Βασικές Αρχές στη Διαχείριση ΑμεΑ Λίτσα Χαραλάμπους Διευθύντρια Κ.Ε.Κ. LCEducational Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
Ερώτημα Τι είναι «αναπηρία»? Πως πρέπει να διαχειριζόμαστε τα άτομα με «αναπηρία»?
Δεδομένα 1. Όλοι διαφορετικοί όλοι ίσοι 2. Σεβασμός στη Διαφορετικότητα 3. Ίσα δικαιώματα 4. Καταπολέμηση στερεοτύπων 5. Αντιμετώπιση του καθενός ως διαφορετικό άτομο 6. Τα άτομα με αναπηρίες είναι κοινοί άνθρωποι με ίδιους στόχους για: εκπαίδευση, κοινωνική και επαγγελματική ζωή, στα μέτρα των δυνατοτήτων του καθενός 7. Χρησιμοποιούμε κοινή ορολογία
ΕΕ και ΑμεΑ Η ΕΕ προωθεί την ενεργό ένταξη και την πλήρη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία, σύμφωνα με την προσέγγιση που υιοθετεί η ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε θέματα αναπηρίας. Η αναπηρία είναι ένα ζήτημα δικαιωμάτων και όχι θέμα διακριτικότητας. Αυτή η προσέγγιση είναι επίσης στο επίκεντρο της σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (UNCRPD), στην οποία η ΕΕ είναι συμβαλλόμενο μέρος. Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία 2010-2020 που υιοθέτησε και έγκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2010, βασίζεται στη σύμβαση του ΟΗΕ (UNCRPD), και λαμβάνει υπόψη την εμπειρία του Σχεδίου Δράσης για την Αναπηρία (2004-2010). Οι στόχοι θα επιτευχθούν με διάφορες δράσεις, σε οκτώ τομείς προτεραιότητας:
Στόχοι Ευρωπαϊκής Στρατηγικής 1. Προσβασιμότητα Κάνει τα αγαθά και τις υπηρεσίες προσβάσιμες στα άτομα με αναπηρίες και προωθεί στην αγορά τα διάφορα βοηθήματα.
Στόχοι Ευρωπαϊκής Στρατηγικής 2. Συμμετοχή Να διασφαλίσει ότι τα άτομα με αναπηρία απολαμβάνουν όλα τα οφέλη της ιδιότητας του Ευρωπαίου πολίτη και διασφαλίζει την άρση των εμποδίων για την ισότιμη συμμετοχή στη δημόσια ζωή και τις δραστηριότητες αναψυχής. Προωθεί την παροχή των ποιοτικών υπηρεσιών σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές, για πιο ολοκληρωμένη συμμετοχή.
Στόχοι Ευρωπαϊκής Στρατηγικής 3. Ισότητα Καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω αναπηρίας και την προώθηση της ισότητας των ευκαιριών.
Στόχοι Ευρωπαϊκής Στρατηγικής 4. Απασχόληση Να αυξήσει σημαντικά το μερίδιο των ατόμων με αναπηρία που εργάζονται στην ανοιχτή αγορά εργασίας. Αν και τα ΑμεΑ, αντιπροσωπεύουν το ένα έκτο του συνολικού πληθυσμού σε ηλικία εργασίας της ΕΕ, το ποσοστό εργοδότησης τους είναι συγκριτικά χαμηλό.
Στόχοι Ευρωπαϊκής Στρατηγικής 5. Εκπαίδευση και κατάρτιση Να προωθήσει τη συμμετοχική εκπαίδευση και τη δια βίου μάθηση για τους μαθητές/άτομα με αναπηρίες. Την ίση πρόσβαση στην ποιοτική εκπαίδευση και τη δια βίου μάθηση επιτρέποντας στα άτομα με αναπηρία να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δρομολογήσει διάφορες εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες για τα άτομα με αναπηρία. Αυτές περιλαμβάνουν τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ανάπτυξη της Ειδικής Αγωγής, καθώς και μια ειδική ομάδα μελέτης για την αναπηρία και τη διά βίου μάθηση, (www.european-agency.org).
Στόχοι Ευρωπαϊκής Στρατηγικής 6. Κοινωνική προστασία Προώθηση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης, την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Στόχοι Ευρωπαϊκής Στρατηγικής 7. Υγεία Προώθηση της ισότιμης πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας και συναφών εγκαταστάσεων / διευκολύνσεων.
Στόχοι Ευρωπαϊκής Στρατηγικής 8. Εξωτερικές δράσεις Προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στην διεύρυνση της ΕΕ και των διεθνών αναπτυξιακών προγραμμάτων.
