ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ» ΔΡΑΣΗ «Υποστήριξη των Επιχειρήσεων για την απασχόληση προσωπικού υψηλού επιπέδου» ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΡΓΟΥ 708 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ Ανάπτυξη και Εφαρμογή Πλαισίου Κοινωνικής Αποδοχής της Ενέργειας: Διερεύνηση κοινωνικών συμπεριφορών στους τομείς Προσφοράς και Ζήτησης ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΣ EXERGIA ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Α.Ε.
Παραδοτέο 3: Εφαρμογή του Μεθοδολογικού Πλαισίου ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Ε.Ε.) 3 Τίτλος Ε.Ε. 3 Εφαρμογή του Πλαισίου σε δύο (2) Περιπτώσεις Μελέτης Το Πακέτο Εργασίας 3 περιέχει την εφαρμογή του προτεινόμενου Πλαισίου του προηγούμενου Πακέτου Εργασίας 2 σε δύο Περιπτώσεις Μελέτης, μία στην ηπειρωτική Ελλάδα (διασυνδεδεμένο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας) και μία σε ένα νησί (αυτόνομο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας). Περιγραφή παραδοτέων ενότητας εργασίας Α/Α & Τίτλος Παραδοτέου Περιγραφή Έναρξη / Ολοκλήρωση Παραδοτέο 3: Εφαρμογή του Μεθοδολογικού Πλαισίου Επιστημονική Αναφορά - Report Ιαν 2014 / Απρλ 2014 2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4 2. ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5 3. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ (ΜΥΤΙΛΗΝΗ) 7 4. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ (ΑΘΗΝΑ) 16 3
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κύρια ιδέα του έργου είναι η ανάπτυξη ενός Πλαισίου Κοινωνικής Αποδοχής του Αναδυόμενου Ενεργειακού Συστήματος. Το Πλαίσιο αυτό αναλύει τις κοινωνικές συμπεριφορές στους τομείς της Προσφοράς και της Ζήτησης, στη συνέχεια αποτυπώνει τις σχέσεις τους και τελικά τις ενοποιεί σε ένα ολοκληρωμένο μεθοδολογικό πλαίσιο από το οποίο θα δύναται να προκύψουν αποτελεσματικές προτάσεις πολιτικής για ένα νέο ενεργειακό σύστημα που θα είναι περιβαλλοντικά φιλικό, οικονομικά βιώσιμο, κοινωνικά αποδεχτό και τεχνολογικά δυνατό. Ο σκοπός του έργου είναι η παραγωγή τεχνογνωσίας για τη διευκόλυνση των σχεδιαστών ενεργειακής πολιτικής έτσι ώστε να λαμβάνονται συνεπείς αποφάσεις, σύμφωνα με μία σειρά από τεχνολογικούς περιορισμούς, οικονομικούς παράγοντες, κοινωνικές συνθήκες και περιβαλλοντικές καταστάσεις. Δευτερεύοντες στόχοι του έργου αποτελούν τα παρακάτω: Η αποτύπωση της κοινωνικής προτίμησης σχετικά με τις τεχνολογίες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και της κοινωνικής συμπεριφοράς σχετικά με την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση της ενέργειας σε ατομικό επίπεδο. Η σύνδεση κατάλληλων μεθοδολογικών εργαλείων αποτύπωσης της κοινωνικής αποδοχής των ενεργειακών τεχνολογιών από τη πλευρά της ενεργειακής προσφοράς και των προγραμμάτων ενεργειακής εξοικονόμησης και διαχείρισης του φορτίου από την πλευρά της ζήτησης. Στα εργαλεία αυτά δύναται να συμπεριληφθούν η Ανάλυση Κόστους Οφέλους (Cost Benefit Analysis CBA), η Πολυκριτηριακή Ανάλυση (Multi-Criteria Analysis MCA) και η Εκτίμηση Εξωτερικοτήτων, μεταξύ άλλων. Η οργάνωση δύο (2) Περιπτώσεων Μελέτης, μία στην ηπειρωτική Ελλάδα και μία σε ένα νησί, για την εφαρμογή του προτεινόμενου Πλαισίου Κοινωνικής Αποδοχής της Ενέργειας. Η δημιουργία προτάσεων πολιτικής για την αποτελεσματικότερη διαχείριση του Νέου Ενεργειακού Συστήματος. Το έργο θα συμπληρωθεί από μία Ηλεκτρονική Βάση Δεδομένων που θα περιλαμβάνει μία γενικότερη πλατφόρμα ανταλλαγής πληροφοριών και τεχνογνωσίας. 4
2. ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το Πλάνο Εργασίας του έργου περιλαμβάνει έξι (6) Ενότητες Εργασίας και διαμορφώνεται ως εξής: Ενότητα Εργασίας 1: Βιβλιογραφική Έρευνα Ενότητα Εργασίας 2: Ανάπτυξη του Μεθοδολογικού Πλαισίου Ενότητα Εργασίας 3: Εφαρμογή του Πλαισίου σε δύο (2) Περιπτώσεις Μελέτης Ενότητα Εργασίας 4: Ανάλυση και συγκριτική αξιολόγηση Περιπτώσεων Μελέτης Ενότητα Εργασίας 5: Δημιουργία προτάσεων πολιτικής Ενότητα Εργασίας 6: Διάχυση των Αποτελεσμάτων Έχει ολοκληρωθεί η Ενότητα Εργασίας 1 Βιβλιογραφική Έρευνα. Στα πλαίσια της Ενότητας Εργασίας 1 αποτυπώθηκαν βιβλιογραφικά οι πιο πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις στο αντικείμενο του έργου. Πιο συγκεκριμένα ολοκληρώθηκε το στάδιο έρευνας, συλλογής, αποδελτίωσης, κατηγοριοποίησης και αποτύπωσης του υλικού, σύμφωνα με το προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα εξέλιξης του έργου. Η Βιβλιογραφική Έρευνα κάλυψε σχετικά επιστημονικά άρθρα, αναφορές και νομικά κείμενα, μεταξύ άλλων. Ως κύριοι τομείς της βιβλιογραφικής έρευνας, έχουν αναγνωριστεί οι παρακάτω: οι Πολυκριτηριακές μεθοδολογίες λήψης αποφάσεων στον ενεργειακό σχεδιασμό ως εργαλεία αποτύπωσης της σχετικής κοινωνικής προτίμησης, οι επιπτώσεις της