Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ 12/6/2001 Τις λύσεις των θεµάτων επιµελήθηκαν οι ακόλουθοι καθηγητές της ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ: Κώστας Μπέλσης, Αµαλία Τριπαµπούκη email: exams @ ekpedefsi. gr Τηλ. 01-80 28 560 Α.1.1 ΣΕΛ. 14-15 «Στο δεύτερο πολιτικό ρεύµα Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας». Σηµείωση µπορεί να προταχθεί σύντοµη εισαγωγή µε την αναφορά µόνο των άλλων δύο πολιτικών ρευµάτων ( συντηρητικό και ριζοσπαστικό ). Α.1.2. α. Σωστό β. Σωστό γ. Λάθος δ. Σωστό Α.1.3. α. 2.6. β. 1 γ. 4 ΘΕΜΑ Α2 Α.2.1 α. Έτσι ονοµάζονται οι οικονοµολόγοι του 18 ου αιώνα και οπαδοί της φιλελεύθερης οικονοµίας, οι οποίοι ζητούσαν να εφαρµοστούν και στην οικονοµία οι νόµοι της φύσης που δεν ήταν αντίθετοι µε την ελεύθερη ανάπτυξη των οικονοµικών δραστηριοτήτων. β. Είναι οικονοµικές συµβάσεις προνοµιακής εκµετάλλευσης εδάφους και υπεδάφους µεταξύ ενός οικονοµικά ισχυρού και µιας αδύναµης οικονοµικά χώρας. Πρώτη η Γαλλία (1535) είχε συνάψει τέτοιους οικονοµικούς δεσµούς µε την οθωµανική αυτοκρατορία. γ. Είναι τα κτήµατα που προεπαναστατικά ανήκαν στο Σουλτάνο ή σε τουρκικά θρησκευτικά ιδρύµατα ή σε Τούρκους αξιωµατούχους ή ιδιώτες και τα οποία µετά την επανάσταση πέρασαν στην κατοχή του ελληνικού Κράτους. Τα εθνικά κτήµατα συνδέονται µε το αγροτικό ζήτηµα που παρουσιάστηκε µε την προσάρτηση της Θεσσαλίας και Άρτας στα 1881. 1
Επίσης, νωρίτερα, το 1871 έγινε ένα αποφασιστικό βήµα απ την κυβέρνηση Κουµουνδούρου για την ικανοποίηση του αιτήµατος των ακτηµόνων, για διανοµή της εθνικής γης. Ωστόσο το πρόβληµα της διανοµής των εθνικών κτηµάτων παρέµενε για πολλές δεκαετίες άλυτο λόγω ποικίλων και πολύπλοκων προβληµάτων που έπρεπε να αµβλυθούν. Α.2.2. ΣΕΛ. 102 103 «Η Α Εθνοσυνέλευση Αλ. Μαυροκορδάτο» Α.2.3. ΣΕΛ. 266 «Σύµφωνα µε το νέο σύνταγµα Ελλάδα» Σηµείωση: µπορεί να γίνει σύντοµη αναφορά στην Εθνοσυνέλευση του 1843-1844 που κατέληξε στην ψήφιση του Συντάγµατος στις 18 Μάρτη 1844. ΟΜΑ Α Β ΘΕΜΑ Β1 Είναι γεγονός ότι η πηγαία εκδήλωση συµπαράστασης απ την κοινή γνώµη διαφόρων χωρών υπέρ των αγωνιζοµένων Ελλήνων λειτούργησε ως ανεπίσηµη διπλωµατία κι είχε ευνοϊκές επιπτώσεις υλικές, ηθικές και πολιτικές. Ο φιλελληνισµός υπήρξε κίνηµα κυρίως ευρωπαϊκό, αλλά και γενικότερο. Πιο µαζικά εκδηλώθηκε στην Κεντρική και υτ. Ευρώπη: Αγγλία, Γαλλία, Γερµανία, Ιταλία στη Νότια και Ανατολική Ευρώπη : βαλκανικές χώρες, Ρωσία, Πολωνία. Και πήρε διάφορες µορφές : οικονοµική ενίσχυση για τους αγωνιζόµενους Έλληνες ( αποστολή κυρίως χρηµάτων, όπλων και άλλων εφοδίων ), ηθική ενίσχυση µε τον τύπο και µε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις ( ποίηση, θέατρο, ζωγραφική κ.