ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΚΑΙ ΠΟΡΝΕΙΑ Αρθρο που δημοσιεύθηκε στην ΕΝΕΔΡΑ Ο καιρός πλησιάζει για την Ολυμπιάδα του 2004 που θα γίνει στην Αθήνα. Οι διοργανωτές ευελπιστούν ότι χιλιάδες τουρίστες θα έλθουν στην χώρα μας προκειμένου να παρακολουθήσουν τους αγώνες. Το «φίλαθλο πνεύμα» θα εκφραστεί σε όλο του το μεγαλείο και «ρίγη εθνικής συγκίνησης» θα μας κατακλύσουν για τις κατακτήσεις μεταλλίων από αθλητές και αθλήτριες. Καθώς επίσης δάκρυα χαράς για τυχόν πρωτιές που θα κατακτήσει η Ελλάδα στα αγωνίσματα. Μέχρις εδώ όλα καλά. Ενδεχομένως όμως, να κατακτήσουμε και κάποιο χρυσό μετάλλειο της ολυμπιακής πορνείας ή του σεξοτουρισμού μετά το Σίδνεϋ, όπου γνώρισε πρωτοφανή άνθηση η βιομηχανία του σεξ. Αναφερόμαστε, λοιπόν, για το ειδεχθές έγκλημα της εμπορία προσώπων (trafficking), για μία ιδιαίτερη διεστραμμένη πτυχή της νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση συνεπάγεται σήμερα μία εμπορευματοποίηση που δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Εδώ και 30 χρόνια η πιο δραματική αλλαγή στο εμπόριο του σεξ, είναι η «εκβιομηχάνισή» του. Το γεγονός ότι πλέον γίνεται αντιληπτό σαν κάτι το «φυσιολογικό», με αποτέλεσμα να υπάρξει μαζικός εθισμός σε αυτό, σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή η βιομηχανοποίηση είναι ταυτόχρονα νόμιμη και παράνομη και η κερδοφορία της μετριέται σε πάρα πολλά δισεκατομμύρια δολλάρια. Δημιούργησε μία αγορά από εκατομμύρια γυναίκες και παιδιά, που έχουν μετατραπεί σε εμπόρευμα για σεξουαλική χρήση. Αυτή η αγορά προωθήθηκε από την μαζικοποίηση της πορνείας, και κυρίως από τις πολυεθνικές του σεξ που έχουν γίνει αυτόνομες οικονομικές δυνάμεις, και μετέχουν στα διεθνή χρηματιστήρια. Γινόμαστε μάρτυρες μιας «σεξοποίησης» της κοινωνίας. Στην Ελλάδα η τάση αυτή εμφανίστηκε έντονα στις αρχές του 1990, όταν άρχισαν να εισρέουν παράνομα γυναίκες και παιδιά, από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και του λεγόμενου τρίτου κόσμου, με την βοήθεια του διεθνούς και εγχώριου οργανωμένου εγκλήματος. Αυτή η «σεξοποίηση» βασίζεται πρώτα από όλα στην ανισότητα των φύλων, αλλά και στην κοινωνική και ταξική ανισότητα, ανισότητα που αποδεικνύεται τελικά άκρως κερδοφόρα. Η αγορά του σεξ δεν παύει να αναπτύσσεται παγκοσμίως και να εκμεταλλεύεται με την μεγαλύτερη απανθρωπιά, φτωχές γυναίκες και παιδιά υπό καθεστώς δουλείας. Γινόμαστε μάρτυρες, της μαζικής ανάπτυξης παραγωγής αγαθών και σεξουαλικών «υπηρεσιών». Αυτά τα «αγαθά» αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από ανθρώπινα πλάσματα που πουλάνε σεξουαλικές «υπηρεσίες». Ένας παράγοντας επίσης που συμβάλει στην ανάπτυξη της πορνείας, είναι η οικονομική διεθνοποίηση, καθώς η παγκοσμιοποίηση της αγοράς χαρακτηρίζεται όχι 1