ευρείας διάχυσης των νέων ενεργειακών τεχνολογιών στις τοπικές κοινωνίες, οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών στην εγκατάσταση νέων ενεργειακών έργων στην περιοχή τους, οι ατομικές συμπεριφορές και πρακτικές σχετικά με τον τρόπο χρήσης της ενέργειας, τα κριτήρια (οικονομικά, ενεργειακά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά...) για την αξιολόγηση (βαθμός αποδοχής-απόρριψης) ενεργειακών τεχνολογιών και για την υοθέτηση πρακτικών εξοικονόμησης ενέργειας, η σύγχρονη ενεργειακή και περιβαλλοντική νομοθεσία πολιτική στην Ελλάδα και την Ευρώπη, η ευρύτερη κοινωνικο-πολιτική αποδοχή των ΑΠΕ και η συμβολή των ΑΠΕ στην τοπική βιώσιμη ανάπτυξη ως παράγοντας αύξησης της αποδοχής τους από τις τποικές κοινωνίες. Από τον Μάιο του 2013 είχε ξεκινήσει η υλοποίηση του Πακέτου Εργασίας 2 Ανάπτυξη του Μεθοδολογικού Πλαισίου Κοινωνικής Αποδοχής της Ενέργειας το οποίο ολοκληρώθηκε όπως προβλέπεται στο τεχνικό Παράρτημα του έργου τον Δεκέμβριο του 2013 και περιλαμβάνει την αναλυτική μεθοδολογία αποτύπωσης της 5
κοινωνικής συμπεριφοράς σχετικά με τις ΑΠΕ και την ανάλυση των πρακτικών συμπεριφοράς απέναντι στα προγράμματα εξοικονόμησης, και ορθολογικής χρήσης της ενέργειας σε ατομικό επίπεδο. Το Πλαίσιο προέκυψε μετά από αναλυτική επεξεργασία των βιβλιογραφικών δεδομένων και περιλαμβάνει τα αναλυτικά βήματαστάδια αποτύπωσης της κοινωνικής αποδοχής της ενέργειας. Στη συνέχεια διαμορφώθηκε και οριστικοποιηθήκε το κατάλληλο ερωτηματολογίο. Ακολούθησε η υλοποίηση και ολοκλήρωση του Πακέτου Εργασίας 3 Εφαρμογή του Πλαισίου σε δύο (2) Περιπτώσεις Μελέτης. Οι περιπτώσεις μελέτης που επιλέχθησαν ήταν μία στην ηπειρωτική Ελλάδα (διασυνδεδεμένο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας) και μία σε ένα νησί (αυτόνομο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας). Πρώτα υλοποιήθηκε η εφαρμογή του πλαισίου στη νησιωτική χώρα, στη Λέσβο, Δημοτικό Διαμέρισμα Μυτιλήνης και στη συνέχεια στην ηπειρωτική Ελλάδα στην Αθήνα. Η 1 η εφαρμογή περιλάμβανε εκατό (100) ερωτηματολόγια και η 2 η 85. Παραδοτέο 3: Εφαρμογή του Μεθοδολογικού Πλαισίου (report). Το Πακέτο Εργασίας 3 εξελίχθηκε ομαλά και ολοκληρώθηκε σύμφωνα με το καθορισμένο χρονοδιάγραμμα. 6
3. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ (ΜΥΤΙΛΗΝΗ) Μεθοδολογικό Πλαίσιο εφαρμογής Η συγκεκριμένη μελέτη πραγματοποιήθηκε στην περιοχή του Δήμου Λέσβου κατά την χρονική περίοδο ανάμεσα στον Ιανουάριο και τον Μάρτιο του 2014. Ο πληθυσμός του Δήμου ανέρχεται σε 85.330 κατοίκους (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, 2011). Η περιοχή μελέτης (Δημοτικό Διαμέρισμα Μυτιλήνης) χαρακτηρίζεται από φαινόμενα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, εξαιτίας της λειτουργίας του θερμοηλεκτρικού σταθμού της ΔΕΗ στα όρια της πόλης της Μυτιλήνης. Η εγκατεστημένη ισχύς του συγκεκριμένου εργοστασίου είναι 75MW, ενώ η αντίστοιχη για τα αιολικά πάρκα που υπάρχουν στο νησί είναι 12MW. Επιπλέον, παρατηρούνται συχνές διακοπές ρεύµατος τους καλοκαιρινούς µήνες και κατά τη διάρκεια έντονων καιρικών φαινομένων τους χειμερινούς µήνες, λóγω µη εκσυγχρονισµού των εγκαταστάσεων και του δυκτίου μεταφοράς και διανομής. Η μεθοδολογία που ακολουθείται βασίζεται στη δημιουργία μίας ολοκληρωμένης και συνεπούς σειράς ερωτήσεων που θα προσφέρουν μία ολιστική αποτύπωση της ατομικής συμπεριφοράς σχετικά με τα προγράμματα εξοικονόμησης και ορθολογικής χρήσης της ενέργειας στον οικιστικό τομέα. Παράλληλα, εξετάζεται και η προτίμηση των ερωτηθέντων ως προς τις ΑΠΕ, με έμφαση στις τεχνολογίες αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας για την παραγωγή θερμότητας και ζεστού νερού (ηλιακοί θερμοσίφωνες) και την παραγωγή ηλεκτρισμού (φωτοβολταικά συστήματα). Το δείγμα αναφοράς αποτελείται από 100 άτομα και προήλθε από τυχαία επιλογή. Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει συνολικά 29 ερωτήσεις, κυρίως πολλαπλής επιλογής κλειστού τύπου. Από τις απαντήσεις στις ερωτήσεις θα γίνει αντιληπτό κατά πόσο το δείγμα διατηρεί θετική στάση απέναντι σε καινούργιες, φιλικές προς το περιβάλλον, πηγές ενέργειας, στη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και στη συγκράτηση των εκπομπών CO 2 με υιοθέτηση τεχνικών ενεργειακής εξοικονόμησης στον οικιστικό τομέα. Το ερωτηματολόγιο είναι δομημένο σε τρία (3) μέρη: 1. Εξοικονόμηση και ορθολογική χρήση ενέργειας. Οι ερωτήσεις αυτής της κατηγορίας αφορούν το σύστημα θέρμανσης και ψύξης κάθε κατοικίας, το σύστημα φωτισμού και τη συχνότητα χρήσης των κυριότερων ηλεκτρικών οικιακών συσκευών. Επιπλέον, οι 7