Ιατρικό Μοντέλο/Πρότυπο Αναπηρίας Θεωρείται ότι ένα το άτομο με αναπηρία πρέπει να προσαρμοστεί στον τρόπο που η κοινωνία είναι δομημένη και οργανωμένη. Το άτομο με αναπηρία είναι το πρόβλημα, όχι η κοινωνία. «Αυτό το μοντέλο, απορρίπτεται αυστηρά από τα περισσότερα άτομα με αναπηρία και τους οργανισμούς που φροντίζουν τα άτομα αυτά. Ωστόσο, ακόμα επηρεάζει και έχει αντίκτυπο σε πολλές συμπεριφορές προς τα άτομα με αναπηρία.»
ΙΑΤΡΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ/ΠΡΟΤΥΠΟ
ΙΑΤΡΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Το άτομο με αναπηρία είναι το πρόβλημα και όχι η κοινωνία. Ο έλεγχος βρίσκεται στους επαγγελματίες, οι επιλογές για τα άτομα είναι περιορισμένες σε αυτές που παρέχονται και εγκρίνονται από τους "ειδικούς «/φροντιστές. Κάτω από αυτό το μοντέλο, οι άνθρωποι με αναπηρίες ορίζονται από τις ασθένειες ή την κατάσταση της υγείας τους.
ΙΑΤΡΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Αυτό συχνά τους οδηγεί στην αποδυνάμωση: ιατρικές διαγνώσεις χρησιμοποιούνται για τη ρύθμιση έλεγχο της πρόσβασης σε κοινωνικές παροχές, στέγαση, εκπαίδευση, αναψυχή και απασχόληση.
ΙΑΤΡΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Το ιατρικό μοντέλο, βλέπει το άτομο με αναπηρία ως εξαρτώμενο με ανάγκες να θεραπευτεί ή να φροντίζεται. Τα άτομα με αναπηρία θεωρούνται ως «προβληματικά», που δεν μπορούν να φροντίσουν τους εαυτούς τους, δεν μπορούν να πάρουν αποφάσεις, δεν είναι υγιή, είναι άρρωστα, χρειάζονται βοήθεια και φροντίδα.
Κοινωνικό Μοντέλο/Πρότυπο Αναπηρίας
Κοινωνικό Μοντέλο/Πρότυπο Αναπηρίας Το κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας μπορεί να πετύχει ισότητα για τα άτομα με αναπηρίες μέσω: Δημιουργίας προσβάσιμων κτιρίων Παράγοντας πληροφορίες σε προσβάσιμες μορφές Αμφισβητώντας στερεότυπα και υποθέσεις Τερματίζοντας τις υπηρεσίες διαχωρισμού Ενεργοποιώντας τα άτομα με αναπηρία να κάνουν πράγματα για τον εαυτό τους Τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαιώματα βάσει νόμου Διασφαλίζοντας ότι τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες τηρούνται
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ/ΠΡΟΤΥΠΟ
Κοινωνικό Πρότυπο Το κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας βασίζεται στην προσέγγιση των πολιτικών δικαιωμάτων στην αναπηρία και αναπτύχθηκε από άτομα με αναπηρία κατά τις περιόδους 1970 και 1980. Επικεντρώνεται στην αμφισβήτηση και απομάκρυνση των εμποδίων, που δεν επιτρέπουν στα άτομα με αναπηρία να ζουν μία ολοκληρωμένη και ενεργή ζωή. Αυτά τα εμπόδια είναι πολλά και ποικίλα και μπορούν να οδηγήσουν σε θεσμικές διακρίσεις. Για παράδειγμα: Κτίρια που είναι κτισμένα χωρίς πρόσβαση για άτομα με αναπηρίες.
Κοινωνικό Πρότυπο Οι πληροφορίες παρέχονται με τρόπους που τα άτομα με αναπηρία δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν. Συμπεριφορές και στερεότυπα για τα άτομα με αναπηρίες, τα εμποδίζουν από το να έχουν ίσες ευκαιρίες με τα άτομα χωρίς αναπηρίες.
Κοινωνικό Πρότυπο Οι ειδικές υπηρεσίες που δημιουργήθηκαν, τους διαχωρίζουν και τους κρατούν αποκομμένους από όλους τους άλλους.