λ.π.) και προσωπική συµµετοχή στον Αγώνα και σε αρκετές περιπτώσεις αυτοθυσία, όπως το συγκινητικό απόσπασµα απ το ηµερολόγιο του Howe. Το φιλελληνικό ρεύµα βέβαια θα αποκτούσε σηµασία αν ο λόγος κι ο ενθουσιασµός µετουσιώνονταν σε ενέργεια και πράξη. Η δύναµη του συµπαρέσυρε τις πολιτικές αντιθέσεις, τις κοινωνικές και εθνικές διαφορές. Αριστοκράτες και πληβείοι, ριζοσπάστες και συντηρητικοί «ονειρεύονταν τη µατοβαµµένη ορφανή του ευρωπαϊκού πολιτισµού» σύµφωνα µε τον Γερµανό ιστορικό Mendelssohn Bartholdy. 2
Ειδικότερα, µερικοί απ αυτούς είχαν ειδικές στρατιωτικές γνώσεις και πρόσφεραν κάποιες υπηρεσίες για τη συγκρότηση µονάδων τακτικού στρατού, άλλοι αποτέλεσαν ειδικό σώµα φιλελλήνων (π.χ. εκείνοι που ακολούθησαν την εκστρατεία στο Πέτα το 1822). Άλλοι είχαν ειδικές γνώσεις σε θέµατα πολιτειακά ( όπως ο Ιταλός Γκαλίνα που βοήθησε στη διαµόρφωση του Συντάγµατος της Επιδαύρου), ή τυπογραφικά και οργάνωσαν τυπογραφικές δηµοσιογραφικές εγκαταστάσεις για τον Τύπο της εποχής. Μερικοί µπόρεσαν εύκολα να προσαρµοστούν στις σκληρές συνθήκες διαβίωσης που βρήκαν στην επαναστατηµένη χώρα ορµώµενοι απ την φιλελληνική φλόγα και το δίκαιο της επανάστασης όπως ο Howe. Άλλοι δυσκολεύτηκαν και απογοητευµένοι έφυγαν πίσω στις πατρίδες τους. Η συµβολή του φιλελληνισµού συνοψίζεται σε δύο κυρίως σηµεία: στην οικονοµική ενίσχυση του Αγώνα ( επιτροπές που συστάθηκαν στο εξωτερικό αλλά και ιδιωτική πρωτοβουλία) και στην κινητοποίηση της Ευρωπαϊκής κοινής γνώµης που κατέληγε να είναι ενίσχυση διπλωµατική (π.χ. Σατωµπριάν, Μπάϋρον, Ντελακρουά κ.λ.π.) ΘΕΜΑ Β2 α. Στις 6 Ιανουαρίου του 1828 έφτασε στο Ναύπλιο ο Καποδίστριας. Ο λαός του περίµενε σαν σωτήρα και είχε στηρίξει όλες τις ελπίδες του σ αυτόν, που ήρθε µε άριστες διαθέσεις να βάλει τάξη στο χάος. Βρήκε τη χώρα ερειπωµένη και τον λαό καθηµαγµένο. Οικονοµία, διοικητική µηχανή, δικαιοσύνη, στρατός, νοµοθεσία, εκπαίδευση, θεσµοί ήταν ανύπαρκτοι ή διαλυµένοι. Εσωτερική αποσύνθεση που µεταφραζόταν σε πολλαπλά προβλήµατα που απαιτούσαν άµεση λύση. Από τους αγωνιστές οι πιο πολλοί λιµοκτονούσαν ή κατέφευγαν στη ληστεία αφού ήταν οικονοµικά κατεστραµµένοι. Τα έσοδα του κράτους ήταν