ερωτώμενοι καλούνται να ιεραρχήσουν τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουν την αγορά μιας ηλεκτρικής συσκευής καθώς και τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση ενέργειας σε οικιακό, τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο. 2. Προτίμηση σχετικά με τις τεχνολογίες ΑΠΕ. Στη συγκεκριμένη ενότητα του ερωτηματολογίου, αρχικά, εξετάζεται η άποψη των ερωτηθέντων σχετικά με τις επιπτώσεις από τη χρήση συστημάτων ΑΠΕ για την παραγωγή ενέργειας. Ακόμη καταγράφονται και ταξινομούνται τα εμπόδια που υπάρχουν στην εφαρμογή των ΑΠΕ. Τέλος, οι ερωτώμενοι καταθέτουν τις προτιμήσεις τους σχετικά με την εγκατάσταση έργων ΑΠΕ σε δημόσιες ή ιδιωτικές εκτάσεις με την βοήθεια δημόσιων ή ιδιωτικών επενδύσεων. 3. Γενικές ερωτήσεις. Αφορούν την ηλικιακή κατανομή, το μορφωτικό επίπεδο και το εισόδημα και άλλα. Τα αποτελέσματα αναλύθηκαν μέσω του λογισμικού SPSS και του EXCEL με σκοπό την εξαγωγή περιγραφικών συμπερασμάτων για αν το δείγμα στη Λέσβο, διατηρεί θετική στάση στην εμφάνιση καινούργιων, φιλικών προς το περιβάλλον ΑΠΕ και στη συγκράτηση των εκπομπών CO 2 με υιοθέτηση τεχνικών εξοικονόμησης ενέργειας, σε οικιακό και τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, πραγματοποιείται συνδυαστική ανάλυση επιλεγόμενων μεταβλητών του δείγματος με την βοήθεια ελέγχου στατιστικής ανεξαρτησίας. Αποτελέσματα Εξοικονόμηση και ορθολογική χρήση ενέργειας Στο ακόλουθο Σχήμα 1 αποτυπώνεται το Διμηνιαίο κόστος της κατανάλωσης ηλεκτρισμού σε ευρώ. Η κατανάλωση αυτή έχει μετρηθεί με βάση τους λογαριασμούς της ΔΕΗ και αφορά το οίκημα στο οποίο διαμένει ο κάθε ερωτώμενος. 8
Σχήμα 1: Διμηνιαίο κόστος κατανάλωσης ηλεκτρισμού σε Από το Σχήμα 1 παρατηρούμε ότι δεν υφίστανται σημαντικές διαφοροποιήσεις στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος μεταξύ χειμερινής και καλοκαιρινής περιόδου. Χρειάζεται να επισημανθεί ότι οι αυξημένες τιμές στα ποσοστά των ατόμων που δηλώνουν κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος μεγαλύτερη από 100 (60% για το χειμώνα και 55% για το καλοκαίρι) πιθανόν να οφείλονται στην προσμέτρηση του φόρου ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων που ενσωματώνεται στους λογαριασμούς της ΔΕΗ ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Στο Σχήμα 2 αποτυπώνεται η παλαιότητα του οικιακού συστήματος θέρμανσης που χρησιμοποιείται από το δείγμα αναφοράς. Σχήμα 2: Παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης 9
Στο ακόλουθο Σχήμα 3 παρουσιάζονται τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία το δείγμα δηλώνει ότι επιλέγει μία ηλεκτρική συσκευή. Σχήμα 3: Κριτήρια επιλογής ηλεκτρικής συσκευής Από το Σχήμα 3 προκύπτει ότι όταν το δείγμα ρωτήθηκε για τα κριτήρια με τα οποία επιλέγει μία ηλεκτρική συσκευή, κυριότερος παράγοντας με ποσοστό 37% φάνηκε να είναι το κόστος της, ενώ το 29% υπέδειξε την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ως ένα σημαντικό κριτήριο επιλογής. Στο Σχήμα 4 αποτυπώνονται οι πηγές ενημέρωσης του δείγματος σχετικά με τις δυνατότητες εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιστικό τομέα. Σχήμα 4: Πηγές ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας 10
Στο ακόλουθο Σχήμα 5 αποτυπώνονται οι σημαντικότερες τεχνολογίες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση ενέργειας σύμφωνα με τους ερωτηθέντες. Σχήμα 5: Σημαντικότερες τεχνολογίες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση ενέργειας Από το Σχήμα 5 παρατηρούμε ότι σχετικά με τις τεχνολογίες που θεωρούν σημαντικότερες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση της ενέργειας, το 20% περίπου των ερωτηθέντων προέβαλε ως σημαντικότερες τις επεμβάσεις στα κτίρια. Ακολουθούν με ποσοστά κοντά στο 15% η βελτίωση των υποδομών και οι επεμβάσεις στις εγκαταστάσεις θέρμανσης και ψύξης. Ατομική προτίμηση σχετικά με τις τεχνολογίες ΑΠΕ Στο ακόλουθο Σχήμα 6 αποτυπώνεται η στάση του δείγματος σχετικά με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια. 11
Σχήμα 6: Στάση του δείγματος απέναντι στη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια Στο Σχήμα 6 παρατηρούμε ότι ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό του δείγματος, της τάξεως του 85%, διατηρεί θετική στάση απέναντι στη χρήση φωτοβολταικών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε σπίτια και το 13% ουδέτερη, ενώ μόνο το 2% διατηρεί αρνητική στάση. Στο παρακάτω Σχήμα 7 αποτυπώνονται τα εμπόδια στην εφαρμογή συστημάτων ΑΠΕ σύμφωνα με την άποψη του δείγματος. Σχήμα 7: Εμπόδια στην εφαρμογή συστημάτων ΑΠΕ 12