ΠΡΟΤΥΠ Ο ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙ ΚΟ ΕΞΑΣΘΕΝΙΣΗ Οποιαδήποτε απώλεια ή ανωμαλία της ψυχολογικής, φυσιολογικής ή ανατομικής δομής ή λειτουργίας. Π.χ. Τετραπληγία Είναι ο λειτουργικός περιορισμός στο άτομο, που προκαλείται από τη φυσική, διανοητική ή αισθητήρια εξασθένιση. Π.χ. Ένας χρήστης αναπηρικής καρέκλας ΑΝΑΠΗΡΙΑ Οποιοσδήποτε περιορισμός ή έλλειψη (ως αποτέλεσμα μιας εξασθένισης) δυνατότητας να εκτελεσθεί μια δραστηριότητα με τον τρόπο ή τα μέσα που θεωρείται κανονικά για έναν άνθρωπο. Π.χ. Δεν μπορεί να ανεβεί σκαλοπάτια ή να περπατήσει στα καταστήματα. H απώλεια ή ο περιορισμός των ευκαιριών να συμμετέχει ένα άτομο στην κανονική ζωή μιας κοινότητας σε ένα ίσο επίπεδο με άλλα άτομα, λόγω των φυσικών και κοινωνικών εμποδίων. (Barnes, 1994:2) Π.χ. Η απουσία μιας κεκλιμένης ράμπας ή ανελκυστήρα είναι ο λόγος που του αποτρέπει την πρόσβαση σε ένα κτήριο.
Να θυμόμαστε Τα άτομα με αναπηρίες είναι άνθρωποι! Τα άτομα με αναπηρία είναι ολοκληρωμένοι άνθρωποι! Περιμένουν να αντιμετωπίζονται με την ίδια αξιοπρέπεια και σεβασμό που και εσείς ζητάτε. Ακριβώς επειδή κάποιος έχει μια αναπηρία δεν σημαίνει ότι είναι και ανίκανος. Θυμηθείτε, αυτός/αυτή είναι ένα πρόσωπο, δεν είναι μια αναπηρία. Ποτέ μην τους συμπεριφέρεστε συγκαταβατικά, χαϊδεύοντας τους στο κεφάλι ή την πλάτη.
Να θυμόμαστε Προσφέρετε τους το χέρι σας για χειραψία, έστω και αν φαίνεται ότι έχουν περιορισμένη ικανότητα χρήσης των άνω άκρων ή να έχουν ένα τεχνητό άκρο. Η χειρονομία θα βοηθήσει να νιώθουν αποδεκτοί, και να δημιουργήσει ένα πιο ζεστό περιβάλλον για την επικοινωνία. Για όσους δεν μπορούν να σφίξει το χέρι, αγγίξτε το άτομο στον ώμο ή το χέρι για να το καλωσορίσετε. Κοιτάξτε και μιλάτε απευθείας στο άτομο, όχι μέσα από έναν σύντροφο, (γονιό, δάσκαλο, σχολικό βοηθό, κτλ). Αντιμετωπίστε τους ενήλικες ως ενήλικες.
Να θυμόμαστε Μη ζητάς συγνώμη, αν χρησιμοποιείτε μια έκφραση που σχετίζεται με την αναπηρία του ατόμου, όπως π. χ. «Βλέπεις τα αποτελέσματα«σε ένα τυφλό. Αυτές οι εκφράσεις αποτελούν μέρος της καθημερινής γλώσσας και είναι πιθανό η απολογία να είναι πιο προσβλητική από ό, τι η έκφραση. Μη χαϊδεύετε ή ταΐζετε τα σκυλιά υπηρεσίας/οδηγούς καθώς εργάζονται. Όταν επιλέγετε χώρους για π.χ. επίσκεψη, εκδρομή, βεβαιωθείτε ότι έχετε εξετάσει τα πράγματα όπως τον καιρό, τις θέσεις των ραμπών το κράσπεδο και άλλα φυσικά εμπόδια που ενδέχεται να παρεμποδίσουν τα άτομα με αναπηρίες.
Να θυμόμαστε Ποτέ μην υποθέσετε... πολλοί άνθρωποι ταυτίζουν λανθασμένα τα άτομα αυτά ως άτομα με νοητική υστέρηση ή ψυχική διαταραχή. Φροντίστε να είστε υπομονετικοί να μάθετε ποια μέθοδος επικοινωνίας λειτουργεί καλύτερα με τον κάθε ένα. Να είστε πολύ προσεκτικοί όταν συνομιλείτε με ένα άτομο που έχει δυσκολία στην ομιλία. Αν είστε σε ένα θορυβώδη περιβάλλον, μην πανικοβληθείτε. Απλά προσπαθώ και να προχωρήσουμε σε μια πιο ήσυχη τοποθεσία για να μιλήσετε, ζητείστε από το άτομο να επαναλάβει αν χρειαστεί.