μόνο από την ανάπτυξη των μεταναστευτικών ρευμάτων αλλά και από την όλο και μεγαλύτερη εισροή γυναικών σε αυτά. Δεν είναι τυχαίο, ότι ένα μεγάλο μέρος τους κατευθύνεται προς τις πλούσιες χώρες του Βορρά και της Δύσης. Οι γυναίκες και τα παιδιά έχουν γίνει οι πρώτες ύλες μέσα στο πλαίσιο της ανάπτυξης του διεθνούς και εθνικού εμπορίου. Από οικονομικής πλευράς αυτά τα «εμπορεύματα» χαρακτηρίζονται από ένα διπλό προτέρημα: δηλαδή τα σώματά τους είναι και «αγαθό» και «υπηρεσία». Από αυτό, προκύπτει η εκτίμηση, πως βρισκόμαστε μπροστά σ ένα φαινόμενο, την εμφάνιση μίας καινούργιας μορφής δουλείας. Η πορνεία αλλά και οι βιομηχανίες με τις οποίες είναι άμεσα δεμένες, μπάρ με χορεύτριες, μασαζάδικα, οίκοι ανοχής, το διαδίκτυο, αλλά και ο τύπος που παράγει πορνογραφικό υλικό, στηρίζονται σε μία παραοικονομία, που ελέγχεται από μαστροπούς που συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι πάνω από 250.000 άνθρωποι απασχολούνται σε αυτό τον τομέα, ενώ η αξιοπρεπής «νορμάλ» οικονομία, είναι άμεσα δεμένη με τον κλάδο της βιομηχανίας του σεξ. Δεν είναι κρυφό πως τα ΜΜΕ κάνουν χρυσές δουλειές με τις ροζ αγγελίες, καθώς και η βιομηχανία των τηλεπικοινωνιών, η κινητή τηλεφωνία κ.λ.π. Διεθνώς είναι οι αεροπορικές εταιρείες, η τουριστική βιομηχανία ακόμα και οι ίδιες οι κυβερνήσεις Ετσι η πορνεία θεωρείται πλέον από ορισμένους κύκλους, παράγοντας για συγκέντρωση πλούτου και κεφαλαίου. Αντιμετωπίζεται δε ως στρατηγική οικονομικής ανάπτυξης για ορισμένα κράτη, παράδειγμα «λαμπρό» η Ταυλάνδη, που το 1995 τα έσοδα της τουριστικής πορνείας και συγκαλυμμένης σεξουαλικής «διασκέδασης», αντιπροσώπευαν το 60% του προϋπολογισμού αυτής της χώρας.! Κάπως έτσι, λοιπόν, μερικοί «εγχώριοι οραματιστές» φαντάστηκαν πως μιας και έχουμε την Ολυμπιάδα, μπορεί και η χώρα μας να ξοφλήσει μέρος των χρεών της προς τους δανειστές της, αυξάνοντας τους οίκους ανοχής, τροποποιώντας τους νόμους, εισάγοντας κι άλλες γυναίκες μέσω των πορνικών δικτύων, για την «ανακούφιση των ανδρών επισκεπτών» και πλουτίζοντας μερικά φτωχά ανθρωπάκια!. Μέσα σε αυτό το διεθνές και εθνικό πλαίσιο ραγδαίας ανάπτυξης της βιομηχανίας της πορνείας ιδίως, της μετάλλαξής της σε βιομηχανία της σεξουαλικής εκμετάλλευσης της γυναικείας δουλείας, ήρθε η απόφαση της πλειοψηφίας του Δημοτικού Συμβουλίου του δήμου της Αθήνας να ακολουθήσει το παράδειγμα του Σίδνεϋ των Ολυμπιακών Αγώνων του 2000. Συγκεκριμένα στις 7.4.2003 η διαπαραταξιακή επιτροπή του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων υπέβαλε πρόταση-σχέδιο για την εφαρμογή του Ν.2734/1999 περί εκδιδομένων προσώπων με αμοιβή και πρότεινε εν περιλήψει τα εξής: 1. Την εφαρμογή του νόμου 2734/1999, ο οποίος είχε μείνει αδρανής επί τρία χρόνια από την δημοσίευσή του 2. Την αύξηση του αριθμού αδειών εγκατάστασης για τη λειτουργία «οίκων ανοχής» εντός του Δήμου από 200 σε 230 3. την δυνατότητα λειτουργίας τους σε ξενοδοχεία ή άλλους ανάλογους χώρους, σύμφωνα με ισχύοντα σε ξένες χώρες 2