Από το Σχήμα 7 παρατηρούμε ότι οι ερωτηθέντες προέβαλαν τον παράγοντα του κόστους και της ανεπαρκούς χρηματοδότησης ως το κυριότερο εμπόδιο για την εφαρμογή των συστημάτων ΑΠΕ με ποσοστό που αγγίζει το 33%, ενώ ακολουθούν παράγοντες όπως η άγνοια και η αδιαφορία του κοινού με ποσοστό 20% και 14% αντίστοιχα. Τέλος, στο ακόλουθο Σχήμα 8 αποτυπώνεται η στάση του δείγματος σχετικά με την προοπτική εγκατάστασης έργων ΑΠΕ σε διαφορετικές περιοχές. Σχήμα 8: Στάση του δείγματος απέναντι στη προοπτική εγκατάστασης έργων Α.Π.Ε. σε διαφορετικές περιοχές Από το Σχήμα 8 παρατηρείται η ξεκάθαρη προτίμηση των ερωτηθέντων στην εγκατάσταση έργων ΑΠΕ είτε με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση του δημοσίου (74%) είτε σε δημόσιες εκτάσεις (64%). Αντιθέτως η χωροθέτηση έργων ΑΠΕ σε ιδιωτικές περιοχές κρίνεται από το 23% της κοινής γνώμης αρνητικά και από το 35% ουδέτερα. Στατιστική ανεξαρτησία επιλεγόμενων μεταβλητών Στον ακόλουθο Πίνακα 1, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα του ελέγχου στατιστικής ανεξαρτησίας των μεταβλητών "παλαιότητα συστήματος θέρμανσης ετήσιο οικογενειακό εισόδημα", με τη βοήθεια της στατιστικής δοκιμής Χ 2. 13
Πίνακας 1: Στατιστική ανεξαρτησία ανάμεσα στην παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης και στο ετήσιο εισόδημα Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 4,689 6 0,584 Likelihood Ratio 3,644 6 0,725 N of Valid Cases 100 Όπως προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση η μεταβλητή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν επηρεάζει σημαντικά την παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης σε μια κατοικία, εφόσον η τιμή του στατιστικού λάθους (0,584) είναι μεγαλύτερη από το κατώφλι του 0,05. Στον ακόλουθο Πίνακα 2, αποτυπώνονται τα αποτελέσματα του ελέγχου στατιστικής ανεξαρτησίας των μεταβλητών "αντίληψη σχετικά με την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια ετήσιο κατά κεφαλή εισόδημα", με τη βοήθεια της στατιστικής δοκιμής Χ 2. Πίνακας 2: Στατιστική ανεξαρτησία ανάμεσα στην αντίληψη για την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα και στο ετήσιο εισοδήμα Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 5,485 4,241 Likelihood Ratio 6,270 4,180 N of Valid Cases 100 Από τον Πίνακα 2 συμπεραίνουμε ότι η τιμή του στατιστικού λάθους (0,241) καθιστά στατιστικά ασήμαντη την συσχέτιση μεταξύ των δύο εμπλεκόμενων μεταβλητών. Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι η θετική στάση του δείγματος αναφορά όσον αφορά τη παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα δεν εξαρτάται από το εισόδημα του. Συμπεράσματα Από την σύντομη επισκόπηση της βιβλιογραφίας προέκυψε ότι η στάση της κοινής γνώμης απέναντι σε έργα ΑΠΕ παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις από 14
περιοχή σε περιοχή. Εξίσου ασταθής και ευμετάβλητη είναι και η διάθεση των νοικοκυριών να υιοθετήσουν τεχνολογίες εξοικονόμησης και ορθολογικής χρήσης ενέργειας. Και στις δύο περιπτώσεις η στάση της κοινής γνώμης καθορίζεται από ποικίλους παράγοντες όπως η άγνοια, οι τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες, οι εθνικές ενεργειακές πολιτικές, η πληροφόρηση σχετικά με τα οφέλη των εφαρμοζόμενων τεχνολογιών, καθώς και ψυχολογικές ή ηθικές παράμετροι που ωθούν τα άτομα στο να υιοθετούν στάσεις και συμπεριφορές φιλικές προς την εξοικονόμηση ενέργειας και την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας. Σε κάθε περίπτωση, η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε στο παρόν άρθρο στόχευε στο να παρέχει ένα "στιγμιότυπο" των τάσεων του δείγματος αναφοράς σχετικά με τις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας, σε μία νησιωτική περιοχή. Συνοψίζοντας την ανάλυση, καταλήγουμε στα εξής βασικά πορίσματα: Οι επεμβάσεις στα κτίρια αποτελούν για το δείγμα μας τον πιο καθοριστικό παράγοντα για την εξοικονόμηση ενέργειας. Ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα (85%) αποδοχής της κοινής γνώμης συγκεντρώνει η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα στα σπίτια, με τις αντίστοιχες αρνητικές γνώμες να είναι μόλις 2%. Το 37% του δείγματος θεωρεί ως το βασικότερο κριτήριο επιλογής μιας ηλεκτρικής συσκευής την τιμή της, ενώ ακολουθεί η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας με ποσοστό 29%. Το σημαντικότερο εμπόδιο για την δημιουργία νέων έργων ΑΠΕ θεωρείται το κόστος και η ανεπαρκής χρηματοδότηση τέτοιων επενδύσεων με ποσοστό λίγο πάνω από το 30% του δείγματος. Το 74% των ερωτηθέντων διάκειται θετικά στην προοπτική εγκατάστασης έργων ΑΠΕ στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου με τη μορφή δημόσιων επενδύσεων ενώ το 64% με τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Το 37% του δείγματος χρησιμοποιεί στην κατοικία του σύστημα θέρμανσης που είναι παλιότερο από 10 χρόνια. Η παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης καθώς και η αντίληψη του δείγματος σχετικά με τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβαλταικά συστήματα στα σπίτια είναι στατιστικά ανεξάρτητες από το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα των ερωτώμενων. 15
4. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ (ΑΘΗΝΑ) Μεθοδολογικό Πλαίσιο εφαρμογής Η συγκεκριμένη μελέτη πραγματοποιήθηκε στην περιοχή του Δήμου Αθηναίων κατά την χρονική περίοδο ανάμεσα στον Ιανουάριο και τον Μάρτιο του 2014. Ο πληθυσμός του Δήμου ανέρχεται σε 3.090.508 κατοίκους (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, 2011). Η μεθοδολογία που ακολουθείται βασίζεται στη δημιουργία μίας ολοκληρωμένης και συνεπούς σειράς ερωτήσεων που προσφέρουν μία ολιστική αποτύπωση της ατομικής συμπεριφοράς σχετικά με τα προγράμματα εξοικονόμησης και ορθολογικής χρήσης της ενέργειας στον οικιστικό τομέα. Παράλληλα, εξετάζεται και η προτίμηση των ερωτηθέντων ως προς τις ΑΠΕ, με έμφαση στις τεχνολογίες αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας για την παραγωγή θερμότητας και ζεστού νερού (ηλιακοί θερμοσίφωνες) και την παραγωγή ηλεκτρισμού (φωτοβολταικά συστήματα). Το δείγμα αναφοράς αποτελείται από 85 άτομα και προήλθε από τυχαία επιλογή. Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει συνολικά 29 ερωτήσεις, κυρίως πολλαπλής επιλογής κλειστού τύπου. Από τις απαντήσεις στις ερωτήσεις θα γίνει αντιληπτό κατά πόσο το δείγμα διατηρεί θετική στάση απέναντι σε καινούργιες, φιλικές προς το περιβάλλον, πηγές ενέργειας, στη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και στη συγκράτηση των εκπομπών CO 2 με υιοθέτηση τεχνικών ενεργειακής εξοικονόμησης στον οικιστικό τομέα. Το ερωτηματολόγιο είναι δομημένο σε τρία (3) μέρη: 1. Εξοικονόμηση και ορθολογική χρήση ενέργειας. Οι ερωτήσεις αυτής της κατηγορίας αφορούν το σύστημα θέρμανσης και ψύξης κάθε κατοικίας, το σύστημα φωτισμού και τη συχνότητα χρήσης των κυριότερων ηλεκτρικών οικιακών συσκευών. Επιπλέον, οι ερωτώμενοι καλούνται να ιεραρχήσουν τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουν την αγορά μιας ηλεκτρικής συσκευής καθώς και τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση ενέργειας σε οικιακό, τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο. 2. Προτίμηση σχετικά με τις τεχνολογίες ΑΠΕ. Στη συγκεκριμένη ενότητα του ερωτηματολογίου, αρχικά, εξετάζεται η άποψη των ερωτηθέντων σχετικά με τις επιπτώσεις από τη χρήση συστημάτων ΑΠΕ για την παραγωγή ενέργειας. Ακόμη καταγράφονται και ταξινομούνται τα εμπόδια που υπάρχουν στην εφαρμογή των ΑΠΕ. Τέλος, οι ερωτώμενοι καταθέτουν τις προτιμήσεις τους σχετικά 16
με την εγκατάσταση έργων ΑΠΕ σε δημόσιες ή ιδιωτικές εκτάσεις με την βοήθεια δημόσιων ή ιδιωτικών επενδύσεων. 3. Γενικές ερωτήσεις. Αφορούν την ηλικιακή κατανομή, το μορφωτικό επίπεδο και το εισόδημα και άλλα. Τα αποτελέσματα αναλύθηκαν μέσω των λογισμικών εργαλείων SPSS και EXCEL με σκοπό την εξαγωγή περιγραφικών και στατιστικών συμπερασμάτων για αν το δείγμα στην Αθήνα, διατηρεί θετική στάση στην εμφάνιση καινούργιων, φιλικών προς το περιβάλλον ΑΠΕ και στη συγκράτηση των εκπομπών CO 2 με υιοθέτηση τεχνικών εξοικονόμησης ενέργειας, σε οικιακό και τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, πραγματοποιείται συνδυαστική ανάλυση επιλεγόμενων μεταβλητών του δείγματος με την βοήθεια ελέγχου στατιστικής ανεξαρτησίας. Αποτελέσματα Εξοικονόμηση και ορθολογική χρήση ενέργειας Στο ακόλουθο Σχήμα 1 αποτυπώνεται το διμηνιαίο κόστος της κατανάλωσης ηλεκτρισμού σε ευρώ. Η κατανάλωση αυτή έχει μετρηθεί με βάση τους λογαριασμούς της ΔΕΗ και αφορά το οίκημα στο οποίο διαμένει ο κάθε ερωτώμενος. Σχήμα 1:Διμηνιαίο κόστος κατανάλωσης ηλεκτρισμού σε Από το Σχήμα 1 παρατηρούμε ότι δεν υφίστανται σημαντικές διαφοροποιήσεις στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος μεταξύ χειμερινής και καλοκαιρινής περιόδου. Χρειάζεται να επισημανθεί ότι ποσοστό περίπου 60% του δείγματος πληρώνει στη ΔΕΗ ποσά από 50-100. 17
Στο Σχήμα 2 αποτυπώνεται η παλαιότητα του οικιακού συστήματος θέρμανσης που χρησιμοποιείται από το δείγμα αναφοράς. Σχήμα 2: Παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης Στο ακόλουθο Σχήμα 3 παρουσιάζονται τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία το δείγμα δηλώνει ότι επιλέγει την αγορά μίας ηλεκτρικής συσκευής. Σχήμα 3: Κριτήρια επιλογής ηλεκτρικής συσκευής 18
Από το Σχήμα 3 προκύπτει ότι όταν το δείγμα ρωτήθηκε για τα κριτήρια με τα οποία επιλέγει μία ηλεκτρική συσκευή, κυριότερος παράγοντας με ποσοστό 32% φάνηκε να είναι το κόστος της, ενώ το 17% υπέδειξαν την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και την ευκολία χρήσης ως σημαντικά κριτήρια επιλογής. Στο Σχήμα 4 αποτυπώνονται οι πηγές ενημέρωσης του δείγματος σχετικά με τις δυνατότητες εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιστικό τομέα. Σχήμα 4: Πηγές ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας Στο ακόλουθο Σχήμα 5 παρουσιάζονται οι σημαντικότερες τεχνολογίες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση ενέργειας σύμφωνα με τους ερωτηθέντες. 19