Να θυμόμαστε Ας τους αφήσουμε να ολοκληρώσουν τις δικές τους προτάσεις. Να είστε υπομονετικοί και να μην προσπαθήσω να μιλήσω γι 'αυτούς. Δεν προσποιούμαι να καταλάβει? Αντ 'αυτού, να τους πει τι μπορείτε να καταλάβετε και να τους επιτρέψει να ανταποκριθούν. Μην διορθωτικά, αλλά μάλλον, ενθαρρυντική. Όταν είναι απαραίτητο, είναι ΟΚ για να ζητήσει σύντομες ερωτήσεις που απαιτούν σύντομες απαντήσεις. Το κάθε άτομο με κινητική αναπηρία, απαιτεί διαφορετικό βαθμό βοήθειας. Για να μιλήσετε με ένα άτομο σε μια αναπηρική καρέκλα, καθίστε στο ίδιο επίπεδο με αυτό!
Να θυμόμαστε Μην προθυμοποιείστε να βοηθήσετε αυτόματα ένα άτομο χωρίς την άδεια του. Είναι εντάξει για να προσφέρουν βοήθεια, αν σας το ζητήσουν. Ωστόσο, εάν η προσφορά δεν γίνεται αποδεκτή, ικανοποιείστε το αίτημα του ατόμου, έστω και αν έχετε διαφορετική άποψη! Η αναπηρική καρέκλα ενός ατόμου αποτελεί μέρος του προσωπικού του χώρου. Ποτέ μην την μετακινείτε, στηρίζετε, κουνάτε, ή αγγίζετε, χωρίς άδεια. Εκτός του ότι είναι αγένεια, μπορεί να γίνει και επικίνδυνο. Μην υποθέτετε ότι η χρήση αναπηρικής καρέκλας αποτελεί τραγωδία. Αντίθετα πολλές φορές μπορεί να είναι ένα μέσο ελευθερίας και πλήρης συμμετοχής στη ζωή.
Να θυμόμαστε Μη φωνάζεις σε ένα άτομο με μειωμένη ακοή, εκτός εάν σας το ζητήσει. Απλά μιλήστε με κανονικό τόνο, αλλά βεβαιωθείτε ότι τα χείλη σας είναι ορατά. Μιλάτε με σαφήνεια και καθαρή άρθρωση. Εάν σας ζητηθεί να επαναλάβετε αυτό που είπατε, μην πείτε "τίποτα δεν είναι σημαντικό», γιατί είναι υποτιμητικό. Να είστε υπομονετικοί και να το επαναλάβετε όσες φορές χρειαστεί, ίσως και με άλλα λόγια, αν χρειαστεί. Σταθείτε σε μέρος φωτεινό και ενώ μιλάτε κρατείστε μακριά από το στόμα σας, οποιοδήποτε αντικείμενο ή τα χέρια σας.
Να θυμόμαστε Όταν αντιμετωπίζετε κάποιον με προβλήματα όρασης, πείτε την ταυτότητά σας και ποιος είναι μαζί σας (π.χ. «Είμαι η Μαρία και στα αριστερά μου στέκετε ο Γιώργος και στα δεξιά μου η Ιωάννα.»). Αν πάτε έξω για δείπνο ή βοηθάτε στη σίτιση άτομο με οπτική αναπηρία, ρωτήστε αν θέλει να περιγράψετε τι είναι στο μενού και στο πιάτο του. Όταν περπατάτε με κάποιον με προβλήματα όρασης, να τους προσφέρουμε το χέρι σου για καθοδήγηση. Το άτομο καλό θα ήταν να κρατηθεί μισό βήμα πίσω για να μπορεί να ακολουθεί και να προβλέπει τα κράσπεδα και τα βήματα.
Να θυμόμαστε Χαρακτηρίζουμε την κατάσταση και όχι το άτομο. Να θυμάστε ότι το άτομο δεν είναι η αναπηρία του, ή η κατάσταση του! Να δίνετε σημασία στον άνθρωπο (χαρακτήρα, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά) και όχι στη κατάσταση του.
Και να θυμάστε ότι τα ΑμεΑ, πρέπει να ενισχύονται και να έχουν λόγο, σε ότι τους αφορά, στο βαθμό των δυνατοτήτων του καθενός! ΔΕΝ ΠΑΙΡΝΟΥΜΕ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟΥΣ ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΟΥΣ!
Contact Details LCEducational Lycourgou 3/3012/Limassol www.lceducational.com info@lceducational.com Facebook: lceducational tl: 00357 25661614-21 Director/Trainer: Litsa Charalambous litsa@lceducational.com