Μάλιστα επι λέξει έλεγε ότι «Με δεδομένο ότι είναι δυνατόν να προκύψουν προβλήματα κατά την εφαρμογή του νόμου, τα οποία ενδεχομένως θα οξυνθούν ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων, εκτιμάται ότι πρέπει να εξετασθεί η τροποποίηση του νόμου στην ανωτέρω κατεύθυνση» Χαρακτήριζε ρητά την πορνεία ως επάγγελμα, επαναλαμβάνοντας λανθασμένη ορολογία και φιλοσοφία του Ν.2734/1999. Κατόπιν αυτών των προτάσεων και διαπιστώσεων, στις 17.5.2003 το Δημοτικό Συμβούλιο Αθηναίων έλαβε την απόφαση κατά πλειοψηφία-πλήν ΣΥΝ και ΚΚΕλέγοντας ότι: καθόριζε τον αριθμό των αδειών εγκατάστασης για την λειτουργία των «οίκων ανοχής» εντός των ορίων του Δήμου μέχρι 230 Διατήρησε τη Διαπαραταξιακή Επιτροπή, την οποία επιφόρτισε να ασχοληθεί με την αντιμετώπιση διαφορών προβλημάτων κατά την εφαρμογή του νόμου, καθώς και να προβεί σε νομοθετική τροποποίηση ή συμπλήρωση των νόμων, όπως π.χ. δυνατότητα λειτουργίας των οίκων σε ξενοδοχεία ή άλλους ανάλογους χώρους εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων ρύθμιση θεμάτων που αφορούν την άσκηση αυτού του «επαγγέλματος» Επιτρέπεται ο ομαδικός εταιρισμός κ. α. Στην πιο πάνω απόφαση του Δ.Σ Αθηναίων, επαναλαμβάνει τον όρο «οίκοι ανοχής», ενώ αυτοί έχουν καταργηθεί ρητά με τον ανωτέρω νόμο, ο οποίος καθιέρωσε την απαγόρευση του ομαδικού εταιρισμού και την στέγαση έως δύο το πολύ εκδιδομένων προσώπων σε κάθε οίκημα ή πολυκατοικία (και εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει). Όλη αυτή η διαδικασία προκάλεσε την οργή των γυναικείων οργανώσεων οι οποίες αντέδρασαν με πλήθος διαμαρτυριών προς τους βουλευτές, την Δήμαρχο Αθηναίων καθώς και το Δημοτικό Συμβούλιο. Η πρώτη σφοδρή αντίδραση ήρθε από την Αδέσμευτη Κίνηση Γυναικών και μαζί της συμπαρατάχθηκαν σχεδόν όλες οι γυναικείες οργανώσεις, όπως και η Παγκόσμια Πορεία Γυναικών-Ελληνικό Δίκτυο. Στις 9.7.2003 ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας στέλνει επιστολή κατά αυτής της ρύθμισης αναφέροντας τα εξής: Η πορνεία δεν συνιστά επάγγελμα, αλλά κατάφωρη παραβίαση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αποτελεί δε μέσον άσκησης βίας κατά των γυναικών, δεν είναι επομένως αποτέλεσμα επαγγελματικού προσανατολισμού Η αύξηση των αδειών αφενός και η επέκταση της δυνατότητας στέγασης σε άλλους χώρους αφετέρου, ισοδυναμεί με κοινωνική αναλγησία. Διότι