Σχήμα 5: Σημαντικότερες τεχνολογίες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση ενέργειας Από το Σχήμα 5 παρατηρούμε ότι σχετικά με τις τεχνολογίες που θεωρούν σημαντικότερες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση της ενέργειας, το 18% περίπου των ερωτηθέντων προέβαλε ως σημαντικότερη τις επεμβάσεις στα κτίρια. Ακολουθούν με ποσοστά 13% και 12% η συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού και οι επεμβάσεις στις εγκαταστάσεις θέρμανσης και ψύξης, αντίστοιχα. Ατομική προτίμηση σχετικά με τις τεχνολογίες ΑΠΕ Στο ακόλουθο Σχήμα 6 αποτυπώνεται η στάση του δείγματος σχετικά με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια. 20
Σχήμα 6: Στάση του δείγματος απέναντι στη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια Στο Σχήμα 6 παρατηρούμε ότι ένα σημαντικό ποσοστό του δείγματος, της τάξεως του 60%, διατηρεί θετική στάση απέναντι στη χρήση φωτοβολταικών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε σπίτια και το 39% ουδέτερη, ενώ μόνο το 1% διατηρεί αρνητική στάση. Στο παρακάτω Σχήμα 7 αποτυπώνονται τα εμπόδια στην εφαρμογή συστημάτων ΑΠΕ, σύμφωνα με την άποψη του δείγματος. 21
Σχήμα 7: Εμπόδια στην εφαρμογή συστημάτων ΑΠΕ Από το Σχήμα 7 παρατηρούμε ότι οι ερωτηθέντες προέβαλαν τον παράγοντα του κόστους και της ανεπαρκούς χρηματοδότησης ως το κυριότερο εμπόδιο για την εφαρμογή των συστημάτων ΑΠΕ με ποσοστό που αγγίζει το 23%, ενώ ακολουθεί με πολύ μικρή διαφορά (21%) η άγνοια του κοινού. Τέλος, στο ακόλουθο Σχήμα 8 αποτυπώνεται η στάση του δείγματος σχετικά με την προοπτική εγκατάστασης έργων ΑΠΕ σε διαφορετικές περιοχές. Σχήμα 8: Στάση του δείγματος απέναντι στη προοπτική εγκατάστασης έργων Α.Π.Ε. σε διαφορετικές περιοχές 22
Από το Σχήμα 8 παρατηρείται η προτίμηση των ερωτηθέντων στην εγκατάσταση έργων ΑΠΕ είτε με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση του δημοσίου (58%) είτε με συνύπαρξη ιδιωτών και δημοσίου (54%). Αντιθέτως η χωροθέτηση έργων ΑΠΕ σε ιδιωτικές περιοχές κρίνεται από το 24% της κοινής γνώμης αρνητικά και από το 51% ουδέτερα. Στατιστική ανεξαρτησία επιλεγόμενων μεταβλητών Στον ακόλουθο Πίνακα 1, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα του ελέγχου στατιστικής ανεξαρτησίας των μεταβλητών "παλαιότητα συστήματος θέρμανσης ετήσιο οικογενειακό εισόδημα", με τη βοήθεια της στατιστικής δοκιμής Χ 2. Πίνακας 1: Στατιστική ανεξαρτησία ανάμεσα στην παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης και στο ετήσιο εισόδημα Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 2,017 6 0,918 LikelihoodRatio 2,394 6 0,880 N of Valid Cases 85 Όπως προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση η μεταβλητή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν επηρεάζει σημαντικά την παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης σε μια κατοικία, εφόσον η τιμή του στατιστικού λάθους (0,918) είναι πολύ μεγαλύτερη από το κατώφλι του 0,05. Στον ακόλουθο Πίνακα 2, αποτυπώνονται τα αποτελέσματα του ελέγχου στατιστικής ανεξαρτησίας των μεταβλητών "αντίληψη σχετικά με την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια ετήσιο κατά κεφαλή εισόδημα", με τη βοήθεια της στατιστικής δοκιμής Χ 2. 23
Πίνακας 2: Στατιστική ανεξαρτησία ανάμεσα στην αντίληψη για την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα και στο ετήσιο εισόδημα Chi-Square Tests Value Df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 3,993 4 0,407 LikelihoodRatio 4,399 4 0,355 N of Valid Cases 85 Από τον Πίνακα 2 συμπεραίνουμε ότι η τιμή του στατιστικού λάθους (0,407) καθιστά στατιστικά ασήμαντη την συσχέτιση μεταξύ των δύο εμπλεκόμενων μεταβλητών. Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι η θετική στάση του δείγματος όσον αφορά τη παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα δεν εξαρτάται από το εισόδημα του. Συμπεράσματα Σε κάθε περίπτωση, η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε στο παρόν πλαίσιο εργασίας στόχευε στο να παρέχει ένα "στιγμιότυπο" των τάσεων του δείγματος αναφοράς σχετικά με τις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας, σε μία κεντρική ηπειρωτική περιοχή. Συνοψίζοντας την ανάλυση, καταλήγουμε στα εξής βασικά πορίσματα: Οι επεμβάσεις στα κτίρια αποτελούν για το δείγμα μας τον πιο καθοριστικό παράγοντα για την εξοικονόμηση ενέργειας. Υψηλά επίπεδα (60%) αποδοχής της κοινής γνώμης συγκεντρώνει η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα στα σπίτια, με τις αντίστοιχες αρνητικές γνώμες να είναι μόλις 1%. Το 32% του δείγματος θεωρεί ως το βασικότερο κριτήριο επιλογής μιας ηλεκτρικής συσκευής την τιμή της. Το σημαντικότερο εμπόδιο για την δημιουργία νέων έργων ΑΠΕ θεωρείται το κόστος και η ανεπαρκής χρηματοδότηση τέτοιων επενδύσεων με ποσοστό 23% του δείγματος. Το 58% των ερωτηθέντων διάκειται θετικά στην προοπτική εγκατάστασης έργων ΑΠΕ στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου με τη μορφή δημόσιων επενδύσεων. Το 25% του δείγματος χρησιμοποιεί στην κατοικία του σύστημα θέρμανσης που είναι παλιότερο από 10 χρόνια. 24