µηδαµινά και οι πληγές στο εµπόριο λόγω του πολέµου ανεπούλωτες. Παράλληλα η παρουσία των ξένων στόλων και οι απαγορευτικές διαταγές των τριών ναυάρχων για ελεύθερη ναυσιπλοϊα επιδείνωναν τα προβλήµατα που έπρεπε να αντιµετωπίσει µε ρεαλισµό ο Κυβερνήτης. Οι δυνάµεις του εχθρού κρατούσαν ακόµη πολλές περιοχές της χώρας. Ο Ιµπραήµ λεηλατούσε ακόµη την νοτιοδυτική Πελοπόννησο κι οι Τούρκοι τη Στερεά. Τα σύνορα του νέου κράτους δεν είχαν ακόµη προσδιοριστεί υπήρχε όµως η προσδοκία ότι οι υνάµεις θα 3
διαπραγµατεύονταν µε το Σουλτάνο τα σύνορα και τη µορφή ανεξαρτησίας του νέου Κράτους. Οι αντιπρόσωποι των Μεγάλων υνάµεων συσκέπτονταν σχετικά αλλά οι εργασίες προχωρούσαν αργά. Η διεθνής συγκυρία επιτάχυνε τις εξετάσεις αφού ο ρωσοτουρκικός πόλεµος ( 1828-1829) οδήγησε στο πρωτόκολλο του Λονδίνου ( 22 Μάρτη 1829 ). Ο Καποδίστριας διέθετε σπάνια διπλωµατική εµπειρία κι έφερνε την υπόσχεση οικονοµικής βοήθειας από Γαλλία και Ρωσία. β. Όταν ο Κυβερνήτης έφτασε στην Ελλάδα υπήρχαν από µακρόχρονη παράδοση καθιερωµένοι τοπικοί θεσµοί που θα αντιστρατεύονταν αργά ή γρήγορα την οργάνωση κεντρικής εξουσίας : η είσπραξη των φόρων κι η απονοµή δικαιοσύνης σε τοπικό επαρχιακό επίπεδο ήταν από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας στα χέρια των προκρίτων, που δεν θα ήταν πρόθυµοι να παραιτηθούν απ τις εξουσίες τους. Είναι σαφές ότι ο Καποδίστριας θα έπρεπε να αντιµετωπίσει και να συγκρουστεί µε τα οργανωµένα συµφέροντα στην προσπάθεια του να συγκροτήσει ένα ισχυρό κράτος παρακάµπτοντας ή αµβλύνοντας τους τοπικούς θεσµούς. Αναµφίβολα, η εκλογή του Καποδίστρια σήµαινε ότι οι Έλληνες πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες, προσωρινά έστω, παραµέριζαν τις κοµµατικές προσωπικές κι άλλες αντιδικίες και αναγνώριζαν ότι ο Κυβερνήτης διέθετε το απαραίτητο για τις περιστάσεις κύρος. Η απόφαση εξάλλου της Εθνοσυνέλευσης για επταετή θητεία του Κυβερνήτη αποκάλυπτε διάθεση να µείνει η εκτελεστική εξουσία απερίσπαστη από εκλογικές αναµετρήσεις για σεβαστό χρονικό διάστηµα. Παρ όλα αυτά η διοικητική διαίρεση της χώρας σε διαµερίσµατα που ο Καποδίστριας τοποθετούσε Κυβερνητικούς επιτρόπους της δικής του εκλογής η οργάνωση φορολογικού συστήµατος και των δικαστηρίων ώστε να παραµερίζονται οι κοτσαµπάσηδες και άλλα µέτρα έφεραν σε σύγκρουση του κυβερνήτη κατεστηµένα συµφέροντα, ώστε προκλήθηκαν τοπικές εξεγέρσεις και τελικά τα πράγµατα οδήγησαν στην δολοφονία του. 4
5