είναι προφανές, ότι με την επέκταση της δυνατότητας στέγασης και σε άλλους χώρους θα αυξηθεί ο αριθμός των εκδιδομένων προσώπων, με την εισροή ατόμων είτε από το εσωτερικό είτε από το εξωτερικό, υπό την πίεση των κυκλωμάτων σωματεμπορίας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα αύξηση του «σκοτεινού αριθμού» των θυμάτων της πορνείας, αλλά και αύξηση του κέρδους των σωματεμπόρων. Με το να ονομάζεται η πορνεία επάγγελμα και να μεριμνάται η εξεύρεση λύσεων για την καλύτερη τέλεσή του, «ιδίως ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων», δίνεται θεσμική καταξίωση στην πορνεία και στους ίδιους τους 3
μαστροπούς και σωματεμπόρους, οι οποίοι πλέον θα είναι μάνατζερ εξεύρεσης εργασίας. Προτείνουμε στο Δήμο Αθηναίων να εγκαταλείψει τις πιο πάνω θέσεις και να δεί με ευαισθησία την κοινωνική διάσταση της πορνείας καθώς και τη διάσταση του φύλου και να συμβάλει αφενός μεν στην πρόληψη της θυματοποίησης των γυναικών μέσω ειδικών προγραμμάτων, στην εύρεση εργασίας, στην επιμόρφωση τους, αφετέρου δε στην στήριξη των θυμάτων της σωματεμπορίας με τη λειτουργία ειδικών ξενώνων και την βοήθεια εξειδικευμένων επιστημόνων. Η απάντηση της Αντιδημάρχου Αθηναίων ήταν ότι τα μέτρα αυτά αποσκοπούσαν να βάλει τάξη στην υφιστάμενη εκκρεμή κατάσταση και όχι να καταξιώσει την πορνεία. Τον Σεπτέμβριο 2003 η ΚΕΔΚΕ αποφάνθηκε για την αναγκαιότητα εκ νέου ρύθμισης και τροποποίησης του νόμου ώστε να περιλαμβάνει περισσότερα πρόσωπα και οικήματα.(πλήν του ΣΥΝ και ΚΚΕ). Συγχρόνως υπήρχαν πληροφορίες ότι η τότε κυβέρνηση ετοιμάζει σχετική τροπολογία στην οποία θα αυξάνονται οι άδειες και θα επιτρέπεται η λειτουργία των καταργηθέντων οίκων ανοχής, με τη δυνατότητα συστέγασης περισσότερων προσώπων.κ.λ.π. Την σχετική τροπολογία φερόταν ότι ετοίμαζε ο τότε υφυπουργός εσωτερικών Ν.Μπίστης. Οι γυναικείες οργανώσεις ζήτησαν να συναντηθούν με τους εκπροσώπους των κομμάτων ώστε να μην συζητηθεί η τροπολογία και να αποσυρθεί. Πράγματι στις 13.11.2003 η ελληνική βουλή αρνήθηκε να συζητήσει για τυπικούς λόγους κατ αρχήν το θέμα, διότι εισαγόταν για συζήτηση με άσχετο νομοσχέδιο που αφορούσε στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης. Επειδή όμως οι γυναικείες οργανώσεις δεν πείσθηκαν, δεδομένου ότι η τροπολογία θα ξαναερχόταν στη Βουλή για συζήτηση με κάποια άλλη ευκαιρία, εφόσον δηλαδή βρισκόταν κάποιο νομοσχέδιο προς το οποίο να έχει συνάφεια. Ετσι οι γυναικείες οργανώσεις μαζί και το τμήμα γυναικών του ΣΥΝ- συναντήθηκε στις 4.12.2003 με τον τότε Πρόεδρο της Βουλής κ. Απ.