Η παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης καθώς και η αντίληψη του δείγματος σχετικά με τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβαλταικά συστήματα στα σπίτια είναι στατιστικά ανεξάρτητες από το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα των ερωτώμενων. 25
4. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΜΕΛΕΤΗΣ Στο Σχήμα 9 (a,b) αποτυπώνεται το διμηνιαίο κόστος της κατανάλωσης ηλεκτρισμού σε ευρώ για την πόλη της Μυτιλήνης και της Αθήνας. Η κατανάλωση αυτή έχει μετρηθεί με βάση τους λογαριασμούς της ΔΕΗ και αφορά το οίκημα στο οποίο διαμένει ο κάθε ερωτώμενος. Σχήμα 9 (a): Διμηνιαίο κόστος κατανάλωσης ηλεκτρισμού σε για την περιοχή της Μυτιλήνης Σχήμα 9 (b): Διμηνιαίο κόστος κατανάλωσης ηλεκτρισμού σε για την περιοχή της Αθήνας Από το Σχήμα 9 παρατηρούμε ότι υφίστανται σημαντικές διαφοροποιήσεις στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος μεταξύ των δύο δειγμάτων αναφοράς, 26
κυρίως όσον αφορά το ποσοστό των νοικοκυριών που πληρώνουν λογαριασμούς μεγαλύτερους από 100. Πιο αναλυτικά, περίπου το 57% των ατόμων στην Μυτιλήνη και το 34% των ερωτηθέντων στην Αθήνα δηλώνουν κόστος κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας περισσότερο από 100 ανά δίμηνο (με βάση τα τιμολόγια της ΔΕΗ). Η διαφοροποίηση αυτή πιθανόν να οφείλονται στην προσμέτρηση του φόρου ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων που ενσωματώνεται στους λογαριασμούς της ΔΕΗ ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα. Στο Σχήμα 10 (a,b) αποτυπώνεται η παλαιότητα του οικιακού συστήματος θέρμανσης που χρησιμοποιείται από τα δείγματα αναφοράς. Σχήμα 10 (a): Παλαιότητα συστήματος θέρμανσης για την περιοχή της Μυτιλήνης 27
Σχήμα 10 (b): Παλαιότητα συστήματος θέρμανσης για την περιοχή της Αθήνας Από το Σχήμα 10 διαπιστώνεται μια σχετική διαφοροποίηση όσον αφορά τα ποσοστά των κατοικιών που χρησιμοποιούν συστήματα θέρμανσης πάνω από μια δεκαετία (37% για τη Μυτιλήνη 25% για την Αθήνα). Αξιοσημείωτο είναι ότι τόσο στη Μυτιλήνη όσο και στην Αθήνα, τα συστήματα θέρμανσης που η παλαιότητα τους είναι μικρότερη της πενταετίας, κυμαίνονται στα ίδια ποσοστά (26%). Το σημαντικό αυτό ποσοστό (αντιπροσωπεύει το 1/4 περίπου των ερωτώμενων) πιθανόν να οφείλεται στην αντικατάσταση των συστημάτων θέρμανσης με καύση πετρελαίου με άλλους εναλλακτικούς τρόπους θέρμανσης που έχουν μικρότερο κόστος. Ο ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός του συστήματος θέρμανσης επιδρά άμεσα στο κόστος λειτουργίας μιας κατοικίας αλλά και έμμεσα στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Στο ακόλουθο Σχήμα 11 (a,b) παρουσιάζονται τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία το δείγμα δηλώνει ότι επιλέγει μία ηλεκτρική συσκευή. 28
Σχήμα 11 (a): Κριτήρια επιλογής ηλεκτρικής συσκευής για την περιοχή της Μυτιλήνης Σχήμα 11 (b): Κριτήρια επιλογής ηλεκτρικής συσκευής για την περιοχή της Αθήνας Στο Σχήμα 11 παρατηρούμε ότι το κριτήριο της τιμής αποτελεί με σημαντική διαφορά το κρίσιμο παράγοντα που καθορίζει την αγορά μια ηλεκτρικής συσκευής. Τα αντίστοιχα ποσοστά διαμορφώνονται στο 37% για τη περιοχή της Μυτιλήνης και στο 32% για την Αθήνα. 29
Στο Σχήμα 12 (a,b) αποτυπώνονται οι πηγές ενημέρωσης του δείγματος σχετικά με τις δυνατότητες εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιακό τομέα. Σχήμα 12 (a): Πηγές ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας για την περιοχή της Μυτιλήνης Σχήμα 12 (b): Πηγές ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας για την περιοχή της Αθήνας Τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στο Σχήμα 12 δείχνουν ότι η τηλεόραση και το διαδίκτυο, τόσο στη Μυτιλήνη όσο και στην Αθήνα βρίσκονται στην κορυφή της προτίμησής του δείγματος, για την ενημέρωσή του, όσο αναφορά την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας. 30
Στο ακόλουθο Σχήμα 13 (a,b) αποτυπώνονται οι σημαντικότερες τεχνολογίες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση ενέργειας σύμφωνα με τους ερωτηθέντες. Σχήμα 13 (a) Σημαντικότερες τεχνολογίες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση ενέργειας για την περιοχή της Μυτιλήνης Σχήμα 13 (b): Σημαντικότερες τεχνολογίες για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση ενέργειας για την περιοχή της Αθήνας 31
