την αφορμή για την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. (μον. 1) ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ (ΜΟΝΑΔΕΣ 2) Να απαντήσεις σε ΜΙΑ (1) ΜΟΝΟ από τις πιο κάτω ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. 1. Η εξέγερση του κυπριακού λαού το 1931 Το κυριότερο γεγονός της εποχής του μεσοπολέμου είναι η εξέγερση του κυπριακού λαού το 1931. Βασικές αιτίες ήταν η φτώχεια και η δυστυχία των ανθρώπων εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και της βαριάς άμεσης και έμμεσης φορολογίας, μαζί με την απογοήτευση και αγανάκτηση που προκαλούσε στο λαό η αρνητική στάση της Αγγλίας στις διεκδικήσεις για τα πλεονάσματα του φόρου υποτελείας, στα αιτήματα για συνταγματικές ελευθερίες και στο εθνικό ζήτημα της ένωσης με την Ελλάδα. Η φτώχεια και η στέρηση ήταν κοινή σε Έλληνες και Τούρκους και έφερνε την προσέγγιση μεταξύ τους. Ανάμεσα στους γεωργούς και τους εργάτες είχε ξυπνήσει η ανάγκη για οργανωμένο αγώνα κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτές οι δυο τάξεις ήταν το πιο βασανισμένο μέρος του πληθυσμού εξαιτίας των χαμηλών ημερομισθίων, της τοκογλυφίας, των ψηλών τιμών στα εμπορεύματα και αντίθετα των χαμηλών τιμών στα γεωργικά προϊόντα. (Χατζηδημητρίου Κ., (1987), Ιστορία της Κύπρου, σελ. 302) Μελετώντας το πιο πάνω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις, να γράψεις δύο (2) αίτια της εξέγερσης αυτής καθώς και δύο (2) μέτρα που πήρε ο Άγγλος Κυβερνήτης της Κύπρου εναντίον των εξεγερθέντων. (μον. 2) 5
2. Την επομένη ο αφοπλισμός είχε συμπληρωθεί. Κάθε είδους όπλα, πυροβόλα και αγχέμαχα, αφηρέθησαν από τους Έλληνες, τους Φράγκους, τους Μαρωνίτες και τους Αρμένιους. Οι κρεοπώλες, παράδωσαν τα μαχαίρια τους, κι οι γεωργοί τις αξίνες τους και άλλα αιχμηρά εργαλεία. Όλα τα είδη κυνηγίου που επωλούνταν δημοσίως αποθηκεύτηκαν στο φρούριο χωρίς να δοθεί καμμιά αποζημίωση στους κατοίκους. Ταυτόχρονα έγιναν και οι εκτελέσεις 6 Ελλήνων, μεταξύ των οποίων ήταν και ο πατήρ Λεόντιος, ιερέας της Φανερωμένης, με την πρόφασιν πως είχαν κρύψει κυνηγετικά όπλα. Πολύ απειλητική τροπή πήραν τα πράγματα, όταν λίγο αργότερα, στις 3 Μαΐου έφτασαν στη Λάρνακα 4 χιλιάδες στρατιώτες προερχόμενοι από την Άκκρα. Ήταν οι ενισχύσεις που είχε ζητήσει ο Κυβερνήτης. (Χριστοδούλου Β., Το Εικοσιένα στην Κύπρο, Φιλολογική Κύπρος, 1969, σ.183) Μελετώντας την πιο πάνω πηγή και αξιοποιώντας τις ιστορικές σου γνώσεις, να αναφέρεις και να σχολιάσεις τέσσερα (4) μέτρα, στα οποία προέβησαν οι Τούρκοι, για να αποτρέψουν πιθανές επαναστατικές ενέργειες στην Κύπρο το 1821, όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση. (μον. 2) Η Διευθύντρια Ρένα Βαρνάβα 6