Κακλαμάνη ο οποίος διαβεβαίωσε προσωπικά αλλά και εκ μέρους του τότε Πρωθυπουργού κ. Σημίτη ότι αυτή η τροπολογία θα αποσυρθεί και δεν θα επανέλθει για ψήφιση στην Βουλή. Διαβεβαίωσε τις γυναικείες οργανώσεις ότι αντ αυτού θα λάβει χώρα διάλογος με τις γυναικείες οργανώσεις και σύνταξη νομοθετικής πρόβλεψης από ειδική επιτροπή, που θα λάβει υπόψη της τις γυναικείες θέσεις. Αυτό λοιπόν που διακυβεύεται στην Αθήνα δεν είναι τυχαίο και εγγράφεται στην παγκόσμια ανάπτυξη της βιομηχανίας του σεξ και του σεξοτουρισμού για μία Πορνολυμπιάδα. Είναι μία βιομηχανία που κρύβει πόνο και δυστυχία μα κυρίως βία και απόλυτη φτώχεια, απελπισία για μία φυσιολογική ζωή, βιασμούς, απαγωγές, φυλάκιση, βασανιστήρια, κάθε λογής κακοποίηση, μέχρι και θάνατο. Όλα αυτά συνιστούν το βασικό εργαλείο όχι μόνο για την ανάπτυξη των ίδιων των αγορών, αλλά για την κατασκευή των ίδιων αυτών των ανθρώπινων εμπορευμάτων. 4
Γιατι τα εμπορεύματα αυτά πρέπει να γίνουν «λειτουργικά».επενδύονται από τους μαστροπούς με την λογική της απόδοσης της κερδοφορίας, του ανταγωνισμού-όσο πιο μικρη ηλικία έχουν τόσο ακριβότερα πωλούνται «φρέσκο κρέας»-ο τρόπος που γίνονται οι πορνοεπαφές, λειτουργούν με τους κανόνες του φορντισμού Το πορνικό σύστημα απαιτεί μία ολοκληρωμένη διαθεσιμότητα των σωμάτων και προς τους μαστροπούς/businessmen και προς την μίζερη απάνθρωπη σεξουαλικότητα των πορνοπελατών/ανδρών. Ας ξεχάσουμε τους οίκους ανοχής των εφηβικών χρόνων των αγοριών και τον νταβατζή. Αυτά ανήκουν στο παρελθόν σαν ρομαντικές αναπολήσεις. Άλλωστε, το θέμα υπάρχει καλώς ή κακώς. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι αυτή η «δραστηριότητα» των εκδιδομένων γυναικών οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε με την δέουσα σοβαρότητα. Οφείλουμε να συνομιλήσουμε μαζί τους για τα δικά τους προβλήματα. Όχι όμως ότι είναι επάγγελμα! Κλείνοντας οφείλω να πώ ότι το θέμα είναι ακανθώδες και δεν σταματάει εδώ. Η βιομηχανία του σεξ βρίσκει απίστευτους τρόπους ανανέωσης.. Μιας και η ανεργία στις γυναίκες βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα ας «προσανατολιστούν επαγγελματικά στην πορνεία». Ούτε απεργίες, ούτε πορείες, ούτε διεκδικήσεις για μισθούς. Όλα θα είναι μια χαρά. Ας την κάνουμε και «ευγενές άθλημα» για μετάλλιο στην Αθήνα! Το σώμα του ανθρώπου είναι αξία και όχι απαξία. Δέσποινα Σαγγανά Νομικός/Πολιτική Επιστήμων Ερευνήτρια Γυναικείων Θεμάτων μέλος της γραμματείας του Τμήματος Γυναικών του ΣΥΝ Αθήνα, 23-4-2004 Βιβλιογραφία: Αρθρο της Αννας Κοντοθανάση, με τίτλο: «Κερδίσαμε μία μάχη, ο αγώνας συνεχίζεται», από το περιοδικό Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ τεύχος 75/2004, σελίδες 5-6 του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας Αρθρο της Σόνιας Μητραλιά, με τίτλο «Ενάντια στην Πορνολυμπιάδα που μας ετοιμάζουν, μπορούμε να νικήσουμε»! 5