Στο Σχήμα 13, αποτυπώνεται ότι οι επεμβάσεις στα κτήρια, αποτελούν τη σημαντικότερη τεχνολογία για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση της ενέργειας, τόσο στη Μυτιλήνη (20%) όσο και στην Αθήνα (18%). Επισημαίνεται ότι στην Ελλάδα, η τελική κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια του τριτογενή και του οικιακού τομέα αντιπροσωπεύει περίπου το 30% του ενεργειακού ισοζυγίου της χώρας (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, 2011). Στο ακόλουθο Σχήμα 14 (a,b) αποτυπώνεται η στάση του δείγματος σχετικά με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια. Σχήμα 14 (a): Στάση του δείγματος απέναντι στη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια: περιοχή Μυτιλήνης 32
Σχήμα 14 (b): Στάση του δείγματος απέναντι στη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια για την περιοχή της Αθήνας Στο Σχήμα 14 παρατηρούμε εν γένει μια αρκετά θετική στάση του δείγματος απέναντι στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα, με μια σημαντική διαφοροποίηση όσον αφορά τα εκατοστιαία ποσοστά (85% για τη περιοχή της Μυτιλήνης έναντι 60% για τη περιοχή της Αθήνας). Μια πιθανή ερμηνεία θα μπορούσε να βασιστεί στο ότι η περιοχή της Μυτιλήνης χαρακτηρίζεται από φαινόμενα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, εξαιτίας της λειτουργίας του θερμοηλεκτρικού σταθμού της ΔΕΗ στα όρια της πόλης της Μυτιλήνης. Στο παρακάτω Σχήμα 15 (a,b) αποτυπώνονται τα εμπόδια στην εφαρμογή συστημάτων ΑΠΕ σύμφωνα με την άποψη του δείγματος. 33
Σχήμα 15 (a): Εμπόδια στην εφαρμογή συστημάτων ΑΠΕ για την περιοχή της Μυτιλήνης Σχήμα 15 (b): Εμπόδια στην εφαρμογή συστημάτων ΑΠΕ για την περιοχή της Αθήνας Όπως φαίνεται στο Σχήμα 15, το υψηλό κόστος και η ανεπαρκής χρηματοδότηση, συνιστούν τα σημαντικότερα εμπόδια για την εφαρμογή συστημάτων ΑΠΕ και στις δύο περιοχές μελέτης. Η μέτρηση αυτή αποτυπώνει την δυσμενή οικονομική συγκυρία που σε συνδυασμό με την έλλειψη κινήτρων για επενδύσεις και το πάγωμα των χρηματοδοτήσεων από το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχουν δημιουργήσει ένα ασφυκτικό κλίμα στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ιδιαίτερα στα σχέδια εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σταθμών. 34
Στο ακόλουθο Σχήμα 16 (a,b) αποτυπώνεται η στάση του δείγματος σχετικά με την προοπτική εγκατάστασης έργων ΑΠΕ σε διαφορετικές περιοχές. Σχήμα 16 (a) : Στάση του δείγματος απέναντι στη προοπτική εγκατάστασης έργων Α.Π.Ε. σε διαφορετικές περιοχές (για την περιοχή της Μυτιλήνης) Σχήμα 16 (b) : Στάση του δείγματος απέναντι στη προοπτική εγκατάστασης έργων Α.Π.Ε. σε διαφορετικές περιοχές (για την περιοχή της Αθήνας) Από το Σχήμα 16 παρατηρείται η ξεκάθαρη προτίμηση των ερωτηθέντων στην εγκατάσταση έργων ΑΠΕ με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση του δημοσίου (74% για τη Μυτιλήνη 58% για την Αθήνα). 35
Στον ακόλουθο Πίνακα 3 (a,b), παρουσιάζονται τα αποτελέσματα του ελέγχου στατιστικής ανεξαρτησίας των μεταβλητών "παλαιότητα συστήματος θέρμανσης ετήσιο οικογενειακό εισόδημα", με τη βοήθεια της στατιστικής δοκιμής Χ 2. Πίνακας 3 (a): Στατιστική ανεξαρτησία ανάμεσα στην παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης και στο ετήσιο εισόδημα: περιοχή Μυτιλήνης Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 4,689 6 0,584 LikelihoodRatio 3,644 6 0,725 N of Valid Cases 100 Πίνακας 3 (b): Στατιστική ανεξαρτησία ανάμεσα στην παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης και στο ετήσιο εισόδημα για την περιοχή της Αθήνας Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 2,017 6 0,918 LikelihoodRatio 2,394 6 0,880 N of Valid Cases 85 Στον ακόλουθο Πίνακα 4 (a,b), αποτυπώνονται τα αποτελέσματα του ελέγχου στατιστικής ανεξαρτησίας των μεταβλητών "αντίληψη σχετικά με την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα σε σπίτια ετήσιο κατά κεφαλή εισόδημα", με τη βοήθεια της στατιστικής δοκιμής Χ 2. Πίνακας 4 (a): Στατιστική ανεξαρτησία ανάμεσα στην αντίληψη για την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα και στο ετήσιο εισόδημα για την περιοχή της Μυτιλήνης Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 5,485 4 0,241 LikelihoodRatio 6,270 4 0,180 N of Valid Cases 100 36
Πίνακας 4 (b): Στατιστική ανεξαρτησία ανάμεσα στην αντίληψη για την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταικά συστήματα και στο ετήσιο εισόδημα για την περιοχή της Αθήνας Chi-Square Tests Value df Asymp. Sig. (2-sided) Pearson Chi-Square 3,993 4 0,407 LikelihoodRatio 4,399 4 0,355 N of Valid Cases 85 Από τους Πίνακες 3, 4 φαίνεται ότι και για τα δύο δείγματα αναφοράς (Μυτιλήνης και Αθήνας) η παλαιότητα του συστήματος θέρμανσης καθώς και η αντίληψη του δείγματος σχετικά με τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβαλταικά συστήματα στα σπίτια είναι στατιστικά ανεξάρτητες από το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα των ερωτώμενων. 37